د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو له کاناډایي - امریکایي خبریالې کاټرین هاریج سره په یوه ځانګړې مرکه کې په افغانستان کې د ترهګرو ډلو د فعالیتونو په اړه خبرداری ورکړ او د طالبانو لهخوا پر دغه هیواد د بشپړ واک خبره یې تر پوښتنې لاندې راوستې.
په افغانستان کې د القاعدې او داعش د شتون په تړاو د اندیښنو په اړه د پوښتنې په ځواب کې، روبیو وویل: «کله چې په یوه سیمه کې چې حکومت د یوې سیمې بشپړ کنټرول ولري او رامنځته شوې شخړې مهار نه شي کړای، نو داسې وضعیت نوروډلو ته ښه فرصت رامنځته کوي.»
په هغه مرکه کې چې د جمعې په ورځ خپره شوه، هغه دا هم وویل چې د اوسني وضعیت او لس کاله مخکې وضعیت ترمنځ توپیر دا دی چې امریکایي ځواکونه د ترهګرو ډلو د په نښه کولو لپاره په سیمه کې نه شته.
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر وویل چې طالبانو په ځینو برخو کې همکاري کړې، چیرې چې دوی ته ویل شوي چې د افغانستان په ځینو برخو کې د داعش ډله او القاعدې وڅاري.
خو مارکو روبیو ټینګار وکړ، چې طالبانو په ځینو ورته قضیو کې ډېره همکاري نه ده کړې.
روبیو وویل، چې هغه به د سیمې اوسنی وضعیت د سبتمبر ۱۱مې له بریدونو مخکې سره نه پرتله کوي، خو وايي اوسنی وضعیت هم بشپړ ډاډمن نه دی.
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر ټینګار وکړ، چې د ترهګرو ډلو د زیاتوالي په اړه اندیښنې یوازې افغانستان پورې محدودې نه دي، او د سوریې په اړه هم جدي اندیښنې موجودي دي.
روبیو زیاته کړه، چې ډیری خلک خوښ دي چې بشارالاسد نور په سوریه کې په واک کې نه دی، خو دا چې اوس مهال د سوریې په زندانونو کې د داعش شاوخوا ۸۰۰۰ غړي بندیان دي.
هغه خبرداری ورکړ، چې که سیمه ییزې بې ثباتۍ د دوی د خوشې کېدو لامل شي، نو یوه لویه ننګونه به رامنځته شي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر وویل چې ترهګرې ډلې په دوامداره توګه هڅه کوي، چې د حکومت له کنټرول څخه بهر سیمو کې ځانونه ځای پر ځای کړي ترڅو له هغه ځایه د سیمې د بې ثباته کولو پلان جوړ کړي.
د افغانستان د مخکني جمهوري حکومت لومړي مرستیال امرالله صالح د جمعې په ورځ د (کب دریمه) په خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې د طالبانو تر منځ داخلي اختلافات دومره زیات شوي، چې د دغې ډلې په امنیتي جوړښت کې یې مهم بدلونونه رامنځته کړي.
د امرالله صالح د معلوماتو له مخې، د طالبانو مشر ملا هبتالله د کابل د ډېپلوماټیکو ودانیو د ساتنې مسوولیت له حقاني شبکې اخیستی او د طالبانو د استخباراتو عمومي ریاست (GDI) ته یې سپارلی دی.
دغه پریکړه د طالبانو کندهار مېشتي مشر کړې، چې په کابل کې د دغې ډلې له کابینې سره یې د ژور اختلاف ښکارندویي کوي.
ویل کېږي چې هبتالله د استخباراتي ادارې پر فعالیتونو ډېر کنټرول لري او دغه بدلون د حقاني شبکې د نفوذ کمولو لپاره یو هم ګام بلل کېږي.
تر دې وړاندې افغانستان انټرنشل په خپل یوه ځانګړي راپور کې موندلې وه، چې د ملا هبتالله او حقاني شبکې ترمنځ پر امنیتي مسایلو سخت اختلافات رامنځته شوي.
په دغو ناندریو کې یو هم د طالبانو د مشر له لوري له کابل څخه کندهار ته د «بدري ۳۱۳» ځانګړې قطعي لېږد بلل شوی دی.
ملا هبت الله غواړي چې د حقاني شبکې تر مشرۍ لاندې د دغه ځانګړي ځواک ځنې تجهیزات او کندهار ته ولېږدوي او دغه پوځي قطعه تر ځانته نږدې تر خپل سیوري لاندې وساتي.
افغانستان انټرنشنل ته سرچینو په یاد راپور کې ویلي وو، چې د طالبانو مشر وار دمخه د «بدري» ځواک قوماندان حافظ عزیز الدین حقاني چې د دغه ډلې د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني ورور دی هم له دندې ګوښه کړی دی.
د کندهار او کابل ترمنځ ژور اختلافات
دغه بدلون د طالبانو په لیکو کې د لا پراخې سیالۍ برخه ده، چې پر کابل واکمن طالبان او په ځانګړي توګه د حقاني ډله په کې مخ په کمزوري کیدو ښکاري.
د طالبانو د مشرانو ترمنځ اختلافات د فساد، د ځمکو غصب، د ګټورو قراردادونو او داخلي سیالیو له امله ورځ تر بلې زیاتېږي.
ځینې کارپوهان دغه بدلون د هبتالله له خوا د کابل د سیالو ډلو د منزوي کولو او د خپلې واکمنۍ د پیاوړتیا هڅه بولي.
یو له هغو مسایلو چې د طالبانو په لیکو کې د ژور اختلاف ښکارندویي کوي، د هبتالله د مستقیمو امرونو نادیده ګڼل دي.
صالح ادعا کوي چې هبتالله خپلو چارواکو ته امر کړی و چې له رسنیو سره تصویري مرکې ونه کړي، خو د طالبانو نږدې وزیرانو دا امر له پامه غورځولی او د نفوذ ترلاسه کولو لپاره یې له رسنیو سره اړیکې زیاتې کړې دي.
هغه زیاتوي، دا وضعیت ښيي چې د طالبانو مشر پر خپل حکومت دومره کنټرول نه لري لکه څرنګه چې ادعا کېږي.
امرالله صالح د طالبانو د پوځ لوی درستیز فصیح الدین فطرت هغه څرګندونې هم غندلې، چې ګني تر دوی وروسته افغانستان به نه وي.
دا څرګندونې د سیاسي شنوونکو له نظره د طالبانو په دننه کې د ژورو اختلافاتو یوه بېلګه ده چې ښايي د افغانستان پر سیاسي ثبات او امنیتي وضعیت منفي اغېز ولري.
شنوونکي باور لري، چې د طالبانو استخباراتو ته د ډېپلوماتیکو ودانیو د امنیت لېږد د طالبانو ترمنځ روان داخلي کړکېچونه او سیالۍ لا نورې جدي کولی شي.
دغه کار ښايي د طالبانو د مختلفو ډلو ترمنځ شخړې زیاتې کړي، چې د کابل او نورو ښارونو پر امنیت به منفي اغېز وکړي.
طالبانو چې ځان یې یوه متحده ډله ښودله، اوس له ژورو اختلافاتو سره مخ دي او که ننګوونې همداسې دوام وکړي، ښايي د دوی پر وړاندې شته ګواښونه په نږدې راتلونکي کې لا پسې ډېر شي.
شنوونکي لا ان باو لري چې دغه اختلافات د طالبانو د پاشل کیدو او واکمنۍ د پای لپاره د خطر زرغون څراغونه دي.
جاپان د طالبانو له حکومت غوښتي، چې بشري حقونو درناوی وکړي او افغانستان کې ټولګډونه حکومت جوړ کړي. دغه غوښتنه د جاپان د حکومت له لوري دغه هېواد ته د طالبانو د یوه لوړپوړي پلاوی د سفر پر مهال په یوې ګډه ناسته کې مطرح شوې ده.
د نپون بنسټ چې په توکیو کې یو نادولتي بنسټ دی، فرانس پرېس اژانس ته ویلي چې «یو شمېر» لوړپوړي طالب چارواکي د دغه بنسټ په بلنه جاپان ته تللي او د معلوماتو له مخې چې دغه سفر به یوه اوونۍ دوام وکړي.
دا لومړی ځل دی چې د طالبانو د واکمنۍ له بیا پیل ۲۰۲۱ کال وروسته د دوی استازي جاپان ته سفر کوي.
د جاپان د بهرنیو چارو وزارت د منځني ختیځ او افریقا د چارو مشر توشیهیده اندو د سې شنبې په ورځ د طالبانو د یوه لوړپوړي استازي سره لیدنه کړې.
د دې وزارت یوه چارواکي فرانس پریس ته ویلي، چې ښاغلي اندو په دې ناسته کې طالبان هڅولي چې د بشري حقونو درناوی وکړي او یو ټولګډونه سیاسي بهیر رامنځته کړي.
طالبانو په افغانستان کې سخت قوانین وضع کړي چې د دغه ډلې توندلاري په ډاګه کوي.
دغې ډلې د سیاسي ګوندو پر فعالیتونو، د نجونو پر زده کړو، د ښځو پر کار، بیان ازادۍ او ګڼو برخو کې سخت بندیزونه لګولي دي.
دغې ډلې د خپلې پخوانۍ واکمنۍ په څېر یو ځل بیا صحرایي محکمو ته دوام ورکړی او په دورو د وهلو تر څنګ د اعدام سزاوې هم خلکو ته ورکوي.
پر دې سربېره ښځې له تعلیم، کار، او ګڼو عامه ځایونو ته له تلو منع شوې دي چې ملګرو ملتونو دا چاره «د جنسیتي اپارټایډ» په نوم یاده کړې.
د جاپان د بهرنیو چارو وزارت د هغه طالب چارواکي نوم نه دی افشا کړی چې له اندو سره یې لیدلي، خو د طالبانو د اقتصاد وزارت مرستیال عبدالطیف نظري په ډاګه کړې چې د هغه په کډون یو شمېر نور طالبان جاپان ته رسیدلي دي.
لا تر اوسه پورې د دغه سفر د بېلابېلو برخو جزیات نه دي رسنیز شوي او د طالبانو په ګډون جاپان یې هم په تړاو بشپړ جزیات نه دي خپاره کړي دي.
د طالبانو حکومت پرله پسې ګاونډیو او سیمهییزو هېوادونو ته، لکه د منځنۍ اسیا هېوادونو، روسیې او چین ته سفرونه ترسره کوي.
په دې وروستیو کې د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي هم افغانستان ته تللی و ؛خو بیا له بل ګاونډي پاکستان سره د طالبانو اړیکې تر بل هر وخته ترینګلې ښکاري.
یوه افغان سوداګر میرویس عزیزي د (کب دویمه) ویلي، چې د سرطان ناروغۍ د درملنې روغتون په ګډون یې په کابل کې د یوه لوی روغتیایي ښارګوټي د جوړولو تابیا کړې. نوموړي دغه روغتیايي ښارګوټی د خپلې لور «فرشته عزیزي» په نوم کړی، چې د سرطان په ناروغۍ تېر کال مړه شوې وه.
دغه افغان سوداګر، چې کابل ته یې یو ورځنی سفر درلود په همدې تړاو یوې غونډه کې د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر تر څنګ د یو شمېر لوړ پوړو طالبانو سره یو ځای رسنیو ته راښکاره شو.
میرویس عزیزي ویلي چې د ده لوري جوړیدونکی روغتیایي ښارګوتی به د ۵۰۰ میلیونه ډالرو په ارزښت جوړ شي چې د سرطان ناروغۍ ۴۰۰سوه بستریز روغتون به هم په کې شامل وي. هغه زیاته کړې چې په دغه روغتیايي ښارګوټي کې به ۲۰۰سوه بستریز زېږنتون، د لس زرو یتیمو ماشومانو پالنځای، ښوونځی، طبي پوهنتون، د نرسنګ او قابله ګۍ ښوونځی، د زده کړیالانو د استوګنې لپاره لیلیه او د ډاکټرانو په ګډون د استادانو لپاره به یې د اوسیدو کمپلېکس هم په دغه پروژه کې شامل وي.
د دغه افغان سوداګر په خبره، دغه روغتیايي ښارګوټي به د کابل ښار اړوند اتمه ناحیه کې په ۳۵۰ جریبه ځمکه کې جوړ شي او نوم به یې د ده د لور «فرشته عزیزي طبي ښارګوټي» په نامه وي چې د سرطان د ناروغۍ له کبله تېر کال مړه شوې ده.
میرویس عزیزي همدا راز په یاده غونډه کې خپله یوه پخوانۍ ژمنه بیا تازه کړې، چې له مخې یې غواړي په راتلونکو پنځه کلونو کې د افغانستان دننه د انرژۍ د تولید د سکټور په برخه کې «لس میلیارده» ډالره پانګونه وکړي.
د هغه په وینا؛ د دې پروژې په لومړۍ برخه کې به د کابل ښار لپاره د ۲۰۰سوه میګاواټه لمریزې برېښنا د جوړیدو پلان لري چې په وینا یې د «کب په دریمه» نن د جمعې په ورځ به پیل شي او په راتلوکو اتو میاشتو کې به بشپړه شي.
د عزیزي ګروپ مشر وايي، پلان لري چې په راتلونکو پنځو کلونو کې د دغه پروژې په بشپړیدو سره د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې د برېښنا د تولید لسګونه مرکزونه جوړ کړي چې د شاوخوا «لس زره» میګاواټه برېښنا د تولید ظرفیت به ولري.
افغانستان یو له هغو هېوادونو ګڼل کېږي چې د سرطان ناروغۍ تر څنګ د بېلابېلو ناروغیو لپاره ځانګړي روغتونونه نه لري او په روغتیايي برخه کې افغانان له ګڼو ستونزو سره مخ دي.
کارپوهان باور لري که رښتیا هم دغه پروژه عملي شي؛ نو د هېواد په روغتیايي سکټور کې به د پام وړ بدلون رامنځته کړي او د ناروغانو لپاره به د درملنې غوره زېری وي.
همدا راز په کور دننه د برېښنا د تولید په برخه کې لویې ستونزې سره مخ دی او همدا اوس د کابل په کډون په بېلابېلو ولایتونو کې له ازبکستان او ترکمنستان هېواد له وارداتي برېښنا څخه ګټه اخیستل کېږي.
که څه هم په کور دننه د لمریزې برېښنا او اوبو بندونو جوړیدو پراخ فرصتونه شته؛ خو دې برخې ته نه هم پخوانیو حکومت او نه هم پر افغانستان اوسنیو واکمنو چندان پاملرنه نه ده کړې.
میرویس عزیزي تر دې مخکې د هرات له زلزله ځپلو سره هم مرستې کړې وې او هغه مهال یې هم د لس میلیارده ډالرو د پانګونې یادونه کړې وه.
که څه هم په خواله رسنیو کې یو شمېر افغانان د میرویس عزیزي دغو ژمنو ته د شک په سترګه ګوري ؛خو وبه لیدل شي چې نوموړی دا ځل د دغو ژمنو عملي کولو کې څومره ثابت پاتې کېږي.
هندي مجلې اورګنایزر د (کب دویمه) په خپلو استخباراتي ارزونو کې خبرداری ورکړی، چې داعش په راتلونکې روژې میاشت کې په افغانستان او هند کې د لویو بریدونو پلانونه لري. افغانستان کې د داعش ډله د ملګرو ملتونو له لوري د نړۍ له خطرناکو ترهګرو ډلو شمېرل شوې.
دغه ډله اوس مهال د طالبانو د کمزوري کولو لپاره جګړه کوي.
اورګنایزر مجلې لیکلي، د روژې میاشتې په رانږدې کېدو استخباراتي ادارو خبرداری ورکړی، چې داعش خراسان (ISK) به په افغانستان او هند کې پراخ بریدونه ترسره کړي.
دغې ترهګرې ډلې په وروستیو میاشتو کې خپل فعالیتونه ډېر کړي، چې د طالبانو او پاکستان ترمنځ له شته اختلافاتو ګټه اخلي.
اورګنایزر زیاتوي چې د پاکستان څارګره اداره (ISI) له داعش ډلې ملاتړ کوي، څو د طالبانو پر ضد یې وکاروي.
داعش خراسان په تېرو میاشتو کې د طالبانو لوړپوړي چارواکي په نښه کړي.
یادې مجلې د خپلو شنوونکو په باور لیکلي، چې دغه بریدونه د پاکستان د هڅو یوه برخه ده، څو طالبان کمزوري کړي.
د داعش وروستي تازه بریدونه
د فبرورۍ ۱۱مه – کندوز: د داعش یوه ځانمرګي بریدګر «ابوالانصاري» د کابل بانک څانګې مخې ته برید وکړ، چیرې چې د طالبانو جنګیالي د خپلو معاشونو د ترلاسه کولو لپاره راټول شوي وو.
په دغه برید کې ۲۵ کسان چې طالب نظامیان او ملکي وګړي په کې شامل وو، وژل شوي او له ۵۰ تنو ډېر ټپیان شوي دي.
د فبرورۍ ۱۳مه – کابل: یو بل ځانمرګي بریدګر «ابو یوسف» د طالبانو د ښاري پراختیا او کور جوړولو وزارت ته دننه شو.
د طالبانو او بریدګر تر منځ جګړه وشوه چې طالبان ادعا کوي بریدګر یې هدف ته تر رسېدو وړاندې وژلی.
د دغه برید پر مهال د طالبانو د همدغه وزارت مالي او اداري چارو مرستیال ارسلا خروټی سخت ټپي شو.
دغه بریدونه ښيي، چې داعش خراسان نه یوازې دا چې د دقیقو بریدونو وړتیا لري، بلکې د مهمو دولتي موخو د په نښه کولو توان هم لري.
دغه راز دا بریدونه د طالبانو کمزوري څرګندوي او خلکو ته دا پیغام ورکوي، چې طالبان د هېواد امنیت نه شي ساتلی.
له روژې مخکې د بریدونو د زیاتوالي اټکل
داعش خراسان له ۲۰۲۲ کال راهیسې پر ځانمرګو بریدونو تمرکز کړی. په ۲۰۲۲ او ۲۰۲۳ کلونو کې، دغې ډلې ګڼ شمېر خونړي ترهګریز بریدونه ترسره کړل.
د دغو بریدونو موخه دا وه چې خپل ځواک وښيي او طالبان کمزوري کړي.
اورګنایزر وړاندې لیکي استخباراتي ادارې خبرداری ورکوي، چې داعش به د روژې میاشتې تر مخه پراخ بریدونه ترسره کړي.
د دغې هندۍ مجلې په باور د داعش تګلاره دا ده چې د روژې په میاشت کې خپل فعالیتونه زیاتوي.
شنوونکي وايي، چې داعش به نوي پلانونه عملي کړي، چې په کې د دولتي ودانیو، لوړپوړو طالب چارواکو ځایونه، رواني جګړې او دولتي فعالیتونو ته زیان رسول په کې شامل دي.
هند ته د امنیتي ګواښونو زیاتوالی
دغه راپور کې راغلي، د هند حکومت له طالبانو سره مذاکرات پیل کړي، چې پاکستان او داعش خراسان پرې مخالفت څرګند کړی.
هند ویلي چې دا خبرې به دوام وکړي او غواړي، چې د افغانستان په بیارغونه کې ونډه واخلي.
اورګنایزر مجله باور لري، که داعش په افغانستان کې خپل فعالیتونه زیات کړي، دا به د هند په ګډون د سیمې امنیت اغېزمن کړي.
داعش خراسان پخوا ویلي چې هند یې د بریدونو اصلي هدف دی.
ملګرو ملتونو هم ویلي، چې داعش د هند لپاره لوی امنیتي ګواښ دی او دغه هېواد باید کلک امنیتي تدابیر ونیسي.
خو راپورونه ښيي چې داعش تر اوسه پورې په هند کې خپل هدفونه نه دي ترلاسه کړي.
د هند حکومت د «صفر زغم» پالیسي غوره کړې چې په پایله کې یې د «مجاهدین هند» په نوم ډله له منځه تللې او «جبهه محبوب هند» (PFI) باندې سخت بندیزونه لګېدلي دي.
داعش به د هند او افغاستان امنیت وګواښي
د اورګنایزر مجلې په راپور کې ټینګار شوی چې د داعش احتمالي بریدونه د هند او افغانستان امنیت له جدي ستونزو سره مخ کولی شي.
طالبان چې ادعا کوي پر افغانستان بشپړ واک لري، لا هم د داعش پر وړاندې کمزوري دي. دا مسله نه یوازې د سیمې امنیت ته زیان رسوي، بلکې د طالبانو سیاسي راتلونکی هم له ګواښ سره مخ کولی شي.
افغانستان کې د پخواني حکومت د ښځو چارو وزیره وايي، د طالبانو له بیا واک ته رسېدو وروسته افغانستان له تیارو سره مخ شوی او د کورني کړکېچ تر څنګ له نړۍوالو ننګونو سره هم مخ دی. مسعوده جلال ټینګار کوي چې دغه ستونزه «د حل وړ» ده.
مسعوده جلال چې د افغانستان د ښځو چارو پخوانۍ وزیره او د دغه هېواد د تاریخ لومړنۍ ښځه ده، چې د ولسمشرۍ لپاره نومانده شوې وه، له فرانس پرېس اژانس سره په مرکه کې ویلي: «کله چې طالبان د ۲۰۲۱ په اګسټ کې بېرته واک ته ورسېدل هر څه له لاسه ووتل.»
هغې زیاته کړه: «طالبانو پر افغانستان بېرته توره تیاره راوسته چې مونږ له ډېرې سختۍ سره مخ شوو او ترې وتښتېدلو.»
د طالبانو له دغو ژمنو سره سره چې ګواکې دوی به د ۹۰یمې لسیزې د سخت دریځۍ سیاست ته بېرته ستانه نه شي، یادې ډلې د اسلامي شریعت په نوم سخت قوانین وضع کړي دي چې په کې پر ښځو توندلاري بندیزونه، په دار ځړونې او په عامه ځایونو کې د صحرایي محکومو د سزاګانو سربېره وژنې هم شاملې دي.
ښځې او نجونې له ۱۲ کلنۍ وروسته د زده کړو، ښځینه دندو، او عامه ځایونو ته له تګ راتګ څخه منعه کړل شوې دي، هغه محدودیتونه چې ملګري ملتونه یې د «جنسیتي اپارټایډ» په نوم یادوي.
د تیارو ختمولو لارې شته؟
مسعوده جلال، چې ۶۱ کلنه ډاکټره ده او له ۲۰۰۴ څخه تر ۲۰۰۶ پورې افغانستان کې د ښځو چارو وزیره وه ټینګار کوي: «د دې تیارو پر روښنایي د بدلولو لپاره لاره شته.»
هغې دا خبرې د سویس جینیوا ښار کې وکړې، چیرې چې د ښځو د حقونو په برخه کې د یوې جایزې د ترلاسه کولو لپاره له خپلې لور حسنا جلال سره د بشر حقونو او ډېموکراسۍ کلني کنفرانس ته تللې وه.
اغلې جلال وویل: «دا کار سخت دی، خو ناشونی نه دی. دا ستونزه د حل وړ ده.»
د نړۍ وال کنفرانس اړتیا
مسعودې جلال د ۲۰۰۱ د بن کنفرانس په څېر د یوه نړیوال کنفرانس د جوړېدو غوښتنه وکړه.
د بن کنفرانس چې د ملګرو ملتونو په ملاتړ د جرمني په بن ښار کې جوړ شوی و، د طالبانو د لومړنۍ واکمنۍ له پرځېدو وروسته د یو نوي حکومت د جوړېدو او د افغانستان ډېموکراسۍ ته د رسیدو هوکړه رامنځته کړه.
هغې وویل: «د کابل اوسنی رژیم نه د خلکو ملاتړ لري او نه هم د نړۍوالو لهخوا په رسمیت پېژندل شوی.»
نوموړې د افغانانو د اوسني حالت په اړه وویل: «میلیونونه خلک په دغه هېواد کې له سختو ستونزو سره مخ دي. ولې باید دا حالت دوام ومومي؟»
هغې ټینګار وکړ چې که نړۍواله اراده موجوده وي، طالبان او د هغوی ملاتړي اړ کیږي، چې د مذاکراتو مېز ته کیني.
د مسعوده جلال په خبره، نړۍواله ټولنه مسوولیت لري، چې د افغانستان دا ژور کړاو پای ته ورسوي او نړۍ باید یوازې د ننداره کوونکو په توګه پاتې نه شي.
افغانان به بیا راپورته کیږي
جلال د ۲۰۰۱ کال خوشحالي یادوله هغه مهال چې: «نړیواله ټولنه افغانستان ته راغله او یو دموکراتیک سیستم یې رامنځته کړ.»
مسعوده جلال، چې په هغه وخت کې د ملګرو ملتونو کارکوونکې وه، لومړنۍ ښځه وه، چې په ۲۰۰۴ کال کې د افغانستان د ولسمشرۍ لپاره نومانده شوه.
که څه هم چې هغې د ټولټاکنو په پایله کې یوازې ۱.۱ سلنه رایې ترلاسه کړې او حامد کرزي ته یې ماتې وخوړه، خو هغې وویل: «ما فکر کاوه چې زه به وګټم.»
هغې وویل: «زما سیالان ټول د وسله والو ډلو غړي وو، خو زه د هېواد ګوټ ګوټ ته تللې وم او خلکو ته مې مرستې رسولې، چې له همدې امله مې د خلکو زړونه ګټلي وو.»
که څه هم چې د ولسمشرۍ ټاکنو کې ماتې خوړل نا هیلې کوونکې وه، خو جلال دا خبره رد کړه چې ګواکې د افغانستان خلک چمتو نه دي چې ښځې واک ته ورسېږي.
هغې ډېموکراسۍ ته د بېرته ستنېدو غوښتنه وکړه او ټینګار یې وکړ :«البته چې ښځې باید په کې مساوي حقوق ولري.»
د مسعوده جلال په وینا: «څرنګه چې ښځو تر ټولو ډېر درد لیدلی، هغوی ته باید زیات امتیازات ورکړل شي. موږ باید ډېرې ښځې د سیاسي بهیر برخه کړو او هغوی د هېواد د رهبرۍ مقام ته ورسوو.»
مسعوده جلال چې د جینیوا د بشر حقونو په کنفرانس کې یې وینا کوله، د «جبري جلاوطنۍ» یادونه وکړه، خو په خپلو خبرو کې یې په ډاګه وویل چې «جلا وطني» د تسلیمیدو په معنا نه ده.
