د سپینې ماڼۍ دوه چارواکي: ټرمپ به د بهرنیو مرستو د کمولو امر لاسلیک کړي

د سپینې ماڼۍ دوو لوړپوړو چارواکو ډیلي میل ورځپاڼې ته ویلي، چې ټرمپ به د امریکا ستراتیژیکو اهدافو سره د سمون پرته د نویو بهرنیو مرستو اجراییوي فرمانونه لاسلیک کړي.

د سپینې ماڼۍ دوو لوړپوړو چارواکو ډیلي میل ورځپاڼې ته ویلي، چې ټرمپ به د امریکا ستراتیژیکو اهدافو سره د سمون پرته د نویو بهرنیو مرستو اجراییوي فرمانونه لاسلیک کړي.
د ټرمپ اجراییوي فرمانونه به په هېوادونو او نړۍوالو سازمانونو اغېزې وکړي.
امریکا هر کال شاوخوا ۷۶ میلیارد ډالر بهرنۍ مرسته کوي.
ټرمپ د دوشنبې په ورځ د خپلې لوړې په مراسمو کې اعلان وکړ، چې د خپلې دندې په لومړۍ ورځ به ځینې اجراییوي فرمانونه لاسلیک کړي.
د چارواکو په وینا، د دې امرونو موخه دا ده، چې د امریکایی مالیه ورکوونکو پیسې هغو ډلو ته ونه لېږل شي، چې د امریکا پر ضد فعالیت کوي.
ښايي دا اجراییوي فرمان به په منځني ختیځ کې د فلسطیني کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو د مرستې او کار ادارې ته د امریکا نوې مرستې سمدلاسه ودروي.
د سپینې ماڼۍ یوه چارواکي ډیلي میل ته وویل:«امریکا او امریکایی وګړي په نړۍ کې تر ټولو سخاوتمند خلک دي. خو په دې پړاو کې، موږ باید پوه شو چې بهرنۍ پالیسي کورنۍ پالیسي ده او که دا زموږ د ګټو سره سم نه وي، نو امریکا یې نور باید کیسه کې ونه اوسي.»
ټرمپ د خپلې لومړۍ دورې پرمهال هم بهرنۍ مرستې کمې کړې او د روان کال په پیل کې یې یوځل بیا په دې اړه اندېښنې راپورته کړې.
هغه په خپلو ټولنیزو رسنیو کې ولیکل:«موږ باید نور هېڅ پیسې ورنکړو پرته له دې چې زموږ په ګټه وي او یا ځانګړي شرایط ورته اړتیا ولري. امریکا باید نور احمقانه عمل ونه کړي.»
جمهوري غوښتونکو تل د بهرنیو مرستو په لېږلو نیوکه کړې ده.
په دې وروستیو کې د امریکا د حکومت یوې څارونکې ادارې هم اعلان وکړ، چې افغانستان ته لېږل شوې مرستې د طالبانو لاس ته لوېدلې دي.
ټرمپ د یکشنبې په ماښام په خپله وینا کې دې مسلې ته اشاره وکړه او ویې ویل،«ایا تاسو پوهېږئ چې موږ هر کال افغانستان ته میلیاردونه ډالر ورکوو؟ ایا په دې پوهېږئ؟»
هغه د افغانستان لپاره د امریکا نږدې ۳ میلیارد ډالرو مرستې ته اشاره وکړه، چې مرستندویه سازمانونو ته ورکړل شوې دي.
که څه هم واشنګټن ټینګار کړی، چې دا پیسې د بشري موخو لپاره کارول شوي، خو د کانګرس په ګډون نور نیوکه کوونکي په دې باور دي، چې د امریکا مرستې د طالبانو لاس ته لوېدلي دي.
ټرمپ وايي، په هغه صورت کې دې افغانستان ته پیسي واستول شي، چې طالبان په افغانستان کې پاتې شوي امریکايي وسلی او تجهیزات بېرته ورکړي.

د اسراییل لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو ټرمپ ته په یوه پیغام کې ویلي: "زه ډاډه یم چې موږ به د ایران د ترورېزم محور ته ماتې ورکړو."
هغه زیاته کړې: "ښاغلی ولسمشر، زه ډاډه یم چې ستاسو په مشرۍ زموږ غوره ورځې راروانې دي."
د اسراییل د دفاع وزیر یسراییل کاتز هم په خپل اېکس کې د ډونالډ ټرمپ د مبارکۍ پیغام خپور کړ او ټینګار یې وکړ، چې هېواد یې په غزه کې د حماس د ټولو یرغمل شویو د راستنولو او د ایران اسلامی جمهوریت د اټومي وسلو د مخنیوي په هدف له امریکې سره د ملګرتیا د پیاوړتیا په انتظار دی.

پخواني ولسمشر جو بایډن جنرال مارک میلي ته بخښنه وکړه. نوموړی په ۲۰۲۱ کې له افغانستانه د امریکایي ځواکونو د وتلو پر مهال د ګډوډۍ عامل ګڼل کېږي.
له دغه بخښنې وروسته د چارو یو شمېر پوهان اټکل کوي، چې ښایي میلي د دوشنبې په ورځ د ټرمپ د راتلونکي ادارې لاندې څېړنو سره مخ شي.
بایډن دا بخښنه په داسې حال کې وکړه، چې څو شېبې ورهسته یې سپینه ماڼۍ پرېښوده او واک یې ډونالډ ټرمپ ته وسپاره.
میلي بخښنه ومنله او په یوه بیان کې یې وویل، چې هغه نه غواړي د خپل ژوند پاتې برخه د "غچ اخیستنې" سره په مبارزه کې تېره کړي.
په ۲۰۲۴ کال کې د کانګرس د بهرنیو چارو کمیټې میلي د بهرنیو چارو وزارت د غیر جنګي تخلیې عملیاتو ځنډولو یا په دغه هېواد کې د کارکوونکو امریکایي ملکي وګړو د وتلو امر په تور تورن کړ.
مګر په کانګرس کې له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتلو نیوکه کوونکي وايي، چې د دوی حساب له مارک میلي سره پای ته نه دی رسېدلی.
سناتور جیم بانکس چې د افغانستان په اړه ډېره مطالعه لري وویل: "مارک میلي ممکن بخښنه وغواړي، مګر موږ به د هغه د حساب ورکولو لپاره لارې چارې ولټوو."
له افغانستانه د امریکایي ځواکونو له وتلو وروسته ارزونې په لویه کچه دا پوښتنه کوي، چې ولې پوځ د ملکي وګړو د اېستلو بشپړېدو دمخه له سیمې څخه ووت.
د ګډو ځواکونو پخوانی رییس میلي ویلي، چې د امریکایي ځواکونو وتل چې په کې ۱۳ امریکایي سرتېرو خپل ژوند له لاسه ورکړ، یوه "ستراتیژیکه ناکامي" وه.
دا پرېکړه د ۲۰۲۱ کال د اګست تر نیمایي پورې نه وه شوې، خو د دوو اونیو په تېرېدو بایډن له دغه هېواد د وتلو پرېکړه وکړه.
الیکس پریټساس چې د متحده ایالاتو دفاع وزارت کې د ترهګرۍ ضد پخوانی چارواکی او د امریکا د ځانګړو عملیاتو ټولنې د بورډ غړی دی، فاکس نیوز ډیجیټل ته وویل: "د امریکا پوځ د بهرنیو چارو وزارت سره د غیر جنګي تخلیې عملیاتو کې د ملاتړ مسوولیت لري، په هرصورت، د جګړې له ډګر څخه د امریکایي ځواکونو اېستل چې د جګړې له عمل سره تړاو لري د دفاع وزارت مسوولیت دی او په پای کې موږ یو پاتې ځواک هم شاته نه دی پریښی."
میلي د ۲۰۲۱ کال په جون میاشت کې په کانګرس کې وویل، چې امریکا به داسې صحنې ونه ګوري، چې په ویتنام کې د سیګون د سقوط یادونه وکړي، دغلته امریکایي پرسونل د ودانیو له بامونو پورته شوي او لېږدول شوي وو.
نوموړي ویلي: "زه په افغانستان کې د سیګون ۱۹۷۵ نه وینم. طالبان یوازې د شمالي ویتنام پوځ نه دي."
د میلي بخښنه د مخکینۍ بخښنې د یوې ډلې برخه وه، چې انټوني فوسي او د جنوري د شپږمې کمیټې غړي په کې شامل وو.
میلي د بخښنې په غبرګون کې وویل: "زه او زما کورنۍ د ولسمشر د نن ورځې د اقدام څخه په ژوره توګه مننه کوو."
هغه زیاته کړه: "زموږ د ملت لپاره د یونیفورم په جامو کې د ۴۳ کلونو وفادار خدمت وروسته د اساسي قانون ساتنه او دفاع ده، زه نه غواړم هغه پاتې وخت چې رب یې ماته راکوي د هغو کسانو سره په مبارزه کې تېره کړم، چې په ناحقه د هغو کسانو سره مبارزه کوي، چې ښایي د پام وړ سپکاوي لپاره غچ واخلي. زه نه غواړم خپله کورنۍ، ملګري او هغه کسان چې ما ورسره خدمت کړی د پایلې په توګه د ګډوډۍ، لګښت او اضطراب له امله وساتم."
د استازو جرګې د بهرنیو چارو کمیټې د افغانستان د څېړنو پخواني لوړپوړي پلټونکي د بخښنې په اړه فاکس نیوز ډیجیټل ته وویل: "میلي د سیګون د سقوط او د کابل د راتلونکي سقوط ترمنځ په څرګنده توګه سمه پرتله کول په غلط ډول رد کړل، د افغان ځواکونو اندازه یې په پراخه کچه لوړه کړه، د طالبانو د ولسوالیو د کنټرول سرعت او ساحه یې په بده توګه کمه ارزوله، بیا یې داسې افسانه خپره کړه، چې افغانستان یوازې په ۱۱ ورځو کې سقوط وکړ.
د مارک میلي په اړه په دغه راپور کې راغلي، چې د کابل هوایي ډګر په ابي دروازه کې د ۱۳ امریکايي سرتېرو وژل کېدل او د طالبانو بېرته واک ترلاسه کولو په اړه میلي ناسمه وړاندوینه کړې وه او کانګرس ته یې ویلي وو، چې اوکراین به یوازې په درېیو اونیو کې د روسانو له خوا ونیول شي.

ډونالډ ټرمپ به نن د دوشنبې په ورځ د متحده ایالاتو د ولسمشر په توګه لوړه وکړي، چې یوه بله څلور کلنه دوره پیل کړي. نوموړی به د اجرایوي واک محدودیتونه پراخوي، په میلیونونو کډوال به وباسي، له خپلو سیاسي دښمنانو به غچ واخلي او په نړیواله کچه به د امریکا رول بدل کړي.
د ټرمپ د لوړې مراسم د یوه سیاسي ګډوډوونکي لپاره یو بریالی بیرته راتګ دی، چې د استیضاح له دوو محاکمو، د جرم له محکومیت، د وژنې له دوو هڅو او د ۲۰۲۰ کال په ټاکنو کې د خپلې ماتې د ازالې د هڅو له تور څخه روغ پاتې شوی دی.
دغه مراسم به په پنځو بجو د امریکا د کانګرس په روټنډا کې ترسره شي.
دا د ۴۰ کلونو په موده کې لومړی ځل دی چې د ولسمشر د لوړې مراسم د سړې هوا له امله په بند ځای کې ترسره کېږي.

د ۱۵۰۰ کسانو بښل
ټرمپ، چې په ۱۹مه پیړۍ کې له ګروور کلیولینډ وروسته لومړنی ولسمشر دی چې له لومړۍ ماتې وروسته د ولسمشرۍ دویم ځل ټاکنې ګټي، ژمنه کړې چې د جنورۍ پر۶مه نېټه به په تاوتریخوالي کې له۱۵۰۰زیات تورن کسان د خپلې دورې په لومړۍ ورځ معاف کړي.
ټرمپ د خپلې دورې په لومړۍ ورځ د ګڼو اجرایوي فرمانونو د لاسلیکولو ژمنه کړې، چې په کډوالۍ، انرژۍ او مالیاتو پورې اړوند دي. د یکشنبې په ورځ په یوه غونډه کې ټرمپ وویل چې هغه به په خپله لومړۍ ورځ پر کډوالۍ سخت محدودیتونه وضع کړي.
د۲۰۱۷ کال په څېر ټرمپ د یوې ګډوډۍ راوړونکي ځواک په توګه واک ته راځي، چې د فدرالي حکومت د بیا جوړولو ژمنه یې کړې او له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د امریکا په مشرۍ د نړیوالو تړونونو په اړه شک څرګندوي.
ټرمپ سره له دې چې د ۵۰ سلنې اکثریت ترلاسه کولو کې پاتې راغلی، دا ځل له کمالا هرېس څخه په ملي رایه کې دوه میلیونه زیاتې رایې ګټلې. په ۲۰۱۶ کال کې ټرمپ له هیلري کلنټن څخه د درې میلیونه رایو په توپیر ټاکنیز کالجونه وګټل او ولسمشر شو.
د ټیکزاس پوهنتون د ولسمشرۍ تاریخپوه جیرمي سوری ویلي، اوسنی وخت د ۱۹مې پیړۍ وروستي کلونه یادوي، کله چې ګروور کلیولینډ د ولسمشرۍ د ناپرلهپسې دورو ګټونکی و. هغه ویلي، «موږ د یوه بنسټیز بدلون موده لرو، اقتصاد په بنسټیز ډول بدل شوی، د نژاد، جنسیت او ټولنیز جوړښت له اړخه هېواد په یو مهم حالت کې دی».

ټرمپ واردمخه خلک وېرولي
ټرمپ به د کانګرس په دواړو خونو کې د جمهوري غوښتونکو له اکثریت خوند واخلي چې تقریبا په بشپړ ډول د ګوند دننه له مخالفانو پاک شوی. د هغه سلاکارانو پلان وړاندیز کړی چې بې پرې بیوروکراټان په «غورچاڼ» وفادارانو بدل کړي.
حتا له واک ترلاسه کولو مخکې ټرمپ په قطر کې د مذاکراتو له لارې د اسراییل او حماس ترمنځ د اوربند په تړاو خپل نفوذ څرګند کړ او خبرداری یې ورکړی و چې که حماس یرغمل شوي کسان خوشې نه کړي نو درنده سزا به وویني.
ټرمپ ادعا کړې چې د خپلې دورې په لومړۍ ورځ به د روسیې-اوکراین جګړه ختمه کړي، خو د هغه سلاکارانو ویلي چې د سولې تړون به څو میاشتې وخت ونیسي.
هغه د نړۍ له مشرانو سره ولیدل او د پاناما کانال د نیولو، د ناټو د متحد ډنمارک د ګرینلینډ خاورې د کنټرول او د متحده ایالاتو پر لویو سوداګریزو شریکانو د تعرفو لګولو له لارې یې ویره رامینځته کړه.
د ۲۰۱۷ کال اپوټه ټرمپ په خپله جنجالي کابینه کې د یو شمیر کسانو په ټاکلو کې تر تجربې وفادارۍ ته لومړیتوب ورکړی او ځینې نوماندان یې د هغو ادارو څرګند منتقدان دي چې دوی یې د رهبرۍ لپاره ګومارل شوي دي.
د نړۍ تر ټولو شتمن سړی ایلان ماسک یې هم ترڅنګ ولاړ دی، چې د ټرمپ په ټاکنیز کمپاین کې یې له ۲۵۰ میلیون ډالرو ډیر مصرف کړی. د رویټرز او نورو رسنیو په وینا، نور میلیاردري مشران چې له راتلونکي ادارې سره یې د مرستې هڅه کړې، د امازون جیف بیزوس، د میټا مارک زوکربرګ، د الفابیټ سندر پیچای او د ایپل ټیم کوک به نن د دوشنبې په مراسمو کې له ماسک سره یوځای شي.

د کډوالۍ خلاف فرمان
د پنسلوانیا ایونیو لاندې له سپینې ماڼۍ تیرېدونکی دودیز پریډ به اوس د کیپیټل ون ارینا په داخل کې ترسره شي، چیرې چې ټرمپ د یکشنبې په ورځ د خپل بري غونډه وکړه. ټرمپ به د ماښام په دریو پرانیستونکو مراسمو کې هم ګډون وکړي.
د ورځې د جشن په جریان کې به ټرمپ د لسګونو اجرایوي فرمانونو لاسلیکول پیل کړي.
له پلان نه خبرې سرچینې رویټرز ته وویل چې له نشه يي توکو سره مبارزه، د امریکا – مکسیکو پولې ټینګول، کډوالۍ او د بایډن د چاپیریال اړوندو مقرراتو لغو کول ښايي په دې کې شامل وي. ممکن هغه امریکا د پاریس د اقلیم له تړون نه وباسي.
د رویټرز په وینا، ټرمپ به لومړی «درغلګر» ولسمشر وي چې سپینې ماڼۍ ته ننوځي. د نیویارک یوې محکمې هغه د سوداګریزو ثبتونو په جعل کې ګرم وباله چې یوې پورن ستورې ته حق السکوت ور کړي. هغه له سزا وژغورل شو، ځکه قاضي منلې چې یوه راتلونکي ولسمشر ته سزا ورکول عملي نه دي.

د پاکستان جنګ ورځپاڼې لیکلي، چې د پاکستان د کورني سیاست رنګ اوس د واشنګټن په لارو او سړکونو کې هم څرګند دی. د دغې ورځپاڼې په یوه مطلب کې راغلي، چې په امریکا کې د پي ټي ای مېشتو پلويانو د احتجاجي کمپاين په غبرګون کې په واشنګټن کې د عمران خان پر ضد هم کمپاين پيل شوی.
دغې ورځپاڼې کاږلي، هغه بار وړونکو موټرونه چې ډیجیټلي پوسټرونه لري؛ پرې د پي ټي ای د بنسټګر تصویرونه لګېدلي، چې د هغه پر ضد کمپاین په لړ کې د واشنګټن په لارو او سړکونو ګرځي راګرځي.
ورځپاڼه زیاتوي، په دغو پوسټرونو کې د طالبانو او اسامه بن لادن په اړه د عمران خان بېلابېلې څرګندونې هم لیکل شوې دي.
که څه هم انګېرنې دا وې، چې واک ته د ډونالډ ټرمپ تر رسېدو وروسته به عمران خوشې شي؛ خو په پاکستان کې ځیني شنونکي په دې باور دي، چې ټرمپ د افغانستان او پاکستان لپاره کومه ځانګړې تګلاره نه لري.
له بل پلوه د پاکستاني حکومت او د تحریک انصاف ګوند مذاکراتو سره، سره عمران خان ته تازه په یوې بلې مقدمه کې هم سزا واورول شوه.
په دې اړه د پاکستان د اطلاعاتو وفاقي وزير عطا تارړ وايي، د تاريخ تر ټولو لويه غلا د ۱۹۰ مېليونه پاونډه وه.
نوموړي په لاهور کې د یوې ناستې پرمهال د رسنیو د پوښتنو په ځواب کې عمران خان ته وویل، چېرته دې چې خوښه وي هلته وړاندیز وکړه؛ خو هر ځای چې ولاړ هم شې بیاهم د ۱۹۰ مېليونه پاونډ ځواب نه لري.
هغه ویلي، چې د پي ټي ای په حكومت كې د كابينې لهخوا د تړلو کڅوړو منظورۍ اخیستل کېدې؛ خو اوس د خپل جرم پټولو لپاره د مذهبي مسلو رنګ ورکوي.
د پاکستان یوې محکمې د جنورۍ میاشتې په ۱۷مه نېټه عمران خان ته د ۱۹۰ مېليون پاونډو په قضیه کې د ۱۴ کلونو او د هغه مېرمن بشرا بي بي ته د ۷ کاله بند سزا اورولې وه.
له بل پلوه د خېبرپښتونخوا د اطلاعاتو سلاکار محمد علي سیف ویلي، دا خبره روښانه ده چې د القادر خیریه پوهنتون مقدمې پرېکړه د یوه پلان له مخې شوې ده.
هغه وایي، چې د نورو مقدمو په شان دا مقدمه به هم په سترې محکمه کې بې بنسټه ثابته شي.
هغه زیاته کړې، چې د ۱۹۰ مېليونه پاونډ دوسيه هم ژر ختمېږي، حکومت دې د يوې بلې ناسمې مقدمې جوړولو ته چمتووالی ونیسي.

د دوشنبې په ورځ د ډونالډ ټرمپ نوې ډیجیټلي کرنسۍ په مارکېټ کې تر نهو میلیاردو لوړ ارزښت ترلاسه کړ او سپینې ماڼۍ ته د هغه تر ورتګ څو ساعتونه مخکې د دغې کرنسۍ حجم میلیاردونو ډالرو ته ورسېد.
د رویټرزر اژانس د راپور له مخې دغه سیکه چې د ( $TRUMP)په سمبول پېژندل کېږي، د اسیا د سوداګرۍ په ساعتونو کې ۷۳ سلنه لوړه شوې ده او د ۴۶.۰۶ ډالرو قیمت یې خپل کړی چې د مارکیټ ارزښت یې نږدې ۹.۲ میلیارده ډالره شو. د کوین مارکېټ کپ (CoinMarketCap) وېب پاڼې د راپور پر بنسټ په تېرو څلرویشت ساعتونو کې د دغې سیکې سوداګریز حجم ټول ټال ۴۲.۲ میلیارده ډالرو ته رسېدلی دی.
ټرمپ د جمعې په ورځ دغه ډیجیټل ټوکن چې د جولای په میاشت کې د هغه د ترور د هڅې انځور پرې لګول شوی بازار ته وړاندې کړ.
د هغه دغه اقدام د برېښنایي پیسو په برخه کې د فعالیتونو د پراخولو یوه هڅه ده چې تر دې وړاندې یې د ورډ لایبرټي فاینېنشل (World Liberty Financial) شرکت هم په کې شامل کړی و.
د ډیجیټلي پیسو ځینې کاروباریان او کارپوهان د ټرمپ د دغې سیکې بې ساري پرمختګ خورا حیران کړي دي.
په هانګ کانګ کې مېشت د ډیجیټل کرنسیو خپلواک څېړونکی جاستین دانتان وویل: «که څه هم دا اقدام د ټرمپ د یو بل ډراماتیک ګام په توګه ګڼل کېږي ؛خو د دغه کرنسۍ رامنځته کول پېچلې اخلاقي او څارونکې پوښتنې راپورته کړي دي.»
د دانتان په وینا، دغه پیسې د غیرمتمرکزې مالي نړۍ (DeFi) او سیاسي ډګر ترمنځ یو ترکیب دی او په عین حال کې د حکومتدارۍ، ګټې ترلاسه کولو او نفوذ ترمنځ کرښې لمنځه وړي.
هغه زیاته کړه: « ایا عام شخصیتونه، په ځانګړي توګه هغه کسان چې د سیاسي نفوذ په دې کچه کې دي، باید په بې ثباته بازارونو کې دا ډول اغېز ولري؟ دا هغه پوښتنه ده چې احتمالاً د څارونکو ادارو پام ځان ته را اړوي».
پیټر شیف اقتصادپوه او د ایرو پیسیفیک اسیټ منیجمېنټ (Euro Pacific Asset Management) شرکت سټراټېژیک پلان جوړونکي د ( $TRUMP) کرنسۍ ارزښت «نوې ډیجیټل طلا» وبلله.
ټرمپ ژمنه کړې چې د ډیجیټل کرنسیو د «ولسمشر» په توګه به یاد شي او اټکل کېږي چې د اجراییوي فرمانونو په صادرولو سره به په دې برخه کې د څارنې محدودیتونه کم کړي او د ډیجیټل شتمنیو پراخ منل به اسانه کړي.
د هغه د لوړې مراسم د دوشنبې په ورځ د ختیځې امریکا په وخت د ماسپښین په ۱۲ بجو ترسره کېږي.
د ډیجیټل کرنسیو په سیاستونو کې د څارنې محدودیتونو د کمېدو اټکل د دغه صنعت لخوا د پراخ هرکلي سره مخ شوی او د نومبر په میاشت کې په ټاکنو کې د ټرمپ تر بریا وروسته د بېټ کوین په قیمت کې هم د پام وړ لوړوالي راغلی دی.
د نړۍ تر ټولو لوی ډیجیټل کرنسي بېټ کواین د دوشنبې په ورځ په سوداګرۍ کې ۲.۶ سلنه ټیټوالی راغلی او د ۱۰۱,۸۲۶.۵۱ ډالرو په قیمت یې پلور ترسره کړی ؛خو لا هم د میاشتې په کچه ۱۰ سلنه زیاتوالی یې ثابت پاتې دی.
