پاکستان: هند د سولې پرځای دښمنۍ ته لومړیتوب ورکوي

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د هندي چارواکو وروستیو پاروونکو څرګندونو په اړه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې هند د سولې پر ځای دښمنۍ ته لومړیتوب ورکوي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د هندي چارواکو وروستیو پاروونکو څرګندونو په اړه د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې هند د سولې پر ځای دښمنۍ ته لومړیتوب ورکوي.
په خبرپاڼه کې راغلي، داسې شواهد شته چې دا په ډاګه کوي چې هند په پاکستان کې د ترهګرۍ ملاتړ کوي او د پام اړولو لپاره د هند دغه ډول هڅې حقیقت پټولای نشي.
په خبرپاڼه کې په ټینګار سره راغلي، چې پاکستان سوله غواړي؛ خو د خپل حاکمیت دفاع ته هم ژمن دی.
خبرپاڼه زیاتوي، چې د کشمیر شخړه د سیمې سولې او ټیکاو لپاره په یوه بنسټیز ګواښ بدل شوی دی.
د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند رندهیر جېسوال تر دې وړاندې ویلي و:« تر هغه ځایه چې له پاکستان سره د اړیکو خبره ده، زموږ دریځ روښانه دی. هر ډول اړیکې باید دوه اړخیزې وي. ترهګري او خبرې اترې یوځای شونې نه دي. پاکستان باید هند ته هغه ترهګر وسپاري، چې دوی ته یې نوملړ سپارلی و. د اوبو تړون به تر هغه وخته پورې وځنډول شي؛ ترڅو چې پاکستان په د پولې هاخوا ترهګري ختمه نه کړي.»

ټاکل شوې ده، چې نن دوشنبه به روسي او اوکرایني چارواکي د سولې دویم پړاو مخامخ خبرو اترو لپاره د ترکیې په استانبول ښار کې سره راټول شي.
د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې؛ دا له ۲۰۲۲کال وروسته د سولې د مخامخ خبرو دویم پړاو دی، چې لومړی پړاو یې هم د تېرې (مئ میاشتې په ۱۶مه) ترکیه کې ترسره شوی و.
په لومړي پړاو خبرو کې له اوربند او سولې ته له نږدې کېدو پرته یوازې د ۱۰۰۰ – ۱۰۰۰ پوځي یرغمل شویو پر تبادله هوکړه شوې وه.
په دغه خبرو کې به د اوکراین پلاوي مشري د دغه هېواد د دفاع وزیر رستم عمروف او د روسیې له لوري د کرملېن سلاکار ولادیمیر مېدینسکي ګډون کوي.
په راپور کې راغلي، چې په دغه ناسته کې د امریکا او اروپا استازي هم ګډون کوي؛ خو د ګډون کوونکو استازو شمېر لا نه دی په ډاګه شوی.
که څه هم له دې وړاندې د دواړو لوریو شرطونه تر دې وړاندې د نه منلو وړ بلل شوي وو؛ خو روسي چارواکو ویلي، که اوکراین له ډيپلوماټيکو لارو د سولې خبرې وځنډوي؛ نو تاوان به وکړي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ (UNHCR) وايي، د روان زېږدیز کال په لومړیو څلورو میاشتو کې ایران او پاکستان ته ۶۰۰زره افغان کډوال له خپلو هېوادونو بېرته افغانستان ته ستانه کړي. له دې ډلې ايران نږدې ۴۳۵زره افغانان خپل هېواد ته ستانه کړي دي.
دغه ادارې یکشنبې په ورځ د (غبرګولي ۱۱مه» په خپرو شویو شمېرو کې په ډاګه کړې، چې له دې شمېر څخه ۲۵۲ زره او ۴۰۰ تنه کډوال په زور اېستل شوي دي.
د یونسیار د معلوماتو له مخې؛ سږکال له پاکستان څخه هم تر ۱۹۶ زرو زيات افغان کډوال بېرته افغانستان ته ستانه کړای شوي دي. له دې ډلې څخه ۳۳ زره تنه په زور اېستل شوي او نور په خپله خوښه ستانه شوي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو اداره زياتوي، چې د تېرو ۲۱ مياشتو په موده کې له پاکستان څخه ټول ټال ۹۹۸ زره او ۵۰۰ افغان کډوال افغانستان ته اېستل شوي دي؛ خو د دې ټولو له منځه، يوازې ۱۳۱ زرو څخه لږ شمېر کډوالو ته مرستې رسېدلې دي. د دغه مرستو ترلاسه کوونکو له ډلې ۵۰ سلنه ښځې وې او ۲.۴ سلنه معلولین وو.
د راپور پر بنسټ، شاوخوا ۸۷۰ زره نور افغان کډوال چې په همدې موده کې له پاکستانه ستانه شوي چې هېڅ راز مرستې یې نه دي ترلاسه کړې.
دا په داسې حال کې ده، چې ملګري ملتونه ځان د کډوالو د ملاتړ اصلي نړۍواله اداره ګڼي.
اکثره راستانه شوي کډوال شکايت کوي، چې د پاکستان د حکومت له لوري پرې د فشارونو له امله اړ شول؛ څو خپل کاروبارونه او کورونه له مالونو ډک پرېږدي.
ملګري ملتونه وايي، د هغو کسانو له ډلې چې مرستې يې ترلاسه کړې ۷۲ سلنه يې ننګرهار، لغمان، کندوز، کابل او کندهار ولایتونو کې مېشت شوي دي.
افغانستان د طالبانو په واکمنۍ کې له سخت اقتصادي ناورین، لوږې او سیاسي بې ثباتۍ سره مخ دی.
طالبان دغو تازه ستنو شویو کډوالو ته د اسانتیاو په پرخه کې پاتې راغلي دي. د دغو ستنو شویو تر ټولو جدي ستونزې د سرپناوو او روزګار په برخو کې ګڼل کېږي.
نړۍوالو سازمانونو وار دمخه خبرداری ورکړی، چې دغه تازه ستنېدونکي افغان کډوال به د لوږې تر څنګ له سختو بشري ناورینونو سره مخ شي.
طالبانو د او د ملګرو ملتونو بېلابېلو ادارو له نړۍوالو غوښتي؛ څو د دغه ستنو شویو کډوالو د ناورین مخنېوي په موخه ورسره لازمې بشري مرستې وکړي.

مولانا فضل الرحمان د طالبانو د مشر ملاهبت الله د هغه فرمان په اړه چې په کې له افغانستانه بهر وسلهواله مبارزه منعه شوې، د خپلو پخوانیو څرګندونو برعکس ويلي:« دا له لومړۍ ورځې زموږ دریځ دی، چې د مذهبي موخو د ترلاسه کولو لپاره وسلهواله مبارزه نشته.»
د پاکستان جمعیت العلمای اسلام ګوند مشر مولانا فضل الرحمان وایي، چې له لومړۍ ورځې راهیسې یې ګوند د مذهبي موخو د ترلاسه کولو لپاره د وسلهوالې مبارزې په نه کولو ټینګار کوي.
ډان ورځپاڼې راپور ورکړی، چې نوموړي دغه څرګندونې په اسلام اباد کې د کم عمره ماشومانو د ودونو د جرم په اړه د وروستي نافذ شوي قانون په اعتراضیه غونډه کې د وینا پرمهال کړې دي.
هغه ویلي، چې د ډیورند کرښې دواړه غاړو دیني عالمانو لا دمخه د وسلهوالې مبارزې په وړاندې خپله فتوا ورکړې او باید په دواړو هېوادونو کې له دغه فتوا څخه پېروي وشي.
مولانا فضل الرحمان په چین کې د وروستې درې اړخیزې غونډې ته په اشارې سره وویل:« په درې اړخیزه غونډه کې پرېکړه شوې، چې ( CPEC) به افغانستان ته وغځول شي او له هغه وروسته به د چین او پاکستان ګډه اقتصادي پروژه له ایران او منځنۍ اسیا سره ونښلول شي.»
هغه وایي، چې د سیمې اقتصادي پراختیا لپاره د پاکستان او افغانستان ترمنځ سولهییزې اړیکې اړینې دي.
مولانا فضل الرحمان په داسې حال کې د افغانستان له پولو او ډیورنډ کرښې څخه بهر د وسلهوالې مبارزې په نه کولو ټینګار کوي، چې په افغانستان کې یې د جمهوري نظام پر مهال د یوې بهرنۍ رسنۍ سره په خبرو کې د جمهوري نظام پر وړاندې جګړه جهاد بللې وه؛ خو اوس یې په پاکستان کې همدغې جګړې ته د ناروا الفاظ وکارول.

د الجزیرې ټلوېزیوني شبکې راپور ورکړی، چې اسراییل د یکشنبې په ورځ د (غبرګولي ۱۱مه) د غزې په بېلابېلو سیمو کې ۵۴ فلسطینیان وژلي دي. د راپور له مخې؛ په دغه بریدونو کې هوایي بمبارۍ او ځمکني عملیات شامل دي.
د معلوماتو پر بنسټ اسراییلي ځواکونو تېره ورځ په غزه کې د بشري مرستو د ترلاسه کولو په موخه د راټولو شویو کسانو پر یوې جوپه مخامخ ډزې کړې دي.
په دغه ډزو کې ۳۰ فلطسینیان وژل شوي او تر سلو ډېر ټپیان دي.
د ماشوم ساتنې نړۍوال سازمان په ګډون یو شمېر بشري ادارو د اسراییلي ځواکونو دغه برید په سختو ټکو غندلی دی.
له دې ور هاخوا د روانو جګړو له امله په غزه کې لوږه هم مخ په پراخېدو ده او لا تر اوسه سلګونه کسان د خوړو نشتوالي له کبله هم مړه شوي دي.
اسراییلي ځواکونو غزې ته د هر ډول بشري مرستو لېږد کاروانونه ودرولي او اجازه نه ورکوي، چې هلته خوراکي او نور اړین توکي یوسي.

د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزیر فیصل بن فرحان د اسراییل پر هغه اقدام نیوکه وکړه، چې لوېدیځې غاړې ته د عربي هېوادونو د لوړپوړي پلاوي د سفر مخه نیسي. هغه ویلي، چې دغه اقدام د اسراییل لهخوا ښکاره «افراطیت او د سولې پر وړاندې خنډ» دی.
د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې؛ بن فرحان د یکشنبې په ورځ په عمان کې د اردن، مصر او بحرین له بهرنیو چارو وزیرانو او د عربي لیګ له عمومي منشي سره ولیدل.
له بل پلوه تېره ورځ اسراییلي چارواکو ویلي و، چې د فلسطین په لوېدیځه غاړه رام الله ښار کې د عربي هېوادونو د وزیرانو پلان شوې غونډې ته به اجازه ورنه کړي.
یوه اسراییلي چارواکي رویټرز خبري اژانس ته ویلي و: «د عربي هېوادونو وزیران غواړي، چې د فلسطیني دولت د جوړولو او هڅولو په اړه د بحث لپاره په رام الله کې په یوه پاروونکې غونډه کې برخه واخلي؛ خو اسراییل به یې مخنېوی وکړي.»
