په بامیان کې د واورې ښویېدنې له امله دوه تنه مړه شوي دي
په بامیان ولایت کې د طالبانو د رسنیو دفتر د دوشنبې په ورځ خبر ورکړی، چې په دغه ولایت کې د واورې ښویېدنې له امله دوه تنه مړه شوي دي.
په بامیان ولایت کې د طالبانو د رسنیو دفتر د دوشنبې په ورځ خبر ورکړی، چې په دغه ولایت کې د واورې ښویېدنې له امله دوه تنه مړه شوي دي.
د دغه دفتر په خبرپاڼه کې راغلي، چې دغه پېښه د پنج اب ولسوالۍ په ترغۍ کلي کې شوې ده.
په خبرپاڼه کې د مړو شویو کسانو د هویت په اړه راغلي، چې دغه دوه کسان د میدان وردګ ولایت د بهسودو ولسوالۍ اوسېدونکي وو.
د خبرپاڼې له مخې، دغه کسان پنځه ورځې وړاندې د بامیان ولایت پنجاب ولسوالۍ ته پر لاره وو، چې په واورو کې بند پاتې شول.
طالبانو ویلي، چې د ځايي اوسېدونکو په مرسته یې د یوه تن مړی موندلی؛ خو د بل هغه یې لاهم لادرکه دی.
یاده پېښه په داسې حال کې رامنځته کېږي، چې د طالبانو د هوا پېژندنې ادارې په يوه خبرپاڼه کې خبر وکړی چې نن دوشنبه د بامیان، غور او دایکنډي ولایتونو په ګډون د افغانستان په ګڼو ولایتونو کې د تېز باران او واورې ورېدو اټکل شوی دی.
څو ورځې وړاندې هم د غور ولایت په پسابند ولسوالۍ کې په ورته پېښه کې درې تنه مړه شوي وو.
د ایران د سمنان ولایت د امنیتي او انتظامي چارو مدیر محمود قدرتي اعلان کړی، چې د روان کال له پیل راهیسې تر اوسه «۱۴زره» افغان کډوال نیول شوي او له دغه ولایت څخه اېستل شوي دي.
نوموړي د یکشنبې په ورځ (د کب په ۵مه نېټه) وویل، چې د ایران د اسلامي جمهوریت پالیسۍ له مخې هغه افغان کډوال چې د اقامې قانوني اسناد نه لري نیول کېږي او بېرته افغانستان لیږل کېږي.
قدرتي په ایران کې د افغان کډوالو شتون «یوه ستونزه» وبلله او زیاته یې کړه: «یوه څلوېښت کلنه ستونزه په یوې شپه کې نشي حل کېدای. د ناقانونه وګړو د ستونزې حل باید تدریجي وي او دغه پروسه اوس هم روانه ده».
همدارنګه نوموړي خبر ورکړ، چې یو شمېر افغان کډوال د سمنان په ولایت کې نیول شوي او د اېستل کېدو لپاره ځانګړو پنډغالو ته لېږدول شوي دي.
په داسې حال کې چې په سمنان کې پر افغان کډوالو فشار زیات شوی، د دغه ولایت ځینو چارواکو ویلي چې یو «بهرنی وګړی» د یوه ایراني ځوان د قتل په قضیه کې ښکېل دی.
د سمنان د عدلیې رییس د دوشنبې په ورځ د (سلواغې ۲۹مه) اعلان وکړ، چې د مهدي شهر په ولسوالۍ کې د ۲۸ کلن ایراني ځوان د قتل عاملین نیول شوي دي.
د دغه ولایت د پولیسو قوماندان هم منلې، چې په نیول شویو کسانو کې یو تن «بهرنی وګړی» دی او د قتل انګېزه یې شخصي اختلافات وو.
تر اوسه د سمنان ځایي چارواکو د قتل په قضیه کې د تورن بهرني وګړي هویت نه دی ښکاره کړی؛ خو په ایران کې د خواله رسنیو یو شمېر کاروونکو دغه پېښه د افغان کډوالو سره تړلې او د هغوی د اېستلو غوښتنه یې کړې ده.
که څه هم د ایران حکومت په وروستیو میاشتو کې د افغان کډوالو نیولو او اېستلو ته زور ورکړی؛ خو د کارپوهانو په باور د دغه هېواد د حکومت لهخوا کډوال د دغه ډول پېښو مسوول ګڼل د ایران د خلکو په ذهنیت منفي اغېز لري.
هممهاله د ایران د بشري حقونو سازمان اندېښنه څرګنده کړې، چې په یاد هېواد کې د افغانانو د اعدامونو لړۍ روانه ده.
د بشر حقونو نړۍوالو سازمانونو او شمېر هېوادونو په ایران کې له افغان کډوالو سره کېدونکی چلند غیر انساني بللی او له یاده هېواده یې غوښتي، چې له افغانانو سره له نرمښته کار واخلي. بل لوري د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي کابل ته په خپل سفر کې له طالبانو سره د افغان کډوالو د ستونزو پر اوارېدو هم ژمنې کړې وې؛ خو لیدل کېږي چې دغو ژمنو عملي بڼه نه ده خپله کړې.
تازه د افغان کډوالو مدافع یوې ایرانۍ وکیلې ادعا کړې، چې د طالبانو د غوښتنو پر بنسټ ایراني چارواکي په یاد هېواد کې افغان کډوال ځوروي؛ خو طالبانو لا تر اوسه د دغو ادعاو په تړاو سپیناوی نه دی کړی.
په تورخم کې د طالبانو کمېسار خبریالانو ته ویلي، چې نن د درېیمې پرلپسې ورځې لپاره هم د تورخم دروازه د پاکستان له لوري تړلې ده؛ خو نوموړي د پاکستاني لوري سره د خبرو اترو په اړه څه نه دي ویلي.
پاکستان د دغې دروازې د بندولو په اړه په رسمي توګه لا تراوسه څه نه دي ویلي؛ خو په سیمه کې ځايي خبریالانو افغانستان انټرنشنل پښتو ته دا منلې وه، چې یاده لاره د هر ډول تګ راتګ پرمخ تړل شوې او په لومړۍ ورځ یې د واړو لورو ترمنځ د خبرو اترو خبر ورکړی و، چې بې له کومې پایلې پای ته رسېدلې وې.
د تورخم دروازه چې د ډیورڼد په کرښه یو له مهمو دروازو ګڼل کېږي، هره ورځ پرې سوداګر خپل سوداګریز مالونه او زرګونه وګړي پاکستان ته تګ راتګ کوي.
یاده دروازه دوه ورځې وړاندې په داسې حال کې د پاکستان لهخوا وتړل شوه، چې طالبانو غوښتل، ډیورنډ کرښې ته ورڅېرمه پوځي تاسیسات جوړ کړي.
په سیمه کې ځايي سرچینې وایي، چې د دروازې بندېدو له امله د فرضي کرښې دواړو غاړو ته پراته ولسونه له ګنو ستونزو سره مخ کړي دي.
بل خوا بیا طالب چارواکو له خلکو غوښتي چې، د دروازې خلاصون تر خبرتیا پورې دې پر دغې لارې له تګ راتګ څخه ډډه وکړي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت ویلي، چې له چین هېواد سره یې په تېر زېږدیز کال کې د «۸۰۹» مېلیونه ډالرو په ارزښت سوداګریزې راکړې ورکړې ترسره کړې دي.
د یاد وزارت ویاند اخندزاده عبدالسلام جواد وايي، له چین سره یې د تېر پرتله سوداګریزې اړیکې پراخې شوې دي او یوازې په تېر «۲۰۲۴ زېږدیز» کال کې افغان سوداګرو له یاد هېواد د «۷۸۴» مېلیونه ډالرو په ارزښت توکي وارد کړي چې له افغانستان بیا چین ته د «۲۴» مېلیون ډالرو په ارزښت توکي صادر شوي دي.
د طالبانو یاد وزارت ویاند په وینا؛ چین ته د افغان سوداګرو په صادراتو کې ګران بیه او نیمه ګران بیه ډبرې، تازه او وچې میوې په ګدون غالۍ هم شاملې دي.
له چین څخه په وارد شویو توکو کې بیا د لمریزې برېښنا ښېښې، مخابراتي وسایل، د فابریکو خام مواد او د بېلابېلو توکو اړوند ماشینونه شامل دي.
د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې ویاند جان اقا نوید بیا خبر ورکړی، چې چین افغان سوداګرو ته د ویزو په برخه کې لازمې اسانتیاوې برابرې کړې او له همدې کبله یاد هېواد سره سوداګري پراخه شوې ده.
بل خوا یو شمېر سوداګر بیا نیوکې کوي، چې چین لا هم د سوداګرۍ له پراختیا سره، سره له افغان سوداګرو څخه د ویزې د ورکړې له امله ټکس اخلي.
د پخواني جمهوري نظام تر نسکورېدو او د امریکا په ګډون د بهرنیو ځواکونو تر وتلو وروسته چین پر افغانستان له واکمنو طالبانو سره خپلې اړیکې په بې سارې توګه پراخې کړې دي.
یاد هېواد په بېجنیګ کې د طالبانو سفارت استازي هم منلي او د دوی د سفارت چارواکي په کابل کې له طالبانو سره ډېرې ناستې ولاړې هم کوي.
له دې سره هممهاله چین د افغانستان پر کانونو هم خپلې سترګې ښخې کړې او ګڼ پانګهوال یې کابل کې د کانونو د قراردادونو په لټه کې ګرځي.
تازه طالبانو د سېمنټو د یو شمېر فابریکو د تولید په برخه کې هم له چین سره تړونونه کړي دي. همدا راز ویل کېږي، چې د طالبانو د ځینو لوړ پوړو غړو له لوري له ځینو چینایي شرکتونو سره ملګرتیاوې جوړې کړې او بیا یې ورته د ګران بیه ډبرو تړونونه ورکړي دي.
بل خوا د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ هم په افغانستان کې د چین له شتون څخه اندېښنه ښوولې او ادعا یې کړې وه، چې طالبانو د امریکایي ځواکونو پخوانۍ پوځي اډه بګرام اوس چینایانو ته ورکړې ده.
د اقتصادي چارو کارپوهان چین د اقتصادي پراختیا لپاره هېوادونو ته ښه ملګری نه ګڼي او باورونه دا دي، چې یاد چینایان غواړي د افریقایي هېوادونو د کانونو د تړونونو په څېر افغانستان هم په خپل جال کې ګېر کړي.
د پولیو د مخنیوي بېړني مرکز خبر ورکړی، چې نن دوشنبه د (کب ۶مه) نېټه په ټول هېواد کې له پنځو کلونو څخه کم عمره ماشومانو ته د ګوزڼ ضد واکسینو کمپاین پیل شوی دی. خو سرچینې وایي، طالبانو پر واکسیناتورانو بندیز لګولی چې کور په کور به نه ګرځي.
د یاد مرکز د معلوماتو له مخې، د پولیو دغه درې ورځنی کمپاین به د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې د خپلو رضاکارانو پر مټ ترسره کړي.
تازه په پادغیس کې هم د ګوزڼ یوه مثبته پېښه ثبت شوې ده.
په یاد ولایت کې د طالبانو د عامې روغتیا ریاست مسوولینو ویلي، چې دغه پېښه د بالامرغاب ولسوالۍ اړوند د «قروتو» په سیمه کې ثبت شوې ده.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبان د تېر په څېر دا ځل هم واکسیناتورانو ته خبرداری ورکړی چې په کور په کور له ګرځېدو څخه ډډه وکړي.
د طالبانو د نوې تګلارې له مخې، باید واکسیناتوران په جوماتونو او یا هم د سیمو د مخورو په حجرو کې د پولیو مرکزونه جوړ کړي او بیا ورته د جومات په لاډسپیکر کې د اعلان له لارې خلک راوبولي.
د راپورونو له مخې، طالبانو دا چاره د خپل مشر ملاهبت الله او د دوی د ځینو چارواکو د خوندیتوب په موخه کړې؛ څو د دوی ځایونه په ډاګه نشي.
همدا راز سرچینو ویلي، چې طالبانو د ملګرو ملتونو د ماشوم ساتنې سازمان یا یونېسف په مالي ملاتړ د ګوزڼ ضد واکسینو په تړاو په اېف اېم راډیوګانو کې خپرېدونکي اعلانونه هم بند کړي دي. طالبانو پر یاد سازمان فشار راوړی، چې راډیوګانو ته ورکول کېدونکې پیسې دې د جوماتونو ملا امامانو ته ورکړي؛ څو هغوی د جوماتونو له لارې دغه اعلانونه وکړي.
د ملګرو ملتونو د روغتیا نړۍوال سازمان د معلوماتو له مخې، په تېر ۲۰۲۴ زېږدیز کال کې په ټول هېواد کې د ګوزڼ ۲۵ پېښې ثبت شوې وې چې د ۲۰۲۳ کال پرتله څلور برابره ډېرې وې.
د دغو پېښو کچه په کندهار او هلمند ولایتونو کې تر بل هر ځای زیاتې وې، چې یوازې ۲۰ یې په یادو ولایتونو کې ثبت شوې دي.
د راپورونو پر بنسټ په روان کال کې لا تر اوسه په افغانستان کې د پولیو شپږ مثبتې پېښې ثبت شوې دي.
په افغانستان کې ناسم کلتوري او مذهبي دودونو له کبله خلک خپل کوچنیان د ګوزڼ پر ضد نه واکسین کوي او له همدې کبله د دغه ویروس د خپریدو ته لارې برابرې شوې دي.
طالبان هم د خپلو سختدریځو افکارو له کبله د پولیو واکسین ضد نظریات لري او د دغې ډلې ځینو غړو په بېلابېلو ولایتونو کې واکسیناتورانو ته ستونزې هم جوړې کړې دي.
پاکستان او افغانستان په نړۍ کې دوه یوازیني هغه هېوادونه دي، چې د پولیو ویروس او ګواښ پکې لا هم پاتې دی.
په لویانو کې د دغه ویروس د خپرېدو کچه کمه ده؛ خو کوچنیانو ته د ککړې هوا تر څنګ د ناپاکو خوړو امله دغه ویروس لېږدول کېږي، چې له کبله یې د بدن غړي له تلپاتې فلج سره مخ کېږي.
د طالبانو د استخباراتو اړوند المرصاد رسنۍ خبر ورکړی، چې له عراق او سوریې څخه د داعش ډلې یو لوړپوړی پلاوی پاکستان ته تللی او هلته یې د داعش خراسان څانګې له یو شمېر غړو سره د خپلو «ترهګریزو» فعالیتونو د پراختیا په موخه سلامشورې کړې دي.
د ( کب ۵مه) د المرصاد په راپور کې راغلي، چې دغه پلاوی د داعش ډلې د مشر «عبدالقادر مومن» په لارښوونه د پاکستان بلوچستان ایالت ته تللی دی او هلته یې د خپلې ډلې د خراسان څانګې د رهبرۍ له غړو سره کتلي دي.
د راپور پر بنسټ داعش خراسان څانګې سره په لوېدیځو هېوادونو کې د دغه ډلې د فعالیتونو پراختیا او په دې برخه کې د لازمو مرستو پر ترسره کېدو خبرې شوې دي.
د طالبانو د یادې رسنۍ راپور زیاتوي، چې د داعش خراسان څانګه د یادې ډلې د مرکزي رهبرۍ لپاره خورا مهمه ده او پرېکړه یې کړې چې دوی د پاکستان د بلوچستان ایالت څخه خپل فعالیتونه تنظیم کړي او بیا یې له هماغه ځایه نورې نړۍ ته پراخ کړي.
تر دې دمخه د طالبانو د بهرنیو چارو مرستیال وزیر عباس ستانکزي چې ملا هبت الله یې د نیول کېدو امر کړی و؛ خو هغه وار له مخه متحده عربي اماراتو ته پښې سپکې کړې وې، پاکستان د داعش ډلې په ملاتړ تورن کړی و.
هغه ادعا کړې وه، چې د پاکستان پوځ په خپله خاروه کې داعش ډلې ته پټنځایونه او روزنیز مرکزونه جوړ کړي.
عباس ستانکزي زیاته کړې وه، داسې شواهد ورسره دي چې پاکستاني پوځیانو تر روزنې وروسته داعشیان د ترهګریزو بریدونو په موخه افغانستان ته استولي دي.
پاکستان د طالبانو دغه ادعاوې او ځرګنادونې بې بنسټه بللې وې؛ خو لا تر اوسه یې د طالبانو د المرصاد رسنۍ د دغو تازه څرګندونو په تړاو ځه نه دي ویلي.
داعش ډله د طالبانو لپاره په افغانستان کې په یو لوی سرخوږي بدله شوې ده؛ نږدې دوه اونۍ وړاندې یادې ډلې په کندوز ولایت کې د طالبانو پر غړو چې د یوه بانک مخې ته د تنخواوو اخیستو لپاره په کتار ولاړ وو ځانمرګی برید وکړ.
د داعش په یاد ځانمرګي برید کې هم د طالبانو یو شمېر غړو ته درنه مرګ ژوبله واوښته.
له یادې پېښې ایله یوه ورځ وروسته د طالبانو په ښار جوړونې وزارت کې داعش ډلې بل ځانمرګی برید وکړ، چې په پایله کې یې د یاد وزارت یو مرستیال ارسلا خروټی سخت ټپي شو.
د پخواني جمهوري نظام پر مهال هم د طالبانو او داعش ډلې ترمنځ په ننګرهار او کونړ ولایتونو کې مخامخ جګړې شوې دي.
که څه هم طالبان ادعا کوي، چې داعش ډله یې له پښو غورځولې؛ خو د یادې ډلې وروستیو بریدونو څرګنده کړه چې د طالبانو یادې ادعاوې رېښتونې نه دي.
د داعشیانو بریدونو د طالبانو غوسه هغه وخت لا نوره راوپاروله، چې نږدې دوه میاشتې وړاندې یادې ډلې یوه ځانمرګي بریدګر د طالبانو د کډوالو چارو وزیر او د حقاني شبکې لوړ پوړی غړی خلیل الرحمن حقاني له خپلو ملګرو سره یو ځای د وزارت په انګړ کې وواژه.
