د حزب اسلامي مشر ګلبدین حکمتیار وايي، د حماس او تل ابیب ترمنځ اوربند ښیي چې اسراییل د غزې له ۱۵ میاشتنۍ جګړې هیڅ تر لاسه نه کړل. نوموړی وايي، «دا یوه تاریخي پېښه ده او داسې ښکاري چې اسراییل نه حماس ته ماتې ورکړه او نه یې هم خپل بندیان ازاد کړل.»
د حزب اسلامي مشر ګلبدین حکمتیار پر اېکس پاڼه لیکلي، دا اوربند د اسراییل په وړاندې د حماس او د فلسطینیانو بریا بولي.
ښاغلي حمکتیار فلسطینیان مجاهدین یاد کړي او وايي، په هغوی په ډیرو سختو حالاتو کې د اسراییل په وړاندې بریا ترلاسه کړه.«فلسطينيانو په خپل كلك او مضبوط مقاومت سره وښوده چي د خپلواكي، ازادي او مستقل فلسطین جوړولو لپاره هرې قربانۍ ته چمتو دي. اسراییل او حامیانو ته یې وښوده چې فقط یو بدیل په مخکې لري، چې له ټولو اشغال شویو سیمو د اسراییل وتل دي.»
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت هم د یوې اعلامیې په خپرولو سره د حماس او اسراییل د اوربند هرکلی کړی.
د حماس او اسراییل ترمنځ د اوربند تړون تېره شپه تصوییب شو او د یکشنبې په ورځ د جنوري په ۱۹مه نېته به پیل شي.
په غزه کې کې د اسراییل او حماس ترمنځ جګړې د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر په ۷مه نېټه پیل شوې وې.
د تېر حکومت د ملي امنیت یو رییس رحمت الله نبیل وایي، افغانستان په یو داسې میدان بدل شوی، چې د سیمې هېوادونه ورته د ګواښ، تقابل او فرصت په سترګه ګوري. ښاغلی نبیل وايي، د روسیې، ایران او پاکستان په ګډون د سیمې هېوادونه د خپلو ګټو په اندازه له طالبانو سره اړیکې پالي.
له روسیې سره د طالبانو د اړیکو او د دغه هېواد له لوري د ممنوعه ډلو له نوملړ د طالبانو اېستلو ته په اشاره رحمت الله نبیل وايي، افغانستان په یو داسې میدان بندل شوی، چې د ګواښ، تقابل او فرصت په سترګه ورته کتل کیږي.
نوموړی له افغانستان انټرنشنل سره په مرکه کې کابل ته د روسیې پلاوي د تګ په اړه وايي، چې یاد پلاوي، د طالبانو مشرانو ته پریکنده پیغام ورکړی دی.«په ځینو مواردو چې زه خبر یم روسان چې کله کابل ته راغلي وو، دوی ته یې ډیره واضیح خبره کړې وه، چې یا زموږ سره کیږئ، کرښه مو معلومه کړئ، یا له امریکا او د هغوی له متحدینو سره کیږئ.»
ښاغلی نبیل په دغه مرکه کې د طالبانو او ځینو هېوادونو ترمنځ د اړیکو په اړه وايي، چې یادې ډلې له ډیر پخوا له بېلابېلو هېوادونو سره استخباراتي اړیکې درلودي.
نوموړی زیاتوي:«ایران، چین روسیې سره هم استخباراتي اړیکې لري او امریکا سره د داعش په موضوعاتو کې اړیکي لري.»
نوموړی وايي، ځیني هېوادونه کوښښ کوي له طالبانو سره د اړیکو ساتلو په مرسته د یادې ډلې منځ کې نفوذ وکړي.«هغه قواعد چې هېوادونه او حکومت پکې په رسمییت پیژندل کیږي هغه په طالبانو کې موجود نه دي. هر هېواد کوښښ کوي، چې د دوی په منځ کې سربازګیري وکړي. له دوی سره اړیکې وساتي او مقابل کې یې دوی ته پیسي ورکړي. په ځینو حالاتو کې شخصي اړیکې پالل کیږي.»
رحمت الله نبیل وایي، د سیمې یو شمېر هېوادونه د طالبانو په ډله کې خپل نفوذ لري خو مولوي هبت الله اخوندزاده نه پر نږدې کسانو او د کندهار پر حلقه د ایران نفوذ خورا ډیر دی.«د امریکا ډله معلومه ده، ملا برادر او څه نور کسان. د پاکستان ډله معلومه ده، حتی د هندوستان ډله معلومه ده، روسان خپل اړیکي لري او بله څه چې موږ وینو د کابل حلقه چې نړیوالې ټولنې سره په ځینو مسایلو کې په توافق رسیږي.»
ښاغلی نبیل د پکتیکا پر برمل ولسوالۍ د پاکستان هوايي بریدونو ته په اشاره وايي، دغه هېواد په تېرو شلو کلونو کې د طالبانو د ساتلو لپاره د نړۍ هر ډول فشارونه زغملي دي.« پاکستان داسې فکر کوي، چې افغانستان د دوی یو صوبه غوندې ده. او کولای شي هلته عملیات وکړي. پاکستان په دې باندې ښه پوهیږي، چې دوی (طالبان) نه دا توان لري او نه دا اراده لري، چې په دې اړوند د یو ساختار، یا دولت په حیث دې دا تصمیم ونیسي.»
نوموړی وايي، طالبان د پاکستان د ایی اېس ای په مرسته په افغانستان کې واک ته رسیدلي دي او په ډیرو مسایلو کې له هغوی مشورې اخلي.
د نوموړي په خبره د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان اوسنی وضیعت د پاکستان په ګته دی.
نبیل وايي، د یوې پالیسۍ له مخې، د طالبانو له لوری له پاکستان سره هیڅ ډول مخالفت نشته خو ځینې مخالفتونه په فردي کچه دي.
داعش ډله
رحمت الله نبیل وایي، د پاکستان په ملکنډـ بلوچستان کې د لشکر طیبه او جهش محمد یو ځینې کسان د داعش لیکو ته جذبیږي.
نوموړی وايي، د پاکستان په همکارۍ داعش پر هغو طالبانو بریدونه کوي، چې د پاکستان د ګټو مخالفت کوي.
څه موده وړاندې د طالبانو د دفاع وزیر یعقوب مجاهد د پاکستان د نوم له یادولو پرته ویلي و، چې د افغانستان د ګاونډي هېواد له لورې د داعش ملاتړ کیږي.
د طالبانو د اوبو او انرژۍ وزير وايي، په «مشارکتي او ګوندي حکومت کې به یو صاحب د دې لپاره د یوه بند په جوړېدو خوښ نه و، چې قوم او ملګری هېواد يې خپه نه شي.» عبداللطیف منصور زیاتوي چې د دوی حکومت خپلواک دی او اوس پکې څوک د بند جوړېدو مخه نشي نیولی او نه څوک پرې خپله کېږي.
د طالبانو د اوبو او انرژۍ وزير عبداللطیف منصور د پنجشنبې په ورخ په کابل کې د پانګونې جلبولو غونډې ته وویل، چې د دوی سیاسي، اقتصادي او صنعتي پاليسۍ خپلواکې دي.
نوموړي ويلي، چې د دوی په حکومت کې د بندونو په جوړېدو هيڅوک نه خپه کيږي.
د هغه په خبره، «پخوا به چې یو بند جوړېده، مصلحي او مشارکتي حکومتونه جوړ شوي و، یو ځای به چې د بند جوړېدو پلان جوړېده، بل صاحب به خپه کېده چې دا مه جوړوئ، دا زما قوم یا قبیلې ته یا به یې د یو هېواد سره انډیوالي وه ویل به یې دا به خپه شي.»
ښاغلی منصور زياتوي، چې پخوانيو حکومتونو د جنګونو او بې وسۍ له کبله د اوبو د مديريت توان نه درلود.
منصور د طالبانو تر واک لاندي افغانستان کې وضعت او حالت سم یاد کړ او له پانګوالو يې د سرمایه ګذارۍ غوښتنه وکړه.
نوموړي وویل: «افغانستان کې تر بل هر وخت پانګونې ته ښه زمینه برابره شوې ده، د سرمایه ګذار مال، عزت، کورنۍ او سرمايه محفوظه ده او مشرانو سرمایه ګذارانو او صنعتګارانو ته لومړیتوب ورکړی.»
د نورو طالب مسولانو ترڅنګ د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر په وار وار له افغان او بهرنيو پانګوالو غوشتي، چې په افغانستان کې پانګونه وکړي.
د پاکستان بهرنیو چارو وزارت ویاند شفقت علي خان، واخان ته د دغه هېواد د پوځ ننوتل رد کړل او ویې وویل، «دا سیمه د افغانستان برخه ده او دوی یې ځمکنۍ بشپړتیا ته درناوی لري.» نوموړي له طالبانو سره پر ښو اړیکو سربېره په افغان خاوره کې د ترهګرو ډلو په وړاندې د اقدام غوښتنه وکړه.
تر دې وړاندې د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت پخوانۍ ویاندې ممتاز زهرا بلوڅ هم ورته خبره کړې وه.
د پاکستان بهرنیو چارو وزارت غبرګون تر هغه وروسته و، چې په خواله رسنیو کې داسې ګنګوسې خپرې شوې، چې واخان ته پاکستانی پوځ ننوتلی او پاکستان غواړي چې د واخان سیمه د دغه هېواد برخه وګرځوي.
د پاکستان بهرنيو چارو وزارت ویاند شفقت علي خان د پنجشبنې په ورځ په اسلام اباد کې د اونيز کنفرانس پر مهال د واخان دهلیز اړوند وویل: «واخان د افغانستان د خاورې یوه برخه ده او موږ یې حاکمیت او ځمکنۍ بشپړتیا په رسمیت پیژنو.»
ویاند له افغان واکمنو طالبانو وغوښتل، چې د هغو «ترهګرو» په وړاندي اقدام وکړي، چې په افغانستان کې پټنځي لري.
د علي خان په خبره پاکستان د افغانستان سره د ښو او ټينګو اړیکو غوښتونکی دی او زياتوي: «خو مهمه ستونزه په افغان خاوره کې د ترهګرو پټنځي دي، چې دواړه هېوادونه د څو اړخيزو اړيکو له لارې په دې اړه په تماس کې دي.»
افغان طالبان په وار وار د ترهګرو د پټنځيو اړوند د پاکستاني مسولانو څرګندونې رد کړې دي.
د پاکستان بهرنيو چارو وزارت ویاند د جمو او کشمير اړوند د هند د دفاع وزير او د پوځ د مشر وروستي څرګندونې بې بنسټه تورونه او ادعاوي وبللې او هغه يې رد کړې.
ویاند وویل، چې جمو او کشمير په نړيواله کچه پېژندل شوې جنجالي سيمه ده او زياتوي: « په دې شرایطو کې هند هیڅ قانوني یا اخلاقي اساس نه لري چې د ازاد جمو او کشمیر او ګلګت بلتستان په سیمو باندې بې بنسټه ادعاوې وکړي.»
د هند د پوځ مشر جنرال اوپيندر وېدي د جنوري په ۱۳ مه د هند د پوځ د ورځې نه مخکي په خپله کلنۍ دوديزه خبري ناسته کې د شمالي سرحدونو په اړه وویل چې حالت «حساس» خو ثابت دی.
جنرال وېدي ويلي وه: «په جمو او کشمير کې په داسي وخت کې چې موږ له ترهګرۍ څخه سیاحت ته مخه کوو، هلته د وژل شويو ترهګرو ۶۰ سلنه پاکستانیان او په ایالت کې فعال ۸۰ سلنه ترهګر هم پاکستانیان دي.»
د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده افغانستان ته د ستنېدونکو صنعتکارانو او سوداګرو لپاره د امتیازونو او اسانتیاوو تګلاره منظوره کړه. په دغه تګلاره کې صنعتکاران او سوداګر په دریو کټګوریو وېشل شوي او له ځینې مالیو د پنځو کالو لپاره معاف شوي دي.
د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي معاونیت د دغې ډلې د مشر مولوي هبت الله اخوندزاده دې تګلارې جزیات پر اېکس پاڼه خپاره کړي دي.
په دغه تګلاره کې ویل شوي، چې موخه یی له راستنېدونکو افغان صنعتکارانو او سوداګرو سره همکاري کول دي.
مولوي هبت الله د دغې تګلارې د عملي کولو لپاره د سوداګرۍ وزارت په مشرۍ، د کډوالو او راستنېدونکو چارو، د کرنې اوبو لګولو او مالدارۍ، مالیې، کورنیورنیو چارو وزارتونو، د استخباراتو او افغانستان بانک ریاستونو ګډ پلاوی هم ټاکلی دی.
په دغه تګلاره کې ویل شوي، چې ګډ پلاوی به د راستنېدونکو صنعتکارانو او سوداګرو بشپړ ه پیژندګلوي، د سرمایې کچه، د فعالیت څرنګوالی او راتلونکې طرحه، د فعالیت برخه، د فعالیت جواز، په نورو ملکونو کې د کار او فعالییت د څرنګوالي، د اړینو اسنادو نقل، د راستنېدو لپاره د مشخصو پاڼو ورکولو چاري په غاړه ولري.
د بیا راستنېدو افغان سوداګرو او صنعتکارانو لپاره د مولوي هبت الله اخوندزاده په نوې تګلاره کې سوداګر او صنعتکارانو په دریو ډلو وېشل شوي دي«د لوړې کچې سوداګر او صنعتکاران، د منځنۍ کچې سوداګر او صنعتکاران او د ټیټې کچې سوداګر او صنتعکاران»
په دغه تګلاره کې ویل شوي، چې ګډ پلاوی به د سوداګرو او صنعتکارانو تر تایید او ثبت وروسته په لسو کاري ورځو کې اسانتیاووي او امتیازات برابریږي.
په دغه تګلاره کې ویل شوي، چې د لوړې او منځنۍ کچې صنعتکاران او سوداګر پر نورو امتیازونو سره بیره د کارکوونکو له مالیې پرته له نورو مالیاتو د ۵ کلونو لپاره معاف دي.
همدارنګه په دغه تګلاره کې لیکل شوي، چې د لوړې، منځنۍ او کوچنۍ کچې صنعتکارانو او سوداګرو وارداتي ماشیین الات او وسایل له ګمرکيی محصول معاف دي. «صنعتکارانو او سوداګرو ته له ګمرکيی محصول پرته افغانستان ته (د افغانستان لاس) دوه عرادې شخصي موټرو راوړلو اجازه ورکول. د ټیټې کچې صنتعکارانو او سوداګرو څخه په موجودو مالونو باندې ګمرکي محصول او مالیه نه اخیستل.»
د یادې تګلاری له مخې، د صنعتکارانو او سوداګرو د غوښتنې له مخې، د پلاوي له تایید وروسته ځانګړو فني بهرنیو کارکوونکو او انجینرانو ته دوه کلنې ویزې ورکول کیږي.
په دې تګلاره کې ویل شوي، چې صنعتکارانو او سوداګرو ته په کابل کې د کور جوړولو لپاره ځمکه هم ورکول کیږي.
د تګلاري له مخې، صنعتکارانو او سوداګرو ته د بانکونو له لوري د اسانیتاوو برابرولو ترڅنګ د معدنونو او کرنیزو ځمکو ته د لاسرسي اسانتیاوي هم ورکول کیږي. «د لوړې او منځنۍ کچې هغه صنعتکارانو او سوداګرو ته چې د پلاوي لخوا پيژندل شوي دي د هغوی د غوښتنې او د سرمایه ګزارۍ د کچې پر اساس په صنعتي ساحو کې د کارخونو جوړولو لپاره ځمکه په وړیا توګه ورکول کیږي.
صنتعکارانو او سوداګرو د ویشل شوې ځمکې د زېرنبا لګښت په لسو قسطونو کې اخیستل کیږي.»
په دغه تګلاره کې د سوداګرۍ وزارت ته د صنعتکارانو او سوداګرو د د سوداګریزو ففعالییتونو اړند چارو د نظم په موخه د ونډو د شرکت د جوړو امر هم شوی دی.
د مولوي هبت الله اخوندزاده له لوري د راستنېدونکو افغان سوداګرو او صنعتکارانو لپاره د اسانتیاوو په دغه تګلاره کې ویل شوي، چې د سوداګرو او صنعتکارانو د هڅونې په موخه به په بندرونو او ډیورنډ کرښې باندې صنعتي ساحې هم جوړې کړي.
د مولوي هبت الله اخوندزاده له لوري د راستنېدونکو افغان سوداګرو او صنعتکارانو لپاره د اسانتیاوو دغه تګلاره په داسې حال کې منظوره شوې، چې د څه باندې یوه کال راهیسي له پاکستان او ایران هېوادونو په زور افغان کډوال بېرته افغانستان ته ستنول کیږي.
طالبانو تردې مهاله دغه راستانه شویو کډوالو لپاره په یو شمېر ولایتونو کې د کور جوړولو لپاره ځمکي هم ویشلي دي.
د طالبانو بهرنيو چارو وزارت د حماس او اسراییل د اوربند هرکلی کړی او دا یې «د فلسطيني ولس افسانوي زغم او په ټرانګه کې د مقاومت د ۱۵ میاشتنۍ تاريخي مبارزې او قربانۍ» پايله بللې ده. طالبانو ويلي، چې نړیواله ټولنه باید په اوربند کې د اسراييل د ژمنې مسولانه ډاډ تر لاسه کړي.
د طالبانو بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند حافظ ضياء احمد د پنجشنبې په ورځ د حماس او اسراييل د اوربند اړوند په يوه ويډيويي پیغام کې ويلي: « د افغانستان اسلامي امارت د مقاومت مشرباته او د فلسطین صابر ولس ته د دې لویې لاسته راوړڼې مبارکي وایي»
نوموړي د دوامداره اوربند او غزې ته د بشري مرستو د لېږد هيله ښودلې.
حافظ ضياء احمد زياتوي، په منځني ختيځ کې سوله د فلسطين د قضيې په حل او د فلسطینیانو د خپلواکۍ له لارې تر لاسېدلی شي.
هغه په دې اوربند کې د قطر او مصر له منځګړتوب مننه کړې او زياتوي، چې د تېر په څېر به د فلسطين د دولت او ولس ملاتړ کوي.
بیګاه اکسیوس او الجزیرې د چارواکو په حواله راپور ورکړی، چې حماس او اسراییل د اوربند موافقې ته رسېدلي دي او حماس الجزیرې ته ویلي، چې له اسراییل سره یې د اوربند تړون تصویب کړی دی.
د قطر لومړي وزیر د چهارشنبې په ورځ په یوه خبري کنفرانس کې اعلان وکړ، چې په غزه کې به اوربند راتلونکې یکشنبې د جنوري ۱۹مه (د مرغومې ۳۰مه) پیل شي.
د هوکړې له مخې به د هر ملکي اسراييلي په بدل کې ۳۰ فلسطينيان او د هر نظامي اسراييلي په بدل کې به ۵۰ فلسطينيان ازاد شي.
په غزه کې د اسراییل او حماس ترمنځ جګړې د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر په ۷ مه نېټه د حماس ځواکونو له خوا په اسراییل له مرګوني برید وروسته پیل شوه.
په دې برید کې لږ تر لږه ۱۲۰۰ اسراییلیان ووژل شول او شاوخوا ۲۵۰ یې یرغمل شول.
د دې برید په ځواب کې اسراییل بیا په غزه کې پراخ عملیات پیل کړل، چې تر اوسه پورې یې له ۴۶۰۰۰ ډېر فلسطینیان وژلي دي.
د حماس سیاسي مشران اسماعیل هنیه او یحیا سنوار هم د اسراییل په بریدونو کې ووژل شول.
