د واورې ورېدو له امله سالنګ لار وتړل شوه
د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت ویاند وایي، د واورې ورېدو، توپان، او ځاني او مالي زیان د مخنیوي لپاره پر سالنګ لویه لار تر بلې خبرتیا پورې د هر ډول موټرو چلښت بند شو.
د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت ویاند وایي، د واورې ورېدو، توپان، او ځاني او مالي زیان د مخنیوي لپاره پر سالنګ لویه لار تر بلې خبرتیا پورې د هر ډول موټرو چلښت بند شو.
سالنګ تونل د افغانستان شمالي او شمال ختیځ ولایتونه له مرکز کابل او سوېلي او ختیځو ولایتونو سره تړي، چې له سختو لوړو غرنیو لارو تېرېږي.
خو له پرون راهیسې پر سالنګ سربېره د افغانستان مختلفو ولایتونو کې واوره پیل شوې ده.
د طالبانو د تولګټو چارو وزارت ویاند محمد اشرف حقشناس ملي رادیو تلوېزون ته ویلي، چې د همدې واورې له امله به دا لار تړلې وي.
د نوموړي په وینا؛ د سالنګونو د ساتنې ریاست کارکوونکي هڅه کوي د هوا ښه کېدو سره دغه لویه لار بېرته پرانیځي.
نږدې پنځلس ورځې مخکې هم دا لار د واورې ورېدو له امله تړل شوې وه.
د ایران ځانګړي استازي له نشه یي موادو سره دمبارزې په کاري ډله کې د ښځو او مدني ټولنې د استازو له شتون سره مخالفت وکړ . کاظمي قمي د افغانستان د سیاسي او مدني بنسټونو د پراخ ګډون لپاره د غربي هېوادونو د غوښتنې په ځواب کې وویل، له نشه یې توکو سره مبارزه باید سیاسي نه شي.
حسن کاظمي قمي له ایسنا خبری اژانس سره په مرکه کې ټینګار وکړ، چې تخنیکي او تخصصي مسایل باید له سیاسي مسایلو جلا شي او باید اجازه ورنه کړل شي چې له نشه یي توکو سره د مبارزې موضوع د سیاسي فشار یوه وسیله وګرځي.
د دغه رپوټ له مخې هغه دغه څرګندونې د لويديځ د ځينو استازو په تېره بيا د امريکا او اروپايي ټولنې د هغو نيوکو په ځواب کې وکړې چې په دغو غونډو کې يې د افغانستان د سياسي او مدني بنسټونو د پراخ ګډون پر اړتيا ټينګار وکړ.
حسن کاظمي قمي د روسيې د استازي له قوله وويل چې د لويديځ له خوا د تخنيكي مسايلو د سياسي کولو له هڅې سره سخت مخالفت كوي او خبردارى يې وركړ چې كه دا لړۍ همداسې دوام وكړي، نو مسکو به په راتلونكو خبرو اترو كې ګډون ونه كړي.
هغه زیاته کړه چې روسیې ټینګار کړی چې امریکا ته به اجازه ورنه کړي چې د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې کاري ډله د خپلو سیاسي موخو لپاره وکاروي او استدلال یې وکړ چې دا یو تخنیکي او تخصصي کاري ډله ده او باید سیاسي نه شي.
د نشه یي توکو پر وړاندې د مبارزې کاري ډلې لومړنۍ غونډه چې د دوحې د پروسې یوه برخه ده، د پنجشنبې په ورځ د لیندۍ په ۸ مه په انلاین ډول جوړه شوه.
یوناما اعلان وکړ، چې دغه کاري ډله له طالبانو سره د همغږو اړیکو بنسټ جوړوي.
تر اوسه معلومه نه ده چې په دې کاري ډله کې ښځې، افغان مدني ټولنې او د طالبانو مخالفين شتون لري او که نه.
د دوحې دریمه ناسته د جون په ۳۰ او د جولای په لومړۍ (د جنګاښ په ۱۰ او ۱۱) د افغانستان لپاره د هېوادونو د ځانګړو استازو په حضور کې جوړه شوه.
د دوحې په دریمه ناسته کې د طالبانو استازو ته بلنه ورکړل شوې وه، خو په دې ناسته کې ښځې، مدني ټولنې او د طالبانو سیاسي مخالفینو ګډون نه درلود.
ایراني رسنیو مخکې ویلي وو چې د ایران د اسلامي جمهوریت د بهرنیو چارو وزیر حسن کاظمي قمي د افغانستان لپاره د ایران د ځانګړي استازي له دندې ګوښه کړی دی.
د راپورونو له مخې، علی رضا بیکدلي د افغانستان د اسلامي جمهوریت د بهرنیو چارو وزارت د استازي په توګه ټاکل شوی او ډېر ژر به خپله دنده پیل کړي.
د پاکستان د بهرنیو چارو د وزارت ویاندې ممتاز زهرا بلوچ ویلي چې په اسلام اباد کې د عمران خان د پلویانو په لاریون کې افغان وګړي نیول شوي دي. اغلې بلوچ وايي چې د نیول شویو کسانو شمېر او هویت به ډېر ژر د دغه هېواد د کورنیو چارو وزارت له خوا اعلان شي.
د پاکستان د بهرنیو چارو د وزارت ویاندې ممتاز زهرا بلوچ «د لیندۍ ۹مه» په اسلام اباد کې په یوه خبري غونډه کې وویل چې د پاکستان په سیاسي لاریونو کې د بهرنیو وګړو ګډون «غیر قانوني» دی.
هغې ټینګار وکړ، چې بهرنیان باید د پاکستان له سیاسي چارو لرې پاتې شي.
دغې چارواکې په دغو لاريونونو کې د نيول شويو افغانانو شمېر په ډاګه نه کړ.
دا لومړی ځل نه دی چې پاکستاني چارواکو په دغه هېواد کې د لاریونونو پر مهال د افغان ګړو د نیولو اعلان کړی دی.
د تلې په نیمايي کې د دغه هیواد د پخواني لومړي وزیر عمران خان د پلویانو په لاریون کې پاکستاني چارواکو د افغانانو نیول کېدل تاید کړي ول.
هغه مهال د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي ادعا کړې وه چې د تحریک انصاف په لاریون کې افغانان هم شامل وو او ۱۲۰ تنه یې نیولي دي خو د تحریک انصاف چارواکو دا ادعا رد کړه چې ګواکې په لاریون کې افغانانو کډون درلود.
د پاکستان د بهرنیو چارو د وزارت ویاند په وروستیو لاریونونو کې د افغانانو د نیولو اعلان په داسې حال کې کړی، چې د پاکستان حکومت په دې وروستیو کې په دغه هېواد کې د افغان کډوالو د ژوند شرایط سخت کړي دي.
د پاکستان حکومت هم اعلان کړی چې افغان کډوال باید د دغه هېواد په پلازمېنه کې د اوسېدو ځانګړې اجازه ترلاسه کړي.
د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ په بامیانو کې دوه داسې نوي ښوونځي جوړ کړي، چې د لمریزې برېښنا څخه هم برخمن دي.
دغه بنسټ په اېکس پاڼه لیکلي، چې دغه ښوونځي یې د سعودي عربستان او اسلامي پراختیا بانک په مالي ملاتړ جوړ کړي دي.
د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالی کمېشنرۍ د جمعې په ورځ د (لېندۍ په نهمه) وویل، چې په دغو ښونځیو کې به له زرو زیاتو زدهکوونکو ته د زدهکړو زمینه برابره شي او یاد ښونځي ټولې ښوونیزې اسانتیاوې لري.
د دغه بنسټ په وینا، دغه ښوونځي به له ژمي وروسته خپل تعلیمي کال پیل کړي.
دغه سازمان وایي، چې د دغو ښونځیو له جوړېدو وړاندې د بامیانو په دغې سیمه کې زدهکوونکو تر شنه اسمان لاندې زدهکړې کولې چې نه یې څوکۍ لرلې او نه مېزونه.
تر دې وړاندې دغه سازمان په بامیان ولایت کې د مېرمنو لپاره د روغتیا پالنې په برخه کې د دوه کلنو زدهکړو زمینه هم برابره کړې وه.
د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو کمېشري داسې مهال په بامیان کې د دغو دوو ښونځیو د جوړولو خبره کوي، چې ځینو سرچېنو د دوشنبې په ورځ د (لېندۍ په پنځمه) نېټه ویلي و چې طالبانو په روزګان ولایت کې د زرو ټولګیو دروازې وتړلې.
د سرچېنو په خبره دغه ټولګي د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتونو د وجهي صندوق (یونېسف) په مالي ملاتړ پرانیستل شوي او مالي ملاتړ یې ورسره کاوه.
داسې ویل کېږي، چې د طالبانو په دغې پرېکړې سره سلګونه ماشومان له زدهکړو بې برخې شوي دي.
فوربز مجلې په باکو کې د اقلیمي بدلون په ناسته کې د طالبانو ګډون ته په اشارې سره لیکلي، په افغانستان کې چاپېریالي لاملونه کولای شي د طالبانو او نړۍوالې ټولنې تر منځ د لنډمهاله تعامل سبب شي.
دغې مجلې لیکلي، اذربایحان د هند او چین په ملاتړ طالبان د اقلیمي بدلون غونډې ته وروبلل.
دغې مجلې په ټینګار سره دا هم لیکلي، چې دغه تعامل باید د طالبانو په سیاستونو کې د ټولنیزو بدلونونو سبب هم شي.
د ۲۰۲۱ کال په اګسټ میاشت کې له هغې وروسته چې طالبان واک ته رسېدلي، دا لومړی ځل دی چې دغه ډله د اقلیمي بدلون غونډې ته بلل کېږي.
د طالبانو د چاپېریال ساتنې ادارې مشر مطیعالحق خالص د یو پلاوي په مشرۍ په باکو کې د ملګرو ملتونو د اقلیمي بدلون په ناسته کې باکو ته تللی و.
د فوربز مجلې په مطلب کې چې د پنجشنبې په ورځ خپور شوی، راغلي چې د طالبانو د پلاوي ټول تمرکز په دغې ناسته کې د ملګرو ملتونو څخه د نویو او پرمختللو وسایلو تر لاسه کول و.
په مطلب کې دا هم راغلي، چې د افغانستان لپاره د زرغون اقلیم له صندوق څخه یو شمېر پروژې یو ځلې بیا افغانستان ته په واک کې ورکړل شي.
په مطلب کې راغلي، چې افغانستان په اقلیمي بدلون کې یو له ځپل شویو هېوادونو څخه دی او د ګڼو چاپېریالي ستونزو او وحشي ځناورو د ورکېدو له هغې ډلې د واورین پړانګ د ورکېدو سره مخامخ هېواد دی.
د افغانستان لېتیوم او په دې برخه کې د چینايي کمپنیو لېوالتیا
فلزي لېتیوم چې په افغانستان کې ډېر پیدا کېږي، یو له هغو ارزښتناکو سرچېنو څخه دي او د هغو بټریو په جوړولو کې ډېر کارېدونکي دي چې د زرغونې تګلارې په پلي کولو کې زیات ارزښتناک دي.
د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت د تېر کال په وري میاشت کې ویلي و، چې د «ګوتیون» په نامه چینايي کمپنۍ غواړي د افغانستان د لېتیم په کانونو کې لس مېلیارده ډالر پانګونه وکړي.
فوربز مجلې په خپل مطلب کې د مېشیګان نیوز سورز په حواله لیکلي، ګوتیون هغه کمپنۍ ده چې د برېښنايي موټرو د بټریو د جوړولو لپاره یې د ۲.۳۶ مېلیارده ډالرو په ارزښت د یوې کارخونې د جوړولو تکل کړی، دغه کمپنۍ د مېشیګان ایالت سره نږدې ده او د دغه ایالت د قانون جوړونکو تر څار لاندې هم ده.
فوربز لیکلي، چې د دغې کارخونې اومه توکي به له افغانستانه تر لاسه کېږي.
دغې مجلې لیکلي، چې د طالبانو له هغو سیاستونو څخه چې د ښځو پر ضد یې پلي کوي او له بشري حقونو سرغړونې کوي، نړۍوال یې سخت خوابدي کړي دي؛ خو وايي نړۍ نه شي کولای چې د چاپېریالي ننګونو سره، سره د افغانستان خلک یواځې پرېږدي.
د مجلې په دغه مطلب کې لیکل شوي، چې د چاپېریال ساتنې په برخه کې له طالبانو سره تعامل، کولای شي د هغه ډاډ تر لاسه کولو لپاره یو لاره هواره کړي چې لږ تر لږه په چاپېریالي برخو کې شته اندېښنې راکمولای شي.
د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمېشنري وایي، چې دوی دمګړۍ د پاکستان له حکومتي چارواکو سره په خبرو اترو بوخت دي او ښایي ډېر ژر د دغې را ټوکېدلې ستونزې د حل یوه لاره راوباسي.
په اسلام اباد کې د کډوالو عالي کمېشنرۍ (یو اېن اېچ سي ار) تېره ورځ د (لېندۍ ۹ مه) د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، هماغه شان چې پاکستان په تېرو څلورو لسیزو کې د افغان کډوالو سمه مېلمه پالنه کړې؛ لا هم ډاډمن دي چې دغه هېواد به د افغان کډوالو په خوندیتوب کې د تېر په څېر همکاري وکړي.
د دغې خبرپاڼې په یوه برخه کې له افغان کډوالو هم غوښتنه شوې چې: «افغان کډوالو ته هم په کار ده، چې د کوربه هېواد ټولو نافذه قوانینو ته درناوی وکړي او د دغه هېواد په سیاسي حالاتو کې ځان ښکېل نه کړي.»
په اسلام اباد کې د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو د عالي کمېشنرۍ ویاند قیصر اپرېدي افغانستان انټرنېشنل پښتو ته وویل:« موږ پوهېږو هغه ننګونې چې حکومت ورسره مخ دی، په ځانګړې توګه د تړلو سیاسي موضوعګانو سره باید افغان کډوال ورته پاملرنه وکړي او د کوربه هېواد قوانین له پامه و نه غورځوي او زموږ غوښتنه د پاکستان له حکومته هم دا ده، چې د پناه غوښتونکو د خوندیتوب لپاره دوام ورکړي.»
دغه اندېښنې له هغه وروسته زیاتې شوې، چې وړمه ورځ د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي وویل چې د روان کال له ډسمبر میاشتې وروسته افغان کډوال په اسلام اباد کې د پولیسو د اجازه لیک پرته نه شي اوسېدای.
خو په اسلام اباد کې ګڼ افغانان وایي، چې دوی تر ډېره په پاسپورټ او ویزو راغلي او د پولیسو له ځانکړې ادارې سره ثبت شوي هم دي.
په اسلام اباد کې د کډوالو یو تن استازی میوند عالمي وایي، چې په سلو کې تر ۹۰ زیاتې کورنۍ ټولې د قانوني اسنادو په لرلو سره دلته قانوني ژوند کوي.
هغه زیاته کړه: «هغه افغانان چې یا ویزې نه لري او یا په ناقانونه توګه دلته راغلي وي، هغوی ته څوک کورونه هم په کرایه نه ورکوي؛ نو زما له نظره دلته هیڅوک ناقانونه نه دي او نه په ناقانونه توګه ژوند کولای شي.»
په اسلام اباد کې ګڼ افغانان نورو هېوادونو ته د مهاجرت د دوسیو د څېړلو په موخه په ډېرو سختو اقتصادي شرایطو کې ژوند کوي.
دوی وایي، که چېرته دوی په زوره اېستل کېږي؛ نو ښایي د دوی د مهاجرت قضیې هم نیمګړې پاتې شي.
سهراب هغه بل کډوال دی چې د څو ورځو بندي کېدو وروسته د پولیسو له زندانه خلاص شوی دی.
هغه افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل: «امریکا ته زما د کډوالۍ ټول پړاوونه بشپړ شوي وو؛ خو زه پولیسو ونیولم، په زندان کې له څو ورځو تېرولو وروسته د یو اېن اېچ سي ار او خپلو دوستانو په همکارۍ راخوشې شوم؛ که زه یې افغانستان ته ستون کړی وای هم به مې د مهاجرت چارې نیمګړې پاتې وې او هم به مې ژوند له خطر سره مخامخ شوی وای.»
دغو اندېښنو له هغې وروسته زور واخیست، چې د نومبر په ۲۴مه نېټه د پاکستان د تحریک انصاف ګوند پلویانو په اسلام اباد کې پراخ لاریونونه وکړل او پولیسو د دغه پراخ اعتراض او لاریون کوونکو د خورولو لپاره په ګڼ شمېر کې لاریون کونکي ونیول.
د اسلاماباد د پولیسو مشر سید ناصر علي رضوي رسنیو ته ویلي، چې د تحریک انصاف ګوند د درې ورځنیو مظاهرو په ترڅ کې یې شاوخوا ۱۰۰۰ کسه نیولي چې له ۵۰ زیات یې افغانان دي.
خو په پاکستان کې مېشت افغان کډوال بیا وایي چې دوی په هېڅ ډول سیاسي فعالیتونو کې ونډه نه لري او هغه کسان چې نیول شوي له لهجې او خبرو یې داسې ښکاري چې ټول د خیبر پښتونخوا پښتانه دي.
