د طالبانو د ټولګټو وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس د شنبې په ورځ (د مرغومې ۱۵مه) وویل، چې د د واورې د تېز ورښت له امله د سالنګونو په ګډون د هېواد يو شمېر لويې لارې د ترافیکو پر مخ د لنډ وخت لپاره تړل شوې دي.
دا په داسې حال کې ده، چې څو ورځې وړاندې هم دغه لار د لویو مسافر وړونکو موټرو پروړاندې د پنځلسو ورځو لپاره بنده شوې وه.
د راپورونو له مخې، دا لاره د ۲۰۲، ۳۰۳، ۵۸۰، مارسیډیس، فلانکوچ، ټونس او د لویو نظامي وسایطو پروړاندې د مرغومې تر څلورمې پورې بنده وه.
د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت او ځايي چارواکو تېره ورځ هم خبر ورکړ، چې د زياتې واورې او توپان له کبله سالنګ او د غور- بامیان- کابل لار د ترافیکو پرمخ تړلې ده.
د میدان وردګ ولایت طالب چارواکو هم له خلکو او موټر چلوونکو غوښتي، چې د کابل- غزني او کابل – باميان پر لار د سفر پر مهال له احتیاط څخه کار واخلي.
تر دې مخکې ځینو هېوادوالو هم افغانستان انټرنشنل ته د ویډیو ګانو په رالېږلو سره د سالنګونه د بندېدو په اړه ویلي و.
د سالنګ تونل د افغانستان شمالي او شمال ختیځ ولایتونه له مرکز کابل او سوېلي او ختیځو ولایتونو سره نښلوي، چې له سختو لوړو غرنیو تېرېږي.
که څه هم مخکیني حکومت او اوسمهال طالبانو دغه لار په څو ځلې رغولې ده، خو بیا هم د ژمي په رارسېدو سره ډېر کله دا لارې د واورو له امله تړل کېږي.
په وروستیو کلونو کې بیا د برفکوچونو له امله ګڼ شمېر ځاني او مالي تاوانونه هم خلکو ته ورسېدل او اوسمهال طالبان هڅه کوي، چې د ځاني زیانونو د مخنیوي لپاره مخکې له مخکې تابیاوې ونیسي.
د یادولو ده، چې له تېرو څو ورځو راهیسې د کابل په ګډون د هېواد بېلابېلو ولایتونو کې د واورې ورښتونو زور اخیستی دی.
د طالبانو د کور او ښار جوړولو وزارت وايي، په کابل، غزني، روزګان، فراه، کندهار، شبرغان، سمنګان، پنجشیر او بامیان ولایتونو کې یې د بې وزله کډوالو لپاره څه باندې ۲۸زره جریبه ځمکه بېله کړې ده. طالبانو تېره ورځ هم په زابل ولایت کې د کډوالو لپاره د ښار ګوټي جوړولو لړۍ پیل کړه.
د طالبانو د کور او ښار جوړولو وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، ۱۱۳۸ جریمه ځمکه د کابل په ارغندۍ، ۵۸۸۰ جریبه په غزني، ۲۰۰۰ په روزګان، ۵۵۰۰ په فراه، ۶۰۰۰ د کندهار په دامان ولسوالۍ، ۵۰۰۳ په شبرغان، ۱۷۰۰ په سمنګان او ۱۸۷ ـ ۱۸۷ جریبه ځمکه په پنجشیر او بامیان ولایتونو کې تشخض شوې ده.
دغه وزارت وايي، په غزني روزګان، کندهار، شبرغان، سمنګان، پنجشیر او بامیان ولایتونو کې د تشخیص شویو ځمکو د توپو ګرافي سروې بشپړه شوې، خو په نورو ولایتونو کې به هم ژر پیل شي.
بې وزله کډوالو ته د نمرو د وېش کمېټې منشي محمد فهیم ذکریا وايي، په ټولو ولایتونو کې د ځمکو د وېش کمېټې د استوګنیزو ښارګوټو لپاره د ځمکو په بېلولو بوختې دي.
نوموړی وايي، په ولایتونو کې د ځمکو د لیږد وړاندیز یې د دغې ډلې مشر مولوي هبت الله اخوندزاده ته لیږلی دی.
طالبانو تېره ورځ په زابل ولایت کې د شیخ متي په نوم ښارګوټي کې کډوالو ته د ځمکو د وېش لړۍ پیل کړه.
دغه ښارګوټی پر ۲۰۰۰ جریبه ځمکه جوړیږي.
همدارنګه د طالبانو د دفاع وزارت لوی درستیز په مشرۍ د کډوالو ستونزو ته د رسېدو یو پلاوی نیمروز ولایت تللی.
د نیمروز لپاره د طالبانو والي وايي په دغه ولایت ولایت کې د کډوالو د ښارګوټي جوړولو لپاره ۱۵۰۰ جریبه ځانګړې شوې ځمکې د وېش لړۍ به ژر پیل کړي.
د باختر د راپور له مخې د نیمروز ځايي طالب مسولینو د کډوالو ستونزو ته د رسیدني پلاوي د غورغوي په سیمه کې په ۱۰ زره جریبه ځمکې باندې د کډوالو لپاره د ښارګوټي جوړولو د چارو د پیلیدو غوښتنه هم کړې ده.
طالبان وايي، له ګاونډیو هېوادونو راستانو کډوالو لپاره به د افغانستان په ټولو ولایتونو کې د دایمې مېشتیدنې لپاره د کور جوړولو ځمکي ووېشي.
د افغانستان د فوټبال اتلانو لیګ څلورم پړاو سیالیو کې د لسمې اونۍ د لوبو په دوام د شنبې په ورځ د کابل استقلال لوبډلې د فراه عدالت لوبډلې ته ۳ پر ۲ ماتې ورکړه. د کابل استقلال فوټبال لوبډلې د دې سيالۍ په ګټلو د جدول ۴ ځای خپل کړ.
د افغانستان د فوټبال اتلانو لیګ کې د شنبې په ورځ د کابل استقلال او فراه عدالت په سیالۍ کې محمد منصور رحيمی، نور احمد نورزي او شاداب ملکزاده د کابل لوبډلې لپاره او شایق دوست دوه ګلونه د فراه لوبډلې لپاره وکړل.
په دې سياليو کې فراه عدالت لوبډلې هيڅ لوبه نه ده ګټلې او درې سيالۍ يې مساوي کړې، چې د دريو نمرو په لرولو سره د جدول په ۱۱ ځای کې ده.
د افغانستان فوټبال اتلانو لیګ کې تر دامهال د فراه ابومسلم لوبډله د ۲۵ نمرو او مثبت ۲۴ ګلونو سره د جدول په سر کې، د هرات اټک انرژۍ لوبډله د ۲۵ نمرو او مثبت ۱۶ ګولونو سره په دويم او د هرات سرخ پوشان خوافي لوبډله بیا د ۲۴ نمرو په لرولو سره د جدول په دریم ځای کې ده.
د افغانستان د فوټبال د اتلانو لیګ په څلورم پړاو کې ۱۲ لوبډلې د اتلولۍ ګټلو لپاره یو د بل سره لوبیږي.
اسوشییټېډ پریس خبر ورکړی، چې د امریکا د ځانګړو ځواکونو هغه سرتیري چې د نوي کال په ورځ یې په لاس ویګاس کې د ټیسلا موټر په چاودنه کې ځان وژنه کړې وه، خپلې پخوانۍ ملګرې ته ویلي وو، چې د افغانستان د جګړې له رواني پايلو ځوریږي.
متیو لیولسبزګر په افغانستان کې په څو عملیاتو کې حضور درلود.
د اسوشییتید پریس د خبر له مخې، د ځانګړو ځواکونو سرتېری ۳۷ کلن متیو ليولسبرګر، چې د نوي کال په ورځ د ټیسلا سایبر ټرک په چاودنه کې ځان وژنه کړې وه د دماغي زخم تروماتیک (ټي بي ای) نښانې درلودې.
دا ډول زيان د سر د شديدې ضربې له امله رامنځ ته کيږی او د اوږدې مودې دماغي ګډوډۍ لامل کيدلی شي.
لیولسبرګر، چې د خپل خدمت په جریان کې پنځه ځله د زړورتیا د برونزو ستوری ترلاسه کړ.
هغه د خپل عالي پوځي دندې سره سره په افغانستان کې د خپلو ماموریتونو له امله د روانی او فزيکي ټپونو سره مبارزه کړې وه.
یوه امریکایي چارواکي د نوم د نه ښودلو په شرط اسوشییتید پریس ته وویل، چې لیولسبرګر خپل ډېر وخت په یوازیتوب کې تېر کړی او په دې وروستیو کې یې د خپګان د درملنې لپاره پوځ ته مراجعه کړې وه.
د لیولسبرګر پخوانۍ ملګرې الیشیا اریټ، چې په اروپا کې د امریکا په یو لوی نظامي طبي مرکز کې دنده ترسره کړې وویل، چې هغې له ۲۰۱۸ راهیسې په لیولسبرګر کې د رواني ناروغۍ نښې لیدلې.
د اریټ په وینا لیولسبرګر په پیغامونو او عکسونو کې، چې له دې سره یې شریک کړي و، په افغانستان کې د رواني فشار، ستړیا، درد، بې خوبۍ او رواني اغیزو په اړه خبرې کولې.
هغه هلمند ولایت ته د خپل ماموریت په اړه په یوه پیغام کې لیکلي و: «ما څو مغزي ضربې وخوړې.»
لیولسبزګر په یوه لومړني پيغام کې اريټ ته ويلي و: «زما ژوند په تېر يوه کال کې د دوزخ په څېر و، مګر ستاسو په څېر د یو چا پېژندل زما د راحت لامل دي.»
د جمعې په ورځ ، د لاس ویګاس چارواکو د لیولسبرګر د پاتې پیغامونو ځني برخې خپرې کړې
د هغه ځان وژنه قصدي وه او هدف يې د «يوه خبرداري» ليږل او د جنګ له تجربو رامنځ ته شويو «شیطانانو پاکول» دي.
د ټرمپ نړيوال هوټل مخې ته د ایلان ماسک د شرکت د محصول ټيسلا سایبر ټرک کې د لیولسبرګر ځانوژنه د سیاسي تاوتريخوالي احتمالي اټکلونه راپورته کړي.
په ورته وخت کې چارواکو تایید کړه، چې هغه له ډونالډ ټرمپ سره کومه ځانګړې دښمني نه درلوده.
اریټ دا هم وویل، چې هغه او لیولسبرګر د ټیسلا مینه وال وو.
په ۲۰۲۱ کې د دوی له جلا کیدو وروسته، دواړو ډیر تماسونه نه درلودل.
مګر لیولسبرګر له پیښې څو ورځې دمخه هغې ته پیغامونه ليږلي وو.
اريټ په وروستيو کې وویل: «زه نه پوهیږم چې هغه څه شي دې ته اړ کړ، مګر زه فکر کوم کله چې هغه مرستې ته اړتیا لرله، پوځ د هغه په ملاتړ کې پاتې راغی.»
د پنټاګون ویاند د جمعې په ورځ وویل، چې د لیولسبرګر ټول طبي اسناد ځایی چارواکو ته سپارل شوي او له نظامي ځواکونو یې وغوښتل چې د رواني روغتیا ننګونو په صورت کې له ملاتړو خدمتونو کار واخلي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت مرستیال پاکستان ته په اشاره وايي، که «د ابدالي ۵ زامن در ایله کړو په هند بحر کې به دې هم څوک ټینګ نه کړي.» همدارنګه دغه طالب چارواکی وايي، د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ دې د جو بایډن پالیسي کې بدلون را ولي او دوی چمتو دي چې د دوستي لاس ور کړي.
شېر محمد عباس ستانکزي په کابل کې نن د یوې مدرسي په فراغت غونډه کې پاکستان ته په اشاره وویل: «زموږ په ګاونډ کې ملکونه دې چې په خپلو وسلو باندې مغروره دې وايي، چې امارت خو زموږ په مخ کې هیڅ هم نه دی، موږ خو داسې سلاوې لرو. هغو ته موږ دا خبرې کوو که تا په مزایل باندې د احمد او محمود نوم ایښی دی زموږ سره هغه احمد او محمود موجود دي.»
د نوموړي په خبره، که پاکستان «په مزایل باندې غزنوي، بابر او ابدالي نوم ایښی دی زما ملک له ابدالیانو، محمودیانو او بابریانو ډک دی هر یو یې بم اټم دی. که له دې سر پنځه د محمود، د ابدالي او بابر زامن در ایله کړو بیا به دې په بحر هند کې هم څوک نه شي ټینګولی.»
که څه هم ښاغلي ستانکزي په ښکاره د پاکستان نوم یاد نه کړ، خو دا څرګندوني یې د پاکستان او افغان طالبانو تر منځ د ورستیو کشمکشونو په غبرګون وکړي.
نوموړی وايي، هڅه کوي، چې طالب جنګیالي په عصري وسلو سمبال کړي، چې د افغانستان له سرحدونو دفاع وکړي.
پاکستان ته د عباس ستانګزي خبرداری
عباستانکزي له پاکستان سره ورستیو مخالفتونو ته په اشاره وویل، چې په افغانستان کې بله هیڅ ډله نشته او د پاکستان د نوم یادولو پرته وايي؛ کوم خلک چې د دوی په وړاندې جنګیږي که په هر نامه وي زموږ خلک نه دي.
نوموړي زیاته کړه«شاوخوا منډې وهل امریکا او اروپا ته زاري کول چې افغانستان د تروریزم مرکز دی ښه لاره نه ده. افغانستان کې نن هیڅوک نشته یو داعش دی هغه هم ختم دی.»
همدارنګه ښاغلي ستانګزي د نورو طالب چارواکو په څېر بیا په پاکستان کې روانه ناامني د دغه هېواد کورنۍ مسله وبلله.
هغه زیاته کړه:«که هره ستونزه ده، په خپل ملک کې یې ده، هره ستونزه چې ده، خپل خلک یې په مقابل کې جنګیږي. کوم خلک چې د دوی په مقابل کې نن جنګیږي که په هر نامه دي زموږ خلک نه دي د دوی خلک دي. خپلو خلکو سره کښینه مشکل حل کړه. چې مسکل نه شي حلوولی پر افغانستان باندې د دې پړه اچول په هیڅ دلیل نه قبلیږي.»
که څه هم اسلام اباد د افغان طالبانو نږدې ملګری ګنل کیږي، خو پاکستان په تېره پښتونخوا او بلوچستان صوبو کې د ورستیو نا امنیو پړه پر افغان طالبانو اړوي او وايي، په افغانستان کې یې ټي ټي پي ته امن ځایونه ورکړي دي.
پاکستان نږدې ۱۱ ورځې وړاندې د پکتیکا په برمل ولسوالۍ کې هوايي، بریدونه وکړل، چې له هغه څلور ورځې وروسته بیا افغان طالبانو پر ډیروند کرښه د پاکستان پر سرحدي پوستو ځوابي برید وکړ.
د افغانستان په اړه د جو بایډن د پالیسي د بدلون غوښتنه
عباس ستانکزی د امریکا له متخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ له تور نوملړ د دغې ډلې د مشرانو د نومونو په ایستلو، پر بانګونو بندیزونه لرې کولو او کنګل شوو پیسو د خلاصولو سره د ښو اړېکو جوړولو غوښتنه کوي.
نوموړی وايي، ډونالډ ټرمپ دې د بایډن پالیسي کې بدلون راولي او د افغانستان لپاره د نوې پالیسي په جوړولو سره د طالبانو له لوري د دوستی غیږه خلاصه ده.«د افغانستان لخوا د اسلامي امارت لخوا میدان ورته خلاص دی. که دوی را سره دوستان کیږي موږ بلکل ور ته د دوستی لاس ورکوو.»
همدارنګه نوموړی له ډونالډ ټرمپ غوښتنه کوي، چې د دغې ډلې حکومت دې په رسمیت و پژني او په افغانستان کې دې خپل سفارت پرانیزي.« له امریکا سره مو هم شل کاله جنګ وکړ، خو نن غواړو له امریکا سره اړیکې ولرو خو په دې شرط چې د دوحې تړون ته متحده اوسي.»
عباس ستانکزی په داسې حال کې له امریکا سره د اړېکو جوړولو غوښتنه کوي، چې ټرمپ د خپلو ټاکنیزو کمپاینونو پر مهال ویلي و، چې واک ته رسېدو سره به د بګرام په هوايي اډه کې امریکايي ځواکونه ځای پر ځای کړي.
همدارنګه واشنګټن طالبانو د دوحې تړون د ټولو ژمنو پر نه پلي کولو تورنوي، چې ټولګډونه حکومت جوړول، د ښځو او لږکیو حقونه ور کول یې مهم ټکي دي.
مولوي هبت الله اخوندزاده ته د ستانګزي کنایه
عباس ستانکزي وايي، د دغې ډلې ځیني مشران هر څه په خپل خوښه عملي کوي.
نوموړي په دې اړه د کوم طالب چارواکي نوم یاد نه کړ خو وایی:« اسلام نه دومره پراخ بنسټه دی چې غربیان یې په اړه خبرې کوي، او بل خوا دومره تنګ نظره هم نه دی لکه زموږ بعضې ملګري چې بدون له خپل ځانه بل څوک نه ویني. د اسلام دین د هر وخت، زمان او پیشرف سره مطابق جوړ دی. دې کې ګوتې وهل نشته، کوښښ کوو، چې هغه اسلام پلی کړو، چې هغه واقعي اسلام دی، نو زموږ مشکل په څه شي کې دی.»
د اقتصادي وضیعت په اړه د ستانګزي اندېښنه
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال عباس ستانکزي د خپلې وینا پر مهال په افغانستان کې د اوسني خراب اقتصادي وضیعت په اړه هم اندیښنه وښودله او وايي، د مجوریت له مخې اړ دي چې د هېوادونو او موسسو شرطونه پر ځان ومني.
نوموړی وايي، که د افغانستان اقتصادي وضیعت قوي وای، د هیڅ هېواد او موسسې شرایط به یې نه وای منلي.« نن چې زموږ سره په افغانستان کې بهرني دولتونه او موسسي پر موږ شرایط ږدې، دا په دې خاطر چې موږ ورته محتاج یو. که موږ د اقتصادي لحاظه پر خپلو پښو ولاړ وای ټولو ته به مو ویلي و چې یو شرط دې نه منو بس زموږ سره کار مه لره موږ خپله پر پښو ولاړ یو. خو متاسفانه چې موږ یوې ګونۍ اوړو ته هم محتاج یو.»
ستانکزی وايي، د ژوند د لومړنیو اړینو خوراکي توکو لپاره هم نورو هېوادونو ته احتیاج دي.
دغه طالب چارواکي یو ځل بیا د تېر په څیر د عمومي عفوې ژمنه تازه کړه او ویې ویل، له امریکا او اروپا وسلې غوښتل او افغانستان کې وینه تویول حل لاره نه ده.
د طالبانود صنایع او معدن خونې مشر د افغانستان په کچه د کورنيو تولیداتو د بازار موندنې لپاره په کندهار کې د ۱۵۰ شرکتونو په ګډون درې ورځنی نندارتون پرانیست. خو په دغه نندارتون کې نه د سوداګرو ښځو کومه ټپرۍ شته او نه پکې مېرمنې لیدل کېږي.
د طالبانو تر کنټرول اندي د افغانستان د صنایع او معدن خونې مشر شېرباز کمنزاده دغه نندارتون د افغانستان په کچه بولي.
نوموړي یې پرانیسته کې وویل: «دا نندراتون نه یوازې په وطن بلکی له هېواده بهر هم د وطني تولیداتو او محصولاتو لپاره ډېر ګټور دی او د وطني تولیداتو پر بازار ښه اغېز لري.»
د نوموړي په خبره، «افغانستان اوس د ۱۳۷ سکټورونو په برخه کې په ځان بسیا شوی یو چې دا لوی پرمختګ دی.»
خو د نندارتون ګډونوالو له طالب مسولينو غوښتنه کوي، چې د مالياتو او توليداتو د بازار موندنې په برخه کې ورسره همکاري وکړي.
یو تن صنعتکار احسان الله په دې اړه وايي: «دغه ډول نندارتونونه تر ډېرو اعلاناتو ښه او ګټور دي، زموږ غوښتنه دا ده چې زیات شي تر څو خلک له خپلو تولیداتو خبر شي.»
دوی غوښتنه کوي، چې مسولين دي د کورنيو سوداګرو سره همکاري زياته کړي تر څو پر بهرنيو توليداتو تکیه کمه شي.
طالبان د بېلابيلو هېوادونو له استازو سره د سوداګرۍ په اړه پرله پسې ناستې کوي او وايي، چې موخه یې په کور دننه د صنعت او سوداګرۍ پراخیتا او د بهرنيو پانګونې زياتوالی دی.
خو په دې نندارتون کې ښځو ته برخه نه ده ور کړل شوې او نه د توکو لیدو لپاره ښځې پکې لیدل کېږي.
