طالبانو په کونړ ولایت کې د ۱۲۰.۵ مېلیونه افغانیو په ارزښت ۸۰ کیلوګرامه بېروج پلورلي دي
په کونړ ولایت کې د طالبانو سیمهییز چارواکي وایي، چې په دغه ولایت کې یې د ۱۲۰.۵ مېلیونه افغانیو په ارزښت بېروج د ازادې بولۍ له لارې پلورلي دي.
په کونړ ولایت کې د طالبانو سیمهییز چارواکي وایي، چې په دغه ولایت کې یې د ۱۲۰.۵ مېلیونه افغانیو په ارزښت بېروج د ازادې بولۍ له لارې پلورلي دي.
په دغه ولایت د طالبانو د کانونو او پټرولیم مشر محمد شیرین حقاني د دغې ډلې تر واک لاندې باختر اژانس ته ویلي، چې د کونړ ولایت له کانونو څخه ترلاسه شوي ۸۰ کیلو ګرامه بېروج په اسعد اباد ښار کې د ګران بیه او نیمه ګران بیه ډبرو د پلور په مرکز کې د ازادې بولۍ له لارې د ۱۲۰.۵ مېلیونه افغانیو په ارزښت پلورل شوي دي.
نوموړي زیاته کړه، چې له دغو بېروجو ترلاسه شوې پیسې به د دولت خزانې ته وسپارل شي.
څو ورځې وړاندې هم طالبانو په کونړ ولایت کې د ۴۰.۴ مېلیونه افغانیو په ارزښت ۲۲۲ کیلوګرامه ګران بیه ډبرې د ازادې بولۍ له لارې پلورلې وې.
په ۲۰۲۱ کال واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته دغې ډلې د خپلو عوایدو لپاره په هر ولایت کې د کانونو سپړلو ته مخه کړې ده.
خو پر طالبانو نیوکې دي، چې د افغانستان کانونه او ګران بیه ډبرې په نا مسلکي ډول سپړي او له پلور وروسته یې عواید شخصي جیبونو ته اچوي.
تر دې وړاندې افغانستان انټرنشنل د خپلو سرچینو له حوالې راپور ورکړی و، چې د کونړ په چپه دره ولسوالۍ کې د بېروجو پر کان «چور او تالان روان دی او ځايي طالب مسوولین خپله برخه په کې اخلي.»
د یادې ولسوالۍ ځینو قومي مشرانو هم ویلي، چې ځايي طالبان په کابل کې له چارواکو سره له همغږۍ پرته په دغه کان کې ښکېل دي.
د افغانستان د اسلامي وحدت ګوند مشر محمد محقق د طالبانو خپلمنځیو اختلافاتو ته په شارې وايي، چې د سراجالدین حقاني او ملا برادر په ګډون د دغې ډلې نور غړي هم کولای شي د ویانا په غونډه کې ګډون کې وکړي.
هغه چې په خپله د ویانا غونډې انلاین ګډونوال دی، د سېشنبې په ورځ (د سلواغې ۳۰مه) د افغانستان انټرنیشنل-پښتو له سپړنې خپرونې سره د خپلې مرکې پرمهال ټینګار کړی، چې که د طالبانو ترمنځ مخالفې څېرې د سولې مذاکرات غواړي، هرکلی یې کوي.
محقق زیاته کړې، چې نن ورځ ټوله نړۍ دې پایلې ته رسېدلې چې د طالبانو واکمني بقا نهلري او له همدې امله له «طالبانو وروسته افغانستان» په تړاو مذاکرات ارزښت لري.
نوموړي څرګنده کړې، چې له طالبانو وروسته د افغانستان راتلونکی باید د ولس د رایو پر بنسټ وټاکل شي او د ټولو ډلو او جریانونو د ګډون تضمین دې وشي.
د هغه په خبره: «امریکایانو له یوې ترهګریزې ډلې سره د یوه منل شوي سیاسي جریان په توګه مذاکرات وکړل، خو د دوی د شویو ژمنو برخلاف طالبان بدل شوي نه دي او له سیاسي جریانونو، بېلابېلو قومونو او ښځو سره په جورجاړي کې پاتې راغلي دي.»
محمد محقق د طالبانو خپلمنځیو ناندریو او د نړۍوالو مرستو بندېدو ته په اشارې ویلي، چې په افغانستان کې وضعیت بدلېدونکی دی او په وینا یې، د سيمې او نړۍ ټولو هېوادونو له طالبانو مخ اړولی او نور په سيمه کې هېڅ یو هېواد له دغې ډلې ملاتړ نه کوي.
نوموړی زیاتوي: «تر دې وروسته باید داسې شرایط برابر شي، چې نړۍ نور له ترهګرو ملاتړ و نه کړي. یو شمېر طالبان له افغانستان تښتېدلي او یو شمېر نور له افغانستانه کډه شوي دي او د افغانستان په ګډون په سیمه کې پراخ بدلونونه رامنځته کېدونکي دي.»
محقق همداراز وویل، چې د سیمې هېوادونه یا د طالبانو مخالف دي یا د هغوی اقداماتو اندېښمن کړي دي.
یادې سیاسي څېرې له پاکستان سره د طالبانو په اړیکو کې وروستیو ناندریو ته په اشارې ویلي، چې پر افغانستان د دغې ډلې له واکمنېدو راهیسې په پاکستان کې ناامني درې برابره ډېره شوې ده.
د هغه په وینا، له طالبانو څخه د سیمې د هېوادونو د نارضایتۍ یوه څرګنده بېلګه دا ده، چې تر اوسه کوم هېواد د دغې ډلې رژیم په رسمیت نه دی پېژندلی.
د افغانستان د اسلامي وحدت ګوند مشر وړاندې وايي، د ویانا غونډې هڅه دا ده چې پراخه او جامع شي څو د دې غونډې نقشه د ټولو جریانونو ته د منلو وړ وګرځي.
د یادونې ده، چې د مقاومت په نوم جبهې مشر احمد مسعود او د ازادۍ جبهې مشر یاسین ضیا په ګډون د طالبانو یو شمېر مخالفې څېرې د «ازاد او ډېموکراټيک افغانستان» لپاره د ویانا په پنځم کنفرانس کې راټول شوې دي.
د متحده ایالاتو د نړۍوالې پرمختیایي ادارې (USAID) له منځه تلل، د افغانستان په څېر هېوادونو لپاره چې بشرپاله مرستو، روغتیایي او تعلیمي خدمتونو ته اړتیا لري، ناوړه پایلې لري.
د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، د افغانستان شاوخوا ۴۰ میلیون خلکو نیمایي برخه د نړۍوالو مرستو پر بنسټ ژوند کوي او پاتې نور خلک دومره ګټي چې د ژوند کولو لپاره بسنه نه کوي.
په دې توګه د متحده ایالاتو د نړۍوالې پرمختیایي ادارې له منځه تلل به د افغانستان په شان هېوادونو کې ژوند لا نور هم ستونزمن کړي.
کله چې د ۲۰۲۱ په اګسټ میاشت کې امریکایي ځواکونه په بېړه له افغانستان څخه ووتل او طالبان یو ځل بیا په افغانستان کې واک ته ورسېدل، یو اېس اې ای ډي په هغو سختو شرایطو کې له افغانانو سره مرستو ته ادامه ورکړه.
له هغه وخت راهیسې، متحده ایالات د افغانستان لپاره د بشري مرستو تر ټولو لوی مرسته کوونکی دی، چې د ۳.۷۱ میلیارډو ډالرو مرستې د ملګرو ملتونو او نورو نړۍوالو موسسو له لارې افغانستان سره شوي، چې یو اېس اې ای ډي د دې لویې برخې د رسولو مسوولیت لري.
دغه مرستې له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته د رامنځته شوي بشري ناورین د کمولو په موخه ترسره شوي دي.
د دغې دارې د خدماتو بندولو اغېزې لا دمخه احساس شوي، چې ورسره د قابله ګۍ یو لوی پروګرام تړل شوی، په داسې حال کې چې د نجونو لپاره "پټ ښوونځي" او د افغان امریکایي پوهنتون ټولګي ځنډول شوي.
د متحده ایالاتو مرستې، د نورو بسپنه ورکوونکو مرستې سره د ډله ییزې لوږې په له منځه وړلو کې هم مهمې دي.
متحده ایالات له افغانستان سره هره اونۍ د ۴۰ میلیون ډالرو مرسته کوي، چې دغه مرستې په مستقیم ډول اړمنو کسانو ته نه رسېږي.
طالبان د دغو مرستو د سپارلو د اجازې او څارنې په بهیر کې د هغې یوه برخه ترلاسه کوي.
ملګري ملتونه وايي، له دغو پیسو یوه برخه د افغانستان مرکزي بانک ته چې د طالبانو تر کنټرول لاندې ده ځي او مخنیوی یې ناشونی دی.
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د خپلې لوړې له مراسمو یوه ورځ وړاندې وویل، چې که طالبان په افغانستان کې د امریکا پاتې شوې وسلې او وسایل ور نه کړي، نو مالي مرستې به ورباندې ودروي.
په ۲۰۲۱ کال کې د امریکایي ځواکونو له ګډوډ وتلو سره دوی د ۷ میلیارد ډالرو په ارزښت وسلې په افغانستان کې پرېښي، خو د امریکا د استازو جرګې غړی ټیم بورچټ څه وخت وړاندې وویل، د بهرنیو مرستو له ځنډېدو سره - سره لا هم د امریکايي مالیه ورکوونکو له ۴۰ میلیونو ډالرو ډېرې پیسې هره اونۍ طالبانو ته استول کېږي.
طالبانو ته د امریکا د هر ډول مرستو په اړه د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بایډن پر ادارې نیوکه کړې، چې له افغانستان څخه په نا منظمه وتلو او له دغې ډلې سره د مرستو په کمولو کې پاتې راغلې.
بلخوا، د ملي امنیت سلاکار مایکل والټز او د دفاع وزیر پیټ هیګسیت چې دواړو په افغانستان کې دنده ترسره کړې ژمنه کړې، چې په ټوله نړۍ کې به له ترهګرۍ سره مبارزې ته دوام ورکړي. والټز په دې باور دی، چې ترهګرې ډلې په افغانستان کې د طالبانو په مشرۍ له سره منظمې شوې دي او پنټاګان ښايي اړ شي چې امریکايي ځواکونه بېرته هلته ولېږي.
د هرې مرستې بندول چې طالبانو ته ګټه رسولی شي په بشپړه توګه اړینه ده.
د دې ډلې سره مبارزه د افراطیت او تروریزم سره د مبارزې لپاره حیاتي ده.
خو لا هم افغانان مرستو ته سخته اړتیا لري او دغه مرستې باید په داسې طریقو اداره شي، چې د افغانستان اړمنو خلکو ته ورسېږي.
د ملګرو ملتونو د پراختیايي پروګرام (UNDP) د اټکل له مخې، په تېرو درېیو کلونو کې د افغانستان اقتصاد د بیکارۍ او لوړو بیو له امله ۲۷ سلنه کم شوی دی.
د ژوند شرایط دومره خراب دي، چې ځینې کورنۍ د خپلو نورو غړو د خوړو چمتو کولو لپاره خپل ماشومان پلوري.
د ټولنې نیمه برخه د کور په څلورو ډېوالونو کې بنده، له زده کړو، کار، سپورټ، تفریح او د ژوند له ټولو ټولنیزو برخو محرومه ده.
د فلمي اداکارې میرل سټریي په وینا، یوه پیشو هم په افغانستان کې د ښځو په پرتله ډېره ازادي لري.
ښځې په روحي او رواني ناروغیو اخته دي، چې دی د ځان وژنې شمېر ډېر کړی دی.
د متحده ایالاتو نړۍوالې پراختیایي ادارې د له منځه تللو پایلې به د افغانستان د خلکو لپاره اوږدمهاله اغېزې ولري.
افغانستان انټرنشنل داسې اسناد ترلاسه کړي، چې ښيي په کابل کې د طالبانو یوې لومړنۍ محکمې د افغانستان د ولسي جرګې مخېکنۍ جنجالي څېره الله ګل مجاهد پر ۱۸ کاله او زوی یې پر یو کال بند محکوم کړي دي.
د کابل ښار په درېیمه حوزه کې د طالبانو لومړنۍ محکمې له خوا خپاره شوي اسناد څرګندوي، چې د دغې ډلې محکمې الله ګل مجاهد، زوی یې او څلور نور کسان په کابل کې د طالب د استخباراتو ریاست د یوه کارکوونکي قاري سعیدالله د «قصدي وژنې» په تور پر بند محکوم کړي دي.
د طالبانو د محکمې قاضي ویلي چې دا وژنه د افغانستان د ولسۍ جرګې د مخکېني غړي په امر ترسره شوې او په دې قضیه کې ښکېلو نورو کسانو هم ورسره همکاري کړې ده.
د محکمې په حکم کې د تورنو کسانو اعتراف ته اشاره شوې، خو څرګنده نه ده چې داعتراف د کومو شرایطو پر بنسټ اخیستل شوی دی.
پخوانی جهادي قومندان الله ګل مجاهد د افغانستان د جمهوري نظام د ولسي جرګې یوه جنجالي څېره بلل کېږي چې د ۱۴۰۲ کال د لړم میاشتې پرمهال په کابل کې د طالبانو له خوا په ډېر سپکاوي چلند سره ونیول شو او له خوشېکېدو څو ورځې وروسته له هېواده ووت.
مجاهد د طالبانو له شخصیتونو سره د اړیکو کمېسیون په بلنه بېرته هېواد ته راغی او هغه مهال د دغې ډلې یو شمېر غړو یې تود هرکلی وکړ، خو نوموړی له راستنېدو لنډه موده وروسته بېرته د طالبانو له خوا توقیف او بندي شو.
په کابل کې د طالبانو امنیه قومندانۍ ویاند خالد ځدراڼ د غويي میاشتې په ۲۲مه پر خپله اېکسپاڼه لیکلي و چې الله ګل مجاهد به د دغې ډلې د څېړنو تر بشپړېدو او د محکمې د پرېکړې تر صادرېدو پورې په توقیف کې وي.
د «ههنګاو» په نوم د بشري حقونو سازمان په یوه نوي راپور کې ویلي، چې ایران د یو افغان په کډون دوه کسان اعدام کړي دي.
نوموړي سازمان د سېشنبه په ورځ (د سلواغې ۳۰مه) زیاته کړې، چې دا کسان درې کاله دمخه د ایران د عدلي بنسټ له خوا د مخدرهتوکو د قاچاق په تور پر اعدام محکوم شوي وو.
د دغه سازمان د معلوماتو پر بنسټ، د ایران د لُرستان اوسېدونکی ۴۰ کلن حیدر بابايي او ۳۲ کلن برهان وسیم زهري چې د افغانستان د بدخشان د فیضاباد ښار اوسېدونکی و، اعدام شوي کسان دي.
د یاد سازمان په راپور کې راغلي، چې د دې دوو کسانو د اعدام حکم د ایران په اصفهان مرکزي بندخونه کې پلي شوی دی.
د یادونې ده، چې ایراني حکومت په تېر۲۰۲۴ کال کې ۷۴ افغانان د مخدرهتوکو د قاچاق، قتل او نورو بېلابېلو تورونو له امله اعدام کړي دي.
په داسې حال کې چې نړۍواله ټولنه او د بشري حقونو ګڼ سازمانونه د ایران د اعدامونو حکم له روانې لړۍ سره کلک مخالفت څرګندوي، خو دغه هېواد له مخالفتونو سره-سره د افغانانو په ګډون د تورنو کسان اعدام ته دوام ورکړی دی.
د ازادۍ جبهې مشر ياسين ضياء د ويانا په غونډه کې وويل، چې ځينو طالب عناصرو د هاګ له محکمې سره همکاري کړې، څو د طالبانو مشر ملا هبتالله اخوندزاده او د دغې ډلې د سترې محکمې رييس عبدالحکيم حقاني د نيول کېدو حکم صادر کړي.
د هغه په وینا، هبتالله لاس لاندې کسانو د هغه پر وړاندې دسیسې جوړوي.
تر دې مخکې افغانستان انټرنشنل د ترلاسه شویو اسنادو پر بنسټ په یوه ځانګړي راپور کې ویلي و، چې د طالبانو په منځ کې ځینو کسانو د طالبانو د مشر او قاضي د نیولو په غوښتنه کې د هاګ جنايي محکمې په قضیه کې همکاري کړې وه.
ضيا له هاګ محکمې څخه وغوښتل چې د طالبانو د استخباراتو مشر، دفاع، کورنيو چارو وزيرانو او امر بالمعروف ونهې عن المنکر مسوولینو د نيولو غوښتنه هم وکړي.
کريم خان د سلواغې په ۴مه اعلان وکړ چې د هغه دفتر د جرمونو نړۍوالې محکمې ته د طالبانو د مشر هبتالله او د دغې ډلې د قاضي القضات د نيولو د حکم د صادرولو لپاره دوه غوښتنې وړاندې کړې دي.
تمه ده چې د جرمونو نړۍواله محکمه به د روانې میاشتې تر پایه د هبتالله اخوندزاده او حکیم حقاني د نیولو امر صادر کړي.
یاسین ضیا د ویانا په کنفرانس کې عربي هېوادونو ته د یو شمېر طالب چارواکو سفرونو ته په اشارې وویل، چې د یادې ډلې مشران په استخباراتي پیسو په ګاونډیو او د سیمې په هېوادونو کې کورونه اخلي.
د ملګرو ملتونو په څېر مرستندویه سازمانونو ویلي، چې له افغانستان سره د مرستو کمول د افغانستان په ښارونو او کلیو کې د وږو او زیانمنونکو وګړو لپاره خطرناک دي، خو یو شمېر افغان سیاسي او مدني شخصیتونو په وار-وار ویلي چې د دغو مرستو له بندېدو ملاتړ کوي.
د دغو نیوکو په ځواب کې امریکا له افغانستان سره بشري مرستې ځنډولي او ویلي یې دي چې افغانستان او نورو هېوادونو ته به د دې مرستو د موثریت له نظره بیا کتنه وکړي.
د ازادۍ جبهې مشر وایي، چې طالبان د مرستو له بندېدو اندېښمن دي او د یادې ډلې مشران د استخباراتي پیسو د ترلاسه کولو لپاره سرګردانه دي.
یاسین ضیا د ویانا په کنفرانس کې عربي هېوادونو ته د یو شمېر طالب چارواکو سفرونو ته په اشارې سره وویل، چې د یادې ډلې مشران په استخباراتي پیسو په ګاونډیو او د سیمې په هېوادونو کې کورونه اخلي.
هغه ټینګار وکړ، چې د کوم بل هېواد له مرستې پرته به د طالبانو پر وړاندې جګړې ته دوام ورکړي او په وینا یې، دا جګړه د افغانستان د ازادۍ لپاره ده.
د یوه ډیموکراټیک افغانستان لپاره د ویانا پنځمه غونډه د سېشنبې په ورځ پیل شوه. د دغې غونډې د تنظیموونکو په وینا تر ۹۰ زیاتو شخصیتونو او د سیاسي ډلو استازو پهکې ګډون کړی دی.
بل خوا، د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر خبري اژانس د اتریش په ویانا کې د دغې ډلې د مخالفو څېرو پنځم کنفرانس ته په غبرګون کې د یوه مطلب په خپرېدو سره ویلي، چې په دې وروستیو کې د افغانستان په تړاو د ویانا په څېر ناستې او ورته نورې غونډې تر ډېره بېپایلې او تکراري دي.