د افغانستان لپاره د روسیې د ولسمشر استازی ضمیر کابلوف وايي، چې هېواد یې په منځنۍ اسیا کې له خپلو متحدینو سره د ترهګرو له لېست څخه د طالبانو د نوم د اېستلو په اړه خبرې اترې نه دي کړي.
ښاغلي کابلوف وویل، چې ازبکستان له طالبانو سره په فعاله توګه همکارۍ ته وده ورکوي.
د افغانستان په چارو کې د روسیې د ولسمشر استازي د سې شنبې په ورځ (د غبرګولي ۱۵مه) په یوې خبري غونډه کې له طالبانو سره د ازبکستان او ترکمنستان اړیکو ته په اشارې سره وویل، چې دغه هېوادونه د بېلابېلو پلانونو په عملي کولو سره له طالبانو سره اړیکې پراخوي.
ضمیر کابلوف وايي؛ نه پوهېږي چې هېواد به یې د ترهګرو ډلو له لېست څخه د طالبانو د اېستلو په اړه څه پرېکړه وکړي.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف د دوشنبې په ورځ وویل، چې روسیه به طالبان د تروریستي سازمانونو له لېست څخه وباسي.
ښاغلي کابلوف ویلي وو، چې د بهرنیو چارو او عدلیې وزارتونو د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین ته خبرداری ورکړی، چې طالبان دې د منع شويو سازمانونو له لېسته واېستل شي.
له دغو څرګندونو وروسته د روسيې ولسمشر له طالبانو سره د اړيکو ټينګول يوه اړتيا وګڼله او ويې ويل، چې دغه ډله پر افغانستان او د دغې هېواد پر خاوره کنټرول لري.
په دې وروستیو کې د قزاقستان ولسمشر هم وویل، چې د طالبانو نوم یې د ترهګرو ډلو له لېست څخه اېستلی دی.
د طالبانو د عدلیې وزارت وايي، چې د دولتي ځمکو د غصب د مخنیوي کمېسیون په کابل کې له ۵۵زره جریبه زیاته غصب شوې ځمکه بېرته تر لاسه کړې ده. طالبانو ویلي، چې د دغو ځمکو ډېره برخه د کابل ښار په ملاتره خېل ښارګوټي، نادرخان غونډۍ او ده کیپک تپه کې وه.
د طالبانو د عدلیې وزارت د سې شنبې په ورځ (د غبرګولي ۱۵مه) په یوه اعلامیه کې لیکلي، چې د ځمکو د غصب د مخنیوي کمیسیون په کابل کې د ښارګوټو د ارزولو په حال کې دی او غصب شوي ځمکې تر پېژندلو وروسته بېرته راګرځوي .
د دې اعلامیې له مخې؛ د میرویس، سید جمال الدین او ځاځي ښارګوټو د هستوګنې ځمکې تثبیت شوي او مالکان یې کولای شي د ودانیو جوړولو چارې پیل کړي.
خبرپاڼه زیاتوي، چې په کابل او ټولو ولایتونو کې د دولتي ځمکو د تفتیش، ثبت او بېرته راګرځولو بهیر دوام لري.
دغه کمیسیون د روان کال د غويي په میاشت کې اعلان وکړ، چې په یو نیم کال کې یې څه باندې دوه نیم میلیونه جریبه غصب شوې ځمکې بېرته ترلاسه کړې ده.
په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته، دغه ډلې د ځمکو د غصب د مخنیوي لپاره یو کمیسیون جوړ کړی.
طالبان وايي؛ دوی مسوليت لري، چې دغه ځمکې تصفيه او د ځمکو سیسټم تنظیم کړي.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د بهرنیو چارو وزارت یو شمېر سرچینو افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي، چې طالبانو په نېږدې درېیو کلونو کې خپلو غړو ته ۲۰۰۹ سیاسي او ۵۴۲۱ ځانګړي پاسپورټونه وېشلي دي.
د بهرنیو چارو وزارت د پاسپورټونو د مقررې له مخې؛ د دولت د مافوق او خارجه رتبه کارکوونکو سربېره وکیلان، والیان او ډېپلوماټان دا حق لري، چې سیاسي پاسپورټ تر لاسه کړي او ځانګړي پاسپورټونه دویم، لومړی او فوق بستونو کارکوونکو ته ورکول کیږي.
یوې سرچینې چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي وویل، چې سیاسي او ځانګړي پاسپورټونه د طالبانو د ریاست الوزرا د رییس، مرستیالانو، د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر، مرستیالانو، دفتر رییس او د چارو ادارې د مشر په حکمونو ورکړل شوي دي.
سرچینه زیاتوي: "په ۱۴۰۰ کال کې ۱۰۵ سیاسي پاسپورټونه وېشل شوي، په ۱۴۰۱ کال کې ۴۵۱ سیاسي پاسپورټونه وېشل شوي، په ۱۴۰۲ کال کې ۹۰۶ سیاسي پاسپورټونه ورکړل شوي او په روان کال کې تر اوسه پورې ۵۴۷ سیاسي پاسپورټونه د طالبانو غړو ته ورکړل شوي دي".
سرچینې وویل: "یوه لویه برخه سیاسي پاسپورټونه د طالبانو د کورنیو مشرانو غړو، ځینې دیني علماو، ځینو طالب سوداګرو او چارواکو ته ورکړل شوي دي".
یاده سرچینه وايي، چې تر اوسه ۵۴۲۱ ځانګړي پاسپورټونه هم وېشل شوي، چې لویه برخه مخصوص پاسپورټونه د طالب چارواکو د کورنیو غړو، دوستانو او ټیټ رتبه مامورینو ته ورکړل شوي دي.
همداراز د طالبانو تر کنټرول لاندې د چارو ادارې د بهرنیو اړیکو ریاست یوه کارشناس د نوم د نه ښودلو په شرط افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي، چې په تېرو نېږدې درېیو کلونو کې د ارګ او چارو ادارې څخه د ۷۱۹ سیاسي پاسپورټونو او ۲۳۱۰ ځانګړو پاسپورټونو حکمونه ورکړل شوي دي.
دغه سرچینه وايي، چې له یو شمېر وزارتونو څخه دوی ته د ځانګړو او سیاسي پاسپورټونو وړاندیزونه ورغلي او دوی د حکم له اخیستو وروسته بهرنیو چارو وزارت ته لېږلي دي.
د چارو ادارې دغه کارشناس زیاته کړه: "موږ ته دا معلومات نه شته، چې وړاندیز شوي اشخاص د اړوند وزارتونو غړي دي او که نه؛ خو یوازې یې پروسس کوو او بهرنیو چارو وزارت ته یې لېږو."
د افغانستان د سیاسي او ځانګړي پاسپورټ لرونکي د ګاونډیو هېوادونو سربېره؛ چین، ترکیه، هندوستان، افریقايي هېوادونه، د سویلي اسیا هېوادونه او د نړۍ یو شمېر نورو هېوادونو ته بې وېزې سفر کولی شي.
همدا راز د سیاسي پاسپورټ لرونکي اشخاص کولی شي، چې په اسانۍ سره د یو شمېر اروپايي هېوادونو وېزې تر لاسه کړي.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د ارګ یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل - پښتو ته ویلي، چې د طالبانو تر کنټرول لاندې د بهرنیو چارو وزات د طالبانو په کابینه کې د یوه شکایت پر بنسټ د طالبانو رییس الوزرا ته د یو شمېر طالب پلوو اشخاصو، د طالبانو د کورنیو غړو او دوستانو له سیاسي او مخصوص پاسپورټ څخه په استفادې د ګاونډیو هېوادونو سربېره ترکیې، ازبکستان او یو شمېر هېوادونو ته د سفرونو په اړه اندېښنه څرګنده کړې وه.
هڅه مو وکړه، چې په دې اړه د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت او یا هم د طالب چارواکو نظر را واخلو؛ خو له پرله پسې اړیکو نیولو سره هم ونه توانېدو.
تازه د ترکیې ولسمشرۍ ماڼۍ په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې د دغه هېواد او افغانستان ترمنځ د ډېپلوماټیکو ویزو د معافیت تړون لغوه شوی دی.
د دې تړون په لغوه کولو سره ترکي او طالب چارواکي افغانستان او ترکيې ته د ننوتلو لپاره اړ دي، چې د وېزې تر لاسه کولو پروسه بشپړه کړي او وېزه تر لاسه کړي.
د ترکیې د ولسمشر دفتر ویلي وو، چې دا پریکړه به د غبرګولي له ۱۲ نېټې وروسته د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان په لاسلیک سره عملي شي.
هغه فرمان چې د ترکیې د ولسمشر په لاسلیک سره خپور شوی پکې راغلي: « د ترکیې جمهوریت او د افغانستان اسلامي جمهوریت ترمنځ د ډېپلوماتیکو پاسپورټونو لرونکو لپاره د ویزې د مکلفیتونو د دوه اړخیز لغوه کولو هوکړه لیک چې د ولسمشر لخوا د ۲۰۰۷کال د سپټمبر په ۲۹لاسلیک شو او د ۲۰۰۸کال د جنورۍ په ۸مه د وزيرانو شورا د پرېکړې له مخې نافذ شو، د جون له لومړۍ نیټې څخه به ودرول شي.»
ترکيې دغه پرېکړه د دغه هېواد د ولسمشر د ۹مې ګڼې فرمان د درېيمې مادې پر بنسټ کړې ده.
پنجشیر کې د طالبانو د والي دفتر وايي، نن یې په دغه ولایت کې دوه کسان د «نامشروع اړيکو» په تور په عام محضر کې په دورو وهلي دي. د دې دفتر په اعلاميه کې راغلي، چې د طالبانو د ابتدايه محکمې د پرېکړې له مخي، هر یوه ته شل شل دوررې سزا ورکړل شوه.
طالبانو په خپل خبر کې د دې کسانو د هويت په اړه څه نه دي ويلي.
طالبانو نن د سرپل ولایت په مرکزي لوبغالي کې هم تر ۵۰ ډېر کسان چې پکې ښځې او نارینه شامل وه په دورو وهلي وو.
د دوشنبې په ورځ په سرپل کې د طالبانو د والي رسنیز دفتر د خبرتیا په خپرولو سره په دغه ولایت کې له خلکو غوښتي وو، چې د دغو ۵۲ کسانو د سزا د لیدو لپاره دې لوبغالي ته ورشي.
تر دې وړاندې د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې طالبانو ګڼ کسان په دورو وهلي، خو دا لومړی ځل دی چې په دومره لوی شمېر کې خلکو ته دغسې سزا ورکوي.
که څه هم د طالبانو دغه کړنې په نړیواله کچه غندل شوې، خو طالبان وایي دوی «د اسلامي شریعت» په اډانه کې دغه کړنې ترسره کوي.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، د ملګرو ملتونو او امریکا استازو د دوحې راتلونکې ناستې لپاره د همغږۍ غونډه کې خپله ۱۵ ماده يي اجنډا له طالبانو سره شریکه کړې. مقابل کې د ملا هبت الله استازي او د دې ډلې د کار او ټولنیزو چارو وزیر دغه غونډه کې د ګډون لپاره خپل شرطونه وړاندې کړي.
د ملا هبت الله ځانګړی استازي او ددې ډلې د کار او ټولنیزو چارو وزیر عبدالمنان عمري د غبرګولي ۷مه دوحې ته لاړ، چې په وروستیو ورځو کې یوازې د قطر له کار وزیر علي بن صمیخ المري سره لیدنه رسنیزه شوې ده.
خو سرچینو افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل، چې دغو طالب چارواکو په خپل سفر د دوحې راتلونکې ناستې لپاره د د ملګرو ملتونو او امریکا له استازو سره د همغږۍ غونډه هم کړې ده.
د ملګرو ملتونو او امریکايي استازو د دوحې ناستې اجنډا له طالبانو سره شریکه کړه، چې مواد یې ټول افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ترلاسه کړي دي.
د ملګرو ملتونو او امریکايي استازو له خوا له طالبانو سره شریکه شوې ایجنډا کې،د دوحې د ناستې ټول موضوعات په ۱۵مادو کې روښانه شوي دي.
لومړی: د دوحې-دریمه یا راتلونکي غونډه کې د اجنډا لومړی موضوع په افغانستان کې د بشر حقوقو جاري وضعیت او پر افغانستان د طالبانو درې کلن حاکميت ته کتنه.
دوهم: په افغانستان کي د افغان مېرمنو، نجونو او خبريالانو پر وړاندې د طالبانو د دريځ په تړاو هر اړخيز بحث.
دريم: د افغانستان په تړاو د ملګري ملتو په مشرۍ د نړيوالې ټولنې، امریکا، نړيوالو بشري اومدني بنسټونو، د سيمې هېوادونو او افغان چارواکو په حضور کې د افغانستان لپاره د ځانګړي استازي پر ټاکلو په تړاو بحث.
څلورم: له افغانستان بهر د پخوانيو سياستوالو, افغان ميرمنو، افغان مدني بنسټونو استازو غوښتنو ته کتنه, په ځانګړي توګه پر افغانستان د طالبانو له حاکميت راهیسې د افغانستان داخلي وضعیت او له هرې زاويې څخه د سیمه ییزو هېوادونو سره پر اړیکو خبرې کول.
پنځم: د ۲۰۲۱ کال د اګست له پنځلسم وروسته په افغانستان کې د ملګري ملتو د سياسي ماموريت (يوناما) کاري بهير او پر وړاندې يې د موجوده ننګونو يادونه.
شپږم: په افغانستان کې د طالبانو حاکمیت کې د بيان ازادي وضعیت ته کتنه او پرې د نړيوالې ټولنې له استازو سره د پام وړ بحث.
اووم: د طالبانو په حاکمیت کې له افغانستان څخه سيمې او نړۍ ته د راتلونکو ممکنه ګواښونو په تړاو د ملګرو ملتونو د امنيت شورا د ځانګړي استازي راپور.
اتم: په افغانستان کې د کاري فرصتونه پر کمښت, د اقتصادي ستونزو پر پراختیا او يو شمېر ورته تړلو موضوعاتو بحث.
نهم: په افغانستان کې د طالبانو د حاکميت په تړاو د نړيوالې ټولنې، امریکا او سيمه یيزو هېوادونو د استازو نظر پوښتنه.
لسم: په افغانستان کې د ټول شموله حکومت پر جوړښت او د مساوي ګډون پالیسۍ په تړاو بحث.
يوولسم: په افغانستان کي د اسلامي دولت (داعش) او نشه يې توکو پر ضد مبارزې ته کتنه
دوولسم: د اقلیم د بدلون او پر افغانستان او سيمه یيزو هېوادونو يې اغيز او د مخنیوي لارې چارې.
ديارلسم: په افغانستان کې د طالبانو په حاکميت کې پر خصوصي سکتور بحث او د دغه سکتور پر وړاندې د ننګونو پر له منځه وړلو بحث.
څوارلسم: په افغانستان کې د طالبانو حاکميت لاندې پر مالي او بانکي ستونزو بحث او د حل لارو لټون.
پنځلسم: د افغان کروندګرو لپاره د کوکنارو د کښت لپاره د بدیل معیشت په تړاو هر اړخيز بحث..
دا هغه موضوعات دي، چې ملګرو ملتونو او امریکايي استازو د دوحې دریمې ناستې د اجنډا لپاره ټاکلي او غواړي له طالبانو سره پرې بحث وشي.
د طالبانو شرایط
طالبانو د دوحې تېره غونډه کې ګډون نه و کړی او په راتلونکې غونډه کې د ګډون لپاره یې هم یو شرط د راتلونکې ناستې پر احندا پوهېدل و.
د دوحې په همغږۍ غونډه کې د طالبانو د مشر ملا هبت الله ځانکړي استازي او د دې ډلې د کار او ټولنیزو چارو وزیرعبدالمنان عمري د ملګرو ملتونو او امریکايي استازو په حضور کې په دې ناسته کې د ګډون لپاره د طالبانو نهه نور شرایط هم وړاندي کړي دي.
اول: افغانستان کې د ملګري ملتو د سياسي ماموريت (يوناما) له فعال حضور سره د بل استازي له ټاکلو سره مخالفت.
دوهم: په ملګرو ملتونونو کې د افغانستان څوکۍ طالبانو ته سپارل.
دريم: د طالبانو پر وزيرانو اومشرانو د ملګرو ملتونواو امریکا لخوا د محدوديتونو او بنديزونو د ختمولو لپاره اقدامات.
څلورم: په افغانستان کې د ملګرو ملتو تر چتر لاندې موسسو نه دا غوښتنه، چې خپلې چارې د طالبانو له غوښتنو سره پرمخ بوځي.
پنځم: د ملګرو ملتونو د امنیت شورا له خوا د طالبانو پر ضد اعلامیې چې د دواړو اړخو ترمنځ تعامل ځنډوي او سختوي.
شپږم: د افغان نجونو او ميرمنو د زدکړو او کار د بنديز په تړاو د طالبانو پر ضد اعلاميو او بهر مېشتو افغانانو سره د غونډو د پای ته رسولو غوښتنه.
اووم: د طالبانو پرضد د ملګرو ملتونو او امریکا د فشار او بې ضرورته اقداماتو د مخنیوی غوښتنه، چې ګډ تعامل ته لار هواره شي.
اتم: په افغانستان کي د بشري مرستو او اقلمي بدلونو پر مهال د ملګرو ملتونو, نړيوالې ټولني او امریکا د بشپړي توجه او بې شرطه دوامداره بشري مرستو غوښتنه.
نهم: په افغانستان کي د زدکړو په برخه کې بايد د ملګرو ملتونه غيري مشروطه مرستي او همکاري يو طرفه یا یوازې د عصري زکړو لپاره ونه اوسي.
د افغانستان انټرنشنل ـ پښتو خبریال عبدالحق عمري ته په قطر کې طالب سرچینو ویلي چې د دوحې د دریمې ناستې لپاره د همغږۍ غونډه کې طالب استازو د یو پلاوي د چمتوالي خبر ورکړی خو یادونه شوې ده، چې د کډون او نه کډون پرېکړه به ملا هبت الله اخواندزاده کوي.
خو له دې سره د دوحې په راتلونکې ناسته کې د طالبانو په پلاوي کې د دې ډلې د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي، د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر، د اقتصاد وزیر دین محمد حنیف، د ملا هبت الله ځانګړی استازی عبدالمنان عمري، په دوحه کې د طالبانو د سفارت چارسمبالی نعیم او د سیاسي دفتر چارسمبال ترڅنګ په ملګرو ملتونو کې د طالبانو لخوا ټاکل شوی دایمي استازی سهل شاهین شامل دی.
د کندهار ولایت مقام کې په يوه لویه امنيتي غونډه کې د طالبانو والي له خپلو ځواکونو وغوښتل، چې د دغه ولایت په ټولو سیمو کې ګزمې زياتي او منظمي کړي. ملا شيرن په دې غونډه کې امنيتي او استخباراتي ادارو ته هم سپارښتنه وکړه، چې د «حاضرو مجاهدينو دندې دوامداره کنټرول» کړي.
د کندهار لپاره طالبانو د والي دفتر نن په خپله اعلامیه کې زیاتوي چې په دې غونډه کې د دغه ولایت لپاره د دوی امنيه قومندان، د استخباراتو مشر، د امنيت امر، د حوزو امرین، ولسوالان او د ولسواليو امنيه قومندانو ګډون کړی و.
په غونډه کې د کندهار والي ملا شيرین له ټولو په يو ځل بيا جدي غوښتنه وکړه، چې د امنيت لا ټينګښت ته پاملرنه زياته او غفلت ونه کړي.
هغه ويلي: «تاسي باید تر دې هم د امنيت ټينګښت ته پاملرنه ولرئ، شپه او ورځ خپل مسوليت په ښه توګه ادا کړي، په دنده کې غفلت ونه کړي او خپل پيرې او ګزمې منظمي او دوامداره تر سره کړي.»
په کندهار کې د کابل بانک مخ ته د طالبانو پر ځواکونو د داعش له برید وروسته د دغه ولایت د امنیت په هکله د طالب چارواکو غونډې ډېرې شوې دي.
د کندهار د د امنيت خونديتوب لپاره په تېرو دريو اونيو کې دا د ملا شيريندا دريمه امنيتي غونده ده.
نوموړي دوې ورځي مخکې د دې ډلې له کورنيو چارو له وزارت هم غوښتي و، چې د امنيت په برخه کې د کندهار «ځانګړو او ملي قطعو» ته په لوړه کچه پاملرنه زياته او اړتياوې یې پوره کړي.
په کندهار کې د طالبانو ځانګړې قطعات د دغه ډلې د مشر ملا هبت الله اخونزاده د ځانګړو غونډو پر امنیت سربېره ځانګړي علملیات کوي
