د بښنې نړیوال سازمان د سویلي اسیا څانګه وايي، د پاکستان حکومت دې بلوچستان کې د بلوڅانو له بې قانونه نیولو او بندي کولو لاس واخلي. هممهاله د افغانستان لپاره د امریکا پخواني استازي زلمي خلیلزاد ویلي، په پاکستان کې د بشري حقونو پراخه سرغړونه دې ودورول او عمران خان باید خوشي شي.
د بښې نړیوال سازمان د سویلې اسیا څانګې پر خپله اېکسپاڼه لیکلي، په بلوچستان کې د بلوڅانو د غیري قانوني توقیفونو په دوام تېره ورځ د «د بلوڅو د یوالې غورځنګ» مرکزي کمیټې غړې بیرګ بلوڅ او د هغې ورور حمال بلوڅ د ترهګرۍ ضد چارواکو له لوري له خپله کوره ایستلي او بندیان دي او همدارنګه د ورکو شویو کسانو د کورنۍ د دوو ښځو په ګډو پنځه تنه غړي هم دوه ورځې وړاندې نیول شوي او بندیان دي.
یاد سازمان وايي، په بلوچستان کې د غیرقانوني توقیفونو لړۍ بشري حقونو له مکلفیتونو د پاکستان د سرغړونې په توګه د بلوچ فعالینو او مخالفینو په نښه کولو د ځورونکې نمونې یوه برخه ده.
د بښنې نړیوال سازمان وايي، حکومت د هغو بلوڅانو په وړاندې ظالمانه عمل کوي، چې د خپلو ورکو خپلوانو د برخلیک په اړه ځوابونه غواړي.
د بښنې نړیوال سازمان د بلوچستان له چارواکو غوښتنه کړې، چې له بې قانونه توقیفونو ډډه وکړي او سمدلاسه دې ټول کسان خوشي کړي.
په ورته مهال د افغانستان لپاره د امریکا ځانکړي پخواني استازي زلمي خلیلزاد هم پر خپل اېکسپاڼه لیکلي، چې په پاکستان کې د بشري حقونو پراخه سرغړونه باید ودرول شي او د پاکستان پخوانی لومړی وزیر عمران خان دېله زندانه خوشی شي.
د نيوزيلنډ او پاکستان د کرېکټ لوبډلو د ۵ شل اوره لوبلړۍ دريمه سيالي پاکستان د ۹ ويکټو په توپير وګټله. د دې لوبلړې دوه مخکنۍ سیالۍ کوربه نیوزيلنډ ګټلې وې او څلورمه لوبه د راتلونکې یکشنبې په ورځ کيږي.
د نيوزيلنډ او پاکستان کرېکټ لوبډلو ترمنځ د ۵ شل اوره سیاليو د دريمې لوبې پچه پاکستان وګټله او کوربه نيوزيلنډ ته يې د توپوهنې بلنه ورکړه.
نیوزلينډ د ۹ لوبغاړو په سوځېدو ۲۰۵ منډې هدف وټاکه.
د پاکستان تېز توپ اچونکي حارث روف درې لوبغاړي وسوځول.
د پاکستان کرېکټ لوبډلې په ۱۶ اور کې د یوه لوبغاړي په سوځېدو دغه هدف پور کړه او کوربه نیوزيلنډ ته یې د ۹ ويکټو په توپير ماتې ورکړه.
پاکستاني توپ وهونکي حسن نواز په ۴۵ توپونو ۱۰۵ منډې جوړې کړې او د لوبې غوره لوبغاړی هم وټاکل شو.
د دې ۵ شل اوره لوبلړۍ په لومړۍ سیالې کې نيوزيلنډ د ۹ ویکټو او په دویمه کې يې د ۵ ويکټو په توپير پاکستان مات کړی و.
نیوزيلنډ له پاکستان سره ۵ شل اوره او درې يو ورځنۍ سيالۍ لري.
په پاکستان کې د خراسان ډایري په نوم یوې رسنۍ راپور ورکړی، چې د ۱۴۰۴ کال په لومړۍ ورځ سهار مهال د «ټي ټي پي» وسله والو د پښتونخوا ایالت په بنو ولسوالۍ کې د پولیسو یوه پوسته نیولې او خپله بېرغ یې پرې هسک کړی دی.
په راپور کې د یوې امنیتي سرچینې له قوله لیکل شوي، چې پاکستاني پولیسو په سیمه کې څو ورځې دمخه دغه پوسته له دې کبله پرېښې وه، چې د وسله والو شمېر پرې ډېر شوی او دوی یې نور د ساتلو توان نه درلود.
سرچینې زیاته کړې، چې د پولیسو شمېر د کموالي له کبله دغه پوسته مخکې له مخکې خالي شوې وه.
همدا راز سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د پښتونخوا ایالت د لکي مروت ولسوالۍ په نورنګ بازار کې ناڅرګنده وسله والو د هاشم خان په نوم د پولیسو یو سرتېری په ډزو وژلی دی.
په پښتونخوا کې نا امنۍ مخ په پراخیدو ده، ځايي سیاستوال او اوسېدونکي د پاکستان مرکزي حکومت تر څنګ پوځ ته د پړې ګوته نېسي.
د دغه ایالت سیاستوال وايي، روانه نا امني د حکومت د بې غورۍ له کبله ده او په لوی لاس یې د پښتنو په سیمه کې اور بل ساتلی دی.
په پښتونخوا کې د پاکستاني طالبانو وروسته له هغې سترګې وکړې، چې په افغانستان کې پخوانی جمهوري حکومت ونړید او د دغه ډلې متحدین افغان طالبان په پر کابل واکمن شول.
پاکستان ګیلې او شکایتونه کوي چې پر دوی روانه نا امني له افغانستان څخه جوړه شوې او هلته طالبانو «ټي ټي پي» ته خوندي پناه ځایونه ورکړي، خو افغان طالبان یې ورسره نه مني.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د پنجشنبې په ورځ ټینګار وکړ، چې د افغان تابعیت کارت (ACC) لرونکو او نورو ناقانونه بهرنیانو د وتلو لپاره ټاکل شوی ضربالاجل نه دی بدل شوی. دغه وزارت د افغان کډوالو د ایستل کېدو په تړاو د ملګرو ملتونو اندېښنې هم رد کړې دي.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاند، شفقت علي خان د خپل اونیز خبري کنفرانس پر مهال ویلي، چې د حکومت په هغه پرېکړه کې هېڅ بدلون نه دی راغلی، چې د مارچ میاشتې له پای ته رسیدو وروسته افغان کډوال بېرته خپل هېواد ته استوي.
د پاکستان حکومت د مارچ تر ۳۱مې وروستۍ نېټه ټاکلې، څو د ACC کارت لرونکي او نور ناقانونه افغان کډوال باید په خپلې خوښې له دغه هېواده وځي او که داسې ونه کړي؛ نو په په زور به وویستل شي.
د ملګرو ملتونو اندېښنو ته د پاکستان غبرګون
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاند د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ (UNHCR) او نورو ادارو هغه اندېښنې رد کړې چې د افغان کډوالو پر ایستلو پراخې نیوکې کړې دي.
نوموړي وویل: «موږ د یونسیار سره د مشورې کولو مکلفیت نه لرو. اول خو دا چې پاکستان د کډوالو د کنوانسیون غړی نه دی. هر څه چې موږ د تېرو ۵۰ کلونو راهیسې د افغان کډوالو لپاره کړي، دا ټولې بشري مرستې وې. پاکستان له خپلې برخې څخه ډېرې زیاتې همکاري کړي، خو له دې وروسته افغانان باید د پاکستان ویزه ولري.»
دا څرګندونې داسې مهال شوي، چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي، د افغان کډوالو د تدریجي ستنېدو غوښتنه کړې ده.
نوموړي په کابل کې له بهرنیو ډېپلوماټانو سره د روژه ماتي پر مهال وویل: «افغان کډوال باید په درناوي سره بېرته ستانه شي، دا پروسه باید تدریجي وي نه ناڅاپي.»
د پاکستان حکومت د ناقانونه بهرنیانو د ایستلو بهیر د ۲۰۲۳ کال د نومبر له لومړۍ څخه پيل کړی دی.
د دغه هېواد د کورنیو چارو وزارت ویلي، کډوالو ته د خپلې خوښې ستنېدو لپاره کافي وخت ورکړل شوی.
د پاکستان لومړي وزیر شهباز شریف، د روان کال په سر کې څو پړاویزه تګلاره تصویب کړه چې له مخې یې نږدې درې میلیونه افغان کډوال له دغه هېواده ایستل کېږي.
اسلام اباد سره له دې چې د نړۍوالو بشري ادارو له انتقادونو سره مخ دی، یو ځل بیا یې ټینګار کړی چې د کډوالۍ قوانین به ارو مرو پلي کوي.
همدا راز هغه افغان کډوال چې د ملګرو ملتونو د POR کارتونه لرونکي کولای شي د روان زېږدیز کال تر پایه په دغه هېواد کې پاتې شي.
د معلوماتو له مخې د افغان کډوالو ډېر شمېر یې له لسیزو راهیسې د پښتونخوا ایالت په بېلابېلو سیمو کې مېشت دي.
پر کابل د طالبانو له واکمن کیدو راوروسته یو شمېر هغه افغانان چې د امریکایي پوځیانو تر څنګ یې له امریکايي ادارو او لوېدیځو هېوادونو هېوادونو سره دندې ترسره کړې پاکستان ته کډوال شوي دي.
دغه لسګونه زره کسان چې یوازې ۲۵زره یې د امریکا د بیا مېشتیدنې پروګرام په تمه ناست دي هم د وتلو له ګواښ سره مخ دي.
اندېښنې دا دي چې د امریکا او لوېدیځو هېوادونو دغو افغان متحدینو ته د طالبانو له لوري مرګوني ګواښونه پېښ دي او که افغانستان ته ولېږل شي ؛نو د ژوند او مرګ ترمنځ ایسارېږي.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار څه موده دمخه خبرداری ورکړی و، چې د هغو افغان کډوالو د ایستل کیدو پر سر هم غور کوي، چې امریکا او لوېدیځو هېوادونو یې د پناه غوښتنې قضیې رد کړي دي.
د پاکستان حکومت د ترهګرۍ د تازه څپو پر وړاندې د نویو پوځي عملیاتو د رد خبره داسې مهال کړې، چې په پښتونخوا او بلوچستان ایالتونو کې وسله وال فعالیتونه ورځ تر بلې مخ په پراخیدو دي. د پاکستان کورنیو چارو وزارت سلاکار وايي، چې ښايي نوي پوځي عملیات پیل نه شي.
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت یوه سلاکار طلال چودهري د پنجشنبې په ورځ خبري غونډې ته ویلي، چې په پارلمان کې د امنیتي غونډې په ترڅ کې چې د لومړي وزیر شهباز شریف تر څنګ په کې د پوځ مشر عاصم منیر هم ګډون کړ و، د نویو پوځي عملیاتو په تړاو په کې هېڅ بحث نه دی شوی.
د پاکستان ډان ورځپانې د هغه له قوله زیاته کړې، د (عزم استحکام) پوځي عملیات او د ملي عمل پلان (NAP) به د ترهګرۍ د جرړو ایستلو لپاره دوام ومومي.
دا څرګندونې د پښتونخوا د سر وزیر علي امین ګنډاپور د هغو څرګندونو په غبرګون کې شوې چې په خپل ایالت کې یې د نویو پوځي عملیاتو خلاف دریځ ښکاره کړ او ګواښ یې وکړ چې هېڅ ډول عملیاتو ته به اجازه ورنه کړي.
سیاسي ناندرۍ او تورونه
طلال چودهري د ګنډاپور دریځ ته په اشارې وویل: «د هغه خبرې د امنیتي پرېکړو په اړه ابهام او لانجې رامنځته کوي.»
هغه د پښتونخوا د سر وزیر خبرې «د اندېښنې وړ» وبللې او ویې ویل، د ترهګرۍ ضد جګړه کمزورې کول یې هدف دی.
چودهري له ګنډاپور وغوښتل، که د ترهګرۍ ضد جګړه کې مرسته نه شي کولی، نو لږ تر لږه د هغوی ملاتړ دې نه کوي.
نوموړي همداراز د تحریک انصاف ګوند (PTI) د وروستیو ترهګریزو بریدونو د زیاتوالي مسوول وباله او ادعا یې وکړه چې د تحریک انصاف ګوند د واکمنۍ پر مهال وسله والې ډلې یو ځل بیا منظمې شوي دي.
د چودهري په خبره، سره له دې چې د ترهګرۍ د تازه ګواښونو په تړاو مهمه غونډه جوړه شوې وه، خو د تحریک انصاف استازو په کې ګډون ونه کړ.
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت دغه سلاکار پخوانی لومړی وزیر عمران خان چې دا مهال په زندان کې دی «د ترهګرو اصلي ملاتړ کوونکی» وباله. هغه زیاته کړه: «عمران خان یوه اوونۍ ووروسته د جعفر اېکسپرېس ریل ګاډي برید وغندلو.»
د ترهګرۍ زیاتېدونکی ګواښ
طلال چودهري وویل، پاکستان هره ورځ د شاوخوا ۹ ترهګریزو بریدونو سره مخ دی، چې په کې لږ تر لږه درې امنیتي سرتېري او دوه ملکي وګړي وژل کېږي او ۷ امنیتي منسوبین او ۴ عام وګړي ټپیانېږي.
د ورکړل شویو شمېرو له مخې، د جنورۍ له لومړۍ نېټې تر د مارچ ۱۶مې پورې « ۱۱۴۱ کسان د دغو بریدونو کې وژل شوي چې ۱۱۲۷ » یې د پښتونخوا او بلوچستان اوسېدونکي دي.
هغه وایي، د فبرورۍ په میاشت کې د تېر کال همدې مودې ته په کتو د بریدونو کچه ۳۰ سلنه لوړه شوې چې ۹۵ سلنه یې یوازې په پښتونخوا او بلوچستان کې شوي.
چودهري د ایالتي حکومتونو پر فعالیت نیوکه وکړه او ویې ویل: «که پښتونخوا او بلوچستان د جګړې لپاره چمتو نهوي، نو دا ګواښ به څنګه ختم کړو؟»
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت سلاکار په خبره، امنیتي ځواکونه هره ورځ ۱۸۰ استخباراتي عملیات ترسره کوي او مشکوک کسان هم نیسي.
چودهري د عمران خان له هغې طرحې سره هم مخالفت وښود چې د سولې لپاره د مذاکراتو وړاندیز یې کړی و.
هغه وویل: «موږ یوازې له هغو کسانو سره خبرې کوو، چې وسله یې نه وي پورته کړې.»
په افغانستان کې د طالبانو تر واک ته رسیدو وروسته په پښتونخوا او بلوچستان کې نا امنۍ تر بل هره وخته پراخې شوي او د وسله والو ډلو فعالیتونه هم چټک شوي دي. پاکستان دعوه لري چې د «ټي ټي پي» په ګدون بلوڅ بېلتون پاله ډلې د طالبانو تر سیوري لاندې له افغانستانه رهبري کېږي.
پاکستاني چارواکو په رسنیو او بېلابېلو سیاسي ناستو کې پر طالبانو نیوکې کړي، چې د دوی ضد وسله والو ته یې په افغان خاوره کې پناه ځایونه ورکړي؛ خو طالبان دغه ادعاوې د پاکستان ځان غولونه بولي.
د پاکستان او طالبانو ترمنځ سیاسي او امنیتي کړکېچ مخ په پراخیدو ښکاري.
دواړه لوري پر یو نیوکې کوي، اسلام اباد کابل ته ګوته نېسي چې له هغې ځایه په پاکستان کې نا امنیو ته زمینه برابرېږي او پر کابل واکمن طالبان بیا اسلام اباد تورنوي چې د دوی خلاف داعش وسله وال روزي.
د پاکستان پوځ په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې د پښتونخوا په ډېره اسماعیل خان کې یې د پوځي عملیاتو پر مهال د «ټي ټي پي» وسله والو پر یوه پټنځای برید کړی، چې په کې یې د یادې ډلې لس وسله وال وژلي دي. پوځ وايي، په دغو عملیاتو کې د دوی یو افسر هم وژل شوی.
د پوځ په خبرپاڼه کې راغلي، چې د پاکستاني طالبانو د دغو وژل شویو وسله والو څخه یې ځینې سپکې او درنې وسلې هم لاسته ورغلې دي.
د پاکستان پوځ زیاتوي چې په دغه عملیاتو کې یې د «تورن حسنین اختر په نوم یو پوځي افسر» هم وژل شوی دی.
پاکستاني طالبانو تر اوسه پورې د پوځ د دغو ادعاوو په تړاو څه نه دي ویلي.
پوځ ویلي، د ترهګرۍ د له منځه وړلو لپاره به د دوی دغه ډول عملیات دوام ولري، خو هم مهاله لیدل کېږي چې د پاکستاني طالبانو بریدنه له کنټروله وتلي دي.
د پښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې «ټي ټي پي» خپل فعالیتونه تر پخوا لا ډېر پراخ کړي او چټک کړي دي.
پاکستاني طالبانو وروسته له هغې خپلو وسله والو فعالیتونو کې د پام وړ زیاتوالی راوړ، چې د دوی ملګرې ډلې افغان طالبانو پر کابل واک ترلاسه کړ.
د پاکستان پوځ ادعا لري چې د «ټي ټي پي» د پراخیدونکو وسله والو فعالیتونو تر شا د طالبانو لاس دی او په افغانستان کې یې ورته خوندي پناه ځایونه ورکړي دي.
د پاکستان دغه ګوتڅنډنه یوازې تر «ټي ټي پي» پورې محدوده نه ده پاتې بلکې د جعفر اېکسپرېس پر ریل ګاډي د بلوڅ بېلون پالو تر برید وروسته یاد هېواد ادعا وکړه چې د دغه وسله والې ډلې غړي د برید پر مهال په افغانستان کې له خپلو مشرانو سره په اړیکه کې وو.
ښکاري چې د طالبانو تر سیورې لاندې د پاکستان ضد ترهګرو ډلو د موجودیت په تړاو د دغه هېواد اندېښنې دومره زیاتې کړي، چې ان له نړۍوالې ټولنې یې غوښتي، څو په افغانستان کې د دوی مخالفو وسله والو ډلو د پراخ حضور په تړاو اقدام وکړي.
بلخوا طالبان د پاکستان دا ادعاوې نه مني او څو څو ځله یې اسلام اباد مخاطب کړی، چې د خپل بام واورې دې پر دوی نه اور اچوي.
پر کابل واکمنو طالبانو ویلي، چې په پاکستان کې د نا امنۍ روانې څپې د دغه هېواد داخلي ستونزه ده او پر دوی د نیوکو پر ځای دې د خپلو ناکامیو ختمولو باندې فکر وکړي.
ملګرو ملتونو د افغانستان په تړاو په خپل وروستي راپور کې هم اندېښنه ښودلې وه، چې د طالبانو تر سیوري لاندې په افغانستان کې د القاعده شبکې، ختیځ ترکستان ډلې، پاکستاني طالبانو او نورو ترهګرو ډلو ته خوندي پناه ځایونه برابر شوي دي.
که څه هم طالبانو په ځلونو دا خبره کړې، چې د افغانستان له خاورې به هېڅ ګاونډي او بهرني هېواد ته امنیتي ګواښ پېښ نه کړي؛ خو داسې برېښي چې د ګاونډیانو په ګډون نړۍ اوس د دوی پر دغو خبرو چندان باور نه کوي.
