د تېر جمهوري نظام د ولسمشر مرستیال امرالله صالح د هند او پاکستان ترمنځ د نښتو "عملیات سندور" او "عملیات بنیان المرصوص" پرتلنه کړې. صالح په خپل اېکس کې لیکلي، چې هند په پوره معنا پياوړی دی او اوربند د پاکستان د ژغورنې وسیله شوه.
د افغانستان د پخواني ولسمشر مرستیال همداراز وایي، چې هند د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د بېاغېزۍ له درکه پرېکړه وکړه، چې د ۱۹۴۵ کال د پنځو زبرځواکو هېوادونو تر رحم او کرم لاندې نه شي.
نوموړی زیاتوي، سندور پوځي عملیات د هند د پیاوړي ځانباورۍ، ستراتیژیکې خپلواکۍ او حاکمیت ښکاره نښه وه.
امرالله طالح لیکلي: «هند، دا مفهوم له منځه یووړ چې ترهګر او د ترهګرو ملاتړي جلا دي. دواړه یې هدف وګرځول. دا مفکوره چې د پاکستان ځیني ځواکمن خودسري چارواکي د ترهګرو بریدونو ته اجازه ورکوي، هم ختمه شوه. دا یو نوی چوکاټ دی؛ اوس باید د انکار کولو لپاره بل ډول توجیهات جوړ شي.»
نوموړی همدا راز زیاتوي: «هلته جګړه روانه وه او جګړه پلان کې وه. د دې تر څنګ پاکستان له IMF نه پور وغوښت، چې په حیرانوونکې توګه ومنل شو. دا مهم دی، ځکه پاکستان ښایي د بشپړې جګړې د مالي تمویل وړتیا ونه لري، خو محدودې جګړې کولای شي. جګړه خو په IMF پورونو نه شي ګټل کېدای.»
د افغانستان دغه لوړپوړی پخوانی چارواکی زیاتوي، چې ستراتېژیک زغم او فرهنګي(ځانساتنه) هم حد لري.
نوموړی وایي: «دا حد د اپرېل ۲۲مه د لشکر طیبه ترهګرو وازمایه. ښایي هغوی غوښتل هغه څه پېښ شي چې پېښ شول، خو له هغې ماجراجویۍ څه لاسته رانهوړل. شاید غوښتل یې هند سپک کړي. خو داسې ښکاري چې لا هم د ۲۰۰۸ کال په ذهني حالت کې بند پاتې دي.»
صالح زیاتوي، داسې ښکارېده چې نورخان هوایي اډه به خوندي وي خو د هندي ځواکونو بریدونو وښوده چې د دوی په زړه کې پوځي اډې نه یوازې دا چې خوندي نه دي بلکې، په اسانۍ هدف ګرځېدلی هم شي.
امرالله صالح د اېکس په دغه پوسټ کې زیاتوي، چې پاکستان مذهبي انحصار له لاسه ورکړی.
نوموړی وایي: «پاکستان نور د اسلامي فتوا پر انحصار قابو له لاسه ورکړې. د هند علماوو خپله فتوا خپله حکومت ته وړاندې کړه. دا هغه مذهبي بُعد و چې پاکستان به تل د مسلمان امت د ملاتړ لپاره کاراوه، اوس ختم شو. د یادونې وړ ده، دیوبند په هند کې دی.»
دغه پخوانی چارواکی زیاتوي، چې له هند څخه ډېر لږ معلومات رسېدلي، چې دا ښيي د عملیاتو د چوپتیا اصولو او د ولسي یووالي د ملاتړ مهارتونه ډېر قوي دي.
یاده دې وي، چې تېره شپه هندي هوایي ځواکونو د پاکستان په څو ښارونو کې مهمې پوځي اډې په نښه کړې او هوایي بریدونه یې پرې وکړل.
په ورته مهال د پاکستان پوځ هم د غچ اخیستنې په موخه د بریدونو خبرداری ورکړ او د راپورونو له مخې، د هند په بېلابېلو ځایونو کې یې پوځي تاسیسات په نښه کړل.
له دغو بریدونو وروسته د شنبې په ورځ د متحده ایالاتو په همکارۍ د دواړو هېوادنو ترمنځ اوربند وشو.
د هند او پاکستان ترمنځ په نښته کې د مالي او ځاني تلفاتو راپورونه ورکړل شوي، خو تر اوسه کره معلومات نه دي خپاره شوي.
د جي ایف پي د ۲۰۲۵ کال لپاره د هند د دفاعي ځواک بودیجه د پاکستان د پوځ له بودیجې یوولس برابره زیاته بللې ده او ویلي یې دي چې هند د ۲۰۲۵ - ۲۶ کال لپاره شاوخوا ۷۸.۷ میلیارده ډالره بودیجه لري او پاکستان بیا د ۲۰۲۵ - ۲۶ کال لپاره ۷.۶ میلیارده ډالره بودیجه لري.
پرتلنه ښيي چې هند د پوځي ظرفیت له پلوه تر پاکستان څو برابره پیاوړی دی، چې زیات پوځ او جنګي وسایل لري.
د پوځ شمېر او جوړښت:
• هند: شاوخوا ۵.۱۳ میلیونه نظامي پرسونل لري، چې پکې ۱.۴۶ میلیونه فعاله پوځیان، ۱.۱۵ میلیونه احتیاطي ځواکونه او ۲.۵ میلیونه غیررسمي ملېشې شاملې دي.
• پاکستان: ټولټال ۱.۷ میلیونه نظامي پرسونل لري، چې پکې ۶۵۴,۰۰۰ فعاله پوځیان، ۵۰۰,۰۰۰ غیر رسمي ملېشې(پارامیلیټري) او ۵۵۰,۰۰۰ احتیاطي ځواکونه شامل دي.
هوايي ځواکونه:
• هند: ۲,۲۲۹ نظامي الوتکې لري، چې پکې ۶۴۳ جنګي الوتکې شاملې دي.
• پاکستان: ۱,۳۹۹ نظامي الوتکې لري، چې پکې ۴۱۸ جنګي الوتکې شاملې دي.
ځمکنی ځواک:
• هند: ۳,۱۵۱ جنګي ټانکونه لري.
• پاکستان: ۱,۸۳۹ جنګي ټانکونه لري.
بحري ځواک:
• هند: یوه هوایي بېړۍ، ۱۱ ډیسټرایرونه، ۱۷ فریګیټونه، او ۱۶ ابدوزونه لري.
• پاکستان: ۸ فریګیټونه، ۵ ابدوزونه، او ۳ کورویټونه لري.
اټومې وسلې:
• هند: شاوخوا ۱۷۲ اټومي سرګلولې لري.
• پاکستان: شاوخوا ۱۷۰ اټومي سرګلولې لري.
که څه هم پاکستان د ځینو برخو لکه د ځانچاودو توپونو او راکټي توپخانې غښتلې برخه لري؛ خو هند د پوځي پرسونل، وسلو، او بودیجې له پلوه برلاسی دی.
د دواړو هېوادونو ترمنځ د اټومي وسلو شتون، هر ډول شخړه لا خطرناکه کوي.
