تېره شپه په کیف او شاوخوا سیمو کې؛ اوکراین د روسیې ۵۶ بې پیلوټه الوتکې غورځولې دي

روسیې تېره شپه د لسګونو بې پیلوټه الوتکو پر مټ د اوکراین پلازمېنه او د تور سمندرګي په اودیسا بندر کې یو شمیر تاسیسات په نښه کړي دي.

روسیې تېره شپه د لسګونو بې پیلوټه الوتکو پر مټ د اوکراین پلازمېنه او د تور سمندرګي په اودیسا بندر کې یو شمیر تاسیسات په نښه کړي دي.
د اوکراین د بیړنیو خدماتو اداره وايي، چې په اودیسا کې ددې څو څپیزې بمبارۍ له امله یو تن ټپي شوی او زیرمو او ټرانسپورټي لاریو ته زیان اوښتی.
د اوکراین هوايي ځواک وايي، چې پوځ د دغه هېواد په بېلابېلو سیمو کې له ۸۷ روسي بې پیلوټه الوتکو څخه۵۶ هغه را غورځولې او ۲۵ نورې بې پیلوټه الوتکې د برېښنايي پارازیټونو په پایله کې له منځه وړل شوې، خو د څرنګتیا په اړه یې معلومات نه دي ور کړي.
د پلازمېنې کیف پوځي مدیر سیرهي پوپکو وايي، چې د هوايي دفاع سیسټم د پلازمېنې پر لور تلونکې ټولې الوتکې له منځه یووړې. پوپکو زیاتوي، چې د پنځو ساعتونو په اوږدو کې درې ځله پر کیف د هوايي برید خبرداری اعلان شوی.
رویټرز خبري اژانس وايي، چې دوی په دې نه دي توانېدلي، چې دغه رپوټونه په خپلواکه توګه تایید کړي.
روسیې د ۲۰۲۲ کال له فبروري میاشتې راهیسې پر اوکراین د خپل بشپړ برید له پیل راهیسې د ملکي وګړو په نښه کول رد کړي، خو په خپلو هوايي بمباریو او د توغندیو او بې پیلوټه الوتکو په بریدونو کې په پرلپسې ډول د جګړې د لومړۍ کرښې ترشا ولسي استوګنځایونه په نښه کوي.
بله خوا، د روسیې دفاع وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې تېره شپه یې څلور اوکراینۍ بې پیلوټه الوتکې را غورځولې دي. د روسیې د ریانووستي خبري اژانس د رپوټ له مخې، دوه الوتکې په کورسک او دوه نورې په بلګورود او ورونژ سیمو کې را نسکورې کړای شوې دي.

د تهران د ختیځ د پولیسو یو مشر وايي، چې په دغه ولایت کې هره ورځ لږ تر لږه ۵۰۰ بې اسناده افغان کډوال راټولیږي او له دغه هیواده ایستل کیږي. دلاور القاصي په دغه ولایت کې له کار ورکوونکو هم وغوښتل چې بې اسنادو کډوالو ته له کار کولو ډډه وکړي.
دغه ایراني چارواکي د شنبې په ورځ یوې خبري غونډې ته وویل، چې د بې اسنادو کډوالو د ایستلو بهیر به د خلکو د یوې اساسي غوښتنې په توګه عملي شي.
د ختیځ تهران د پولیسو مشر دلاور القاصي وویل، د بې اسناده کډوالو د پیژندلو، راټولولو او ویستلو بهیر به د روان کال تر پایه دوام وکړي.
هغه وویل: "په ختیځ تهران کې، د غیرقانوني کډوالو راټولول زموږ په اجنډا کې دي او موږ له محترمو کار ورکوونکو څخه غواړو چې د ایراني کارګرو یا اسناد لرونکو خلکو څخه کار واخلي."
تر دې مخکې د ایران د پولیسو مشر هم ویلي و، چې د روان کال تر پایه به دوه میلیونه بې اسناده کډوال له ایرانه وایستل شي.
په ایران کې میشت اکثره کډوال افغانان دي، چې په افغانستان کې د طالبانو د محدودیتونو او د خراب اقتصادي وضعیت له امله یې دغه هیواد کې پناه اخیستې ده.
په ایران کې د بې اسنادو کډوالو د ژوند شرایط ورځ تر بلې ستونزمن کیږي. په دې وروستیو کې، د تایباد لوی څارنوالۍ دفتر اعلان وکړ چې په ښار کې هر ډول "افغانانو ته د استوګنې کورونه په کرایه ورکول او یا پر هغوی د کورونو پلورل" منع دی.

په غزه کې د حماس اړوند حکومت د رسنیو دفتر وايي، چې د غزې په تړانګه کې پر یو جومات او ښوونځي د اسراییل د هوايي بمبارۍ په پایله کې ۲۶ تنه وژل شوي او ۹۳ نور ټپیان دي.
د فلسطین روغتیايي چارواکي وايي، چې په شمالي غزه کې له شنبې شپې راهیسې هوايي بمباریو کې۲۰ نور کسان وروسته له هغه ووژل شول، چې اسراییلي پوځ دې سیمې ته ټانکونه واستول او له خلکو یې وغوښتل څو سیمه پریږدي.
د اسراییل پوځ وايي، چې د غزې د مرکز اړوند دیرالبلاح سیمه کې یې په ابن رشد ښوونځي او شهدای مسجد کې د حماس ډلې د قوماندې پر فعالو مرکزونو کره بریدونه کړي.
حماس، د پوځي موخو لپاره د ښوونځیو، جوماتونو او روغتونونو کارول ردوي.
د رویټرز د رپوټ له مخې، د جومات امام احمد فلیت په داسې حال کې، چې له کنډوالو یې د قران کریم پاڼې راټولولې، وویل، چې دا جومات له شل کلونو راهیسې دلته دی او دا چې بریدونو د سیمې خلک بېځایه کړي.
دا بریدنونه داسې مهال ترسره کیږي چې د اسراییل او فلسطینۍ جنګیالۍ ډلې حماس ترمنځ جګړه یوکلنۍ ته نږدې کیږي او اسراییل خپل عملیات د لبنان پر لور غځوي.
د اسراییل د شمېرو له مخې، حماس د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر پر اوومه د اسراییل پر سوېلي سیمو برید کې ۱۲۰۰ تنه ووژل او ۲۵۰ نور یې یرغمل کړل.
د غزې د روغتیا وزارت د سرچینو د رپوټ له مخې، د اسراییل په ځوابي بریدونو کې شاوخوا ۴۲ زره تنه فلسطینیان وژل شوي او شاوخوا دوه عشاریه درې میلیونه کسان له سیمې بې ځایه شوي دي.

د ایران د پولیسو او سرحدي ځواکونو عمومي قوماندان وايي، غیر قانوني بهرنیو وګړو ته کار او په کرایه کور ورکول جواز نه لري. سردار احمد رضا رادان وايي، دوی غیرقانوني کډوالو ته په ایران کې د استوګنې او کار کولو اجازه نه شي ور کولای.
سردار احمد رضا رادان د ایران له تسنیم رسنۍ سره په مرکه کې د کډوالو هویت په ډاګه نه کړ، خو د ایران د احصایې مرکز د رسمي شمېرو له مخې په دغه هېواد کې ۹۷ په سلو کې کډوال افغانان دي، چې یوه ستره برخه یې قانوني اسناد نه لري.
هغه زیاته کړه: « خلک او د کاروبار څښتنان باید وپوهیږي چې دغو خلکو ته کار او غیر قانوني وګړو ته استوګنځای ور کول جرم دی». د نوموړي په وینا، غیر قانوني وګړي د کار او تجارت حق نه لري او نه هم کور کرایه کولی شي.
رادان په دې مرکه کې وویل، چې « موږ سږ کال حتما تر دوه میلیونو پورې غیر قانوني وګړي اخراج کوو. تر اوسه موږ تر ۵۰۰ زره ډېر نیولي او ایستلي دي. له ۲۵۰ زره ډېرو کسانو ځانونه خپل را پېژندلي دي».
هغه پر خپلو خلکو غږ وکړ، چې له پولیسو سره د غیر قانوني وګړو په پېژندګلوي او نیولو کې مرسته وکړي.
رادان وايي، قانوني کډوال په دې بهیر کې شامل نه دي او دوی یې د امنیت په ټینګښت مکلف دي.
ایراني چارواکي وايي، په دغه هېواد کې دوه میلیونه او ۷۰۰ زره تنه افغان کډوال قانوني اوسیږي خو تر پنځو میلیونو ډېر نور په غیر قانوني توګه دغه هېواد ته ورغلي دي.

د پاکستان پوځي سرچینې وايي، چې د شمالي وزیرستان او کورمې ولسوالیو په پرونیو نښتو کې د پوځ د یوه افسر په ګډون ۱۳ امنیتي سرتېري وژل شوي. د پاکستان د پوځ له خوا په يوه خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې لومړنۍ نښته د شمالي وزيرستان په سپين وام سيمه کې شوې او شپږ وسله وال پکې وژل شوي.
د پاکستان پوځ وايي، په بریدونو کې د جنګیالیو د یوه مهم قوماندان په ګډون، چې د خیبر پښتونخوا ایالت په سوات کې یې د ډپلوماټانو پر کاروان په وروستي بريد کې لاس درلود،اته تنه وسله وال جنګيالي هم وژل شوي.
یوې سرچینې افغانستان انټرنېشنال ته وویل، چې دغه برید وړمه شپه د حافظ ګل بهادر د ډلې جنګیالیو کړی او له لایزري ټوپکو یې پکې ګټه اخستې ده.
سرچینې په برید کې د سرحدي ملیشو د ګڼو نورو سرتېرو او جنګیاليو د ټپي کېدو پخلی هم کړی.
خبرپاڼه وايي، په دې جګړه کې د فیصل اباد اوسېدونکی ۴۳ کلن محمد علي شوکت له خپلو پنځو سرتېرو سره وژل شوی.
په يوه بله خبرپاڼه کې د پوځ رسنیزې څانګې په ډاګه کړې، چې امنيتي ځواکونو د سوات په چهارباغ سيمه کې د عملياتو پر مهال د توندلارو د يوه مشر عطاء الله مهران په ګډون دوه توندلاري وژلي او يو بل يې ټپي کړى.
د خبرپاڼې پربنسټ، مهران په سیمه کې په ګڼو بریدونو کې لاس درلود او د سپتمبر پر ۲۲ مه په سوات کې د بهرنیو ډپلوماټانو له یوه کاروان سره مل د پولیسو پر موټرو برید هم نوموړي کړی و.
د پاکستان پولیسو دا هم ویلي، چې د مرکزي کورمې ولسوالۍ په باراني سیند سیمه کې په یوه جلا برید کې اووه پاکستاني سرتیري وژل شوي او دوه نور ټپیان شوي.

ایراني رسنیو د تهران د پولیسو د قوماندان له قوله راپور ورکړی، چې د تهران پولیسو ۷۰ زره ناقانونه وګړي پېژندلي، چې له دې ډلې یې تر اوسه پورې ۵۲ زره بېرته خپلو هېوادونو ته استولي دي.
د تهران د پولیسو مشر د دغه هېواد د (باشگاه خبرنگاران جوان) اژانس سره په مرکه کې ویلي، چې د تهران پولیسو د قانوني اسنادو نه درلودونکي ۷۰ زره وګړي پېژندلي دي.
سردار محمدیان ویلي، چې له دې جملې یې په دې وروستیو کې ۵۰ زره هغه بهرني وګړي چې په ایران کې د اوسېدو قانوني اسناد یې نه لرل بېرته خپلو اصلي هېوادونو ته استولي دي.
سردار محمدیان ویلي: «د تهران پولیسو په دغه هیواد کې د ناقانونه وګړو د شتون او فعالیتونو په هکله د شته اندېښنو په پام کې نیولو سره د دغو کسانو د نیولو او له هیواد څخه د ایستلو لپاره پراخ پلانونه پیل کړي دي.
د پولیسو د وروستیو شمېرو له مخې، په لسګونو زره ناقانونه وګړي پېژندل شوي او راټول شوي او ډیری یې بیرته خپلو اصلي هیوادونو ته ستانه شوي دي.»
نوموړي ویلي، چې په دې ورستیو میاشتو کې د تهران پولیس د ناقانونه وګړو د شتون موضوع په جدي توګه څاري.
نوموړی وايي، ډیری دغه بهرني وګړي د ایران له ګاونډیو هېوادونو څخه ورغلي او له قانوني اسنادو پرته د ایران په بېلابېلو ښارونو کې مېشت او فعالیت کوي.
همدارنګه نوموړی زیاتوي، چې د یادو ناقانونه کډوالو په سمه توګه نه تنظیم کول، د ټولنیزو، امنیتي، روغتیايي او اقتصادي ستونزو په ګډون یاد هېواد له بېلابېلو ګواښونو سره مخ کړی دی.
نوموړي ویلي: «ناقانونه اوسېدل د قانون ماتولو په معنا دي او پولیس د قانون او عامه نظم د ساتونکو په توګه دنده لري چې له دې ستونزې سره مقابله وکړي. د ناقانونه وګړو د راټولولو پلان د روان کال له پیل راهیسې په تهران کې پیل شوی او تر اوسه یې د پام وړ پایلې لرلې دي.»
نوموړي که څه هم په ځانکړي توګه د کوم هېواد نه دی یاد کړی، خو وايي، د بېلابېلو ستونزو له امله ایران ته ناقانونه وګړي ورغلي،چې یو له مهمو لاملونو څخه په ګاونډیو هیوادونو کې اقتصادي او امنیتي کړکیچونه دي چې ایران ته په پراخه کچه ورځي.
د نومووړي په خبره یو شمېر دغه کسان بیا په خپل هېواد کې د نامناسبو اقتصادي شرایطو او بېکارۍ له امله په ایران کې د کار د فرصتونو په لټه کې دي او د دغو کډوالو یوه بله ډله بیا د امنیتي دلایلو او په خپلو هیوادونو کې د داخلي شخړو له امله په ایران کې پناه اخیستې ده.
محمد یان وايي: «له قانوني اجازې پرته د دغو کسانو شتون د هېواد لپاره زياتې ستونزې رامنځته کړې دي. یو له دغو ستونزو څخه مالي او اقتصادي بوج دی چې په ځانګړې توګه په عامه خدماتو لکه روغتیا، تعلیم او ترانسپورت باندې تحمیلیږي.
له بلې خوا، د نارسمي وګړو شتون کولی شي ټولنیز او امنیتي ننګونې رامینځته کړي، د جرمونو په ګډون په غیر رسمي کارونو کې ګډون او د ایراني کارګرانو سره ناعادلانه سیالۍ روانې دي.
همدا راز یو شمېر دغه کسان په هغو سیمو کې ژوند کوي چې روغتیايي معیارونه یې سم نه دي او دا کار د ټولنې عمومي روغتیا له ګواښ سره مخ کولای شي.
که څه هم د ایراني رسنیو له لوري په دغه راپور کې له ایران څخه د نیول شویو او خپلو هېوادونو ته د استول شویو وګړو په اړه د افغان کډوالو یادونه نه ده شوې، خو په دې وروستیو کې د ایران له لوري د اېستلو لړۍ له تیر کال راهیسې دوامداره ساتل شوې او نږدې هره ورځ سلګونه افغانان له ایرانه ایستل کیږي.
