په بلخ ولایت کې د طالبانو والي یوسف وفا په ولایتي اداري مجلس کې ټينګار کړی، چې په ټولو دولتي ادارو کې باید د «اسلامي امارت قوانین» په بشپړه توګه تطبيق شي. د نوموړي په وینا: «زوړ قانون لغوه او هېڅ د عمل وړ نه دی.»
په بلخ کې د طالبانو د والي دفتر د سې شنبه په ورځ (د غويي ۳۰مه) په یوې خبرپاڼه کې ویلي، چې یوسف وفا په اداري مجلس کې د خپل مشر هبت الله اخوندزاده د حکمونو او فرمانونو پر تطبیق هم ټينګار کړی.
یوسف وفا له خپلو ریسانو او امرینو غوښتي، چې په ادارو کې دې د پخواني قانون پر ځای د دوی نوي قوانين عملي کړي.
که څه هم طالبانو تر اوسه د اداري کارونو لپاره د خپل نوي قانون په اړه څه نه دي ویلي؛ خو د دغه ډلې د بلخ والي زياتوي، چې پخواني قوانين به په ټولو ادارو کې د ټاکل شوې کمېټې له لورې ارزول کېږي.
هغه ویلي: «ټولې دولتي ادارې دې د اسلامي امارت قانون او مقررات په خپلو کارکونکو باندې په بشپړه توګه تطبيق او په ادارې کارونو کې عملي کړي، زوړ قانون لغوه او هېڅ د عمل وړ نه دی.»
یوسف وفا د برېښنا ولایتي ادارې ته سپارښتنه کړې، چې د پخوانيو چارواکو د کورونو او ملکیتونو د برېښنا پورونه دې د قسط په ډول واخیستل شي.
طالبان تر ډېره په ادارو، ټولنه او خلکو باندې د «شریعت» د پلي کولو په نوم د امربالمعروف قانون او د خپل مشر هبت الله اخوندزاده فرمانونه او حکمونه عملي کوي، چې تر ډېره د خلکو له سختو نیوکو سره هم مخ شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو مشر هم څه موده مخکې ویلي و، چې د پخواني اساسي قانون یوه ماده هم نه مني او طالبان باید خپل نوی قانون جوړ کړي.
هبت الله اخوندزاده همداراز زیاته کړې وه، چې د دغې ډلې د عدلیې وزارت او سترې محکمې پخواني قوانین په لږ اصلاح سره ورته وړاندې کړي و، خو نوموړي رد کړې او ورته د منلو نه دي.
یادې ډلې ویلي، چې د دوی عالمان بوخت دي چې د «غرب» له اغېزو څخه خلاص قانون جوړ کړي.
تردې وړاندې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد له رسنیو سره خبرو کې ویلي و، چې د افغانستان د پخواني اساسي قانون ځیني مادې د تعدیل وړ دي او د دغې ډلې نوی قانون به ډېر ژر توشیح شي.
له کندهار څخه سرچينو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د سېشنبې په ورځ (د غويي ۳۰مه) ویلي، چې طالبانو په تېر یوه کال کې د پخواني جمهوريت د نظاميانو د کورنۍ غړي، دوستان او وټس اپ کې د خبرو په پلمه تر ۵۰۰ زيات ملکي کسان د سیاسي مجرمینو په نوم زنداني کړي دي.
د سرچينو په خبره، نیول شويو کسانو یوه یې هم په تېر نظام کې دندې نه درلودې.
د نیول شویو زندانیانو له ډلې یو زنداني وايي: «طالبانو زه د فېسبوک پر پوسټ راوستلی یم، زما په څېر لسګونه نور بندیان هم دي، که دې د دوی پر مشر نیوکه وکړه خو بيخي دې کافر ګڼي.»
د یو بل زنداني د کورنۍ غړي افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته ویلي: «په ډېر زحمت مو د کشر ورور سره د لیدو اجازه واخیسته، هغه یې له وسله والو جبهو سره د همکارۍ په تور یوه اوونۍ سخت شکنجه کړی و اوس یې هېڅ محکمه هم مهلومه نه ده.»
سرچينې زياتوي، چې دغه کسان هره ورځي فزيکي او ذهنې شکنجه کېږي او له کورنیو سره یې د لیدو وخت هم نه ورکول کېږي.
د کندهار لوی زندان کې دغه نیول شوي کسان وايي، چې له اسنادو، مدافع وکیل او قانوني بهير پرته له یوه کال څخه تر ۱۵ کلونو د بند په سزا محکوم شوي.
د دوی په خبره، نظامي محکمه د ملکي کسانو له جرمونو سره هېڅ تړاو نه لري.
له دې زندانیانو شاوخوا ۲۰ کسانو د طالبانو مشر هبت الله اخوندزاده ته يوه ګډه عریضه لېږلې او د پاملرنې غوښتنه یې ورڅخه کړې.
دغه عریضه او د هبت الله له لوري امضاء شوی سند هم افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته رسېدلی.
هبت الله د همدې بندیانو په عریضه پاڼه لیکلي: «که دا واقعت ولري، ۱۴ میاشتې بندیان شوي وي، جرم یې تکراري نه وي نو خوشې يې کړئ.»
د زندانیانو کورنۍ وايي، چې د طالبانو نظامي محکمه د خپل مشر له امر سرغړونه کوي او په سیاسي جرم د دغو نیول شویو کسانو هېڅ پوښتنه نه کوي.
دغه کورنۍ د طالبانو له شکنجو، ناوړه چلند او ظلم څخه هم شکایت کوي او غوښتنه کوي، چې له زندانیانو سره دې قانوني او انساني چلند وشي.
تېر کال د ملګرو ملتونو ترڅنګ يو شمېر هېوادونو او سازمانو د طالبانو تر واک لاندي زندانونو کې د شکنجو او زندانیانو سره د ناسم چلند په اړه اندېښنې ښودلې وې.
اخوا، تر دې وړاندې بیا یو شمېر داسې راپورونه خپاره شوي و چې ویل کېده د طالبانو په بندخونو کې د بندیانو د وضعیت د څېړلو بهیر پیلېږي.
په دې راپورونو کې راغلي و، چې د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده په کندهار کې د کابیني په یوې غونډه کې دستور ورکړی و، چې په دې برخه کې دې یوه ځانګړې کمېټه هم جوړه شي.
د دې راپورونو له مخې، یاده کمېټه د عالي دیوان په مشرۍ او د بېلابېلو وزارتونو او عمومي ریاستونو د استازو په غړیتوب سره جوړېده.
تر دغو راپورونو وروسته بیا معلومه نه شوه، چې یاده کمېټه جوړه شوه او که نه.
له بندیانو سره د ناسم چلند په اړه کورنۍ په داسې حال کې شکایت کوي، چې د یادې ډلې له بندخونو د لسګونو فعالینو، خبریالانو او د تېر نظام د سرتېرو د شکنجو او ځورولو راپورونه خپرېږي.
څه موده مخکې افغانستان انټرنشنل - پښتو یو څېړنیز راپور خپور کړی و، چې په کې راغلي و د طالبانو د استخباراتو په عمومي او ولایتي ریاستونو کې تورنو اشخاصو ته ۳۱ ډوله بېلابېلې شکنجې ورکول کېږي.
په لښتو او لرګیو وهل، په یخو اوبو کې ډوبول، د برېښنا شاکونه، پر پښو وهل، جنسي الې ته فشار ورکول، په جنسي الې پورې وزن تړل، د شور او ځوږ اورول، بې خوبي، په ګرمو اوبو کې ډوبول، سا بندول، د نوکانو اېستل، ژبې او غوږونو ته په پلاس فشار ورکول، له لاسونو ځوړندول، له پښو ځوړندول، په کوچنۍ پنجره کې بندول، اوږدمهاله تیاره کې ساتل، پر اوبو بندیز، د سینو د څوکو مروړل، له کوڅیو او ویښتو تړل، په خوله کې د اوبو پایپ ورکول، اوږدمهاله درول، پر مقعد د اوسپنیزې الې منډل، د کمې ډوډۍ ورکول، په سره سیخ داغل، د اوړي په موسم کې لمر ته کښېنول، د ژمي په موسم کې یخ ته کښېنول، بشپړ لوڅول او تذلیلي شکنجه، د کورنۍ او خپلوانو ګواښل، د سترګو تړل، د خوا بدوونکو درملو ورکول، د شا له خوا د ښي لاس او پښې او کیڼ لاس او پښې تړل او پړمخې اچول هغه شکنجې دي، چې د طالبانو په بندخونو کې بندیان ورسره مخ کېږي.
یاده ډله د دوی له نظام څخه د بغاوت، له بهرنیو رسنیو سره د اړیکې، له داعش سره د اړیکې، له مقاومت او ازادۍ جبهې سره د اړیکې او د پخواني جمهوري نظام امنیتي ادارو کې د دندې ترسره کول هغه لاملونه دي، چې زرګونه کسان یې په تور بندیان شوي دي.
