د افغانستان لپاره د امریکا سفارت شارژدافېره وايي، نړۍوالې ټولنې د دوحې په درېیمه ناسته کې د افغانانو له حقونو دفاع وکړه او له دې ناستې وروسته هم د طالبانو پر وړاندې له خپل دریځه په شا نه شول. کرن ډېکر وویل، چې طالبان د خپل حکومت په رسميت پېژندلو په څېر لویې غوښتنې لري.
مېرمن ډېکر د دوشنبې په ورځ (د زمري لومړۍ) له خبریالانو سره په خبرو کې وویل، چې د بندیزونو لرې کول او د افغانستان د اسعارو د زېرمو خلاصول د طالبانو له نورو غوښتنو څخه دي.
خو نړۍوالې ټولنې دغو غوښتنو ته هیڅ مثبت ځواب نه دی ویلی.
دغې امريکایي ډېپلوماتې د افغانستان انټرنشنل د خبريال د پوښتنې په جواب کې چې د افغانستان خلک وایي؛ امريکا او نړۍواله ټولنه ولې د افغانستان د وضعت د بدلون لپاره فشار نه اچوي؟ وويل: «دا مهال هم پر طالبانو فشار ډېر دی».
کرن ډېکر وویل: «موږ د طالبانو غوښتنو ته غاړه نه ده ایښې، طالبان داسې غوښتنې لري، چې نه دي پوره شوي، دوی غواړي چې د اسعارو زیرمې خلاصې شي، بندیزونه باید لرې شي، په ملګرو ملتونو کې د افغانستان څوکۍ باید طالبانو ته ورکړل شي؛ خو داسې هېڅ هم نه دي شوي.»
اغلې ډېکر زیاته کړه، چې موږ تل په بېلابېلو غونډو کې د طالبانو د بشري حقونو تر سره کړې کړنې په ګوته کړي او ویلي مو دي تر څو چې طالبانو خپل نړۍوال مکلفیتونه نه وي ترسره کړي افغانستان نړۍوالې ټولنې ته نه شي راتلی.
هغې یو له دغو مکلفیتونو څخه د نجونو او مېرمنو ښوونځیو ته د تګ او د کار حق ته د لاسرسي یادونه وکړه.
د امریکا د سفارت شارژدافېرې د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان ته د بشردوستانه مرستو د استولو په اړه د انتقادونو په ځواب کې وویل: «امریکا نه غواړي خوراکي توکي د وسلې په توګه وکاروي».
طالبانو ویلي، چې افغانان غواړي ښځې محدودې شي
کرن ډیکر د دوحې په غونډه کې د ۲۵ هېوادونو او درېیو سیمه ییزو سازمانونو استازو ته وویل، چې لومړۍ مهمه موضوع د افغان ښځو او نجونو حقوق دي.
اغلې ډیکر وویل، چې طالبانو د نړۍ استازو ته ویلي؛ په افغانستان کې وضعیت هغه ډول جوړ شوی، چې د افغانستان خلک یې غواړي.
هغې زیاته کړه؛ د افغانستان خلک باید روښانه کړي، چې د طالبانو رژیم هغه څه دي، چې دوی یې غواړي او که نه.
هغې زياته کړه، چې د دوحې په غونډه کې د ښځو موضوع د بحثونو محور و او ټولو استازو خبرداری ورکړ، چې افغانستان به د خپل نيمايي نفوس په ليري کولو بريا تر لاسه نه کړي.
د دې امریکايي دیپلوماتې په وینا، د طالبانو د مشر باوري ویاند ذبیح الله مجاهد چې له کندهار څخه کار کوي «په خپلو غوږونو له ټولو استازو اوریدلي، چې افغانستان د خپل نیمايي نفوس په له منځه وړلو بريا نه شي ترلاسه کولی.»
په دې غونډه کې د امریکا د سفارت شارژدافېرې ذبیح الله مجاهد د طالبانو په حکومت کې د «یو ډېر مهم کس» په توګه یاد کړ.
په دې ناسته کې طالبانو د بندیزونو پر لرې کولو او د پراختیايي مرستو پر لېږلو ټینګار وکړ.
مېرمن ډیکر د دوحې په درېیمه غونډه کې د ۲۵ استازو له قوله ویلي، چې ټولو سفیرانو طالبانو ته ویلي، چې د افغانستان ستونزه څو اړخیزه ده او د بندیزونو له لرې کېدو سره به هم د دغه هېواد وضعیت ښه نه شي.
هغې وویل، چې ټولو استازو په ځانګړې توګه د سیمې هېوادونو سفیرانو په افغانستان کې د یوه ټول شموله حکومت پر جوړېدو، روڼتیا او د بشري حقونو پر تامین ټینګار وکړ.
په دوحه کې څلورمه غونډه راتلونکې ده
د امریکا د سفارت شارژدافېره وايي، چې د دوحې د پروسې څلورمه غونډه را روانه ده؛ خو تر دې مخکې باید د یوې لویې غونډې د ترسره کولو لپاره ډېرې خبرې وشي.
اغلې ډېکر وویل، چې نړۍ د طالبانو د کړونو په اړه قضاوت کوي، نه د هغه د خبرو له مخې.
هغې وویل، چې په عمل کې داسې څه نه دي شوي، چې بندیزونه لرې شي او یا دا چې د طالبانو اداره به نړۍوال نظم ته ننوځي.
د غونډې په پای کې مېرمن ډېکر وویل، چې د افغانستان ستونزې ډېرې پېچلې او تړلې دي او د حل لپاره یې ملګري ملتونه غواړي چې خپل ځانګړی استازی وټاکي.
هغې ټینګار وکړ، چې د ملګرو ملتونو د ځانګړي استازي به ډېر ژر اعلان شي.
د سرچینې په خبره، یادو درېو افغانانو چې ایراني وګړی وژلی د هرات ولایت اصلي اوسېدونکي دي.
له دې پېښې وروسته یو شمېر ایرانیانو د یاد ځوان د وژل کېدو په غبرګون کې پر یوې افغانې کورنۍ برید کړی، چې له امله یې د یوې امېندوارې افغانې ښځې په ګډون د هغې د کورنۍ ۳ تنه نور وژلي دي.
تر اوسه د دغو درېو افغانانو د وژل کېدو په اړه ایراني چارواکو او رسنیو څه نه دي ویلي.
تېره اونۍ ایراني رسنیو بیا راپور ورکړی و، چې د یوه ایراني وګړي د وژلو په تور درې افغانان چې وروڼه دي د پولیسو له خوا نیول شوي دي.
له تهران څخه سرچینې همداراز زیاته کړه، چې تر دې پېښې وروسته د پارک په شاوخوا کې د ایرانیانو له خوا یو بنر هم لګول شوی، چې پرې لیکل شوي: «ټول افغانان دې له دې سیمې څخه ووځي کنه له جدي چلند سره به مخ شي.»
د نوموړي په وینا، ایراني پولیسو هم د دغه هېواد وګړو ته اجازه ورکړې، چې له خپل ځان څخه دفاع وکړي او دوی خپله د افغانانو پروړاندې اقدام وکړي.
سرچینې په خپلو خبرو کې وویل، چې د ایراني وګړو او د پولیسو له وېرې څخه ان په ډوډۍ اخیستو پسې هم له کور څخه وتلی نه شي.
دا په داسې حال کې ده، چې له ایران څخه تېره اونۍ افغانستان انټرنشنل ته یوې افغانې کډوالې د یوې ویډیو په لېږلو سره ویلي و، چې د تهران په مېټرو کې یو شمېر ایرانیانو له یوې افغانې کډوالې سره تریخ چلند کړی دی.
سره له دې چې په ایران کې افغان کډوال له کلونو راهیسې له سختو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي، خو ورته امنیتي پېښې بیا ددې لامل کیږي، چې دغه هېواد پر ټولو افغان کډوالو فشارونه او ځورونې زیاتې کړي.
