د ایران د بهرنیو چارو وزیر به ډېر ژر کابل ته سفر وکړي

کابل کې د ایران سفارت پر خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي به ډېر ژر کابل ته سفر وکړي. د ایکس پاڼې په دغه یادښت کې د سفر په اړه نور جزییات نه دي ورکړل شوي.

کابل کې د ایران سفارت پر خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي به ډېر ژر کابل ته سفر وکړي. د ایکس پاڼې په دغه یادښت کې د سفر په اړه نور جزییات نه دي ورکړل شوي.
تر اوسه پورې د ایران د بهرنیو چارو وزیر د دغه سفر د هدف په اړه څه نه دي ويل شوي، خو په دې وروستیو کې د ایران او طالبانو تر منځ د اوبو د حقابې پر سر ناندرۍ بیا زیاتې شوې دي.
که څه هم د ایران او طالبانو تر منځ د ابو پر سر وخت ناوخت توند بحثونه راپورته شوي، خو ایران له طالبانو سره خپلې سوداګریزې او ډیپلوماټيکې اړیکې تودې ساتلې دي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت یوه چارواکي ذاکر جلالي په ایکس پاڼه لیکلي، چې د افغانستان او ایران ګډې سیاسي، اقتصادي او امنیتي ګټې د دوه اړخیزو همکاریو د پیاوړتیا لپاره یو فرصت دی.
هغه کابل ته د ایران د بهرنیو چارو د وزیر سید عباس عراقچي کېدونکی سفر د دغو اړیکو د ټینګښت په لاره کې یو رغنده ګام بللی، او په خبره یې چې دا به د دواړو هیوادونو اړیکې نوي پړاو ته ورسوي.


د طالبانو کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت په یوې خبرپاڼې کې ویلي، چې اروپايي ټولنې ورسره د ۴۷ میلیون یورو مرستې ژمنه کړې ده. خو اروپايي ټولنې لا په دې اړه معلومات نه دي خپاره کړي.
د طالبانو کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت تېره شپه ناوخته د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې اروپايي ټولنې ورسره د ۴۷ میلیون یورو مرستې ژمنه کړې خو اروپايي ټولنې له خپل ادرس څخه لا په دې اړه معلومات نه دي ورکړي.
خبرپاڼه کې راغلي، چې د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو سرپرست مولوي عبدالکبیر د اروپايي ټولنې له شارژدافیرې ویرونیکا بوسکوویچ پوهار او ورسره پلاوي سره کتلي او د افغانستان د ستونزو په اړه یې ورسره خبرې کړي دي.
د طالبانو په خبرپاڼه کې د اروپايي ټولنې د شارژدافیرې له قوله لیکل شوي، چې د افغان کډوالو لپاره یې ۴۷ میلیونه یورو مرسته اعلان کړې، چې د زدهکړو، خوراکي توکو، پاکو اوبو او روغتیايي خدمتونو په برخو کې به ولګول شي.
په خبرپاڼه کې د هغې له قوله په ټینګار سره ویل شوي، چې طالبان دې د دغو مرستو په عادلانه وېش او لګولو کې همکاري ورسره وکړي.
د طالبانو په خبرپاڼه کې د اروپايي ټولنې د شارژدافیرې ویرونیکا بوسکوویچ پوهار له قوله ویل شوي، چې اروپايي ټولنه او د هغوی شریک بنسټونه د افغان کډوالو لپاره د روغتیايي سکتور، زدهکړو، کاروبار، خوراکي توکو او نورو برخو لپاره د ۱۱۳ میلیونه یورو مرسته ځانګړې کړې ده.
طالبانو په دغې ناسته کې له اروپايي ټولنې غوښتي چې په ژمي کې دې د افغان کډوالو لپاره د خوراکي توکو او نورو بشري مرستو ته لومړیتوب ورکړي.
تېره اوونۍ اروپایي ټولنې د افغان کډوالو د ملاتړ په موخه ۳۶ ملیونه یورو مرسته اعلان کړه. د دغې مرستې تړون د هرات په اسلام کلا کې، د افغانستان لپاره د اروپایي ټولنې د شارزدافیرې ویرونیکا بوسکوویچ پوهار او په افغانستان کې کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو د عالي کمیشنرۍ د استازي عرفات جمال تر منځ لاسلیک شو.
خو دا لا نه ده څرګنده چې هغه ۳۶ میلیون یورو مرسته د دغې اعلان شوې ۴۷ میلیون یورو برخه ده او که هغه په افغانستان کې د مرستو جلا برخه ده.

د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق (یونیسف) ویلي، چې په افغانستان کې د هوا په سړېدو سره په ماشومانو کې د تنفسي ناروغیو ګواښ مخ په لوړ روان دی. دغه سازمان وايي، هڅه یې دا ده چې په دې برخه کې لازم ګامونه واخلي.
د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق یونیسف وايي، چې په افغانستان کې د هوا په سړېدو سره په ماشومانو کې تنفسي ناروغۍ زیاتې شوې دي او په خبره یې دغه ګواښ مخ په لوړېدو دی.
یاد سازمان په دې اړه د ناروغانو شمېرې نه دي وړاندې کړې خو وايي، چې له خپلو شریکانو سره په ګډه د افغانستان په ګوټ، ګوټ کې روغتونونو ته د درملو او نورو تجهیزاتو په لېږلو بوخت دي.
په افغانستان کې د سخت ژمي، واورو او سړې هوا له امله هر کال په ماشومانو او ډېر عمر لروونکو کسانو کې تنفسي ناروغي زیاتیږي او د مړینې کچه هم په داسې موسم کې لوړیږي.
د طالبانو د روغتیا وزارت چارواکو ویلي، چې د افغانستان په نږدې درې سوه ولسوالیو کې روغتیايي مرکزونه نه لري او هلته روغتيايي خدمتونه کمزوري دي.
که څه هم نړۍوالې روغتیايي ادارې په دې برخه کې هڅې کوي خو طالبانو تر اوسه پورې دغو ستونزو ته د یوې مسوولې ادارې په توګه رسیدنه نه ده کړې.
تر دې وړاندې د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق د مرغومي په اوومه نېټه په یوه خبرپاڼه کې ویلي و، چې روان کال یې په ټول افغانستان کې د خوارځواکۍ پر وړاندې ځانګړې هڅې کړې او څلور لکه او ۷۵ زره ماشومانو ته مغذي خواړه وېشلي دي.
په خبرپاڼه کې راغلي چې یونیسف د ۳۳۰۰ خدماتي مرکزونو له لارې د افغانستان په ګوټ، ګوټ کې کوچنیانو ته ویټامین لرونکي خواړه او پروټین ورکړي، چې له خوارځواکۍ وژغورل شي.

د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت ویاند محمداشرف حقشناس خبر ورکړی، چې د واورې د ورښت او توپان له امله دغه لویه لاره د تګ راتګ لپاره وتړل شوه.
نوموړي پر اېکس پاڼه لیکلي، چې د واورې او سخت توپان له امله د دید کچه کمه شوې ده.
هغه زیاته کړې، چې دغه لویه لار د ځاني تلفاتو د مخنیوي لپاره تر بلې خبرتیا پورې د تېرې شپې (د سلواغې په ۳مه) د ۱۰:۳۰ بجو راهیسې د هر ډول تګ راتګ لپاره تړل شوې ده.
په دغې لیکنه کې له خلکو غوښتل شوي، چې تر بلې خبرتیا پورې دې پر دغه لاره له تګ راتګه ډډه وکړي.
دغه لویه لاره یوه ورځ وړاندې د تګ راتګ لپاره پرانیستل شوې وه.
له بل پلوه د طالبانو د هواپوهنې ادارې لهخوا په یوې خپرې شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې (د سلواغې په ۳مه او ۴مه نېټه) د سالنګونو په ګډون په لوېدیځو، ختیځو او مرکزي ولایتونو کې د تېزو سېلیو او بادونو د رالوتو اټکل شوی دی.
د خبرپاڼې له مخې، د دغو بادونو او سېلیو کچه په بېلابېلو سیمو کې په یوه ساعت کې (له ۵۰ څخه ۸۰) کیلو مټره اټکل شوې ده.

د امریکا قانون جوړونکو د ډونالډ ټرمپ د پناه غوښتنې پروګرام د ځنډولو پر پریکړې سختې نیوکې کړې او د دې پرېکړې د سملاسي بیا کتنې غوښتنه یې وکړه. دوی د دغه اقدام د پایلو په اړه خبرداری ورکړ، او ویې ویل چې دا په دې معنا ده چې ټرمپ به پخوانیو امریکایي همکارانو ته شا کړي.
د امریکا د سنا د بهرنیو اړیکو د کمیټې جګپوړې غړې جین شاهین په دغه هیواد کې د پناه غوښتوونکو د منلو بهیر په ځنډ د ډونالډ ټرمپ د اجراییوي حکم په اړه اندیښنه څرګنده کړه.
هغه په یوه بیان کې ټینګار کړی چې د دغه حکم عملي کېدل د امریکا له لوري د هغو کسانو پر مخ د ګوزار په معنا دي چې مرستې ته اړتیا لري.
شاهین د چهارشنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې په ځانګړې توګه پر افغان پناه غوښتوونکو د دغه فرمان د اغېز په اړه اندېښنه څرګنده کړه.
هغه وويل: «داسې راپورونه شته چې د شاوخوا ۱۶۶۰ افغان پناه غوښتوونکو او هغو کسانو چې په افغانستان کې یې د امریکا له ماموریت سره د مرستې لپاره خپل ژوند په خطر کې اچولی و، او مخکې یې په متحده ایالاتو کې د استوګنې جوازونه ترلاسه کړي وو، الوتنې یې لغوه شوې دي.»
هغه د ټرمپ له ادارې وغوښتل چې پر دې پرېکړې له سره کتنه وکړي. نوموړي د امریکا پر اقتصاد د کډوالو د مثبتو اغیزو په دفاع کې وویل: «میشتو کډوالو زموږ د ټولنې په اقتصاد کې مهم رول لوبولی او په وروستیو کلونو کې یې د فدرالي ایالتونو اقتصاد ته نږدې ۱۲۴ میلیارده ډالره ګټه رسولې ده.»
جین شاهین د کډوالو، په ځانګړې توګه د امریکایي ځواکونو د افغان همکارانو قوي ملاتړی و.
د امریکا د استازو جرګې غړې، دینا ټایټس پر ټرمپ په نیکې سره وویل، «ټرمپ تازه د ۱۶۰۰ هغو افغانانو الوتنې لغوه کړې چې له امریکایي ځواکونو سره یې کار کړی و او د طالبانو له غچ څخه د خلاصون لپاره یې پناه اخیستې وه. دغه خلک زموږ ملګري دي او ټرمپ دوی پریږدي.»
امریکايي رسنیو ویلي, چې د ټرمپ د اجراییوي فرمان په پایله کې یو شمېر هغو کسانو چې په متحده ایالاتو کې یې د پناه اخیستو حق ترلاسه کړی او د الوتنې په تمه وو، له بې برخلیکي سره مخ شوي دي.
په همدې حال کې ځینو سرچینو ټینګار کړی چې د ټرمپ په پریکړه کې هغه کسان شامل نه دي چې د کډوالۍ ځانګړې ویزې (SIV) لري. دغه پروګرام د کانګرس له خوا څارل کیږي او په دې اجراییوي حکم کې به شامل نه وي.

د ارغواني شنبو غورځنګ وايي، لکه څنګه چې نړۍوال لومړیتوبونه بدلېږي؛ د افغانستان د ښځو وضعیت ته د نړۍوالې ټولنې او ملګرو ملتونو لېوالتیا هم کمېږي.
دغه غورځنګ پر اېکس پاڼه لیکلي، دغه لېوالتیا داسې مهال کمېږي چې په افغانستان کې د ښځو د حقونو ځپنه ګواښونکې کچې ته رسېدلې ده.
په دغې لیکنه کې راغلي، چې په تېرو دوو کلونو کې طالبانو په سیسټماتیک ډول زدهکړو، کار کولو او عامه ژوند ته د ښځو لاسرسی محدود کړی دی.
د لیکنې له مخې، ښځې اوس پوهنتونونو ته له تګه، په ډېریو برخو کې له کار کولو او د نارینه سرپرست پرته له سفر کولو څخه منعه شوې دي.
دغه غورځنګ زیاته کړې، د ښځو په مشرۍ د ځینو سازمانونو او بنسټونو تړل او د ښځو د جامو په اړه د طالبانو تګلاره دا په ډاګه کوي چې دغه ډله ښځې له عامه ځایونو څخه حذفوي.
دغه غورځنګ وړاندې کاږي، چې د دغو ټولو سختو سرغړونو سره، سره د نړۍوالې ټولنې غبرګون ډېر «نرم» و.
د لیکنې په وروستۍ برخه کې راغلي، که څه هم نړۍوالې ټولنې د دغو سرغړونو په تړاو سمبولیکه غندنه او کله ناکله اندېښمنونکي بیانونه خپاره کړي؛ خو دا د طالبانو د حساب ورکولو یا د افغان ښځو د ملاتړ لپاره په عملي بڼه نه دي بدل شوي.