په کابل کې د پاکستان سفیر د طالبانو له دفاع وزير سره کتلي
په کابل کې د پاکستان سفیر عبیدالرحمن "نظاماني" د طالبانو له دفاع وزیر محمد یعقوب مجاهد سره لیدلي دي. د طالبانو دفاع وزارت وايي، چې دغه لیدنه د ملا یعقوب په کاري دفتر کې شوې ده.
په کابل کې د پاکستان سفیر عبیدالرحمن "نظاماني" د طالبانو له دفاع وزیر محمد یعقوب مجاهد سره لیدلي دي. د طالبانو دفاع وزارت وايي، چې دغه لیدنه د ملا یعقوب په کاري دفتر کې شوې ده.
د یاد وزارت په وینا، په دې لیدنه کې د طالبانو د دفاع وزارت سرپرست افغانستان او پاکستان دوه ګاونډي هېوادونه ياد کړي او زیاته کړې یې ده، چې« دواړه هېوادونه ډير ګډ مشترکات لري او همدا ګډې او دوامداره اړیکې د دې لامل شوې چې د ګاونډیتوب د حس او متقابل احترام پر بنسټ د اقتصادي، تجارتي او نورو ګډو موضوعاتو په برخو کې همکاري سره ولري».
طالبان وايي، د پاکستان سفیر هم پر ګډو همکاریو او د دوه اړخیزو اړیکو پر پیاوړتیا ټینګار کړی.
د پاکستان د سفیر او طالبانو ددفاع وزیر دا لیدنه داسې مهال ده، چې پر دې ډلې د اسلام اباد له اړخه د پاکستاني جنګیالیو د کنټرول په برخه کې فشارونه ډېر شوي.
پاکستاني طالبانو په دې وروستیو کې په خیبر پښتونخوا او قبایلي سیمو کې خپل بریدونه چټک کړي دي.
تېره ورځ یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته وویل چې پاکستان د یوه چینايي پلاوي له لارې د طالبانو مشرتابه ته خپل پیغام استولی چې پاکستاني طالبان د اسلام اباد خلاف د افغانستان د خاورې له کارولو را وګرځوي.
د بشري حقونو د څار سازمان په یوه مقاله کې په افغانستان کې له بشري حقونو د سرغړونو د شواهدو راټولولو او د حساب ورکولو د پیاوړتیا لپاره د یوه خپلواک نړیوال میکانیزم د رامنځته کولو پر اړتیا ټینګار کړی.
دغه سازمان خبرداری ورکړی، چې د داسې میکانیزم نشتوالی په افغانستان کې له بشري حقونو د سرغړونو شواهد له منځه وړي او د قانون د پلیتابه پر وړاندې خنډ ګرځي.
د بشري حقونو د څار اداره د افغانستان لپاره د حساب ورکونې د یوه خپلواک میکانیزم د رامنځته کولو د اړتیا په اړه د پوښتنې په راپورته کولو سره ټينګار کوي، چې دا میکانیزم باید د بشري حقونو پخوانۍ او اوسني سرغړونې وڅیړي او د قربانیانو لپاره عدالت او جبران تضمین کړي.
دغه سازمان په تیرو دریو کلونو کې په افغانستان کې د ښځو او نجونو، د «LGBTQ» خلکو، پخوانیو دولتي کارکوونکو، مذهبي او قومي لږه کیو، خبریالانو او لاریون کوونکو ښځو پر وړاندې د طالبانو د بشري حقونو سرغړونو ته اشارې کړي دي.
د بشري حقونو د څار اداره باور لري، چې دا میکانیزم کولی شي په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپور ورکوونکي ماموریت بشپړ کړي او د جرمونو نړیوالې محکمې، د عدالت نړیوالې محکمې او کورنیو محکمو کې د اوسنیو او راتلونکو هڅو ملا وتړي.
دغه سازمان ټینګار کړی، چې په افغانستان کې د حساب ورکونې خپلواک میکانیزم باید د حقایقو د څېړلو، پېژندلو، د شواهدو د راټولولو، ساتنې، تحلیل او د بشري حقونو د سرغړوونکو د پېژندلو مسوولیت ولري.
د بشري حقونو د څار راپور وايي، چې دا میکانیزم باید د خپل ماموریت د ترسره کولو لپاره په اړینو منابعو سمبال وي او د ډیجیټل مهارتونو او جرمي تحقیقاتو په کارولو سره له قوي جنايي څېړنو ګټه پورته کړي.
د بشري حقونو د څار سازمان لیکلي چې «د دې میکانیزم رول د شواهدو بیاکتنه، راټولول، تحلیل او ساتل دي چې په محکمه کې ومنل شي او له نړیوالو معیارونو سره مطابقت ولري.»
دغه سازمان همداراز زياتوي، «د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه مخکې د طالبانو جرمونه هم باید وڅېړل شي، ځکه چې تر ۲۰۲۱ کال مخکې د جرمونو پر وړاندې د مبارزې ناکامي ښايي قربانیان حاشیې ته کړي»
د بشري حقونو د څار سازمان ټینګار کړی، چې قربانیان باید عدالت ته لاسرسی ولري.
د روسیې د ملي امنیت سلاکار سرګي شویګو په کابل کې له طالب چارواکو سره په لیدنه کې د افغانانو ترمنځ د پخلاینې بهیر د پیل کېدو غوښتنه کړې ده. هغه ویلي، چې روسیه په افغانستان کې د دایمي سولې لپاره چمتو ده د افغانانو ترمنځ د پخلاینې په بهیر کې مرسته وکړي.
سرګي شویګو چې پخوا د روسیې د دفاع وزیر و، د دوشنبې په ورځ د یوه چګپوړي پلاوي په مشرۍ کابل ته لاړ او هلته یې د طالبانو د رییس الوزرا له اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر، د سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر، د طالبانو دفاع وزير ملا یعقوب او کورنیو چارو وزير سراج الدين حقاني سره جلا جلا ليدنې او خبرې کړې دي.
د روسیې د خبري اژانسونو د راپورونو له مخې، شویګو له طالب چارواکو سره په لیدنه کې ویلي، «موږ د افغانانو ترمنځ د پخلاینې د پروسې په شمول، د خپلو هیوادونو ترمنځ د رغنده سیاسي خبرو اترو د رامنځته کولو لپاره خپل چمتووالی تاییدوو.»
بین الافغاني خبرې د طالبانو او امریکا ترمنځ د دوحې د هوکړې یوه برخه ده، خو طالبانو د تېر حکومت له مرکچي پلاوي سره له خبرو انکار وکړ.
له افغانستان څخه د امریکا په مشرۍ د نړیوالو ځواکونو په وتلو سره افغان جمهوري حکومت نسکور شو او طالبانو په بشپړه توګه واک په لاس کې واخست.
په تېرو دریو کلونو کې د طالبانو مخالفو سیاسي جریانونو په وار وار له دې ډلې سره پر خبرو او مذاکراتو ټینګار کړی خو طالبانو دا وړاندیزونه رد کړي دي.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي همغږوال فریدون سینیرلي اوغلو تېر کال د ملګرو ملتونو امنیت شورا ته د افغانستان د وضعیت په اړه د خپلې ارزونې راپور وړاندې کړ.
له طالبانو سره د خبرو اترو لپاره د لارې نقشه او د افغان سیاسيونو د مشارکت لپاره د سیاسي بهیر پیل د دغه راپور د وړاندیز یوه برخه وه.
اوغلو ویلي، چې دا بهیر د حکومت او طالبانو ترمنځ د اړیکو د عادي کېدو لامل کېدای شي.
طالبانو د «بین الافغاني خبرو» او په حکومت کې د ګډون لپاره د پخواني حکومت د غړو له راستنیدو سره مخالفت ښودلی دی.
طالب چارواکو ویلي، چې له روسي پلاوي سره یې په لیدنه کې پر اقتصادي همکاریو او د اړیکو پر پراختیا خبرې کړې دي.
طالبانو د افغانانو ترمنځ د پخلاینې لپاره د دغه پلاوي د غوښتنې یادونه نه ده کړې.
د طالبانو د رییس الوزرا اقتصادي مرستیال عبدالغني برادر شویګو ته ویلي، چې د طالبانو اداره د مسکو مرستې ته اړتیا لري چې د لویدیز د بندیزونو اغیز کم کړي.
د روسي رسنیو د راپور له مخې، برادر ویلي، «موږ هڅه کړې، چې د افغاني توکو د صادراتو او د بهرنۍ پانګونې د ودې لپاره شرایط برابر کړو.»
دغه طالب چارواکي ویلي، چې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته امریکا او لویدیز پر طالبانو فشارونه زیات کړل؛ د افغانستان شتمنۍ یې کنګل کړې او د دې ډلې پر مشرانو یې د سفر بنديزونه ولګول.
د متحده عربي اماراتو ددولت رییس شیخ محمد بن زاید ال نهیان د چارشنبې په ورځ د طالبانو د حکومت د سفیر مولوي بدرالدین حقاني باورلیک ومانه. طالبانو یاد هېواد ته خپل سفیر په تېره اګست میاشت کې معرفي کړی و.
د متحده عربي اماراتو دولتي رسنۍ خبر ورکړ، چې ال نهیان د ابوظبي په الوطن ماڼۍ کې د طالبانو د سفیر په ګډون د یو شمېر هېوادونو سفیرانو ته هرکلی ووایه او د هغوی باورلیکونه یې ومنل.
آل نهیان په دې اړه جوړې شوې غونډې ته ویلي چې نوي سفیران به په دغه هېواد کې له هر راز اسانتیاوو او د متحده عربي اماراتو د حکومتي مسوولانو له ملاتړه برخمن وي.
نوموړي له ټولو هېوادونو سره د خپل هېواد د اړیکو پر پیاوړتیا او ګډ کار ټینګار کړی او سفیرانو ته یې په چارو کې د بري هیله کړې ده.
په دې غونډه کې د نایجریا، استوانیا، پیرو، تاجکستان، مالدیف، کینیا، بروني دارالسلام، السلوادور، مالي، باربادوس، فیجي، مالیزیا، جاپان او موزمبیک هېوادونو د سفیرانو باورلیکونه منل شوي دي.
طالبانو د تېرې اګست میاشتې په وروستیو کې خپل سفیر مولوي بدرالدین حقاني متحده عربي اماراتو ته ور پېژندلی و او هغه مهال یې خپل باورلیک د یاد هېواد د تشریفاتو مرستیال وزیر سیف عبدالله الشامسي ته سپارلی و.
مولوي بدر الدين حقاني په دغو مراسمو کې د افغانستان او متحده عربي اماراتو اړیکې تاریخي بللې وې او د اماراتو د دولت له همکاریو یې مننه کړې وه.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت هغه مهال ویلي و چې د دوی سفیر به خپل باور لیک په نږدې راتلونکې کې د یو لړ رسمي مراسمو په ترڅ کې د متحده عربي اماراتو امیر ته وړاندې کړي.
د افغان الاصله سناتورې فاطمه پیمان د تابعیت په اړه د یو ملت ګوند مشرې پاولین هانسون څرګندونو د استرالیا په پارلمان کې جنجال او تاوتریخوالی راوپاراوه، چې په پایله کې یې د سناتورې لیډیا تورپ غړیتوب له یوه سخت غبرګون وروسته وځنډول شو.
هنسون غوښتل چې پیمان د پارلمان یوې کمیټې ته واستوي او د اسټراليا له قانون سره د هغې د افغان تابعیت او غړیتوب په اړه پوښتنه راپورته کړي. د اسټرالیايي رسنیو د رپوټ له مخې، پیمان، چې په استرالیا کې لومړۍ افغانی الاصله سناتوره ده، د دغه هېواد اساسي قانون ټول شرایط پوره کړي، خو د هانسون دې هڅې د یو شمېر سیاستوالو غبرګونونه را وپارول.
سناتورې تورپ، چې د نژادپالنې پر وړاندې روښانه دریځ لري، د پیمان ملاتړ وکړ او پر هانسون یې د "نژادپالې" تور ولګاوه. هغې د اعتراض په ډول هانسون ته کاغذونه ور وغورځول او د پارلمان تالار یې له ګډوډۍ سره مخ کړ.
د دې چارې په غبرګون کې، د کارګر ګوند مشرې پني وانګ د تورپ د لنډمهاله ځنډولو غوښتنه وکړه، چې په پایله کې یې دغه پرېکړه په ۴۶ مثبتو او ۱۱ منفي رایو سره تصویب شوه.
د تورپ د غړیتوب ځنډولو په پرېکړه کې د حکومت او ایتلاف استازي او خپلواک سناتوران همغږي شول او یوازې زرغون ګوند د دې پرېکړې مخالفت وکړ او دا یې یو غیر متناسب ګام وباله. سناتورې تورپ په رای اچونه کې ګډون ونه کړ، خو د هغې ملګري د هانسون د وینا پرمهال د اعتراض په توګه له تالاره ووتل.
هنسون د خپل دریځ دفاع کړه او ویې ویل: "دا مساله نژادپالنه نه ده؛ دا د اساسي قانون له پیروۍ نه ډاډ ترلاسه کول دي." هغې زیاته کړه: "هر څوک حق لري چې په خوندي او بې ګواښه چاپېریال کې کار وکړي."
په ورته وخت کې، د کارګر ګوند مشرې پني وانګ وویل چې په پارلمان کې کرکجن چلند او شخصي بریدونه د زغم وړ نه دي. هغې وویل: "دا پارلمان باید د هر ډول کرکې او ناوړه چلند څخه پاک وي."
د افغان الاصله سناتورې فاطمه پیمان په نښه کول، چې په استرالیا کې د کډوالو او مسلمانې ټولنې لپاره یوه مخکښه څېره ګڼل کېږي، له پراخو نیوکو سره مخ شوي.
فاطمه پیمان په خپلو خبرو کې په سخته لهجه نژادپالنه وغندله او ویې ویل چې سناتوره هنسن وېش او تعصب ته لمن وهي.
د اسټرالیا د اې اې پي په باور، ډېر خلک د هانسون دغه اقدام د استرالیا په سیاست کې د ګڼ توکمې او ګڼ فرهنګي استازولۍ پر وړاندې د تعصب یوه بڼه ګڼي.
پیمان په تېره جولای میاشت کې د فلسطینینانو د ملاتړ له امله تر غبرګونونو وروسته له کارګر ګوند ووتله او اعلان یې وکړ چې د خپلواکې سناتورې په توګه به کار ته ادامه ور کړي.
د اسلاماباد پر لور د عمران خان د پلویانو د لاریونونو له امله د لویو لارو بندېدو د پاکستان او افغانستان ترمنځ سوداګري تقریباً په بشپړه توګه درولې ده.
تورخم کې سرچینو ویلي، د نومبر له ۲۳مې راهیسې له پنجاب نه د صادراتي توکو هیڅ موټر تر پېښور او تورخم نه دی رسېدلی. فدرالي او ایالتي چارواکو په تېرو څو ورځو کې د پنجاب او خیبر پښتونخوا لویې لارې او موټروې په کانټینرونو تړلې وې، چې ټرانسپورټ یې فلج کړی و.
د ډان د رپوټ له مخې، په پېښور کې بند پاتې سوداګریز موټر، چې تازه میوې، د ډبرو سکاره او له افغانستان څخه وارد شوي توکي پکې بار دي، په ټپه ولاړ دي.
د تورخم د ګمرکي اجنټانو د اتحادیې مشر، مجیبالله شینواري وویل چې دا ګډوډي بېسارې ده. هغه زیاته کړه، چې د افغانستان د ډبرو سکاره چې معمولا د پنجاب فابریکو ته وړل کېږي او میوې، چې د اسلاماباد او راولپینډۍ بازارونو ته لېږدول کېږي، بند پاتې دي.
شینواري وویل، له دې وړاندې، شاوخوا ۳۰۰ موټر هره ورځ افغانستان ته د صادراتو لپاره تلل او شاوخوا ۲۵۰ موټر له وارداتو سره راتلل خو اوس دا شمېر ۱۵۰ ته راکم شوی او له اټک اخوا د لویو ګاډو تګ راتګ په بشپړه توګه بند شوی دی.
د دې ترڅنګ، پر صادراتي محصولاتو د ایالتي حکومت دوه سلنه مالیې هم د افغان ترانزیټ سوداګري ډېره برخه د بلوچستان چمن بندر ته اړولې ده.
یو تن ځایي مسوول جمشید خان ډان ته وویل چې "دې د سیمې سوداګرو لپاره ستر مالي زیانونه اړولي دي".
د دې په ځواب کې د طالبانو حکومت هم پر پاکستاني میوو او سبزیو مالیه لوړه کړې، چې د سرچینې په باور، سوداګرۍ ته یې نور زیان رسولی دی.
د تورخم په بندر کې ګمرکي چارواکو هم د سوداګرۍ د کچې په کمېدو اعتراف کړی. یوه چارواکي یادې رسنۍ ته ویلي چې دغه سیاسي ناورین دواړو هېوادونو ته اقتصادي زیانونه اړوي.
د تحریک انصاف ګوند لاریونونه له پلازمېنې اسلام اباد نه شاته تمبول شوي، خو لا هم د پنجاب پر لور ټولې ټرانزیټي لویې لارې نه دي پرانېستل شوې.
