په اسلام اباد کې د طالبانو سفیر سردار احمد شکېب د افغانستان لپاره د سعودي عربستان له سفير مشعل مطلق الشمري سره کتلي دي. شکیب په خپله ایکس پاڼه لیکلي چې د دواړو هیوادونو استازو په دوه اخیزو اړیکو خبرې کړې.
د طالبانو تر کنټرول لاندې ملي ټلویزیون هم پر اېکس پاڼه خبر ورکړی، چې دواړه خواوو په دغې لیدنه کې د دوه اړخيزو اړيکو پر پراختيا خبرې کړې دي.
د دغه خبر له مخې، په خبرو کې د نورو موضوعاتو ترڅنګ د وېزو ورکړې پر اسانتیا هم خبرې شوې دي.
واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته، ګڼو هېوادونو پر افغانانو ویزې بندې کړې او یا یې هم د ویزو د ورکړې پروسه سخته کړې ده.
که څه هم په تېرو وروستیو کې ځینو هېوادونو د طالبانو لهخوا ورپېژندل شوي سفیران منلي؛ خو بیا هم دغه ډله یې په رسمیت نه ده پېژندلې.
تر دې وړاندې په لړم میاشت په اسلام اباد کې د طالبانو له سفیر سره تر لیدنې وروسته مالدیف خپل سفیر له پاکستانه ورغوښتی و.
د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت ویلي و، چې د سفیر لهخوا یې د دغې لیدنې اجازه نه وه غوښتل شوې.
د افغانستان د جمهوري نظام د ملي دفاع وزارت پخوانی مرستیال شاه محمود میاه خېل وايي، که څه هم د طالبانو په تړاو د امریکا د نوي حکومت تګلاره لا ډېره څرګنده نه ده، خو وايي دا یوه خبره په ډاګه ده چې پر طالبانو به پټې او ښکاره نغدي کڅوړې بندې کړي.
د راتلونکي میلادي کال د(جنورۍ ۲۰مه) نېټه به دډونالډ ټرمپ په مشرۍ د امریکا نوی حکومت کار پیل کړي چې وار له مخه یې پر طالبانو د یو شمېر فشارونو او بندیزونو یادونه کړې ده.
په افغانستان کې د ولسي ګډون نه شتون، د واک انحصار او له طالبانو سره د ډونالډ ټرامپ ترینګلې اړیکې یې لوی لاملونه ګڼي.
هغه زیاتوي: «مخکې له دې چې نوره نړۍ د افغانستان په مسایلو کې منفي تصمیم ونیسي، ښه خبره د ټولو اړخونو لپاره دا ده چې خپلو کې د ولسي مشارکت لپاره لاره پیدا کړي.»
د میاخېل په وینا؛ که حالت همدغسې دوام وکړي؛ نو طالبان نه شي کولای چې په افغانستان کې فزیکي، بشري او رواني امنیت ټینګ کړي چې پایلې به یې خورا خطرناکې وي.
د امریکا پر حکومت د څار یو شمېر بنسټونه نیوکه لري چې د طالبانو تر واک لاندې له افغانستان سره د دغه هېواد د مالیې ورکوونکو پیسې د طالبانو په ګډون د ترهګرو ډلو لاسونو ته لوېږي.
د امریکا نوي ټاکل شوي ولسمشر په وار وار د طالبانو پر ضد توند دریځ نیولی او ویلي یې دي، چې له ده سره د دوحې شوي تړون ته که ژمن پاتې نه شي؛ نو په خبره یې د امریکا له لوري به له سختو غبرګونونو سره به مخ شي.
د امریکا د عدلي څارنې یوې موسسې په خپل یوه تازه راپور کې ویلي، چې امریکا په افغانستان کې د جنیستي توپیر د مخنیوي لپاره له طالبانو سره ۱۲۲.۵ میلیونه ډالره مرسته کړې، خو طالبانو سره له دې هم پر ښځو سخت بندیزونه لګولي دي.
د جوډیشل واچ یا عدلي څارنې په نوم یوې امریکایي موسسې په خپل یو تازه راپور کې چې د افغانستان لپاره د بیا رغونې د ځانګړي څارونکي دفتر (SIGAR) د معلوماتو پر بنسټ چمتو شوی، ویلي چې د امریکا حکومت د دغو مرستو په تطبیق کې خپل مسوولیتونه په سمه توګه نه دي ترسره کړي.
دغه راپور زیاتوي چې د امریکا حکومت له لوري د طالبانو په واکمنۍ کې له افغانستان سره له جنسیتي توپیر سره د مبارزې لپاره ۱۲۲.۵ میلیونه ډالره مرسته کړې ده؛ خو د دغو پیسو د اغیزمنتیا اړوند یې هېڅ ډول څارنه نه ده کړې.
دغه راپور کې راغلي چې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د دغو مرستو لپاره ځانګړې موخې نه دي ټاکلي او نه یې هم د هغو سازمانو راپورونه ترلاسه کړي دي چې دغه پیسې یې ترلاسه کړې دي.
جوډیشل واچ لیکي چې متحده ایالتونو د طالبانو تر واک لاندې افغانستان سره شاوخوا درې میلیارده ډالره بشري مرسته کړې چې یوه برخه یې طالبانو ترلاسه کړې ده.
داسې هم ویل کیږي چې طالبانو د امریکا د دغو مرستو یوه برخه د جعلي غیر دولتي موسسو له لارې خپلو جیبونو ته اچولې ده.
راپور زیاتوي چې طالبانو داسې جعلي موسسې جوړې کړې چې د زدهکړو تر څنګ په بېلابېلو نومونو دا پیسې ترلاسه کوي او د مرستو اصلي موخه چې له جنیستي تبعیض سره مبارزه ده په کې له پامه غورځول کېږي.
د راپور له مخې د جنسیتي تبعیض د مخنیوي لپاره د متحده ایالاتونو د دغو مرستو برعکس طالبانو د ښځو چارو وزارت په شمول د ښځو بېلابېل ملاتړې ادارې تړلې او د زدهکړو تر څنګ یې د ښځو په کار هم سخت بندیزونه لګولي دي.
سره له دې چې طالبانو د ښځو په برخه کې له نړۍوالو ځانګړې مرستې ترلاسه کړې دي ؛خو بیا یې هم خپلو افراطي بندیزونو ته دوام ورکړی دی.
راپور لیکي چې لا تر اوسه هم د امریکا د مالیې ورکوونکو پیسې د طالبانو تر واک لاندې افغانستان ته روانې دي چې د دغو پیسو د کارونې د ډول په اړه پوښتنې راپورته شوي دي.
یاد بنسټ اندیښنه لري چې د امریکا د مالیې ورکوونکو پیسې د تاوتخریوالي سره د مبارزې پر ځای د ترهګرو ډلو لاسونو ته ورځي.
جوډیشل واچ یوه امریکايي موسسه ده چې د دغه هېواد د حکومت او قضایي سیسټم د شفافیت تر څنګ د چارواکو د حساب ورکونې په برخه کې کار کوي.
د پاکستان دفاع وزیر د غزنوي سلطنت سلطان، سلطان محمود غزنوي «غل او لوټماران» بللی دی. هغه وويل، چې غزنوي د غله په څېر هند ته چې پاکستان یې هغه وخت برخه و، حمله کوله او له شتمنيو سره به بیرته راګرځېده.
د خواجه اصف دغو څرګندونو د افغانستان د پخوانيو چارواکو غوسه راپارولې ده.
خواجه اصف په یوې ټلویزیوني مرکه کې زیاته کړه: "په پاکستان کې هغه د اتل په نوم معرفي شوی، مګر زه یې بریدګر ګڼم.»
د پاکستان د دفاع وزیر زیاته کړه، چې د محمود غزنوي د اتل په توګه معرفي کول سم نه دي، هغه دلته (هند) ته د غله په څېر راتلو او مالونه یې لوټ کول.
خواجه اصف د پاکستان له یوې سیاسي کورنۍ څخه یوه پېژندل شوې څېره ده.
د هغه څرګندونې د دغه هېواد د پالیسۍ خلاف دي، ځکه په پاکستاني درسي کتابونو کې محمود غزنوي د یوې مثبتې او اتلې څېرې په توګه معرفي شوی دی.
په همدې خاطر د دغه هېواد د لنډ واټن ویشتونکي بالسټیک توغندي په ګډون یو شمېر پاکستاني وسلې د غزنوي په نوم یادېږي.
د پخواني ولسمشر مرستیال امرالله صالح د پاکستان د دفاع وزیر د څرګندونو په غبرګون کې پر اېکس پاڼې لیکلي، چې د پاکستان توغندي تر ډېره د افغانستان د ولایتونو یا تاریخي شخصیتونو لکه ابدالي، غوري او غزنوي په نومونو، نومول شوي دي.
صالح وویل چې "دا ناسمې څرګندونې د هویت بحران، د تاریخي کموالي احساس او په پاکستان کې د تاریخي خلا څرګندونه کوي."
صالح زياته کړه، چې د پاکستان د دفاع وزير بايد له خپل توغنديز سيسټم څخه د غزنوي نوم لرې کړي او د افغانستان تاریخي او مالکیت حقوقو ته درناوى وکړي.
د افغانستان په تېر حکومت کې د خوست والي محمد حليم فدايي هم ويلي و، چې د خواجه اصف څرګندونې له تاريخ څخه د هغه ناپوهي ښيي.
هغه خواجه اصف ته وویل: «تاسو غله یاستی چې د ابدالي، غزنوي او غوري نومونه مو غلا کړي.»
محمود غزنوي (۱-۳--۹۷۱ م) د غزنويانو د سلطنت یو له مشهورو سلطانانو څخه دی او د اسلام او لرغوني افغانستان په تاریخ کې یو له مخکښو شخصیتونو څخه دی.
محمود غزنوي د خپلې واکمنۍ پر مهال وتوانېد، چې د غزنویانو قلمرو د سیمې په یوه تر ټولو پیاوړې امپراتوري بدله کړي.
محمود غزنوي په هند کې د خپلو پراخو کمپاینونو له امله مشهور دی.
هغه هند ته د خپلو ۱۷ لشکر کشی په ترڅ کې د شمالي هند لویې سیمې فتح کړې.
د زرغون بهیر مشر په امریکا کې د افغانستان د پخواني ډېپلوماټ له سر خلاصي لیک څخه په هر کلي وویل، باور لري چې دا ډول نوښتونه د ټولو هغو ځواکونو تر منځ چې په اساسي قانون او د هېواد په کثرت ګرایي، ټولنیز جوړښت او د کلتوري تنوع په ساتنه باور لري، خبرو اترو ته زمینه برابره کړي.
په امریکا کې د افغانستان پخواني ډیپلومات نجیب ننګیال د شنبې په ورځ (د مرغوومې لومړۍ) امرالله صالح ته یو سر خلاصی لیک پر خپلو ټولنیزو پاڼو خپور کړ.
په دې سر خلاصي لیک کې ښاغلي ننګیال امریکا ته د صالح د سفر په اړه ځینې مشورې ورکړي دي.
ننګیال له صالح څخه غوښتي، چې نه باید د هغو کیڼ اړخو او پاکستان ځپلو هنیتونو ښکار شي، چې دې ته یې وهڅوي د جمهوریت ملاتړي افغانان په نړۍوال ستېج کې منزوي کړي.
ننګیال په خپل لیک کې صالح ته وویل: «ویل کېږي ستاسې ترڅنګ د ځينو جبهو مشرانو ته هم بلنه ورکړل شوې، چې واشنګټن ته سفر وکړئ، زمونږ مشوره به دا وي چې ستاسې سفر د افغانستان د اسلامي جمهوريت په استازولۍ تر سره شي او يوازې هغوی در سره مل اوسي، چې د شهيد شوي جمهوريت استازي وي، نه د سمتي جبهو او د قومي ګوندونو.»
ننګیال دې ته په اشارې چې صالح ویلي و، چې د واحد ملي روایت رامنځته کولو په اړه په سلا مشورو بوخت دی، لیکلي: «واحد ملي روايت زمونږ په فکر دا دی، چې په افغانستان کې بېرته جمهوريت حاکم شي، د ۱۳۸۲اساسي قانون نافذ شي او افغانستان منتخب ولسمشر ولري.
د ۱۳۸۲ اساسي قانون په اساس د منتخب ولسمشر، پارلمان او حکومت رامنځته کېدو مخکې هر نوع نوې طرحې، د سیاسي نظام د تغیر او قانون د تعديل هڅې، نه يوازې دا چې ناورین اوږدوي، بلکې حل یې هم سختوي.
د ۱۳۸۲ اساسي قانون په اړه افغانان قوي اجماع لري او همدا د واحد ملي روايت د تقويت بهترين عامل کېدای شي.»
په دې لیک کې ننګیال له صالح غوښتي: «په دې ناستو او خبرو کې لومړی باید د ملي مصالحې د پروسې د پیل غوښتنه وشي، واحد ملي صف تشکيل کړي، د دې لپاره چې د ملي مصالحې بهير پيل شي بايد د افغانستان د ګټو، د ملت د خير او د بل بحران د تکرار د مخنيوي لپاره بايد هغو طالبانو سره چې قلبا په مصالحه باور لري، تماسونه پېل کړي او له دې فرصت څخه په استفادې سره افغانستان متحد کړي.
صالح وویل، چې دا ډول سر خلاص لیکونه د ازادو او ارامو بحثونو بنسټ کېدلې شي.
هغه دې ته په اشارې سره چې په اساسي قانون باور باید اصول وي وویل: «له بده مرغه چې زیاتره بحثونه په فروعاتو متمرکز شوي دي او اصل او تهداب چې پر قانون اعتقاد دی له پامه غورځول شوی دی.»
صالح زیاته کړه: «تشکیلات او سیاسي چوکاټونه وسایل دي، نه موخې. زموږ ټولو لپاره ستره او سپېڅلې موخه د تمدن ضد او ملي ضد شیطان له منګولو څخه د افغانستان خلاصون دی، چې هېواد یې په نه ختمیدونکي انزوا کې ډوب کړی او له ملیونونو خلکو څخه یې د ځمکې د ملکیت او مالکیت احساس ترې اخیستی دی.»
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د افغانستان د هندوانو او سکانو د لږکیو له استازو سره کتلي دي. سراج الدین حقاني ته نږدې کس محمد جلال وايي، په دې ناسته کې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر د هېواد د ټولو وګړو پر یووالي ټینګار وکړ.
محمد جلال وويل، چې په دې ناسته کې د هندوانو او سکهانو استازو د ملي يووالي لپاره پر خپلو ژمنو ټينګار وکړ.
دا غونډه په داسې حال کې کېږي، چې په تېرو درېیو کلونو کې په افغانستان کې د دغه اقلیت د ځورونې څو راپورونه خپاره شوي دي.
د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته ډېری هندوان او سکان له افغانستانه وتلو ته اړ شوي او اوس یوازې یو څو یې په هېواد کې پاتې دي.
دغه مذهبي اقلیت په وروستیو لسیزو کې په تېره بیا د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د ډېرو بریدونو هدف و.
داعش د ځینو دغو بریدونو مسوولیت منلی دی.
د ۱۴۰۰ کال د تلې په میاشت کې د کابل په کارته پروان کې د سکانو عبادت ځای ته هغه کسان چې ځانونه یې طالب چارواکي معرفي کړل ننوتل او د عبادت ځای وسایل یې ویجاړ کړل.
د هندوانو او سکانو استازو له دې مخکې له طالبانو غوښتي وو، چې د دوی غصب شوي ملکیتونه بېرته دوی ته ورکړي.
دغو لږکیو ته په افغانستان کې د څلورو لسیزو جګړو له امله سخت زیانونه اوښتي او ګڼو یې خپل کورونه او جایدادونه له لاسه ورکړي دي.
د یادولو ده، چې په تېرو څه باندې درېیو کلونو کې په لسګونو هندو او سک کورنۍ هند او کاناډا ته تللي دي.
