شکریه بارکزۍ: د دوحې تړون په افغانستان کې د یو بل ناورین پیل و

نوموړی همدا راز زیاتوي، چې د دوحې هوکړه لیک د افغانانو لپاره توره ورځ وه.
د طالبانو او امریکایانو تر منځ د دوحې تړون پنځه کاله وړاندې د ۲۰۲۰ کال د فېبروري پر ۲۹مه د قطر پلازمېنه دوحه کې د افغانستان لپاره د امریکا د پخواني ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد او د طالبانو د رییس الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر اخوند ترمنځ لاسلیک شو.
شاه محمود میاخېل افغانستان انټرنشنل - پښتو سره په خبرو کې وویل، چې د دوحې هوکړه لیک یوازې د امریکا او طالبانو ترمنځ وو چې هغه هم عملي نشو.
نوموړي زیاته کړه:« د دوحې هوکړه لیک چې لویه برخه د افغانستان حکومت او د افغانستان ولس وو له پامه وغورځول شو، نو دا په خپله یوه توره ورځ وه، ځکه یو نظام چې په هغې باندې نړۍ مصرف کړی، افغانانو قرباني ورکړې وه هغه له منځه لاړ، د افغانستان اردو وپاشل شوه، د افغانستان اقتصادي تعلیمي نظام، ټولنیز جوړوښت هر څه له منځه لاړل، نو په دې خاطر باندې دا یوه توره ورځ وه د افغانانو لپاره».
په دوحې کې د ترسره شوي تړون له مخې باید د افغان حکومت او طالبانو تر منځ د بین الافغاني خبرو په ترڅ کې د افغانستان پر راتلونکې پرېکړه شوې وای.
ښاغلی میاخېل وایي: «د دوحې په تړون کې یوازې یوه برخه چې امریکايي قواوې له افغانستانه ووځي عملي شوه، خو نورې خواوې چې بین الافغاني مذکرات وشي، طالبان به په زور کابل نه نیسي، موقت حکومت به جوړېږي او نظام به سقوط نه کوي دا برخې عملي نشوې، نو په دې خاطر باندې تر اوسه طالبان نړۍ په رسمنیت نه دي پېژندلي، ولسي او نړۍوال مشروعیت یې ترلاسه کړی نه دی چې دا په حقیقت کې د طالبان لپاره ماته ده».
نوموړی زیاتوي، د دوحې په تړون کې طالبانو یوازې واک ترلاسه کړ، خو په رسمنیت ونه پېژندل شو.
میاخېل همداراز وایي: «په دې اساس د دوحې تړون قابل د اجرا نه دی، بلکې د طالبانو او سیمې هېوادنو لپاره هم په تاوان تمام شو، ځکه چې د سیمې هېوادنه او خپله افغانان د طالبانو له راتګ نه وروسته د لکونو او میلونونو په تعداد کې له وطن نه وځي، فقر ورځ تر بلې زیاتېږي، د کار او تعلیم په ځانګړې توګه د ښځو لپاره زمینې له منځه ولاړې، اوس افراطیت هم په وده کې دی او د سیمې هېوادونه او نړۍ د افغانستان له ودې نه نا ارامه دي.»
د دفاع وزات پخوانی سرپرست وزیر میاخېل وایي، چې که په افغانستان کې یو مشروع، قانونمند او ولسواکه نظام نه وي او داسې یو حاکمه ډله چې په زور راغلې وي هغه د افغانانو، د سیمې له هېوادنو او نړۍ لپاره ګواښ دی.
هغه زیاتوي:« زه فکر کوم چې یوازينی بدیل همدا دی چې بین الافغاني ډیالوګ رامنځته شي، په راتلونکي تګلارې هوکړه وشي او یو قانونمند مشروع او ولسوالکه نظام رامنځته شي، البته که د بدیل مسله وي نو بدیل افراد نه بلکې سیسټم دی او که سیسټم نه وي رامنځته شوی نو د افرادو تغیر او تبدیل ګټه نه لري.»
د دوحې د تړون له لاسلیک څخه چې پنځه کاله تېرېږي، د ۲۰۲۰ کال د فېبروري پر ۲۹مه د قطر پلازمېنې دوحه کې لاسلیک شو.
د قطر په پلازمېنه دوحه کې د طالبانو او امریکایانو ترمنځ د خبرو ګډونوال وايي،‌ طالبانو افغانستان کې د یوه ټولګډونه حکومت د جوړېدو، د بشري حقونو د رعایتولو او د القاعده په څېر بهرنیو وسله والو ته په افغانستان کې د فعالیت اجازې نه ورکولو ژمنې کړې وې، خو اوس کیسه برعکس ده.
په افغانستان کې د وسله والو ډلو شتون او فعالیتونه زیات شوي، د بشر او ښځو حقونه نه رعایت کېږي، ښځې له کار او زده کړو راګرځول شوي او سیاسي جریانونو باندې سخت بندیز لګول شوي.
همدا ډول د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د راپور په اساس طالبانو له القاعده شبکې سره د اړیکو پاللو ته دوام ورکړی او دې ډلې په افغانستان کې نوي روزنځایونه جوړ کړي‌ دي.
ترڅنګ یې پاکستان په کراتو طالبان تورن کړي، چې تحریک طالبان پاکستان (ټي ټي پي) ته يې په افغانستان کې ځای ورکړی او له دغه هېواد پاکستان کې بریدونه پلان کوي.

دوی دغه تړون ته د مېرمنو لپاره د یوه تریخ او تیاره تړون نوم ورکوي او وایي، چې له امله یې افغان مېرمنې له زده کړو او پرمختګ څخه شاته پاتې شوې.
دا په داسې حال کې ده، چې د دوحې تړون او پر افغانستان د طالبانو بیا واکمنېدو د افغان مېرمنو پر ژوند ژورې اغېزې کړي او ستره بیه یې پرې کړې ده.
دغه تړون چې د ۲۰۲۰ کال د فېبرورۍ په ۲۹مه د طالبانو او امریکا تر منځ لاسلیک شو، له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو، د طالبانو له‌خوا د تاوتریخوالي کمولو او له افغان حکومت سره د مذاکراتو پیل ته زمینه برابره کړه.
امریکایي چارواکي په دې تړون کې بشري حقونو، د افغان ښځو او نجونو، مذهبي او قومي اقلیتونو حقونو ته درناوی او د القاعده ډلې په ګډون له ترهګریزو ډلو سره د اړیکو پرې کول د طالبانو د ژمنو په توګه یادوي.
مګر طالبان د نورو ژمنو تر څنګ د ښځو د حقونو په برخه کې چې د افغانستان لویه برخه جوړوي پاتې راغلي او د افغاني ټولنې دغه نیمه برخه یې د کور په څلورو ډېوالونو کې بندي کړې او له ټولو شرعي حقونو یې بې برخې کړې ده.

د زده‌کړې محدودیتونه
د نجونو زدهکړې یو له هغو مهمو مسایلو څخه دي، چې طالبانو یې مخه نیولې ده.
د ۲۰۲۱ کال د اګست له ۱۵مې وروسته کله چې طالبان بیا واک ته ورسېدل، دغې ‌ډلې تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر زده کړو بندیزونه ولګول او د ۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې د طالبانو د لوړو زده‌کړو وزارت د نجونو پرمخ د پوهنتونونو دروازې وتړلې، چې دغو بندیزونو د ښځو د زده کړو راتلونکی له جدي ګواښ سره مخ کړی دی.
د ۲۰۲۴ کال په ډیسمبر کې طالبانو ان په طبي په برخه کې هم د ښځو او نجونو پر زدهکړو بندیز ولګاوه.
دغې پرېکړې په زرګونه نجونې او ځوانې ښځې په بېلابېلو برخو له پرمختګه بې برخې کړې دي.
بلخوا، طالبانو ډېر شمېر ښوونځي په دیني مدرسو بدل کړي دي.
دغه مدرسې په دیني زده کړو تمرکز لري او په نصاب کې یې عصري علومو ته ځای نه دی ورکړی.
د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، په افغانستان کې له ۲۱۰۰۰ زیاتې دیني مدرسې د طالبانو تر واک لاندې فعالیت کوي، چې موخه یې په نوي نسل کې د طالبانو د ایډیالوژۍ خپرول دي.

د کار بندیزونه
د طالبانو د نویو قوانینو یو لوی زیان د کار له بازار څخه د ښځو اېستل دي، ډیرې ښځې له دولتي او خصوصي موسسو له دندو لرې شوې دي او د کار کولو اجازه نه لري.
دغه بندیز د ښځو د وزګارۍ کچه لوړه کړې او په کورنیو عایداتو کې د پام وړ کمښت راغلی دی.
د دې تر څنګ طالبان د ښځو پر سوداګریزو فعالیتونه څار ساتي او ان په کورونو کې یې د هغوی په کوچنیو کاروبارونو هم اغېز کړی دی.
د نړۍوال بانک د راپور پر بنسټ، دغه بندیزونه په هېواد کې د بې وزلۍ او اقتصادي نابرابرۍ د کچې د لوړېدو لامل شوي دي.
د کار په بازار کې د ښځو د ونډې له پیکه کئدو سره هغه کورنۍ چې د کور ګټیالۍ یې ښځینه وې، اوس له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ دي.
دې موضوع د بشري حقونو بنسټونه له جدي اندېښنو سره مخ کړې دي.
د ښځو پر کار کولو بندیزونه د نادولتي مؤسسو، ملګرو ملتونو او دولتي ادارو په ګډون بېلابېلو سکټورونو ته غځېدلې، چې د ښځو اقتصادي خپلواکي یې له لوی ګواښ سره مخ کړی دی.

سیاسي مشارکت ته نه لاسرسی
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته ښځې له سیاسي مشارکته لرې شوي، د کابینې په تشکیل کې حضور نه لري او د ښځو چارو وزارت هم منحل او پر ځای یې د امربالمعروف او نهي عن المنکر وزارت فعال شوی دی.
دغه اقدام د ښځو سیاسي حقوقو ته جدي ګواښ ګڼل کېږي.
امریکا او نړۍواله ټولنه دا بندیزونه غندي او له طالبانو یې د لېرې کېدو غوښتنه کوي.

له محرم پرته د ازاد تګ‌راتګ محدودیتونه
طالبانو د سخت دریځو قوانینو په پلي کولو سره ښځې له خپلو بنسټیزو حقونو بې برخې کړې دي.
دغې ډلې په ۲۰۲۴کال د «امربالمعروف او نهی عن المنکر» قانون توشیح کړ، چې له مخې یې ښځې په عامه ځایونو کې د چادري (حجاب) اغوستلو او له کوره د وتلو په وخت کې د نارینه محرم لرلو ته اړ اېستلي دي.
د طالبانو له‌خوا صادر شوي فرمانونه د ښځو پر تګ‌راتګ هم اغېزې لري.
له محرم پرته پر اوږدو سفرونو بندیز د ښځو ازادي نوره هم محدوده کړې، چې له امله یې د ښځو کار، زده‌کړو او روغتیا ته د لاسرسي امکان سخت کړی دی.
هغه مېرمنې چې د افغانستان په سیاست کې شریکې وې، د دوحې تړون ته د اعدام د هغه پړي په سترګه ګوري، چې د افغان مېرمنو په غاړه کې پروت دی او جلاد ته په تمه دي چې کله به بټن ته زور ورکوي.
د دغو سیاستوالو مېرمنو په باور د دوحې ناکام تړون تر ټولو ستر تاوان افغان مېرمنې ورکوي او دوی یې په خپلو کورونو کې بندیانې کړي دي.
په ناروې کې د افغانستان پخوانۍ سفیره شکریه بارکزۍ وایي، د دوحې پنځه کلن تړون موږ ته هغه ناخوالې په یادوي، چې افغانستان ورسره مخ دی.
په دغه تړون کې د افغانستان هغو ارزښتونو ته پام و نه شو، چې د طالبانو له لومړۍ واکمنۍ څخه وروسته جوړ شوي و.
د نوموړې په وینا په دغو ارزښتونو کې د نهادونو جوړول، د افغانستان د خلکو د ټاکنو حق، د بیان ازادي، سپورټ او زده کړې شامل دي.
مېرمن بارکزۍ زیاته کړه، چې د دوحې د تړون ستره بیه افغان مېرمنې ورکوي او افغان مېرمنې په کور دننه او بهر کې د بندیانو احساس لري او هر هغه څه تر پښتنې لاندې راولي، چې دوی ته د انسان په توګه حق ورکړل شوی دی.
مېرمن بارکزۍ د دوحې مرکچې پلاوی کم ظرفیته یادوي او وایي، چې دغه ټیم د افغانستان خلکو ته د حقایقو په وړاندې کولو کې پاتې راغی.
هغه وایي: «د افغانستان په استازیتوب په دوحه کې کم ظرفیته ټیم ناست و، هغوی هم ونه توانیدل، چې د افغانستان له خلکو سره رېښتیني حقایق شریک کړي کوم چې تمه ترې کېده. هغوی په خپلو منافعو کې ډوب او ویې غوښتل خپلې ګټې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې خوندي وساتي.»
شکریه بارکزۍ وایي، کوم تاوتریخوالی چې نن افغان مېرمنې ورسره ژوند کوي دا د هغو ناخوالو، کم مهرۍ او بې تفاوتۍ برخه ده، چې سیاستوالو، د مذاکراتو ټیم او طالبانو دغه فضا رامنځته کړې ده.
هغه زیاتوي: «افغانستان په نړۍواله کچه له پنځو کلونو وروسته یو مطروک، بې‌هویته، بې قانونه، بې صلاحیته او منزوي هېواد دی، چې په هغه کې افغان مېرمنې د جنسي اپارټاید تر بیرغ لاندې ژوند کوي.»
بلخوا، په کاناډا کې د افغانستان پخوانۍ سفیره شینکۍ کړوخیل د دوحې تړون په تړاو وایي، هره ناسته، هوکړه او پرېکړه چې د افغانستان په اړه کېږي او افغان مېرمنې په‌کې موجود نه وي، له شکه پرته چې هغه به د افغان مېرمنو په ګټه نه وي او هغه څه چې د افغان مېرمنو په ګټه نه وي هغه د افغانستان په ګټه نه دي.
طالبانو نه یوازې په رسنیو کې د ښځو پر کار بندیز لګولی، بلکې ښځینه خبریالانې په پراخه کچه د رسنیو له چوکاټه ګوښه شوې دي او پر دغې ډلې او د دوی پر سیاستونو هر ډول نیوکه له جدي غبرګون سره مخ شوې ده.
د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، د خبریالانو پر وړاندې د بشري حقونو د سرغړونو له ۳۳۶ څخه زیاتې پېښې ثبت شوي او ډېری رسنۍ د طالبانو له وېرې سانسور ته اړ شوې دي.
پر خبریالانو فشارونه، د رسنیو سانسور او اطلاعاتو ته د خلکو لاسرسی د دې لامل شوی، چې ډېری خپلواکو رسنیو یا خپل فعالیتونه درولي او یا هم د طالبانو له خوا تایید او ټاکل شوې خپرونې وړاندې کوي.
افغان خبریالانې د دوحې تړون پنځه کلنه دوره د دوی لپاره د یوې تورې دورې په سترګه ګوري او وایي، چې په وروستیو لسیزو کې د دوحې تړون د افغان خبریالانو لپاره یوه توره دوره ده.
خبریاله بهشته ارغند چې د هېواد له بېلابېلو رسنیو سره یې کار کړی وایي، د دوحې تړون تر لاسلیک کېدو او په ځانګړې توګه د دغه تړون د معاملې پر اساس افغانستان ته د طالبانو راتګ د ښځینه خبریالانو په ګډون د ټولو رسنوالو پر وړاندې تاوتریخوالی زیات کړ.
د نوموړې په وینا، ډېری خبریالان دې ته اړ شول، چې خپلې دندې پرېږدي او له هېواده ووځي.
هغه وایي: «ټول شاهد یوو چې ځینې خبریالان په شهادت ورسول شول ، بندیان شول او ان ځیني یې په بندخونو کې شکنجه شول.»
اغلې ارغند زیاتوي، چې ډېری برخه خبریالان په کور ناست دي او بې دندې دي، ځکه په هېواد کې د خپلواکو رسنیو فعالیت په ټپه ولاړ دی او یا هم تړل شوي دي.
هغه وایي، په دې وروستیو لسیزو کې د دوحې تړون د هېواد، رسنیو او په خاص ډول خبریالانو لپاره توره دوره ده.
د دوحې تړون له کبله د طالبانو راتګ په هېواد کې شته رسنۍ هم له ننګونو سره مخ کړې دي او ان په دې وروستیو کې په هېواد کې انځوریز راپورونه هم دغې ډلې بندې کړي دي، چې دغه کار هم د خبریالانو کار سخت کړی او ستونزو سره یې لاس او ګرېوان کړي دي، چې دا له بې پولې خبریالانو سره دوښمني ده.
د اریانا ټلویزیون پخوانۍ خبریاله نسرین شېرزاد چې اوس په فرانسه کې ژوند کوي د دوحې تړون په تړاو وایي، چې د دوحې په ناستو کې د ښځو نه شتون د منلو وړ نه دي، او دغه تړون مېرمنې له خپلو حقونو بې برخه کړي دي.
هغه وایي، چې دا عمل نه یوازې د افغان مېرمنو بلکې د افغانستان د راتلونکي لپاره د زنګ خطر دی.
اخوا د پوهنتون استادانې بیا په دې نظر دي، چې د دوحې تړون ډېر تاوان ښځینه استادانو ته ورسېد او پر دوی یې ډوډۍ ودروله.
د پوهنتون پخوانۍ استاده نرګس مهمند وایي، چې د دوحې تړون ډېر تاوان ښځینه استادانو ته رسېدلی او دوی یې له مسکلي ژوند څخه شاته پرېښي دي.
د هغې په خبره، دغه تړون له ښځینه استادانو ډوډۍ واخیسته، ځکه چې ډېرې استادانې د کورنۍ یوازینۍ ډوډۍ راوړونکې وې او د دوی کورنۍ یې له اقتصادي پلوه زیانمنې کړې.
هغه زیاتوي، چې په دغه تړون کې نړۍوالې ژمنې ترسره شوې وې چې بشري حقونو ته دې درناوی وشي، خو داسې ونه شول.
د مېرمن مهمند په وینا: «نجونې او مېرمنې له زده کړو او کار محرومې شوې او د دې ترڅنګ ښځینه استادانې له علمي او څېړنیزو څېړنو شاته پاتې شوې، مګر په نوره نړۍ کې پوهنتونونه ورځ تر بلې د پرمختګ په حال کې دي، خو زموږ پوهنتونونو کې ښځینه استادانو ته د تدریس اجازه نه ورکړل کېږي.»
نرګس مهمند دا هم وویل، چې ډېری استادانې له رواني او روحي ناروغیو رنځ وړي.
ښځینه استادانې د ټولنې د علمي پرمختګ یوه ډېره اساسي برخه جوړوي، که په همدې شکل پرېښودل شي او نړۍواله ټولنه دا موضوع د خپلې اجنډا په سر کې را‌نه ولي، ښایي افغانستان لا ډېرې انزوا ته ولاړ شي.
ټولنیزې فعالانې د دوحې دغه ناکامه تړون ته د مېرمنو لپاره د یوه تریخ او تیاره تړون نوم ورکوي، چې افغان مېرمنې یې له زده کړو او پرمختګ څخه شاته پرېښي دي.
ټولنیزه فعاله ډیوه پتنګ وایي، د دوحې تړون د افغانستان د مېرمنو لپاره یو تریخ تړون دی.
د نوموړې په وینا، دغه تړون د دې لامل شو چې افغان مېرمنې له زده کړو او پرمختګ څخه پاتې شي.
د مېرمن پتنګ په خبره، د هغه وخت مشران د خپلو شخصي ګټو لپاره د هېواد ملي ګټې خرڅې کړې، تر‌څو خپل قدرت او سیاسي موقف وساتي.
هغې وویل: «په دغه تړون کې ملامت هغه مشران دي، چې د افغانستان ملي ګټې یې د شخصي ګټو لپاره خرڅې کړې. دوی فکر کولو چې د دغه تړون په لاسلیک کولو سره به ولسمشر غني له صحنې لرې کړي او ځانونه به مخ ته کړي.»
هغې دا هم وویل، چې په افغانستان کې تغییراتو ته اړتیا وه مګر په دې قیمت نه چې هېواد له پرمختګ څخه شاته پرېښودل شي.
نوموړې زیاته کړه: «د افغانستان مشرانو باید ټولو په یوه نظر د افغانستان په ګټه دا تړون لاسلیک کړی وای، نه دا چې د یو بل پر وړاندې یې د شخصي ګټو لپاره لاسلیک کړ.»
امریکايي چارواکو او یو شمېر بنسټونو بیا بیا د طالبانو پر حکومت نیوکې کړې، چې د دوحې په تړون کې کړې ژمنې یې نه دي پوره کړي.
د امریکا او طالبانو ترمنځ د دوحې تړون د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد او د طالبانو له لوري ملا عبدالغني برادر لاسلیک کړ.
د دوحې تړون د امریکا او طالبانو ترمنځ د اوږدو مذاکراتو پایله وه، چې موخه یې له افغانستانه د نړۍوالو ځواکونو اېستل، د تاوتریخوالي کمول او د سولې لپاره د داخلي مذاکراتو پیل و.
دا تړون د ۲۰۲۰ کال د فېبرورۍ په ۲۹مه د قطر په پلازمېنه دوحه کې لاسلیک شو.
د تړون پر بنسټ، امریکا موافقه وکړه چې خپل ټول سرتېري د افغانستان له خاورې وباسي، په مقابل کې طالبانو ژمنه وکړه چې د القاعده په څېر ډلو سره به اړیکې پرې کوي، تاوتریخوالی به کموي او د بین‌الافغاني مذاکراتو له لارې به د یوې هر اړخیزې سولې زمینه برابروي.
دا په داسې حال کې ده، چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته طالبان واک ته ورسېدل او ډېر ژر یې د ښځو پر زده‌کړو، کار، او ازادۍ محدودیتونه ولګول.
د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته، ښځې نه یوازې له زده‌کړو او کار څخه منع شوې، بلکې د هغوی د ټولنیز ژوند نورې برخې هم له سختو محدودیتونو سره مخ شوې.
اوسمهال ښځې نه شي کولای، چې د خپلو حقونو لپاره مظاهرې وکړي او که هڅه هم وکړي، له سخت غبرګون سره مخ کېږي.
ډېری فعالانې یا خو نیول شوي او یا هم له هېواده وتلو ته مجبوره شوې دي.
د ښځو د لاریونونو د ځپلو لپاره طالبان له تاوتریخوالي کار اخلي، خبریالانې ګواښل کېږي او د ښځو د غږ پورته کولو هر ډول هڅه له خنډ سره مخ کېږي.
د ښځو پر زده‌کړو او کار د بندیزونو له امله، د افغانستان اقتصاد ته هم ستر زیان اوښتی.
د ښځو د کار کولو منع کېدو د کورنیو اقتصادي وضعیت ته تاوان رسولی، ځکه چې ګڼې ښځې د خپلو کورنیو یوازینۍ نفقه ګټونکې وې.
سربېره پر دې، د ښځو د حضور له نشتوالي سره د افغانستان روغتیايي او تعلیمي سکتورونه هم زیانمن شوي، چې د ټولنې پر پرمختګ منفي اغېز لري.
د ښځو د مشارکت نه‌شتون نه یوازې د هغوی پر ژوند، بلکې د ټول هېواد پر راتلونکي ناوړه اغېز کوي.

په کراچۍ کې د سویلي افريقا او انګلنډ کرېکټ لوبډلو ترمنځ د نن لوبې پچه انګلنډ وګټله او لومړۍ يې د توپوهنې پرېکړه وکړه.

انګلنډ لوبډلې په ۳۸.۲ اور کې د خپلو ټولو لوبغاړو په سوځېدو ۱۸۰ مندې هدف وټاکه.

سویلي افريقا لوبډلې دغه هدف د خپلو دوو لوبغاړو په سوځېدو په ۲۹.۱ اور کې پوره کړ او بريا يې خپله کړه.

که انګلنډ دغه لوبه په لوړ توپير له سویلي افريقا ګتلې وی، نیمه پايلوبې ته د افغانستان د تګ فیصدي ډېرېده.

اوس مهال نیوزيلنډ، هند، سویلي افریفا او اسټرالیا د اتلانو جام نيمه پايلوبو ته لاره پيدا کړې.

د افغانستان کرېکټ ملې لوبډلې په لومړي ځل د کرېکټ ۸ غوره لوبډلو (اتلانو جام) سیاليو کې برخه لرله.

د دې سياليو له الف ګروپ نیوزيلنډ او هند لوبډلې نیمه پايلوبي ته لاړې، پاکستان او بنګلدېش له لوبو بهر شول.

پاکستان او بنګلدېش په دوو – دوو سیاليو کې ماتې خوړلې او د دوی ترمنځ یوه لوبه د باران له کبله لغوه اعلان شوه.

له بي ګروپ سويلي افريقا او اسټراليا نيمه پايلوبو ته لاړل، افغانستان او انګلنډ له لوبو بهر شول.

د بي ګروپ سيالۍ د بارانونو له کبله حساس پړاو ته ولاړې.

افغانستان په لومړۍ سیالۍ کې له سويلي افريقا ماتې وخوړه، په دویمه لوبه کې يې قوي لوبډله انګلنډ ماته کړه او له اسټرالیا سره سیالي يې د باران له کبله لغوه شوه.

د اسټرالیا او سويلي افريقا یوه لوبه هم د باران له کبله مساوي اعلان شوه.

کرېکټ شنوونکي په دې سيالیو کې د افغانستان ګډون او انګلنډ ته ماتې ورته کول له لاسته راوړنو ډک يادوي.

دغه سيالیو کې افغان لوبغاړو نوي تاريخونه جوړ کړل او یو شمېر نویو لوبغاړو په کې تجريبې زياتي کړي.

د مارچ میاشتي په نهمه نېټه به د اتلانو جام پايلوبه تر سره شي.

د دغې ډلې د سترې محکمې په خبرپاڼه کې راغلي، چې د جوزجان ولایت د محکمې د پرېکړې له مخې یې دوه ورځې وړاندې د پنځو ښځو په ګډون ۱۳ کسانو ته د «زنا او نامشروع اړېکو» په جرم په عام محضر کې سزا ورکړه.

سترې محکمې یاد کسان مجرمین او تورن یاد کړي او ویلي یې دې چې د بدني سزا ورکولو ترڅنګ یې شپږ کسان په درې کاله، پنځه کسان په څلور کاله او دوه کسان یې په درې کاله بند محکوم کړي دي.

سره له دې چې په عام محضر کې خلکو ته د بدني سزاګانو ورکولو له امله په طالبانو ډیري نیوکې کیږي، خو دې ډلې په تېرو یوه اونۍ کۍ په خوست، نیمروز، غزني او تخارو ولایتونو کې د ښځو په ګډون ۳۸ کسان په عام محضر کې په دورو وهلي دي.

طالبان ادعا کوي، چې د شرعي حکمونو او د خپل مشر ملا هبت‌الله د امر او لارښوونې له مخې خلکو ته په عام محضر کې سزاوې ورکوي.
د دې ډلې ستره محکمه وايي، دوی په عام محضر کې خلکو ته ځکه سزاګانې ورکوي، چې ننداره کوونکو ته د «عبرت» سبب وګرځي او په افغانستان کې د جرمونو د مخنیوي لپاره د داسې سزاګانو ورکول اړین دي.

د افغانستان خبریالانو مرکز په کابل کې د ارزو ټلویزیون د بیا پرانستلو هرکلی کوي او په دې وخت کې د هغه تړل د ازادو رسنیو له حقونو ښکاره سرغړونه ګڼي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز د ارزو ټلوېزیون مشر بصیر عابد په حواله لیکلي نن سهار شاوخوا یوولس بجې په کابل کې د ټلویزیون د دفتر "مهرلاک" په رسمي ډول لرې شو، او فعالیتونه یې د کارمنانو په شتون سره بیا پیل شول.

د روان کال د لیندۍ په ۳۰مه نیټه، د طالبانو استخباراتو او د امربالمعروف کارمنانو د کابل په کارته ۳ کې د ارزو تلویزیون پر دفتر چاپه واچوله.

د افغانستان خبریالانو مرکز په خبرپاڼه کې لیکلي:«دوی د رسنۍ له کارمندنو سره ناوړه چلند وکړ، د هغو د بریښنایی اسنادو ذخیره کولو وسایل او کمپیوټرونه یې ضبط کړل او د ټلوېزیون اووه کارمندان یې ونیول او دفتر یې وتاړه.»

د خبریالانو مرکز همدراز لیکلي چې د طالبانو د امربالمعروف یو مسوول د ټلوېزیون په مهرلاک پر سټیکر لیکلي ول چې د غیراخلاقي سریالونو د خپرولو له امله تر امرثاني تړل شوی دی.

د تلوېزون نیول شوي کارکوونکي د پلچرخي له زندان خوشي شول او د لیکلي ضمانت په ورکولو سره چې له کابله به نه وځي او محکمې ته حاضریږي او باید محکمه پرې حکم وکړي.

نن د ارزو ټلویزیون مشر د افغانستان خبریالانو مرکز ته وویل چې محکمې حکم کړی چې د ټلویزیون دغه کارمندان بې ګناه دي او د دوی لپاره په دې رسنۍ کې د کار کولو لپاره کومه ستونزه نشته.

عابد دا هم وویل چې د ټلوېزیون سټیشن د بیا پرانستلو لپاره کوم ځانګړي شرایط نه دي ټاکل شوي.

طالبانو له دې وړاندې د بېګم او ځوانانو راډيوګانې ته هم بېرته د فعالیت اجازه ورکړه.

د طالبانو د بیا ځلي واک ته رسېدو سره دغه ډلې پر رسنیو پراخ محدودیتونه لګولي دي او د ښځو غږ یې عورت بللی دی.