د ازبکستان یوه کرنیزه مرستندویه جوپه بلخ ته رسېدلې
د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت وایي، چې د ازبکستان هېواد له لوري د مرسته شویو کرنیزو توکو یوه جوپه بلخ ولایت ته رسېدلې او په حیرتان بندر کې طالبانو ته سپارل شوې ده.
د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت وایي، چې د ازبکستان هېواد له لوري د مرسته شویو کرنیزو توکو یوه جوپه بلخ ولایت ته رسېدلې او په حیرتان بندر کې طالبانو ته سپارل شوې ده.
دغه وزارت په یوه خپور کړي خبر کې ویلي، چې دغه مرستندویه جوپه نن په حیرتان بندر کې د ازبک چارواکو لهخوا د یاد وزارت مسوولینو ته سپارل شوې ده.
د ازبکستان هېواد له لوري په رارسېدلې دغه جوپه کې چې له ۲۰ ټنو ډېره ده؛ د اصلاح شویو تخمونو په ګډون نور کرنیز توکي هم شامل دي.
د دغه وزارت د غلو دانو برخې مشر مصباح الدین مستعین ویلي، ټاکل شوې ده چې په نږدې راتلونکې کې ازبکستان د افغانستان سره د ګرنیزو ماشینونو په برخه کې هم مرسته وکړي.
د طالبانو د امربالمعروف او شکایتونو اورېدو وزارت په یوې خبرتیا کې ویلي، خواله رسنیو کې ټولې هغه پاڼې څاري چې د دوی د «عقیدې ضد او غیر اخلاقي» فعالیتونه کوي.
دوشنبه د (غويي ۲۲مه) د دغه ډلې تر واک لاندې ملي ټلوېزیون د یاد وزارت د ویاند سېف الاسلام یوه غږیزه خبرتیا خپره کړه، چې پکې یې د خواله رسنیو پر کاروونکو تازه محدودیتونه لګولي دي. نوموړی وایي، د خلکو د دیني هیلو د پوره کولو له مخې هېڅ فرد او بنسټ ته دا اجازه نشته چې خواله رسنۍ د خپلو ناسمو او «غیر اخلاقي» موخو لپاره وکاروي.
هغه زیاتوي: «ټولنیزې رسنۍ باید د کره خبرونو خپرولو، دیني عصري علومو د ترویج، د مسلمان امت د یووالي او یو بل درناوي لپاره وکارول شي.»
د طالبانو امربالمعروف وزارت ګواښ کړی، چې دوی ټول هغه کسان څاري چې د دغې ډلې پر ضد څرګندونې کوي او ټولنیز روان تخریبوي.
سېف الاسلام خیبر وویل: «ټولو ته یادونه کوو، چې د ټولنیزو رسنیو هر ډول غیر مشروع او غیر اخلاقي استعمال د قانوني تعقیب وړ دی.»
طالبانو تر دې دمخه هم د بیان پر ازادۍ سخت بندیزونه لګولي دي. په افغانستان کې خلک نه شي کولای، چې په ازادانه توګه په خواله رسنیو کې سیاسي نظریات څرګند کړي او یا هم په عامه ناستو کې د طالبانو پر کړنو نیوکې وکړي.
د دغه ډلې استخباراتو د خپلې دویم ځل واکمنۍ راهیسې د هېواد په ګوټ، ګوټ کې د خواله رسنیو هغه کاروونکي بندیان کړي او شکنجه کړي، چې د دوی پر ضد یې فعالیتونه کړي دي.
له دې سربېره طالبانو پر رسنیو او خبریالانو هم سخت بندیزونه لګولي دي.
د دغو بندیزونو له کبله په کابل او ولایتونو کې د رسنیو سیاسي خپرونې لومړی د طالبانو له لوري څارل کېږي او بیا په سانسور ډول خپرېږي.
یو شمېر نړۍوالو بنسټونو په افغانستان کې د بیان ازادۍ او رسنیو روان وضعیت د جدي اندېښنې وړ بللی دی.
د طالبانو د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي د ملګرو ملتونو روغتیا نړۍوال سازمان استازي ایډوین سینیزا سلاوډر څخه غوښتنې کړې، چې د روغتیا په برخه کې ورسره ځانګړې همکاري وکړي.
د (غویي ۲۲مه) د یاد وزارت په خبرپاڼه کې راغلي، چې د دغه ناستې پر مهال د روغتیایي سېسټم پر پیاوړتیا، روغتیایي کارکوونکو د ظرفیت لوړونې، د پولیو وایرس مخنېوي او روغتیا نړۍوال سازمان له لوري د سرطاني ناروغیو د روغتون پر جوړېدو خبرې شوې دي.
جلالي له یاد سازمان څخه د سرطاني ناروغیو د روغتون لپاره د تجهیزاتو او د انتاني ناروغیو د روغتونونو د ملاتړ په برخه کې د همکارۍ غوښتنه وکړه.
د طالبانو روغتیا وزیر د روغتیایي سېسټم پر کېفیت او ښه والي هم ټینګار کړی دی.
یاده ډله داسې مهال له ملګرو ملتونو څخه د روغتیا په برخه کې د همکارۍ غوښتنه کوي، چې د روغتیا نړۍوال سازمان لا وار دمخه د افغانستان د روغتیايي سکټور په تړاو جدي اندېښنې ښوولې دي.
یاد سازمان په خپل یوه راپور کې ویلي و، چې د امریکا پراختیایي مرستو له کبله په هېواد کې یو شمېر روغتونونه تړل شوي او په دې برخه کې بودجه هم د پام وړ را کمه شوې ده.
په راپور کې راغلي و، چې طالبان د افغانستان د روغتیايي سېسټم د چلولو لپاره هېڅ ډول تګلاره، کافي بودجه او هوډ نه لري چې له کبله یې ناروغان له ګڼو ننګوونو سره مخ دي.
همدا راز وېره ښوول شوې وه، چې د افغانستان روغتیایي سکټور د ګړنګ پر غاړه ولاړ دی او که لازم اقدامات ونشي؛ نو دا ناورین به لا پراخ شي.
د پاکستان اېکسپرېس ټربیون ورځپاڼې د باوري سرچينو له قوله خبر ورکړی، چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د پاکستان له ځانګړي استازي محمد صادق سره په ناسته کې ډاډ ورکړی چې د افغانستان له خاورې به اسلام اباد ته هېڅ ډول ګواښ نه پېښېږي.
یادې ورځپاڼې په راپور کې ویلي، چې دغه ژمنې په یوې درې اړخیزه غونډه کې چې د چین ځانګړي استازي هم پکې ګډون لاره؛ شوې دي.
د دغې ناستې موخه د درېیو هېوادونو ترمنځ د سیاسي، امنیتي او اقتصادي اړیکو پراختیا بلل شوې ده.
سراج الدین حقاني پاکستاني استازي ته ډاډ ورکړی، چې د هند او او پاکستان په روانه کشاله کې دې د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې له امنیتي وضعیت څخه ډاډمن اوسي.
راپور کې د حقاني له قوله لیکل شوي، چې نوموړي د طالبانو له لوري چین او پاکستان سره د متقابل درناوي او تفاهم په دوام ټینګار کړی دی.
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر ډاډ څرګند کړی، چې د افغانستان خاوره به د هېڅ بهرني هېواد او په ځانګړې توګه د ګاونډیانو پر ضد نه کارول کېږي.
یادې ورځپاڼې کابل ته د محمد صادق سفر بریالی بللی او ډاډ یې څرګند کړی، چې هلته یې د پاکستان د امنیتي اندېښنو په تړاو ګټورې ناستې ولاړې کړې دي.
دا داسې مهال ده، چې پاکستان په وار وار طالبانو ته ګوته نیولې چې «ټيټيپي» ته یې په افغان خاوره کې خوندي پناه ځایونه ورکړي دي.
تر دې څو اونۍ دمخه د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر محمد اسحاق ډار هم کابل ته سفر کړی و او بیا یې هیله څرګنده کړه، چې له طالبانو سره یې د سیمې او پاکستان د امنیت په تړاو ګټور بحثونه کړي دي.
په خېبر پښتونخوا او بلوچستان کې ورځ تر بلې ډېرېدونکې نا امنۍ د اسلام اباد لپاره لوی سرخوږی ګڼل کېږي او د خپل باور له مخې غواړي، چې پر افغان طالبانو د پاکستاني طالبانو مخه ډب کړي.
امریکایی څېړونکی او د سولې په انسټیټیوټ کې د افغانستان او مرکزي اسیا پروګرام پخوانی مشر سکاټ وارډن وايي، چین هڅه کوي چې د افغانستان په نادره فلزاتو خپله ولکه ټینګه کړي.
د واشنګټن ټایمز د راپور له مخې؛ وارډن د ټرمپ ادارې لهخوا د امریکا د سولې انسټیټیوټ تړل هم وغندل او ویې ویل، چې دا په منځني ختیځ کې د چین لپاره یوه ډالۍ کېدای شي.
د امریکا د سولې انسټیټیوټ فعالیتونه د تېر کال (د مارچ په ۱۷مه) د ټرمپ ادارې لهخوا وځنډول شول او ډېری کارکوونکي یې له دندو ګوښه شول.
سکاټ وارډن په دغه انسټیټیوټ کې د افغانستان او مرکزي اسیا د پروګرام رییس و.
واشنګټن ټایمز ورځپاڼې د هغه له حوالې لیکلي، په داسې وخت کې چې چین د خپلې "یو کمربند، یوې لارې" پروژې له لارې په سیمه کې لویه پانګونه کوي؛ د امریکا د سولې انسټیټیوټ تړل د بیجېنګ لپاره یوه ډالۍ کېدای شي.
ښاغلي وارډن ویلي، چې افغانستان په پاکستان او منځنۍ اسیا کې د چین د ګټو د نښلولو لپاره خورا مهم دی.
د دغه پخواني امریکایي چارواکي په وینا؛ چین د پاکستان په زېربناوو کې لویه پانګونه کړې او همدارنګه یې په منځنۍ اسیا کې په زېربناوو، سوداګرۍ او انرژۍ سکتورونو کې خپله پانګونه زیاته کړې ده.
سکاټ وارډن وویل:« د چین د نفوذ ساحه د سیمهییز اتصال او د نادره ځمکنیو عناصرو د کېندنې په تړاو (هغه عناصر چې په افغانستان کې ډېر دي؛ خو لا تر اوسه کېندل شوي نه دي) چین هڅه کوي، چې په دغې سیمه کې خپله ولکه او نفوذ پراخ کړي.»
دغه امریکایی څېړونکی وايي، چې د امریکا د سولې انسټیټیوټ (USIP) کارکوونکو د طالبانو د واکمنۍ پرمهال د بشري حقونو د سرغړونو او د ترهګرۍ د خپرېدو مخنیوي لپاره ان د افغان وګړو او سیاسي مشرانو سره هم کار کړی و.
ښاغلي وارډن وویل:« د سیمې د ټیکاو لپاره د امریکا د سولې انسټیټیوټ هڅې د هېواد د دولتي ادارو پرتله ډېر کم لګښت لرونکې او خورا اغېزمنې وې.»
د طالبانو د لوړو زدهکړو وزیر ندا محمد ندیم وایي، هغه ملا چې د دین په تړاو د هرې پوښتنې ځواب لري «ګمراه» بلل کېږي. د هغه په خبره، ډاکټران باید ځانونه د «ګمراه» شویو ملایانو په څېر جامع الکمالات نه کړي او باید یوازې په خپله تخصصي برخه کې کار وکړي.
نوموړي دغه څرګندونې د (غويي ۲۱مه) د کابل په طبي پوهنتون کې د زدهکړیالانو په فراغت غونډه کې کړې دي.
هغه زیاته کړه: «کوښښ وکړه، د خپلې وړتیا مطابق اجرات وکړه. زموږ علماوو څخه په دغه دیني برخه کې که یوه پوښتنه چا څخه وکړه او ده ځواب کړه خپله هم ګمراه دی او نور هم ګمراهان کوي.»
د نوموړي په خبره، ډاکټران له خپل تخصص څخه دباندې هم د هر ډول ناروغیو درملنې کوي چې دا چاره ناسمه کړنه ده.
د طالبانو لوړو زدهکړو وزیر له ډاکټرانو څخه غوښتي، چې د نړۍ په عصري سېسټم د جراحۍ ترسره کولو او درملنې له چارو سره ځانونه بلد کړي.
دغه څرګندونې داسې مهال دي، چې طالبانو نجونې د طبي زدهکړو په ګډون له هر ډول لوړو زدهکړو څخه بې برخې کړې دي.
ندا محمد ندیم د نجونو د زدهکړو په تړاو د خپل مشر ملا هبت الله له لوري د لګول شویو سختدریځه بندیزونو څخه خورا په جدي ډول ننګه کوي.
په بېلابېلو وختونو کې د نوموړي څرګندونې جنجالي شوې دي او تر نیوکو لاندې راغلې دي.
د طالبانو ځینو لوړپوړو چارواکو په وار، وار د عصري زدهکړو ضد څرګندونې کړې دي، چې په دې لړۍ کې د دغه ډلې د امربالمعروف او شکایتونو اورېدو وزیر خالد حنفي عصري علوم «مباح» بللي دي.