د تورخم له لارې له درېیو زرو ډېر افغان کډوال په جبري توګه ستانه کړی شوي

د پاکستان حکومت د رسمي شمېرو له مخې، یوازې د تېرې دوشنبې په ورځ (د وري میاشتې ۲۵مه) د تورخم له لارې د پاکستان حکومت ۳۲۴۲ افغان کډوال په جبري توګه افغانستان ته ستانه کړي دي.

د پاکستان حکومت د رسمي شمېرو له مخې، یوازې د تېرې دوشنبې په ورځ (د وري میاشتې ۲۵مه) د تورخم له لارې د پاکستان حکومت ۳۲۴۲ افغان کډوال په جبري توګه افغانستان ته ستانه کړي دي.
په خپرو شویو شمېرو کې راغلي، چې په دغه ستانه کړی شویو کې ۱۳۸۹ کسان د (ACC) کارت درلودونکي او ۱۸۵۳ بې اسنادو افغان کډوال شامل دي.
خبریالانو ته په لېږل شویو معلوماتو کې ویل شوي، چې یاد کډوال په پښتونخوا، پنجاب او کشمیر ایالتونو کې د عملیاتو پر مهال نیول شوي او خپل هېواد ته لېږدول شوي دي.
د معلوماتو له مخې، د کډوالو د ستنولو په دویم پړاو کې تر دې مهاله ۳۷۱۵۱ افغانان چې ۲۰۴۴۷ یې د (ACC) کارت لرونکي او ۱۶۷۰۴ بې اسنادو کډوال دي، د تورخم له لارې په جبري ډول ستانه کړی شوي دي.
د پاکستان حکومت په خپرو کړو شمېرو کې د ۲۰۲۳ کال راپه دې خوا ۵۶۰۵۳۴ کډوال په جبري توګه افغانستان ته ستانه کړي دي.
بل خوا بیا په پاکستان کې د افغان کډوالو د ټولنې مشر محمد تادین خان د دغه هېواد په فېډرالي حکومت غږ کړی، چې په جبري توګه د افغان کډوالو ایستل د ستونزو حللاره نه ده او حکومت دې د متقابل تفاهم او خبرو له لارې ستونزې حل کړي.
ښاغلي تره کي وویل: «موږ له څلورو لسیزو راهیسې په پاکستان کې ژوند کوو او دلته مو دوه نسلونه زیږیدلي دي.»
هغه زیاته کړه چې دغو کډوالو د پاکستان په پرمختګ کې مرسته کړې ده.
هغه له ۵۳ نادولتي موسسو څخه غوښتنه کړې، چې د پاکستان حکومت سره په مالي برخه کې مرسته وکړي، ترڅو د افغان کډوالو سره د سفر لګښت او خوراکي توکو په برابرولو کې همکاري وشي.
د یادولو وړ ده، چې د پاکستان حکومت له لوري د افغان کډوالو د ایستلو پروګرام په ډېرې چټکۍ روان دی او هره ورځ سلګونه افغانان د تورخم، سپین بولدک، غلام خان او نورو لارو څخه بېرته افغانستان ته ستنوي.


اېبيسي نیوز راپور ورکړی، له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو تر وتلو وروسته د بایډن پر حکومت نیوکې وشوې، چې امریکایي وسلې او تجهیزات یې په دغه هېواد کې پرېښودل؛ خو ترڅنګ یې ګڼ هغه افغانان هم پاتې شول، چې له ۲۰ کلنو راهیسې یې د امریکا له پوځ سره کار کړی وو.
په دغه راپور کې په امریکا کې د هغه افغان کډوال سره خبرې شوې دي، چې اوس د خپلې مېرمنې او یو زوی سره په کېرن کاونټي کې ژوند کوي.
بېکرزفیلډ او کېرن کاونټي هغه سیمې دي، چې د امریکا د سیمهییزې اردو برحاله او پخوانیو سرتېرو په ګډون د هغو کسانو د ملاتړ لپاره پېژندل کېږي، چې له دوی سره یې مرسته او کار کړی دی.
د عمر په مستعار نوم دغه افغان کډوال وایي، چې لاهم په افغانستان کې د خپلې کورنۍ د غړو لپاره اندېښمن دی.
هغه چې له خپلې درې کسیزې کورنۍ سره په کېرن کاونټي کې مېشت دی وایي، نوی ژوند یې له هغه څه ډېر توپیر لري چې هغه په ۲۰۲۱کال کې په افغانستان کې پرېښود.
د هغه په وینا، د امریکا اردو یې د لومړي ځل لپاره په ۲۰۰۱کال کې لېدلې وه.
عمر وایي، د جګړې له پیل راهیسې طالبانو په ټولنو کې ټولو ته ویلي و، چې پر امریکایي سرتېرو باور او له هغو سره مرسته او همکاري ونه کړي.
هغه وایي، طالبانو خلکو ته خبرداری ورکړی و چې «موږ له دوی سره جګړه کوو او تاسو ورسره مرسته کوئ؛ نو موږ به تاسو هم ووژنو.»
خو دغه خبرداریو د کوړنګل دره کې د (FOB) مخکینۍ عملیاتي اډې کې د هغه د کار کولو مخه ونه شوای نیولی.
هغه بالاخره د یو امریکایي سرتېري سره کار پیل کړ او په ورته وخت کې یې له طالبانو څخه خپل هویت پټ ساتلی و؛ خو بیا هم له ګڼو ګواښونو سره مخ و.
هغه په ۲۰۱۳ کې د (RPG) د چاودنې له امله ټپي شو.
هغه وایي، بل ځل طالبانو هغه خلک راټولول چې په یوه بس کې سپاره وو؛ خو هغه وتوانېد چې له هغه ځایه وتښتي.
د هغه په وینا، طالبانو په هغه بس کې سپاره اووه کسان ووژل.
کله چې د امریکا مخکیني ولسمشر جوبایډن څلور کاله وړاندې د ۲۰۲۱ کال (د اپرېل په ۱۴مه) له افغانستانه د امریکایي سرتېرو د اېستلو امر وکړ؛ عمر او د هغه مېرمن له خپلو د اسنادو سره هوایي ډګر ته لاړل.
عمر وایي:« ټول وېره کې وو او ټول خلک هوایي ډګر ته په دې تمه ورغلي وو، چې ګوندې هلته خوندي دي.»
خو د هغه په وینا، طالبانو هغه مهال لسګونه زره خلک هوایي ډګر ته د ننوتلو څخه منعه کړل.
عمر وویل: «یوه دروازه وه او شاوخوا ۵۰،۰۰۰ یا ۶۰،۰۰۰ خلک به وو، تاسو کولای شئ دغه وضعیت په ویډیو کې وګورئ، هغه ډېر ګواښونکی او بد وضعیت و.»
د هغه په وینا، له هغه وروسته نوموړي په بېلابېلو کورونو کې ځان پټ کړی و او د هغه سپانسر د بهرنیو چارو وزارت له لارې د نوموړي د وتلو لپاره کار کاوه؛ خو بلاخره له یو کال ځنډ وروسته هغه ته د هېواد پرېښودو خبر راغی.
عمر وایي: «زه له کابل څخه جلال اباد ته او بیا له هغه ځایه له تورخم لارې پاکستان ته واوښتم.»
هغه وتوانېده، چې په پاکستان کې د متحده ایالاتو سفارت ته ځان ورسوي؛ خو بیا هم هغه امریکا ته د تګ لپاره په انتظار و، هره شېبه یې داسې احساس کاوه، چې طالبان به یې د کورنۍ غړي ومومي.
عمر وویل: «ما د پاکستان له حکومته هم وېره لرله او هلته مې هم ځان خوندي نه احساسولو. ما فکر کاوه، چې ښایي دوی ما ومومي، له تورخم به مې واړوي او ما به طالبانو ته وسپاري.»
په ۲۰۲۳ کال کې عمر، د هغه مېرمن او زوی یې بالاخره امریکا ته ورسېدل.
د اېبيسي په راپور کې راغلي، چې سیمهییزو پوځي ملاتړو امریکا ته د دوی د لېږد لپاره د پیسو په راټولولو کې مرسته کړې وه، دوی ته یې کور ورکړ او دنده یې هم ورته وموندله.
عمر وایي: «زه له امریکا سره مینه لرم، زه له دې خلکو سره مینه لرم، زه له دې حکومت سره هم مینه لرم؛ ځکه چې موږ له دوی سره کار کړی او دوی زما ښه ملاتړي وو؛ نو دا اوس زما هېواد دی.»

د ډان ورځپاڼې د راپور له مخې، په پاکستان کې د مېشتو افغان کډوالو د ټولنې مشر محمد تادین خان تره کي د دغه هېواد په فدرالي حکومت غږ کړی، چې په جبري توګه د افغان کډوالو ایستل د ستونزو حللاره نه ده، حکومت دې د متقابل تفاهم او خبرو له لارې ستونزې حل کړي.
ښاغلي تره کي وویل: «موږ له څلورو لسیزو راهیسې په پاکستان کې ژوند کوو او دلته مو دوه نسلونه زیږیدلي دي.» هغه زیاته کړه چې دغو کډوالو د پاکستان په پرمختګ کې مرسته کړې ده.
تره کي يادونه وکړه، چي د ټول پاکستان په ۷۲پنډغالو کې تر ۳،۵ ميليونه زيات افغان کډوال ژوند کوي، چې څو لسیزې یې د پاکستان خلکو ښه مېلمه پالنه کړې ده.
هغه له ۵۳ نادولتي موسسو څخه غوښتنه کړې، چې د پاکستان حکومت سره په مالي برخه کې مرسته وکړي، ترڅو د افغان کډوالو سره د سفر لګښت او خوراکي توکو په برابرولو کې همکاري وشي.
هغه دا هم ویلي، چې ډیری ستنېدونکي په افغانستان کې کور، دندې او د سوداګرۍ فرصتونه نه لري، چې دې چارې ستنېدونکي افغان کډوال له ډیرو ستونزو سره لاس او ګریوان دي.
د یادولو وړ ده، چې له پاکستان څخه د افغان کډوالو د ایستلو په دویم پړاو کې چې د اپریل په لومړۍ پیل شوی تردې مهاله ۱۶۲۴۲ افغان کډوال له پاکستان څخه ایستل شوي، چې ۹۴۳۹ تنه یې په خپله خوښه او ۶۸۰۳ تنه یې په زور ایستل شوي دي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې (یو این اېچ سي ار) او (ای او ایم) د معلوماتو له مخې، د مارچ له لومړۍ نیټې د اپریل تر پنځمې پورې شاوخوا ۱۹۳۳۴ افغان کډوال د تورخم، غلام خان، سپین بولدک، بادیني او بهرامچې له لارو افغانستان ته ستانه شوي دي.
د پاکستان حکومت له لوري د افغان کډوالو د ایستلو پروګرام په ډیر چټکۍ روان دی او هره ورځ سلګونه افغانان بېرته افغانستان ته ستنوي.

عربي رسنۍ «نیو عرب» راپور ورکړی، چې د سعودي عربستان د کورنیو چارو وزارت د یکشنبې په ورځ مکه کې یو افغان وګړی اعدام کړی. خبر زیاتوي؛ دغه کس بادشاه قول سلیماني نومېږي، چې د هیرویینو په قاچاق تورن شوی و.
د سعودي عربستان د کورنیو چارو وزارت په وینا، سلیماني سعودي عربستان ته د قاچاق لپاره د هیرویین کڅوړې د بدن دننه تېرې کړې وې او هڅه یې دا وه، چې د بدن له لارې دغه کڅوړې قاچاق کړي.
راپور کاږي، چې تر څېړنو وروسته نوموړی په رسمي ډول د سترې محکمې لهخوا په اعدام محکوم شوی او وروسته د اعدام د ترسراوي لپاره شاهي حکم هم صادر شو.
د سعودي عربستان د کورنیو چارو وزارت په یو بیان کې ویلي، چې د نوموړي اعدام د نشهیي توکو په وړاندې د دغه هېواد سخت دریځ په ډاګه کوي او «د نشهیي توکو له بلا څخه د خپلو خلکو د خوندیتوب» پر ژمنې ټینګار کوي.
دغه وزارت زیاته کړې، چې حکومت به د نشهیي توکو قاچاق وړونکو او وېشونکو په وړاندې سختې سزاګانې وضع کړي.
دغه وزارت خبرداری ورکړی، هرڅوک چې دغه جرم ترسره کړي؛ نو له قانوني سزا سره به مخ شي.
د اعدامونو په برخه کې سعودي عربستان تل د نړۍوالو تر نیوکو لاندې دی.
تر دې وړاندې هم د بشري حقونو ډلو ریاض تورن کړی، چې د مخالفینو د ځپلو او د لاریونونو د مخنیوي لپاره د مرګ له سزا کار اخلي.

د طالبانو د سرحدونو، قومونو او قبایلو چارو وزیر ملا نورالله نوري وایي، چې دغه ډله د افغانستان پر ټوله خاوره بشپړ حاکمیت لري او د هېواد یوه ډبره هم د بل چا لاس کې نهده. نوموړي دا څرګندونې د کابل د کوهدامن سیمې اړوند قومي مشرانو سره په یوې لیدنه کې کړې دي.
د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان ملي راډیو ټلوېزیون راپور ورکړی، چې په دې لیدنه کې دغو قومي مشرانو په ټينګار سره ویلي، چې دوی به هېچا ته اجازه ور نه کړي څو د افغانستان امنیت اخلال کړي.
ملا نورالله نوري ویلي: «د افغانستان د خاورې یوه ډبره هم د بل چا په لاس کې نه ده، طالبان پر ټوله خاوره بشپړ حاکمیت لري.»
په راپور کې د کوهدامن د قومي مشرانو له قوله ویل شوي، چې تېر ۲۰ کاله د خلکو هېڅ هم خوندي نه وو او د حکومت واګې د بل په لاس کې وې.
په راپور کې بیا هېڅ کوم هېواد ته اشاره نه ده شوې.
یاد طالب چارواکی په داسې حال کې د افغانستان د بشپړ حاکمیت خبرې کوي، چې څه موده مخکې د ایران د بهرنیو چارو وزیر هم ویلي و، چې اوس پر افغانستان یوازې یوه ډله واکمنه ده.
سېدعباس عراقچي ویلي و، له طالبانو مخکې «د افغانستان بېلابېلې سیمې د مختلفو ډلو په واک کې وې، خو اوس دغه هېواد د طالبانو په واک کې دی او امنیت هم ټینګ دی.»
یاده دې وي، چې له دې مخکې هم طالب چارواکو ویلي و چې افغانستان یو خپلواک او ازاد ملي حاکمیت لري او د هېچا تر اغېز لاندې نهدی.
دوی په داسې حال کې دغه څرګندونې کوي، چې د مولوي عبدالکبیر او یعقوب مجاهد په ګډون یو شمېر طالب چارواکو په وار-وار ویلي، چې د دې ډلې حکومت داسې امکانات نه لري، څو د افغانستان پر هوایي حریم د بېپیلوټه الوتکو د ګرځېدو مخه ونیسي.
اخوا، د پاکستان په ګډون بیا د سیمې یو شمېر هېوادونه پر طالبانو تور لګوي چې دغې ډلې په خپله خاوره کې بهرنیو ترهګرو ډلو ته پټنځایونه ورکړي دي.

د سره صلیب نړۍوالې کمېټې ویلي، د افغان کډوالو جبري بېرته ستنول به په افغانستان کې بشري ناورین رامنځته کړي. دغې کمېټې زیاته کړې، د سرې میاشتې نړۍوالې ټولنې سره په شریکه غواړي چې د افغاني سرې میاشتې ټولنې سره مرسته وکړي، څو د ۵۰ زره افغان کډوالو اوږد مهاله اړتیاوي پوره کړي.
د سره صلیب نړۍوالې کمېټې د یوې اعلامیې په خپرولو سره اعلان کړی، چې اووه نیم لکه سویسي فرانک یې ځانګړي کړي، څو افغاني سرې میاشتې ته یې ورکړي.
د اعلامیې له مخې، دغه پیسې به بېرته راستنېدونکو افغان کډوالو ته د بېړنۍ روغتیایي خدمتونو، خوړو او د اوبو برخو کې ولګول شي.
په دغه اعلامیه کې راغلي: «افغانستان ته د راستنېدونکو کډوالو بشري اړتیاوې لوړې دي. ډېرو په پاکستان کې خپل ژوند او شخصي مالونه پرېښي دي. ماشومان چې ډېری یې له مخکې له خوارځواکۍ سره مخ دي ځانګړي پاملرنې ته اړتیا لري. ډېری کورنۍ د سفر په جریان کې جلا شوي او د کورنیو اړیکو د بیا رغولو لپاره مرستې ته اړتیا لري. اوږد مهاله مرستې ته به هم اړتیا وي ترڅو خلکو سره مرسته وکړي، چې په افغانستان کې خپل ژوند بیا پیل کړي.»
طالبانو هم په دې برخه کې د بېړني اقدام پر اړتیا ټینګار کړی.
د افغاني سرې میاشتې سرپرست شېخ شهاب الدین دلاور ویلي: " راستنیدونکي خلک د ډېرو ننګونو سره مخ دي، چې دوی نه شي کولی یوازې تګ و راتګ وکړي. ښځې او ماشومان د راستنېدونکو د پام وړ برخه استازیتوب کوي او د دوی خوندیتوب او هوساینې ته تضمین ورکول باید زموږ لومړیتوب وي. د یوه سیمه ییز سازمان په توګه چې په ټول هېواد کې شتون لري، زموږ موخه د خلکو سره د خپل ژوند د بیا رغونې لپاره سمدستي مرستې او اوږدمهاله مرستې چمتو کول دي."
په افغانستان کې د سره صلیب او سرې میاشتې ټولنې (IFRC) د نړۍوال فډراسیون د موقت پلاوي مشر احمد سلیمان د افغان کډوالو په اړه د بحران د احتمالي کچې په اړه اندېښنه څرګنده کړې.
نوموړي ویلي " دا متحرک وضعیت به په مېلیونونو خلکو اغېزه وکړي. سمدستي اړتیاو ته رسېدنه - لکه خواړه، روغتیا پاملرنې، او سرپناه - زموږ لومړیتوب دی، IFRC او ملي ټولنې د ARCS سره یوځای کار کوي ترڅو د دې ننګونو سره مبارزه وکړي او د اړتیا وړ خلکو سره مناسب ملاتړ چمتو کړي."
د سره صلیب نړۍوالې کمیټې همداراز ویلي، چې اوس مهال په افغانستان کې شرایط د خوارځواکۍ د لوړې کچې او د اقتصاد د کړکېچن کېدو په ترڅ کې د ډېرو خلکو د دوامداره راستنېدو لپاره مناسب نه دی.
دا په داسې حال کې ده، چې په هېواد کې هم زرګونه کسان د بېلابېلو ستونزو له امله بې ځایه شوي دي.
د راپورونو له مخې، شته بشردوستانه مرستې د اوسنیو اړتیاوو د پوره کولو لپاره کافي نه دي او یوازې د ډېرو خلکو بېرته راستنېدو سره به ډېر فشار رامنځته شي.
د سره صلیب نړۍوالې کميټې په نړۍوالې ټولنې غږ کړی، چې افغانستان ته د راستنېدونکو خلکو د مخ په زیاتېدونکي بشري اړتیاوو پوره کولو لپاره کافي ملاتړ چمتو کړي.