مریم امرخېل: د لرې پرتو سیمو ماشومانو ته مو د زده کړو د دوام هڅې زیاتې کړي دي
د کوچي ماشومانو لپاره د کېږدۍ تر عنوان لاندې د ګرځنده ښوونځي مشره مریم امرخېل وایي، چې د هېواد د لرې پرتو سیمو ماشومانو ته یې د زده کړو د دوام په موخه هڅې زیاتې کړي دي.
د کوچي ماشومانو لپاره د کېږدۍ تر عنوان لاندې د ګرځنده ښوونځي مشره مریم امرخېل وایي، چې د هېواد د لرې پرتو سیمو ماشومانو ته یې د زده کړو د دوام په موخه هڅې زیاتې کړي دي.
ددغو ښوونځيو مالي چارې د عامو افغانانو په مرستو ترسره کېږي او یاد بنسټ یو ځل بیا کمپاین پیل کړی، څو مرستې راټولې کړي چې ښوونځي یې بندې نه شي.
د کېږدۍ بنسټ تر چتر لاندې په لرې پرتو سیمو کې نږدې ۱۲ سوه افغان ماشومان زده کړې ترلاسه کوي.
د دغه بنسټ مشرې په خپله فېسبوک پاڼه کې په یوه ویډيوي پېغام کې وویل: «کېږدۍ ګرځنده ښوونځي خپل فعالیت په ۲۰۲۰ کال کې پیل کړ، چې افغانستان کې له زده کړو څخه د محرومو ماشومانو لپاره ښوونځي جوړوي. زموږ د ښوونځیو زیاته برخه زده کوونکي کوچیان دي چې د دوی لپاره سیار ښوونځي لرو. له نېکه مرغه تېر کال موږ د نورستان او بامیان ولایتونو ماشومانو ته هم د زده کړو زمینه برابره کړه.»
د مریم امرخېل په وینا، د دوی بنسټ د بهر مېشتو افغانانو په مالي مرسته د افغانستان په نهو ولایتونو کې ماشومانو ته د زده کړو زمینه برابره کړې.
نوموړې په دغه ویډيوي پېغام کې وایي: «کېږدۍ د خپلو اداري او همدارنګه د زده کوونکو ټول لګښت او چارو د سمبالېدو لپاره ازادې مرستې په خیریه شکل راټولوي چې زیاته برخه بهر مېشتي افغانان او همدارنګه بهرنیان دي چې دوی ته یې د GoFundMe له لارې خپلې مرستې رالېږي .»
هغه زیاتوي: «موږ د نوي کال لپاره بیاځلي د مرستو راټولو کمپاین پیل کړی دی چې په تاسو ټولو غږ کوم، دې کمپاین کې د کېږدۍ سره برخه واخلئ ترڅو زموږ د زده کوونکو سره د دوی بل ګام کې برخه واخلئ».
ددغه بنسټ د معلوماتو له مخې، د دوی د یوه زده کوونکي کلنی لګښت د کتابونو، قرطاسیې، ښوونکي معاش، خیمې او ټولو نورو اداري لګښتونو په شمول ۴۷۳۳ افغانۍ کېږي.
که څه هم د زده کړو په برخه کې یاده فعاله پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته، جرمني ته کډواله شوې، خو له دې سره - سره یې په هېواد دننه کې د نجونو په ګډون سلګونو کسانو ته د زده کړو زمینه برابره کړې ده.
سره له دې چې په افغانستان کې د لرې پرتو سیمو زیات شمېر ماشومانو زده کړو ته لاسرسی نه درلود، خو تېر جمهوري حکومت تر ډېره دا ستونزه هواره کړې وه او هڅې روانې وې چې ماشومان په هېڅ ځای کې له زده کړو بې برخې نه شي.
په ۲۰۲۱ کې د طالبانو بیا واکمنېدو سره د زده کړو بهیر هم ټکنی شو، نړۍوالې مرستې کمې شوې او همدا ډول د طالبانو له لورې له شپږم ټولګي پورته د نجونو پر وړاندې د ښوونځيو او نورو لوړو زده کړو دروازې وتړل شوې.
د نجونو پر زده کړو د طالبانو بندیز په کور دننه او په نړۍواله کچه له سخت غبرګون سره مخ شوی دی، زیات شمېر هېوادونو خپلې مرستې مشروطې کړې خو دې غبرګونونو او د نړۍوالو فشار د طالبانو په دریځ کې بدلون نه دی راوستلی.
دغه شورا زیاتوي، چې د افغانستان په لوېدیځ کې هغه ښځې، نارینه او ماشومان چې په غیر رسمي استوګنځیو کې ژوند کوي، لا دمخه د نړۍوالې پاملرنې له نهشتوالي سره سخته ضربه خوړلې ده.
د ناروې د کډوالو شورا په خپل راپور کې هرات کې په غیر رسمي استوګنځیو کې د خلکو وضعیت ارزولی او دغه راپور یې د اپرېل پر ۱۸مه خپور کړی دی.
په راپور کې راغلي، هغه افغانان چې ګاونډیو هېوادونو ته د تګ لپاره لازم اسناد او د تګ امکانات نه لري، ډېری یې د لویو ښارونو په څنډو کې په ککړو او ناوړه غیر رسمي استوګنځیو کې اوسېږي. په دغو سیمو کې ژوند د بقا لپاره یوه ورځنۍ مبارزه ده، ماشومان پلاستیک ټولوي او کورنۍ یوازې له وچې ډوډۍ او چای سره ورځ تېروي.»
یادې شورا په دغه راپور کې له ځینو هغو کسانو سره خبرې کړي، چې په دغو ناوړه استوګنځیو کې ژوند کوي.
کله چې نړۍوالو هېوادونو خپلې مرستې پرې کړې، دوی له هر څه بېبرخې پاتې شوي.
په راپور کې د ۷۵ کلنې بي بي ګل یادونه شوې، چې هرات ښار ته څېرمه په یوه غیر رسمي استوګنځي کې اوسيېږي او د هغې څلور لمسیان د پلاسیټک ټولولو لپاره هره ورځ ښار ته وځي، تر څو کورته د ژوندي پاتې کېدو وسایل برابر کړي.
بلخوا، دین محمد چې ۳۸کلن دی، د یوې لس کسیزې کورنۍ سرپرست دی او هڅه کوي په داسې ښار کې خپلې کورنۍ ته د اړتیا وړ شیان برابر کړي، چې هلته د کار زمینه ډېره محدوده ده.
دی وایي: «موږ کافي خواړه، اوبه یا سرپناه نهلرو او ټول لس کسان مو په یوه کوچنۍ کوټه کې ژوند کوو.»
دوی په ۲۰۱۷ کال کې د بادغیس ولایت څخه د سختې وچکالۍ او شدیدو شخړو له امله تښتېدلي.
دین محمد وایي، چې د افغانستان روان اقتصادي بحران هره ورځ د دوی پر ژوند منفي اغېز کوي.
هغه وایي: «زه ښار ته ورځم، خو هلته هېڅ کار نه پیدا کېږي. حتی اړ شوم خپل مشر زوی ښار ته واستوم چې پلاستیک ټول کړي. موږ دا پلورو، ترڅو د کورنۍ لګښتونه پوره کړو.»
اته کلن مرتضی او ۱۱ کلن الیاس هغه دوه وروڼه دي چې د خپلې غیر رسمي استوګنځي مخې ته غرمنۍ خوري.
دغه وروڼه او د دوی پاتې کورنۍ له اوو کلونو راهیسې له کندز څخه د جګړې له امله تښتېدلي او هرات ته کډه شوي دي او له هغه وخته دوی په یو غیر رسمي استوګنځي کې ژوند کوي.
د دوی د پلار خوش محمد په وینا، د دوی وضعیت ورځ تر بلې خرابېږي.
خوش محمد وایي، چې له څو کلونو راهیسې د افغانستان لپاره د نړۍوالو مرستو کمېدو له امله د دوی ژوند کې هېڅ ښهوالی نهدی راغلی.
وروستیو او ناڅاپي مرستو کمښت دا وضعیت لا پسې خراب کړی دی.
د ناروې د کډوالو شورا وایي، په تېرو ۲۲ کلونو کې د دوی لپاره دا تر ټولو ستونزمن حالت دی، چې دوی ورسره مخ شوي دي.
دغه شورا زیاتوي: «موږ خپلې مرستې نه بندوو. موږ لا هم دې ته ژمن یو چې په افغانستان کې پاتې شو، ترڅو له بېځایه شوو ښځو، نارینهوو او ماشومانو سره مرسته وکړو او ډاډ ترلاسه کړو چې هغه ټولنې چې د لسیزو جګړو او اقلیمي بدلون له امله اغېزمنې شوې، نههېروو.»
دغې شورا له نړۍوالې ټولنې وغوښتل، چې په افغانستان کې د نورو ناورینونو د مخنیوي لپاره باید جدي اقدام وکړي.
د ناروې د کډوالو شورا وایي: «د افغانستان خلک باید یوازې پرېنښودل شي. دوی بېړنیو او دوامداره مرسته ته اړتیا لري، نه یوازې د ژوندي پاتې کېدو لپاره، بلکې د دې لپاره چې خپل ژوند له عزت او هیلې سره بېرته ورغوي.»