د طالبانو د پوهنې وزارت: په ټول هېواد کې له ۱۱ میلیونو ډېر زدهکوونکي ښوونځیو ته ځي

د طالبانو د پوهنې وزارت وايي چې په ټول هېواد کې ۱۱میلیونه او ۱۹۴ زره زدهکوونکي د دغه وزارت تر چتر لاندې ښوونځیو کې شامل دي.

د طالبانو د پوهنې وزارت وايي چې په ټول هېواد کې ۱۱میلیونه او ۱۹۴ زره زدهکوونکي د دغه وزارت تر چتر لاندې ښوونځیو کې شامل دي.
د یاد وزارت ویاند قاري منصور احمد حمزه ددې ډلې تر واک لاندې ملي ټلویزیون ته وویل، چې ۲۴۶زره ښوونکي دا مهال په ښوونځیو کې تدریس کوي او شاوخوا ۷۰زره مدرسان د دیني مدرسو له لارې اسلامي تعلیمات وړاندې کوي.
د طالبانو د پوهنې وزارت د معلوماتو له مخې، اوس مهال ۱۸،۶۸۹ ښوونځي د ښارونو او لرې پرتو سیمو په کچه فعال دي، چې ښوونیز خدمات وړاندې کوي.
نوموړی وايي، د طالبانو له واک ته رسېدو (اګست ۲۰۲۱) راهیسې د پوهنې وزارت د مشرتابه او د بشري سرچینو ریاست په هڅو، تر ۱۳۴ زرو زیات استادان، مدرسان او اداري کارکوونکي په رسمي ډول ګومارل شوي او دا مهال په ښوونځیو، دیني مدرسو او د سواد زده کړې په مرکزونوکې په تدریس بوخت دي.
دا شمېرې په داسې حال کې وړاندې کېږي چې طالبانو په ټول هېواد کې له شپږم ټولګي پورته د نجونو پر زده کړو بندیز لګولی او ښځې په ټولنیز ژوند کې له سختو بندیزونو او محدودیتونو سره مخ دي.


طالبانو او پاکستان په دې وروستیو کې یو ځل بیا پر جنجالي مسلو خبرې کړې دي او یو بل ته یې ښه نیتونه څرګند کړي؛ څو د پاکستاني طالبانو په ګډون پر بېلابېلو اختلافي مسلو یوې پایلې ته ورسېږي.
د یورو اېشیا وېب پاڼې د مقالې له مخې د دغو مسایلو د حل لپاره په بېجینګ کې د طالبانو، پاکستان او چین د بهرنیو چارو وزارت غونډه خورا مهمه وه. په یاده ناسته کې د دواړو لوریو ترمنځ پر همکارۍ ټینګار شوی دی.
په مقاله کې راغلي، که څه هم په تېرو لسیزو کې پاکستان له خپل ګاونډي افغانستان سره ژور امنېتي، سیاسي او اقتصادي کشالې لرلې؛ خو اوس یې درک کړې چې د دوی پرمختګ د افغانستان له ټیکاو سره تړلی دی.
همدا راز زیاته شوې، له پاکستان سره د چین په منځګړتوب خبرې د طالبانو مشرتابه ته دا په ډاګه کړې، چې بېجنیګ ورته یو بې بدیله ملاتړ دی.
د دغو لوریو ترمنځ کېدونکې مثبتې خبرې په سیمه کې د بدلونونو لپاره هم ګټورې بلل شوې دي. یادې وېب پاڼې زیاته کړې، چې لا هم د «ټيټيپي» مسله د اسلام اباد او طالبانو ترمنځ په بشپړه توګه حل نه ده او تر هغې چې طالبان د یادې ډلې ضد پرېکنده اقدامات ونه کړي؛ نو د بشپړ باور چاپېریال نشي رامنځته کېدلای.
همدا رنګه د طالبانو او پاکستان ترمنځ نږدې همکاري يوازې د دغو دوو هېوادونو ترمنځ نه محدودېږي. د افغانستان ټیکاو کولای شي د تاوتريخوالي کچه راټيټه کړي، سوداګري زياته کړي او د سيمې امنيت ښه کړي. له افغانستان سره د نورو هېوادونو اقتصادي نښلول، د ټولي سوېلي اسيا لپاره يو ګټور ګام ګڼل کېږي.
مقاله په پای کې کاږي، که طالبان خپلې سیاسي او اقتصادي ستونزې اداره کړي؛ نو د پاکستان ملاتړ به په سیمهییزه همکارۍ او د ټولې سیمې په راتلونکې ژورې اغېزې ولري.
له دې مقالې ور هاخوا بیا ویل کېږي، چې چین او پاکستان هڅه کوي؛ څو په افغانستان کې د هند د پراخېدونکي نفوذ مخه ونېسي.
نوي ډیلي په دې وروستیو کې هڅې کړې، چې د مخکیني جمهوري نظام تر پرځېدو وروسته ځنډنۍ شوې ډېپلوماټیکې اړیکې بیا را ژوندۍ کړي او له طالبانو سره خپل تعاملات پراخ کړي.
په تازه اقدام کې هند د افغانانو لپاره د ویزو ورکړې بهیر یو ځل بیا پیل کړ او ژمنې یې کړې، چې د بشري مرستو تر څنګ به په افغانستان کې خپلې نیمګړې پروژې بیا پیل کړي.
بېجینګ او اسلام اباد د هند له دې هڅو سره همغږي نه دي او له طالبانو یې غوښتي، چې په افغانستان کې د یاد هېواد د نفوذ مخه ډب کړي.

د طالبانو د چاپېریال ساتنې ادارې مشر مطیع الحق خالص وایي، چې د اقلیم بدلون او د چاپېریال خراب وضعیت ډېر زیان افغان مېرمنو ته اوړي. هغه وایي، نړۍوال بنسټونه باید د خپلو احصایو او راپورونو په چمتو کولو کې دغه قشر هېر نهکړي.
د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلویزیون د راپور له مخې؛ هغه د چاپېریال په تړاو په کابل کې یوې جوړې شوې غونډه کې د وینا پرمهال ویلي، «نړۍوال دې خپلې مرستې له سیاسي مسایلو سره نه تړي او خپلو مرستو ته دې دوام ورکړي.»
د طالبانو د چاپېریال ساتنې ادارې مشر زیاته کړې: «د افغانستان خلک د نړۍ د بشري ټولنې یوه برخه ده او د دغه ملت درد د ټولو درد دی او د دغه خلکو ستونزې د ټولو ستونزې دي.»
دغه طالب چارواکی په داسې حال کې افغان مېرمنو ته د اوړېدونکو زیانونو په اړه څرګندونې کوي، چې دغې ډلې په کورنیو او نړۍوالو موسسو کې د ښځو پر کار کولو بندیز لګولی دی.
له دې وړاندې ملګرو ملتونو په یوه راپور کې ویلي، چې د طالبانو لهخوا د ښځو او نجونو پر حقونو محدودیتونه او بندیزونه د دې لامل شوي چې نړۍوال هېوادونه خپلې مالي مرستې د پام وړ کمې کړي.
د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ دفتر (اوچا) وايي، چې د اپرېل په میاشت کې د بشري کارکوونکو پر وړاندې تاوتریخوالی زیات شوی.
د اوچا د راپور له مخې؛ په اپرېل میاشت کې اووه پېښې شاملې دي، چې د طالبانو لهخوا د شاوخوا ۲۹ کارکوونکو نیول او دوه نورې پېښې چې پکې د ګواښونو او لفظي ځورونې راپور ورکړل شوي؛ شامل دي.
دغو پېښو د بشري کارکوونکو ځواکمنتیا د خوندي او ګټورو فعالیتونو لپاره محدوده کړې ده.

د تهران یوه دولتي چارواکي محمد نصیري ویلي، چې په تېر کال کې یې دوه زره افغان کارګر ماشومان او د هغوی کورنۍ له ایران څخه اېستلي دي.
د اېسنا خبري اژانس د راپور له مخې؛ د تهران فلاح ادارې زیاته کړې چې تېر کال په پلازمېنه کې نږدې ۴۲۰۰ کارګر ماشومان پېژندل شوي وو، چې ۸۶سلنه یې افغانان وو.
نصیري زیاته کړې، په تهران کې یې د کارګرو ماشومانو لپاره د عدلیې وزارت، د ملیتونو عمومي ریاست او د پولیسو په ګډون د بېلابېلو څانګو سره په همغږۍ یو مرکز جوړ کړی دی.
د تهران د سترې محکمې مشر علي القاصي تېر کال ویلي و، چې په دغه ولایت کې د اغېزمن شویو ماشومانو ۸۲سلنه یې له افغانستان دي.
علي القاصي وایي، په تهران کې نږدې ۳۷۰۰ اغېزمن شوي ماشومان هم پېژندل شوي دي چې ۸۲سلنه یې بهرنيان دي.
د ایران د ماشومانو د ملي ادارې منشي علي کاظمي بیا وایي، چې د زدهکړو څخه د محرومیت او مالي ستونزې د دې لامل کېږي چې ماشومان د تهران په سړکونو کې کار ته مخه کړي.

د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس راپور ورکړی، چې پرون یکشنبه د (غبرګولي ۱۱مه) له ایران او پاکستان نه ۷۴۲کورنۍ افغانستان ته ته ستنې شوې دي.
په راپور کې راغلي، د نیمروز د ورېښمو پله او د هرات اسلام کلا له لارې له ایرانه ټول ټال ۵۹۴ کورنۍ ستنې شوې دي.
د دیورنډ کرښې له بېلابېلو لارو څخه بیا تېره ورځ یوازې ۱۴۸کورنۍ بېرته افغانستان ته ستنې شوې او په بېلابېلو سیمو کې مېشتې شوې دي.
بل خوا د خېبر پښتونخوا ایالتي حکومت هم ویلي، چې د یکشنبې په ورځ د تورخم له لارې ټول ټال ۸۳۹ افغانان بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
همدا راز د طالبانو کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت خبر ورکړی، چې تېره ورځ د پاکستان له لوري ۱۴ افغانان له زندانه تر خوشې کېدو وروسته په زوره افغانستان ته ور ستانه کړای شوي دي.
هممهاله د کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ (یونسیار) خبر ورکړی، چې د روان زېږدیز کال په تېرو څلورو میاشتو کې ۶۰۰زره افغانان له ایران او پاکستان څخه بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
د دغو کسانو نیمایي برخه یې په زوره او پاتې نور په خپله خوښه له یادو هېوادونو وتلي دي.
د افغانستان یاد دوه ګاونډي هېوادونه د افغان کډوالو لپاره له ځورونو ډک هېوادونه بلل کېږي، چې په کې افغان کډوال د پولیسو له لوري له سختو رواني او بدني شکنجو سره مخ دي.
که څه هم نړۍوالو سازمانونو له دواړو هېوادونو غوښتي، چې افغان کډوال دې په زوره نه وباسي؛ خو تهران او اسلام اباد دغو غوښتنو ته نه یوازې دا چې مثبت ځواب نه دی ویلی، بلکې د کډوالو پر ضد یې خپل اقدامات لا سخت کړي دي.

د ایران د بشري حقونو لپاره د ههنګاو په نامه سازمان وایي، چې ایران د روان ۲۰۲۵ کال د مئ په میاشت کې د ۷ افغانانو په ګډون ۱۶۳ کسان اعدام کړي دي.
دغه سازمان په خپل یوه تازه خپور کړي راپور کې ویلي، چې له دغه اعدام شویو زندانیانو څخه یې د ۱۵۷ تنو هویت په اړه معلومات ترلاسه کړي؛ خو د شپږو نورو کسانو د هویت په اړه یې څېړنې روانې دي.
د ههنګاو سازمان په راپور کې د اوو تنو افغانانو د اعدام یادونه هم شوې، چې د نشهیي توکو د قاچاق په تور نیول شوي وو؛ خو په راپور کې د دغه اعدام شویو افغانانو د نوم او هویت په اړه جزییات نه دي ورکړل شوي.
په راپور کې راغلي، چې د اعدام شویو کسانو په منځ کې یو سیاسي بندي، پدرام مدني چې د تهران اوسېدونکی و؛ د اسراییل لپاره د جاسوسۍ په تور په اعدام محکوم شوی و.
همدا راز لږ تر لږه پنخه تنه ښځینه بندیانې چې د نشهیي توکو د قاچاق او وژنو په تور محکومې وې؛ اعدام شوې دي.
د بشري حقونو لپاره دغه سازمان وایي، چې په تېر ۲۰۲۴کال کې ایران ۴۱۹ کسان د قتل په تور اعدام کړي دي.
دغه سازمان تر دې وړاندې هم ویلي و، چې د ۲۰۲۵ کال په مارچ میاشت کې ایران د ۳ افغانانو په ګډون ۵۹ تنه اعدام کړي دي.
ایراني چارواکي د افغان وګړو د اعدامونو رسمي اعلان نه کوي او ډېری افغان بندیان په یاد هېواد کې نه د کورنۍ غړي لري او نه هم قانوني وکیلان، چې د دوی قضیې مخ ته یوسي.