وسله والو په جنوبي وزیرستان کې د احمدزي وزیرو قومي مشر تښتولی
ناڅرګندو وسله والو په سویلي وزیرستان کې د احمدزي وزیرو لوی قومي مشر ملک طارق وزیر تښتولی دی. د سیمې خلک وايي، چې نوموړی نن په دیژه غونډۍ کې تښتول شوی دی.
ناڅرګندو وسله والو په سویلي وزیرستان کې د احمدزي وزیرو لوی قومي مشر ملک طارق وزیر تښتولی دی. د سیمې خلک وايي، چې نوموړی نن په دیژه غونډۍ کې تښتول شوی دی.
ملک طارق وزیر د جنوبي وزیرستان، په ځانګړې توګه د احمدزي وزیرو په قومي، سیاسي او امنیتي مسایلو کې ټاکونکی رول درلود.
دا لومړی ځل دی چې وسله وال کسان د سویلي وزیرستان د وزیرو عمومي مشر یا چیف اف احمدزی وزیر تښتوي.
دغه تښتونه داسې مهال ده، چې تازه د پاکستان حکومت په واڼه او اعظم ورسک کې د وسلو پر ګرځولو بندیز لګولی.
څو ورځې وړاندې د پاکستان د طالبانو غورځنګ د یادې ولسوالۍ په مکین سیمه کې د یوه غچ اخستونکي برید په پایله کې ۱۶ پاکستاني پوځیان ووژل او اته نور یې ټپیان کړل.
رویټرز خبرې اژانس د ایراني رسنیو په حواله راپور ورکړی، چې د روسیې یوه پلاوي د دوشنبې په ورځ تهران کې د ایران له ولسمشر مسعود پزشکیان سره په داسې حال کې لیدلي چې دواړه هېوادونه د همکاریو تړون لاسلیکولو ته چمتووالی نیسي.
دغه اژانس د دوشنبې په ورځ راپور ورکړی، چې روسي پلاوي مسعود پزشکیان ته د ۲۰۲۵ کال په لومړیو کې روسیې ته د سفر بلنه ورکړې ده.
د روسیې د انټرفاکس خبرې اژانس د راپور له مخې، ایران ته د روسي پلاوي مشري د روسیې د لومړي وزیر مرستیالان الیکسي اوروچوک او ویتالي سیویلیف کوي.
له دې وړاندې د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقايي ویلي و، چې ټاکل شوې ده، د دواړو هېوادونو ترمنځ د همکاریو تړون د جنوري په میاشت کې د دوه اړخیز سفر په جریان کې لاسلیک شي.
په ورته مهال روسیې د اوکراین د جګړې له پیل راهیسې له ایران او د امریکا له نورو مخالفو هېوادونو لکه شمالي کوریا سره نږدې اړیکې جوړې کړې دي.
د دغه تړون په اړه په اکټوبر میاشت کې د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف ویلي و، چې مسکو او تهران د نږدې دفاعي همکاریو د یوه تړون د لاسلیکولو اراده لري.
انټرفاکس اژانس وايي:«تمه کیږي چې دواړې خواوې به د ایران او د یوریشیا اقتصادي اتحادیې د هیوادونو د ګډ کار په اړه د ازادې سوداګرۍ سیمې په اړه د بشپړې موافقې په چوکاټ کې بحث وکړي.»
بل خوا امریکا په سپټمبر میاشت کې تهران تورن کړ، چې روسیې ته د اوکران پر ضد کارولو لپاره نږدې واټن ویشتونکي بالسټیک توغندي ورکوي او پر هغو کښتیو او شرکتونو یې بندیزونه ولګول چې د ایران د وسلو په رسولو کې ښکیل کڼل کیږي خو تهران مسکو ته د توغندیو ورکولو خبره ردوي.
د طالبانو تر واک لاندې د احصايې او معلوماتو ملي ادارې د نفوسو د احوال ثبتولو خدمتونو ریاست په تېره لیندۍ میاشت کې په کابل ښار کې ۱۰ زره او ۴۸۴ کسانو ته زیږدکارتونه وېشلي دي. د طالبانو دې ادارې دا نه ده روښانه کړې چې زیږدکارتونه یې یوازې پر نویو پیدا شويو ماشومانو وېشلي.
د طالبانو تر واک لاندې د احصايې او معلوماتو ملي ادارې د نفوسو د احوال ثبتولو خدمتونو ریاست نن دوشنبه «د مرغومي ۳مه» په خپله اېکس پاڼه کې د تېرې لیندۍ میاشتې د زېږون د کارتونو د وېشلو شمېر خپور کړی.
دې ادارې په اېکس کې لیکلي:«د روان کال په لیندۍ میاشت کې په کابل ښار کې ۱۰ زره او ۴۸۴ کسانو ته د زېږون کارتونه وېشل شوي دي.»
یاد ریاست په کابل ښار کې تېره میاشت ۹زره او ۷۱۶ کسانو ته په کاغذي تذکرو کې د اصلاحاتو راوستو، ۶ زره او ۲۶۵ کسانو ته د نوې او مثنی تذکرې د وېش او کاغذي تذکرو د لغوه کولو او ۱۲ زره او ۴۹۰ کسانو ته د کاغذي تذکرې د تایید خدمتونه وړاندې کړي دي
طالبان وايي چې د احصايې او معلوماتو ملي ادارې د نفوسو د احوال ثبتولو خدمتونو رياست په حضوري او غيرحضوري ډول د کاغذي تذکرو، زېږدکارتونو او د مړينې پاڼو د وېش، د هېواد د هوايي ډګرونو او ځمکنيو رسمي بندرونو له لارې د بهرنيو وګړو د تګ او راتګ د ثبت مسوليتونه پر غاړه لري.
ساوت چینا مارنینګ پوسټ په خپله یوه لیکنه کې ویلي، چې د طالبانو د لوړ پوړو چارواکو په ګډون پر عامو خلکو د داعش له بریدونو او له القاعدې او پاکستاني طالبانو سره د افغان طالبانو له اړیکو ښکاري چې افغانستان یوځل بیا د ترهګرۍ په مرکز بدل شوی.
دغې هانګ کانګ میشتې ورځپاڼې په خپله یوه لیکنه کې ویلي، چې که څه هم طالبان ادعا کوي چې په افغانستان کې یې امنیتي وضیعت کنټرول کړی، خو بیا هم پر افغانستان د یادې ډلې له واکمنېدو راهیسې په افغانستان کې ترهګریز بریدونه دوام لري.
یاده ورځپاڼه وايي، هغه ډلې چې غواړي افغانستان بې ثباته کړي او د طالبانو واکمني کمزورې کړي طالبان یې تر مخ پر وده فشار لاندې دي.
یادې ورځپاڼې په خپل تحلیل کې د طالبانو د کډوالو پر پخواني وزیر خلیل الرحمن حقاني د ځانمرګي برید په ګډون په بلخ او بدخشان کې د داعش ډلې بریدونو ته په اشارې لیکلي، چې په افغانستان کې د طالبانو د امنیت د ټینګښت ادعاوې بې بنسټه شوې دي.
په دې لیکنه کې د حقاني کورنۍ په افغانستان کې د واک د مهمې مهرې او د طالبانو د مشر مولوي هبت الله اخوندزاده د سخت دریځو پرېکړو د نفوذ پر وړاندې سیاله ډله بلل شوې ده.
که څه هم حقیقت بل څه دی، خو طالبان پر افغانستان له واکمنېدو سره ادعا کوي، چې داعش یې له منځه وړی او امنیت یې کنټرول کړی دی، خو د خلیل حقاني د وژلو پېښه پر طالبانو د نورو بریدونو په تعقیب رامنځته شوې.
داعش خراسان د ۲۰۲۳ کال په مارچ کې د بلخ ولایت لپاره د طالبانو د والي محمد داود مزمل د وژنې او په جون کې د بدخشان لپاره د طالبانو د سرپرست والي نثار احمد احمدي د وژنې مسوولیت هم په غاړه اخیستی.
د دغه لیکني له مخې، افغانستان د داعش -خراسان څانګې د بریدونو د زیاتوالي شاهد دی. په دغو بریدونو کې ملکي وګړي، په ځانګړې توګه شیعه او هزاره لږه کي په نښه کوي.
په یاد تحلیل کې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته ، په دایکندي، کابل، کندهار او ځینو نورو سیمو کې د بریدونو یادونه هم شوې ده، چې تر ډیره ملکي وګړي پکې وژل شوي دي.
په افغانستان کې د دا دعش فعالیت او په ځانګړې توګه د افغانستان له پولو ها خوا د داعش نفوذ او بریدونه د اندیښنې وړ بلل شوې دي.
دغه چینايي ورځپاڼه وايي، په مارچ میاشت کې، داعش ډلې د روسیې په مسکو کې د کروکس ښار د سینما په تالار کې د برید مسوولیت پرغاړه واخیست، چې لږترلږه ۱۴۰ کسان یې ووژل او له ۵۰۰ ډیر یې ټپیان کړل. تر دغه برید وړاندې داعش-خراسان د ایران په کرمان ښار کې ځانمرګي برید کې ۸۴ تنه ووژل او د ترکیې په استانبول کې په یوه کلیسا کې ډزو کې یې یو کس وواژه.
ساوت چینا ورځپاڼه وايي، چې په افغانستان کې وضعیت په څرګنده توګه له کنټرول څخه وځي او طالبان یوازې په افغانستان کې د ترهګرۍ د زیاتوالي پړه باید پخپله پرغاړه واخلي.
ورځپاڼه وايي:« طالبانو د خپل شل کلن بغاوت پر مهال پر افغان حکومتي او لویدیزو ځواکونو د بریدونو او په ټول هېواد کې د ملکي وګړو د ویرولو په موخه سلګونه ځانمرګي بریدګر روزلي وو.»
یاده رسنۍ حقاني شبکه په افغانستان کې د ګڼو هغه بریدونو مسووله بولي، چې په سلګونو افغان ملکي وګړي پکي وژل شوي دي. ورځپاڼه وايي، « داعش خراسان ډله اوس همهغه ډول بریدونه کوي، څه ډول چې طالبانو او حقاني شبکي په افغانستان کې ترسره کول.»
له القاعده سره د طالبانو اړیکې
په دغه تحلیل کې ویل شوي سره له دې، چې طالبان یې نه مني، خو په ډیر احتمال سره طالبان له القاعده ترهګرې ډلې سره نږدې اړیکې لري او ملګرو ملتونو خبرداری ورکړی، چې ښايي د القاعدې د روزنې د کمپونو په ګډون یې د هغوی حضور هم پراخ کړی وي.
ورځپاڼه وايي، په سیمه کې د ګډوډۍ په موخه طالبان له ټي ټي پي سره ملګرتیا لري.
د طالبانو او ټي ټي پي اړیکي د چین لپاره هم ننګوونکې ښکاري.
په تحلیل کې په مارچ میاشت کې په کراچۍ کې د پنځو چینایانو وژل کېدو ته هم اشاره شوې، چې له هغه وروسته بیا تېره میاشت پاکستاني او چینايي نظامیانو په ګډه د ترهګرۍ ضد پوځي تمرینات ترسره کړل.
د دغه تحلیل د لیکوال په خبره، افغانستان یو ځل بیا د ترهګرو ډلو لپاره یو مرکز دی او د القاعدې او ټي پي پي په قضیه کې داسې ښکاري چې د طالبانو بشپړ ملاتړ ورسره دی او دا اړیکې او ملاتړ د طالبانو د رژیم لپاره یوه وحشتناکه سناریو ده.
نړیوال مشروعیت
ساوت چاینا مارنینګ وايي، «طالبان له نړیوالې ټولنې څخه مشروعیت غواړي، خو تر څو چې افغانستان د ترهګرۍ مرکز وي او په افغانستان کې او له افغانستان څخه بهر وسله والې ډلې بریدونه ترسره کوي، دا مشروعیت به هیڅکله ترلاسه نه کړي. په دغو کړنو سره طالبان د هغو افغانانو په سترګو کې ځان نور هم کمزوري ښيي چې د امنیت د ټینګښت ژمنه یې ورسره کړې وه.»
دغه رسنۍ وايي، له یوې خوا طالبانو د ښځو او لږه کیو د حقونو پر وړاندې محدودیتونه ډیر کړي دي، بل خوا د خلکو امنیت او خوندیتوب هم د دغې ډلې تش شعار ښکاري.
په دغه تحلیل کې لیکل شوي، چې افغانستان د بدو واکمنانو د لرې کولو اوږد تاریخ لري او که دوی (طالبان) د هیواد ستونزې حل نه کړای شي، له پرځولو معاف نه دي.
د روغتیا نړیوال سازمان وايي، د ملګرو ملتونو یوه پلاوي په کابل کې په نشه یي توکو د روږدو ښځو او ماشومانو د درملنې او بیارغونې له یوه مرکز څخه لیدنه کړې ده. دغه سازمان په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې نشه يي توکي د افغان کورنیو یو پر درېیمه برخه اغېزمنوي.
د روغتيا د نړيوال سازمان د خبرپاڼې له مخې، د ملګرو ملتونو پلاوي چې د دغه سازمان د سرمنشي ځانګړې استازې، د ملاتړوچارو لپاره د سرمنشي مرستيال او له نشه يي توکو او جرمونو سره د مبارزې په چارو کې د ملګرو ملتونو د دفتر استازي پکې شامل دي، د مرغومي په دویمه دغه مرکز ته ورغلل او له نږدې یې ولید.
د خبر پاڼې له مخې، « لسیزو جګړو او بې ثباتۍ ډیر افغانان د خپګان او اضطراب په څېر رواني روغتیايي ستونزو له اړخه اغیزمن کړي، چې د نشه يي توکو د کارونې د پراخ ناورین لامل شوې او یو پر درېیمه برخه کورنۍ اغیزمنوي».
روزا اوتونبایوا وویل: «زه دلته د ښځو او ماشومانو له مقاومت څخه ژوره اغیزمنه وم. مرکز د هیلې او نړیوال پیوستون نښه ده. د بېلا بېلو سازمانونو ترمنځ همکاري ښځو او ماشومانو ته د درملنې فرصت ورکوي.»
د روغتیا نړیوال سازمان د معلوماتو له مخې، سږ کال ۶۴۰ ښځې او ماشومان دې مرکز ته لېږدول شوي او د ۶۰۲ تنو درملنه شوې ده.
د روغتیا نړیوال سازمان همدا راز ویلي چې په تېرو دوو کلونو کې ۱۷۰ زره کسان په نشه یي توکو د روږدو کسانو د رغېدو او درملنې له پراخو تعلیمي او ملاتړو پروګرامونو څخه برخمن شوي دي.
د ملګرو ملتونو له نشه يي توکو او جرمونو سره د مبارزې ادارې په دې وروستیو کې اعلان وکړ، چې په افغانستان کې به د تریاکو تولید د تېر کال په پرتله په ۲۰۲۴ کال کې ۳۰ سلنه زیات شي.
د دغه دفتر د معلوماتو له مخې، سږ کال په افغانستان کې د طالبانو د مشر له حکم سره سره، ۴۳۳ ټنه اپین تولید شوي دي.
په کابل کې د ایران سفیر د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې په پېژندګلویزه غونډه کې وویل چې د ایران او طالبانو ترمنځ د سیاسي او سوداګریزو اړیکو د پراختیا لپاره کار کوي. علي رضا بیګدلي افغانستان د ایران اسلامی جمهوریت ښه ملګری وباله.
د دوشنبې په ورځ « د مرغومي دویمه» په کابل سټار هوټل کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونه د افغان سوداګرو د ستونزو د اواري، د سوداګریزو اقتصادي اړیکو د پیاوړتیا، د سوداګریزو اسانتیاوو، د طالبانو او ایران ترمنځ د ګډې پانګونې د راجلبولو په موخه د ایران د نوي سفیر علي رضا بیکدلي د پېژندګلویزې ناستې کوربه وه.
په دې ناسته کې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي معیین عباس ستانکزي، د سوداګرۍ خونې لومړي مرستیال محمد یونس مهمند، خان محمد سرفراز باز، د مدیره پلاوي رییس شیرین اغاسخي او د خونې مالي مسوول خانجان الکوزي او نورو غړو ګډون درلود.
د سوداګرۍ خونې لومړي مرستیال محمد یونس مهمند د افغانستان او ایران د سوداګریزو او اقتصادي فعالیتونو او د افغانستان او ایران ترمنځ د سیاسي، ټرانزیټي، سوداګریزو او اقتصادي اړیکو د پیاوړتیا په اړه د دواړو هېوادونو پر همکاریو ټینګار وکړ.
نوموړي افغانستان د طبيعي زېرمو په ځانګړي ډول د کانونو او کرنې له اړخه بډايه هېواد وباله او د دواړو هېوادونو تر منځ د ښه ګاونډيتوب پر بنسټ يې د دغو زېرمو استخراج اساسي اړتيا وبلله.
هغه د ایران له نوي سفیر څخه وغوښتل چې د دواړو هېوادونو د ملي ګټو په ساتلو سره د سوداګریزو اړیکو د پراختیا په برخه کې لا زیاتې هڅې وکړي. هغه له علي رضا بیکدلي څخه وغوښتل چې د صادراتو او وارداتو د توازن په برخه کې د ایران د حکومت په همکارۍ د افغانستان د وچې مېوې په برخه کې ترجیحي تعرفې په پام کې ونیسي.
د ایران سفیر علي رضا بیکدلي افغانستان د ایران ښه ملګری وباله او د هېوادونو اقتصاد یې په سوداګرۍ او ګډې پانګونې پورې تړلی وباله.
نوموړي د سوداګرو د ستونزو د هواري، د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو، اقتصادي، ټرانزیټي او سیاسي اړیکو د لا پراختیا په برخه کې د هر اړخیزې همکارۍ ډاډ ورکړ او د نندارتونونو او سوداګریزو غونډو جوړول یې د دواړو هېوادونو ترمنځ د صادراتو او وارداتو د زیاتوالي لپاره مهم وبلل.
د افغانستان د سوداګرۍ خونې د رپوټ له مخې، په دې ناسته کې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال عباس ستانکزي په افغانستان کې د ایران د نوي سفیر ټاکل کېدل د دواړو هېوادونو ترمنځ د سیاسي او سوداګریزو اړیکو د پراختیا په برخه کې یو ښه ګام وباله او ایران یې د افغانستان له مذهبي، فرهنګي، سوداګریزو او ټرانزیټي مشترکاتو سره ښه ملګری وباله.
شېر محمد عباس ستانکزي د منځني اسیا هېوادونو په ځانګړې توګه د افغانستان، ایران او چین پر یووالي ټینګار وکړ او ویې ویل، چې « د افغانستان او ایران ترمنځ اقتصادي پیاوړتیا د سوداګرۍ په زیاتوالي او د ګډو پانګونو لپاره د مناسبو شرایطو په برابرولو پورې تړلې ده».
