د امريکا د پخواني ولسمشر جو بايډن په يوه تازه افشا شوي غږیز کليپ کې، چې له ځانګړي څېړونکي رابرټ هور سره يې کړې، اعتراف کړی چې د افغانستان په تړاو یې یو مهم او محرم سند د «تاریخ لپاره» ساتلی دی.
د فاکس نيوز د راپور له مخې، دا سند د پخواني ولسمشر د کور په کتابتون کې ساتل شوی او هور ترې پوښتلي، چې دا سند یې ولې له ځان سره خوندي کړی دی؟ بايډن وويل، نه پوهېږي چې ولې يې دا سند ساتلی و. هغه زياته کړه: «نه پوهېږم چې پوه وم دا سند لرم، خو دومره مهم نه و چې پرې فکر وکړم.»
څېړونکي رابرټ هور بايډن ته يادونه وکړه، چې مشهور ليکوالان لکه باب ووډوارډ او جولز ويټکاور هم په خپلو کتابونو کې د دغه سند يادونه کړې ده. هغه وپوښتل: «ايا دا سند د تاريخي يا خبري ارزښت له امله ساتل شوی و؟ بايډن ځواب ورکړ: «زما ګومان دا دی چې ما غوښتل دا سند د تاريخ لپاره وساتم. زما مطلب دا دی چې دا د افغانستان پر وړاندې زما دريځ و. له تاريخي نظره، زه باور لرم چې ځينې وختونه په نړۍ کې بنسټيز بدلونونه راځي، په ځانګړي ډول د ټېکنالوژۍ له امله.»
په دغه غږیز کليپ کې بايډن بيا د ټېکنالوژۍ پر نړۍوالو ټولنو د اغېز په اړه خبرې وکړې، خو رابرت هور يې خبره پرې کړه څو بېرته د محرم سند موضوع ته راوګرځي. بايډن وويل: «نه، بخښنه غواړم، همدا لامل و چې غوښتل مې دا وساتم. دې موضوع له افغانستان سره هېڅ تړاو نه درلود.»
له هغه وروسته بيا د بايډن يو وکيل خبرو ته داخل شو او له رابرت هور څخه يې غوښتنه وکړه، چې د وضاحت لپاره له فرضي سناريوګانو ډډه وکړي، ځکه چې بايډن مخکې ويلي وو، نه پوهېږي ولې يې دا سند درلود. هور ځواب ورکړ: «زما په اند، اوس بايد لږ استراحت وکړو.»
د دې غږيز ثبت نورو برخو کې ښکاري چې بايډن له ځينو ذهني ګډوډيو سره مخ و، هغه د خپل زوی د مړینې نېټه هېره کړې وه او د بارک اوباما د مرستیال په توګه یې دندې د پای نېټه هم نه وه یاده.
دا غږيز کلېپ د امريکا د کانګرس تر اوږدو فشارونو وروسته خپور شو، څو د بايډن د حافظې کمزوري او ذهني حالت روښانه شي.
د راپور له مخې ياد محرم سند کې د افغانستان تر څنګ د یو شمېر نورو هېوادونو نظامي وضعیت، بهرنیو تګلارو، حساسو استخباراتي سرچینو او لارو چارو په تړاو معلومات ذکر شوي دي.
په دغه ښوونځي کې د «ټي ټي پي» یوه ډله وسله وال ولاړ دي، ښوونکو او زده کوونکو ته وايي، چې له دې وروسته دې ښوونځي ته نه راځي.
زدهکوونکي او ښوونکي ټول د وسله والو د ډلمشر خبرو ته غوږ دي. هغه ورته وايي، چې له دې وروسته په «شیوا تحصیل کې» دولتي ښوونځیو ته تګ بند دی.
د «ټي ټي پي» دغه ویډیوي کلېپ ته د ملي ډېموکراټیک غورځنګ مشر او د پاکستان د پارلمان پخواني غړي محسن داوړ هم غبرګون ښودلی.
هغه اندېښنه ښودلې، چې «ټي ټي پي» د وزیرستان په «شیوا تحصیل» کې د دولتي ښوونځیو په تړل کیدو سره «ماشومان د زده کړو له حق» څخه محروم کړي دي.
هغه دا څرګندونې د (غوايي ۲۷مه) د خواله رسنیو پر اېکس پاڼه کړي. محس داوړ زیاته کړې: «دا تازه اقدام څرګندوي چې په سیمه کې حکومت نشته او وسله والې ډلې په ازاده توګه ګرځي. ماشومان او ښوونکي په نښه کېږي. دا څه ډول واک دی؟ دولت چېرته دی؟»
ښوونکي، زده کوونکي او د «ټي ټي پي» جنګیالي
په خپره شوې ویډیو کې ښکاري، چې وسله وال له خپلو سپکو او درنو وسلو سره د ښوونځي په انګړ کې ولاړ دي. زده کوونکي له له درسي ټولګیو راویستل شوي او تر شنه اسمان لاندې د «ټي ټي پي» وسله والو خبرې اوري.
د وسله والو یو ډلمشر وايي: «د هلکانو او نجونو پرمخ د دولتي ښوونځیو د بندیدو پرېکړه د ملکي وګړو پر کورونو د پاکستاني پوځیانو د توغندیزو بریدونو په غبرګون کې کړې ده او تر هغې چې بند نه شي، نو دا ښوونځي به هم تړلي وي.»
دغې ویډیو کې د وسله پره لاس جنګیالي په خبره: «موږ د ښوونځیو د ورانولو نیت نه لرو او دا مې زړه بېخي نه مني چې د دې وړکو سکول دې خراب شي.»
د پاکستاني طالبانو دا پېغام رسوونکی وسله وال زیاتوي، چې د دولتي ښوونځیو زده کوونکو لپاره یې په خصوصي ښوونځیو کې د زده کړو اسانتیاوې برابرې کړې دي.
ویډیو کې ښکاري، چې یو وسله وال د ښوونځي له زدهکوونکو چارچاپېره ګرځي، هغه ګوته پر ماشه اېښې او اخوا دېخوا ګوري او ورته ناست زده کوونکي د پاکستاني طالب دغه تګ راتګ پسې سترګې اړوي او غلي غلي یې څاري.
پښتونخوا کې زیاتیدونکی تاوتریخوالی
د ۲۰۲۱ کال په اګسټ کې پر کابل د طالبانو تر واک ته رسیدو وروسته په پښتونخوا کې د دوی متحدې وسله والې ډلې «ټي ټي پي» هم سترګې وکړې او خپل فعالیتونه یې پراخ کړل.
د راپورونو له مخې دغې ډلې له امریکایي ځواکونو څخه «پاتې شویو وسلو» ته هم لاسرسی پیدا کړ او همدې چارې هم د دوی د فعالیتونو په چټکیدو کې مرسته وکړه.
د شمالي او سویلي وزیرستان تر څنګ د پښتونخوا په بېلابېلو سیمو کې هره ورځ اوس یاد وسله وال د پاکستاني پوځیانو سره په نښتو اخته وي او د پراخې مرګ ژوبلې خبرونه هم ورکوي.
همدا راز د پاکستان پوځ هم د دغې وسله والې ډلې پر ضد خپل فعالیتونه ګړندي کړي دي.
بل لوري ته د پاکستان حکومت ادعا کړې، چې پر کابل واکمنو طالبانو په خپله خاوره کې د «ټي ټي پي» وسله والې ډلې ته خوندي پناه ځایونه ورکړي او ان ملاتړ یې هم کوي.
که څه هم طالبانو د پاکستان دغه څرګندونې رد کړې، خو ملګرو ملتونو په خپل وروستي امنیتي راپور کې هم ورته اندېښنه څرګنده کړه.
په دې راپور کې راغلي وو، چې د طالبانو تر واک لاندې په افغانستان کې د القاعده شبکې په ګډون پاکستاني طالبانو خوندي پټنځایونه موندلي دي.
پر کابل اوسنیو واکمنو د پخواني جمهوري نظام او بهرینو ځواکونو پر ضد د جګړې پر مهال له ښوونځيو څخه د سپر په توګه کار اخیستلو او اوس برېښي چې «ټي ټي پي» هم دغه لاره نیولې ده.
پښتونخوا او د ملکي وګړو مرګ ژوبله
د سختدریځۍ او نا امنۍ له ډېروالي سره په پښتونخوا کې د ملکي وګړو ژوند هم له جدي ننګوونو سره مخ شوی دی.
د مئ میاشتې په ۱۵مه نېټه پاکستاني پوځیانو د ډېره اسماعیل خان د دره زینده شیخ میله کلي کې د یوې کورنۍ پر پنځو ماشومانو مرمۍ ورولې او ټپیان کړي یې دي.
د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین د یادې پېښې د غندلو تر څنګ ویلي، چې د پاکستان پوځ په پښتنو سیمو کې د وسله والو پر ځای ملکي وګړي په نښه کوي.
له دغې پېښې یوه اوونۍ مخکې د مئ په ۷مه نېټه بیا د پښتونخوا د خېبر ولسوالۍ اړوند په تېرا سیمه کې پاکستاني پوځیانو د ملکي وګړو پر کورونو مرمۍ وېشتې وې.
په یاده پېښه کې د ماشومانو په ګډون سپین ږیري هم ټپیان شوي وو.
همدا راز نیوکې کېږي چې د «ټي ټي پي» د بریدونو له کبله هم وخت ناوخت ملکي وګړو ته زیانونه اوښتي او اړ شوي چې له خپلو سیمو کډې وکړي.
پښتانه سیاستوال او غبرګونونه
د عوامي نشنل ګوند مشر ایمل ولي خان په ګډون یو شمېر نورو پښتنو سیاستوالو په پښتونخوا کې د نا امنۍ روانو څپو اندېښمن کړي او ان د تېر کوچني اختر پر مهال د یاد سیاسي ګوند مشر د همدې ناکراریو له کبله د اختر مبارکیو لپاره د یو بل کورونو ته له ورتګه هم خلک منعه کړل.
د پښتونخوا سیاستوالو په وار وار ویلي، چې د پاکستان پوځ په لوی لاس په دغه ایالت کې د جګړې اور ګرم ساتلی او د وسله والو د له منځه وړلو لپاره یې چندان ګټور اقدامات هم نه دي کړي.
همدا راز اندېښنه ښوډل شوې وه، چې د یاد ایالت یو شمېر سیمې هم اوس د «پاکستاني طالبانو په ولکه» کې دي او د حکومت واکمني په کې کمه شوې ده.
هدفي وژنې، ځانمرګي بریدونه او مخامخ وسله وال بریدونه د اندېښنې وړ مسلې بلل شوې دي.
د «ټي ټي پي» تر څنګ داعش وسله والې ډلې هم تېره اوونۍ د پېښور په څمکنیو کې د پولیسو پر یو پوستې ځانمرګی برید وکړ، چې په کې د پولیسو یو ځايی مشر لیاقت خان تر څنګ یو عسکر هم ووژل شو.
له «ټي ټي پي» سره کړکېچنې خبرې
پر کابل د افغان طالبانو له واکمنۍ سره سم اسلام اباد هڅه وکړه، چې د یادې ډلې د نفوذ څخه په ګټه اخیستنې له «ټي ټي پي» سره د سولې خبرې اترې وکړي او په همدې موخه د پاکستان پوځ د سولې یوه جرګه هم کابل ته لېږلې وه.
دغې جرګې له ډېرو خبرو اترو وروسته نه یوازې دا چې کومې پایلې ته ونه رسیده بلکې «پاکستاني طالبانو خپلو فعالیتونو» ته لا زور ورکړ.
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د دغو خبرو منځګړی و، خو هغه هم ونه توانید چې «ټي ټي پي» له پاکستان سره د سولې په خبرو اترو کې کومې پایلې ته ورسوي. اوس د پښتونخوا سر وزیر علي امین ګنډاپور څو څو ځله وویل چې چمتو دی په دغه ایالت کې د نا امنیو د مخنېوي لپاره خپله مخامخ له طالبانو سره خبرې وکړي او کابل ته لاړ شي خو اسلام اباد د تګ اجازه نه ورکوي.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر د ګنډاپور د دغې غوښتنې په غبرګون کې ویلي وو، چې هېڅوک د دوی له اجازې پرته له «پاکستاني طالبانو سره د خبرو اترو» یا هم له افغان طالبانو سره د مذاکراتو لپاره نه شي تللی.
پاکستان د نا امنۍ په جال کې
هم مهاله بیا د «ټي ټي پي» تر څنګ د بلوڅ بېلتون پالو وسله واله ډله هم د پاکستان د پوځ لپاره یو بل لوی سرخوږی دی او دغه ډلې بیا په بلوچستان کې خپل خوځښتونه ګړندي کړي دي.
دغې ډلې په تېرو څو میاشتو کې د امنیتي ادارو پر کارکوونکو لوی لوی بریدونه کړي، چې تر ټولو خونړی هغه یې د جعفر اېکسپرېس پر اورګاډي ګڼل کېږي.
په یاد برید کې بلوڅ ازادي غوښتونکو د پاکستان د بېلابېلو امنیتي ادارو د «۳۰۰ غړو» د برمته کیدو او وژل کیدو ادعاوې وکړې، خو پوځ بیا وویل چې یاد برید یې په شاه تنبولی دی.
پاکستان د طالبانو تر څنګ هند ته هم ګوته نېسي، چې د دغو وسله والو ډلو تر شاه یې د ملاتړ لاسونه دي.
همدا راز یاد هېواد د وسله والو پر ضد خپل استخباراتي او پوځي عملیات هم چټک کړي دي، خو ښکاري چې زیاتیدونکې نا امني لا هم نه ده کنټرول شوې.
د پاکستان حکومت په وار وار دا څرګنده کړې، چې د دوی په هېواد کې روانې نا امنۍ او په افغانستان کې د وسله والو ډلو شتون به د سیمې امنیت ته پراخ زیان ورسوي، خو افغان طالبانو بیا ویلي چې «تر واک لاندې خاوره» به یې د هېڅ چا پر ضد ونه کارول شي.
