په کابل کې د ترکیې سفارت د (مرغومې ۲۳مه) د یکشنبې پر ورځ په یوې خبرپاڼه کې ویلي چې هرات ولایت ته د دغه هېواد ۷۲۴ ټنه بشردوستانه مرستو تازه جوپه له رسېدو سره سم طالبانو ته وسپارل شوه.
یاد سفارت ویلي چې دغه بشردوستانه مرسته ټول ټال ۷۲۴ ټنه کېږي چې په کې د خوراکي توکو او درملو تر څنګ یو شمېر نور توکي هم مرسته شوي.
په خبرپاڼه کې راغلي چې دغه بشردوستانه مرسته یې د طالبانو د سرې میاشتې مشر شهاب الدین دلاور ته سپارلې او ډېر ژر به د هېواد په ټولو ولایتونو کې اړمنو کسانو ته ووېشل شي.
د ترکیې سفارت ویلي چې دا ژمنۍ مرسته یې د خپل هېواد د ولسمشر رجب طیب اردوغان په ځانګړې لارښوونه او ملاتړ ترسره کړې ده.
د طالبانو په واکمن کیدو سره په هېواد کې د بې روزګارۍ او غربت کچه تر بل هر وخته ډېره شوې ده.
د بشري حقونو نړۍوالو ادارو په هېوادونو او مرستندویه ټولنو غږ کړی چې له افغانانو سره دې خپلو بشري مرستو ته دوام ورکړي، څو په دغه هېواد کې د لوږې مخنېوی وشي.
د طالبانو دسوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي په کابل کې د ایران له سفیر عليرضا بیکدلي سره په لیدنه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو پر پراختیا او «له ریل پټلۍ سره د چابهار نښلولو» په اړه خبرې کړې دي.
طالبان وايي، دواړو لوریو «له ریل پټلۍ سره د چابهار نښلولو» او د افغانستان او ایران ترمنځ د سوداګریزو خنډونو پر لرې کولو خبرې وکړې.
د طالبانو د خبرپاڼې پر بنسټ، د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي او عليرضا بیکدلي «د لارې د نقشې د لاسلیکولو، په افغانستان کې د پانګونې د باور رامنځته کولو، د ترانزیټي لګښتونو د کمولو او له ریل پټلۍ سره د چابهار د نښلولو، د ګمرکي تعرفو او بانکدارۍ په اړه» خبرې وکړي.
دواړو لوریو د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ د زیاتوالي پر وړاندې د پرتو خنډونو پر لرې کولو او د لا زیاتو غونډو پر جوړولو ټینګار وکړ.
ایران د طالبانو لومړنی اقتصادي ملګری دی. د دغه هیواد چارواکي وايي، د افغانستان او ایران ترمنځ د سوداګریزو اړیکو حجم په کال کې څلور میلیاردهډالرو ته رسېدلی دی.
د منځنۍ اسیا هېوادونو او چین سره هم د افغانستان اقتصادي اړیکې زیاتې شوې دي. خو د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ ګډه خونه وايي چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سوداګرۍ کچه له ۲.۵ میلیاردهډالرو څخه ۷۰۰ ملیون ډالرو ته راټیټه شوې ده.
د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق پر خپله اېکس پاڼه لیکلي چې د «مسلمانو هېوادونو کې د نجونو زده کړو» په اړه د کنفرانس په څنډه کې یې د افغانستان لپاره د یوناما له مشرې روزا اوتنبایوا سره د افغانستان په تړاو ناسته کړې ده.
محمد صادق ویلي چې په دغه ناسته کې یې د افغانستان په روانو حالاتو، د بشري مرستو په اړتیاوو او همدا راز د نړۍوالې ټولنې پر هڅو خبرې کړې دي.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سیاسي استازولۍ مشره اسلام اباد ته د «مسلمانو هېوادونو کې د نجونو زده کړو» په تړاو جوړ شوي دوه ورځني کنفرانس کې د ګډون په موخه ورغلې؛ خو طالبانو د پاکسان له بلنې سره سره هم په دغه غونډه کې ګډون نه دی کړی.
د مسلمانو هېوادونو د ټولنې مشر محمد عبدالکریم عیسی په اسلام اباد کې د یادې دوه ورځنۍ غونډې په لړ کې خبریالانو ته ویلي چې ځینو د اسلام په نوم نجونې له زده کړو راګرځولې دي او دا په اسلامي شریعت کې هېڅ ډول بنسټ نه لري.
په اسلام اباد کې جوړ شوی دوه ورځنی کنفرانس به نن یکشنبه د (مرغومې ۲۳مه) په ځايي وخت مازیګر ناوخته پای ته ورسېږي او د نوبل جایزې ګټونکې پښتنه ملاله یوسفزۍ به هم د خپلې ژمنې له مخې د افغان نجونو د زده کړو په ننګه ورته ځانګړې وینا وکړي.
د طالبانو د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي د بلاروس د روغتیا وزارت د خوړو او درملو له معین الکساندر ستارویوتوف سره د شنبې په ورځ وکتل.
د طالبانو د عامې روغتیا وزارت په یوې خبرپاڼه کې راغلي، چې په دې کتنه کې د هېوادونو په کچه د درملو اخیستنې، دوه اړخیزې همکارۍ او د روغتیایي پرسونل د ظرفیټ لوړولو په اړه خبرې شوي دي.
خبرپانه زیاتوي، چې نور جلال جلالي په دې کتنه کې وویل: «موږ د معیاري روغتیايي خدمتونو لپاره، با کیفیته درملو او طبي تجهیزاتو ته اړتیا لرو، چې د دوه اړخیزو ښو اړیکو پر اساس کولای شو په دې برخه کې لا پر مخ ولاړ شو.»
تر دې وړاندې د ۱۴۰۳ کال د تلې په میاشت کې د روغتیا نړۍوال سازمان اعلان وکړ، چې د افغانستان ۱۶۶ روغتیايي مرکزونو ته یې د ۱،۴ میلیونه ډالرو په ارزښت ۱۱۴ ټُنه درمل او روغتیايي کیټونه ورکړي دي.
له دې وروسته د طالبانو د ریاست الوزرا اداري مرستیال بیا څه موده مخکې د روغتیا د نړۍوال سازمان له پلاوي سره په کتنه کې د نړۍوالو ادارو له خوا په افغانستان کې د تاریخ تېرو درملو په وېشلو اندېښنه څرګنده کړې وه.
حنفي ویلي و، چې د دغو درملو وېشل د نړۍوالو ادارو اعتبار ته زیان رسوي.
له دې سره د روغتیا د نړۍوال سازمان د ختیځې مدیترانې سیمې مشر ویلي و، چې په افغانستان کې به د تاریخ تېر درملو د وېشلو موضوع وڅېړي، خو تر دې مهاله په دې اړه تازه څه نه دي خپاره شوي.
دا په داسې حال کې ده، چې په افغانستان کې هر کال د یو میلیارد ډالرو په اندازه دوا مصرفیږي طالب چارواکي وایي، چې که افغانستان په دې برخه کې خپله تولیدات ولري دا اندازه پیسې به په هېواد کې دوران شي.
د نورستان ولایت د کامدېش ولسوالۍ اړوند کامدېش کلې کې د یوې ترافیکي پېښې له امله څلورو کسانو ته مرګ ژوبله اوښتې ده.
د نورستان لپاره د طالبانو د امنیې قوماندانۍ ویاند غلام رحمان حیدري وایي، پېښه هغه وخت رامنځته شوه چې یو ډاټسن ډوله موتر له سړک څخه واوښت او یږې کندې ته ولوېد.
حیدري زیاته کړه: «د دې پېښې په پایله کې دوه ښځې ځای پر ځای مړې شوې او دوه تنه ټپیان شوي دي.
ټپیان د درملنې لپاره د کامدېش روغتیایي مرکز ته لېږدول شوي دي.»
د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس د ځایي مسوولینو له قوله خبر ورکړی، چې خراب سړکونه د دې ډول ترافیکي پېښو یو له اساسي لاملونو څخه ګڼل کېږي.
دا په داسې حال کې ده، چې څو ورځې مخکې، د کابل - کندهار پر لویه لاره د غزني ولایت په اب بند ولسوالۍ کې په یوې ترافیکي پېښه کې پنځه کسان مړه شول.
تر دې مخکې، په غزني ولایت کې د طالبانو امنیه قومندانۍ په دغه ولایت کې د دوو ترافیکي پېښو خبر ورکړی و، چې یوې پېښه کې یو کس مړ شوی و او په بله پېښه کې بیا چاته زیان نه و اوښتی.
واک ته د طالبانو له رسېدو راهیسې په افغانستان کې په ترافیکي پېښو کې د تلفاتو شمېرې لوړې شوې دي او هره ورځ وخت ناوخت د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې د ترافیکي پېښو د تلفاتو شمېرې خپرېږي.
امریکایي وګړی رایان کوربټ، چې د طالبانو په زندان کې دی، مېرمن یې هڅه کوي په فلوريډا کې د امریکا له ټاکل شوي ولسمشر سره د خپل مېړه د قضيې د تعقیب لپاره وګوري. په ورته وخت کې ډونالډ ټرمپ فاکس نیوز ته ویلي، چې هغه د بندیانو د تبادلې پلوی نه دی؛ خو دغه موضوع به وڅېړي.
ټرمپ فاکس نیوز ته وویل، چې هغه به د بندیانو تبادله په پام کې ونیسي خو په دې اړه شکمن دی.
د امریکا منتخب ولسمشر وویل: «ما تر اوسه دې موضوع ته نه دي کتلي، زه هیڅکله د دې تبادلې پلوي نه یم؛ خو زه به یې وګورم او خپل دریځ به څرګند کړم.»
د رایان کوربټ میرمن وايي د طالبانو په زندان کې د خپل خاوند د قضيې د تعقيب لپاره هڅه کوي، چې په فلوريډا کې د امریکا له نوي ټاکل شوي ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره وګوري.
انا کوربټ وویل، چې د هغې میړه د طالبانو په زندان کې ښه نه دی او هغه په دوامداره توګه له سر درد رنځېږي.
رایان کوربټ د ۲۰۲۲ کال په اګست میاشت کې د طالبانو له خوا ونیول شو او له دوه نیمو کلونو زیات وخت وروسته هم خوشی شوی نه دی.
هغه د خپل شخصي شرکت د کارمندانو د معاشونو د ورکولو لپاره کابل ته تللی و او د طالبانو لخوا ونیول شو.
په دې وروستیو ورځو کې داسې راپورونه خپاره شوي، چې د بایډن اداره له طالبانو سره په افغانستان کې د دریو امریکایي اتباعو او د القاعدې د یو لوړ پوړي غړي د تبادلې لپاره خبرې کوي.
په ورته وخت کې داسې ښکاري، چې د بندیانو د تبادلې لپاره خبرې په ټپه درېدلې دي.
د طالبانو یوه جګپوړي چارواکي ګارډین ته ویلي، چې دغې ډلې خبرې د ټرمپ ادارې تر پیل پورې ځنډولې دي.
انا کوربټ فاکس نیوز ته وویل: «زه په بشپړه توګه ناهیلې شوې یم او د خپلې کورنۍ لپاره مبارزه کوم.»
هغه چېله ټرمپ سره د لیدو لپاره فلوریډا ته سفر کوي، ډاډه نه ده، چې ایا د خپل خاوند د خوشي کولو لپاره به یې وروستۍ هڅه اغیزناکه وي که نه.
د ټرمپ ډلې لا تر اوسه د میرمن کوربټ سره کومه ليدنه نه ده برابره کړې.
انا کوربټ پخوا د ډېرو هڅو او ټینګار سره سره ونه توانېده چې له بایډن سره وویني او د خپل میړه د خوشي کېدو په اړه ورسره خبرې وکړي.
اوس هغه هیله لري، چې ټرمپ به د هغې د خاوند د قضیې په تعقیب کې ورسره همکاري وکړي.
د امریکا او طالبانو ترمنځ د بندیانو د تبادلې لپاره خبرې د ۲۰۲۴ کال په جولای کې پیل شوې او په کې د دریو امریکایی اتباعو - رایان کوربټ، جورج ګلزمن او محمود حبیبي - سره د القاعدې د یو شکمن لوړ پوړي مرستیال محمد رحیم الافغاني تبادله شامله ده.
په کانګرس کې ځینو جمهوري غوښتونکو د طالبانو سره د رحیم الافغاني د بیا یوځای کیدو په اړه امنیتي اندیښنې څرګندې کړې دي.
خو انا کوربټ د امریکا له حکومت وغوښتل، چې دا توافق ومني: «ریان یو حیرانونکی سړی دی او هیڅ غلط کار یې نه دی کړی او زموږ کورنۍ هغه ته سخته اړتیا لري.»
هغې وويل: «ريان يو وطنپال کس دی، هغه یوازې د افغانستان له خلکو سره د مرستې هڅه کوله.»
انا کوربټ وویل، چې هغې په وروستي ځل د کرسمس په ورځ له خپل خاوند سره شاوخوا ۱۵ دقیقې خبرې کړې دي.
هغې زیاته کړه: «ریان وپوښتل چې ایا کوم پرمختګ شوی دی که نه؟ په حقیقت کې هیڅ شی نه و چې زه یې ورسره شریک کړم.»
په ۲۰۲۴ کال کې دوو خوشې شویو امریکایی زنداینانو څرګنده کړه، چې رایان کوربټ سخت خوارځواکی او خپه و او په یوه ځمکه کې ساتل کیده، چې تقریبا هیڅ لمر پکې نه و.
انا کوربټ وویل، چې د خپل میړه سره د وروستیو خبرو اترو وروسته، هغه لاهم د دوامداره سر درد او په غوږونو کې د زنګ وهلو څخه رنځ وړي.