د ایران پولیسو خبر ورکړی چې د یوې افغان کډوالې کبرا رضايي قاتل یې نیولی دی. د تهران ولایت د پیشوای ولسوالۍ د پولیسو قوماندان اکبر عربي زیاته کړې چې له پوښتنو ګروېږنو وروسته، دې سړي پر جرم اعتراف کړی او دا مهال په زندان کې دی.
ایراني رسنیو د جمعې ورځ (د غبرګولي ۲۳مه) راپور ورکړی چې پولیسو شکمن کس پېژندلی او سملاسي یې تر استخباراتي او عملیاتي څېړنو وروسته نیولی دی.
د راپورونو له مخې، د کبرا رضايي په نوم د يوې افغانې کډوالې نجلۍ د جسد پاتې شونې د تهران په پاکدشت ولسوالۍ کې د یوه ۳۲ کلن ایراني وګړي په کور کې موندل شوې وې.
د ایران انصاف خبري اژانس په یوه راپور کې زیاته کړې وه چې د دې افغانې نجلۍ قاتل د هغې جسد ټوټه-ټوټه کړی او بیا یې د تېزابو په وسیله له منځه وړی و.
د امریکا په کلاهوما ښار کې فدرالي محکمې یو ۲۷ کلن افغان د داعش سره د اړیکو او په دوو ترهګریزو جرمنو مجرم وپېژند. محکمې ویلي، چې د ناصر احمد توحيدي په نوم دغه افغان خپل جرمونه منلي او د داعش سره د مالي همکارۍ په تور نیول شوی.
د امریکا په کلاهوما ښار کې فدرالي محکمې د جمعه په ورځ (د غبرګولي ۲۳مه) په یوه خبر کې ویلي، چې دغه ۲۷ کلن افغان په امریکا کې داعش ته د مالي منابعو، وسلو او مهماتو د برابرولو په تور نیول شوی او مجرم ګڼل شوی.
د محکمې مشرې پامېلابانډي ویلي: «د داعش سره همکاري کول او د ټاکنو په ورځ د بې ګناه امریکایانو پر ضد د بريد پلان جوړول د تورن کس له لورې د خلکو ژوند له خطر سره مخ کړ او د هغه هېواد سره یې خیانت کړی چې پناه يې ورکړې.»
هغې ویلي، چې تورن کس خپل جرم منلی، د کډوالۍ قانوني اسناد به هم ځني واخیستل شي او له امریکا به ویستل شي.
محکمې د خپلو ټولو شویو اسنادو له مخي زياته کړې: «توحیدي منلې، چې د ۲۰۲۴ کال د جون او اکتوبر میاشتو ترمنځ له یو بل کس سره یو ځای یې پلان جوړ کړی و، چې دوه AK-47 ډوله وسلې، ۵۰۰ مرمۍ او نور مهمات واخلي څو د نومبر پر ۵مه د ټاکنو په ورځ د داعش په استازیتوب خونړی برید وکړي.»
محکمې ویلي، چې د همکارو ادارو په مرسته به په جدي توګه د هغو کسانو پر ضد اقدام کوي چې امریکایانو ته د ترهګرۍ له لارې زیان رسوي.
محکمه وایي، چې توحيدي د داعش له یو بل همکار سره اړیکه نیولې او د برید پلان يې ورسره شریک کړی.
توحيدي او د هغه ملګری عبدالله حاجي زاده د ۲۰۲۴ کال د اکتوبر په ۷مه وروسته له هغه ونیول شول، چې په تور بازار کې يې وسلې او مرمۍ اخيستې وې.
حاجي زاده اوس ۱۸ کلن دی، چې د وسلو اړوند جرم یې منلی او اوس سزا اورولو ته په تمه دی.
د امریکا فدرالي محکمې ویلي، چې ناصر احمد توحيدي ممکن د «ترهګرو د مادي ملاتړ» په تور تر ۲۰ کلونو او عبدالله حاجي زاده د وسلو اړوند جرم باندي تر ۱۵ کلنو بند محکوم شي.
د دوی په خبره، چې دواړه به تر سزا تېرولو وروسته افغانستان ته استول کيږي او بیا په هیڅ صورت امریکا ته نه شي داخلېدلی.
د بشري حقونو د څار سازمان ویلي، چې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي رېچارډ بېنېټ په خپل وروستي راپور کې یوځل بیا د بشري حقونو د سرغړونو لپاره د یوې خپلواکې ادارې د جوړېدو غوښتنه کړې ده.
د بشري حقونو د څار سازمان په خپل راپور کې د ریچارډ بېنېټ له قوله ویلي؛ چې په افغانستان کې د تېر او روانو جدي بشري حقونو سرغړونو په ځانګړي ډول د ښځو او نجونو پر وړاندې د بشري حقونو سرغړونو په اړه دې د حساب ورکړې خپلواکه اداره جوړه شي.
بېنېټ ویلي، چې په خپل راپور کې یې افغان ښځې او نجونې د عدالت ترلاسه کولو لپاره له لویو ستونزو سره مخ دي او نوموړي د افغان ښځو او نجونو پر وړاندې د تبعیض بېلابیل ډولونه مستند کړي دي.
بېنېټ په خپل چمتو شوي راپور کې له هېوادونو غوښتنه کړې، چې د افغان ښځو په وړاندې د جدي بشري سرغړونو شواهد راټول، خوندي او د سرغړونکو پر ضد دې قضايي دوسیې جوړې کړي.
نوموړي ویلي:«دا اداره به د طالبانو پر ضد د بې پروايي پر وړاندې مهمه وسیله وي او د نړیوالو قضايي هڅو ملاتړ به وکړي.»
بېنېټ له هېوادونو غوښتنه کړې ده، چې په سپټامبر میاشت کې د اروپايي اتحادیې له خوا د ملګرو ملتونو په شورا کې د افغانستان په اړه د حساب ورکولو د یوې خپلواکې ادارې د جوړولو وړاندېز پرمهال دې خپل پراخ ملاتړ څرګند کړي.
د پولیټیکو د راپور له مخې، د جرمني د نوې حکومت له خوا د کډوالو د بیا مېشتولو د پروګرام ځنډول زرګونه افغانان چې په پاکستان کې بند پاتې دي، له یو ناڅرګند او خطرناک برخلیک سره مخ کړي دي.
د دغه رسنۍ په راپور کې ویل شوي، چې د جرمني د کډوالۍ په پالیسیو کې بدلون واک ته د فریدریښ له رسېدو وروسته راغلی.
نوموړي جرمني ته د پناه غوښتونکو ورتګ په پراخه کچه محدود کړی دی.
واک ته د مېرڅ له رسېدو وروسته د جرمني حکومت دغه هېواد ته د افغانانو د انتقال پروګرام ودراوه او الوتنې یې وځنډولې، چې له امله د ښځو د حقونو فعالانو او ټرانس جنډر په ګډون ګڼ افغانان په پاکستان کې بند پاتې دي.
پولیټیکو د شاکره بارش په نوم یوې افغان کډوالې سره چې د فریدریښ مېرڅ له لومړي وزیر کېدو څو ورځې وړاندې جرمني ته رسیدلي خبرې کړې.
شاکره د هغو ۲۵۰۰ افغان کډوالو په ډله کې وه، چې له ۲۰۲۱ کال وروسته په اسلام اباد کې جرمني ته د تګ لپاره منظر دي.
شاکره بارش وايي:«داخلک د جرمني له حکومت نه غوښتنه کوي چې دا پروګرام ونه دروي. دوی بله لاره نه لري. بېرته افغانستان ته هم نه شي تلی.»
پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته له امریکا، کاناډا او جرمنی هغه درې هېوادونه و، چې ګڼ افغانان یې په خپلو هېوادونو کې مېشت کړل، خو په یو شمېر لویدیځو هېوادونو کې د کډوالۍ ضد پالیسیو دغه پروګرامونه تقریبا پای ته رسولي دي.
د کډوالۍ پالیسۍ انسټېټیوټ څېرونکې سوزان فراتسکې وايي:« دا د افغانانو لپاره یو دوه ګونې ضربه ده، هم د نړیوالو بیا مېشتولو پروګرامونو لپاره او هم د پاکستان له خوا.»
جرمنی یوازینی هېواد نه دی چې د افغانانو ورتګ لپاره دروازې بندوي، واک ته د ډونالډ ټرمپ رسېدو وروسته نوموړي یوه اجرایي فرمان لاسلیک کړ او زرګونه افغانان امریکا ته د تګ په تمه په پاکستان کې بند پاتې شول.
د جرمني لومړي وزیر مېرڅ هم ژمنه کړې ده، چې د پناه غوښتونکو شمېر به په شدت سره راکم کړي.
پر همدغه مهال د جرمني د ښي لوري افراطي ګوند اېایفډي مهمو غړو هم د افغانانو او نورو کډوالو د ډلهییز شړلو غوښتنه کړې ده.
د جرمني د کورنیو چارو وزارت ویلي، چې دا مهال د بیا مېشتېدنې پروسه «تر راتلونکې پرېکړې ځنډېدلې ده.
په راپور کې ویل شوي، چې د جرمني ځیني چارواکې د امنیتي اندېښنو له امله شکمن دې او داسې انګیري، چې ښايي جرمني ته تلونکي افغانان په سمه توګه نه وي ارزول شوي.
د طالبانو تر واک لاندې د ټرافيک پوليسو لوی رياست خبر ورکړی، چې د لوی اختر په ورځو کې په ټرافيکي پېښو کې ۴۳ کسان مړه او تر ۱۵۰ ډېر ټپیان شوي دي.
د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس د دغه ریاست د خبرپاڼې له مخې کاږلي، چې د روانی غبرګولي مياشتې له ١٦مې نېټې راهیسې بیا د همدې مياشتې تر ۲۰مې نېټې پورې په ټول هېواد کې ۱۱۷ ټرافيكي پېښې شوې دي چې له امله یې ۴۳ کسان مړه او ۱۵۸ نور ټپيان شوي دي.
د خبرپاڼې له مخې؛ په مړو شویو کسانو کې ۳۱ نارينه ۲ ښځې او ۱۰ ماشومان او په ټپيانو کې بيا ۱۲۳ نارينه ۱۱ ښځې او ۲۴ ماشومان شامل دي.
د فنلنډۍ رسنیو د راپورونو لهمخې؛ د فنلنډ د کډوالو شورا د حمیرا په نوم د دغه هېواد د ټامپیر ښار یوه افغانه اوسېدونکې د «۲۰۲۵ کال د غوره کډوالې» په توګه نومولې ده.
مېرمن حمیرا په افغانستان کې زېږېدلې او په ۲۰۰۳ کال کې هغه مهال چې ۱۵ کلنه وه، فنلنډ ته کډواله شوې ده.
نوموړې له خپلې مور او څلورو وروڼو سره د کورنۍ يوځایکېدو پروګرام له لارې دغه هېواد ته تللې ده. د هغې خپل پلار څو کاله مخکې د پناهغوښتونکي په توګه فنلنډ ته تللی و.
هغې ویلي، خوشاله ده چې ویې کړای شول د افغان ښځو له سخت وضعیت نه یې ځان ژغورلی او په فنلنډ کې یې د زدهکړو او پرمختګ فرصت موندلی دی.
حمیرا د ټامپیر په ښار کې لويه شوې، فنلنډي ژبه یې زده کړې او له یوه ښوونیز مرکز څخه د روغتیاپالې په توګه فارغه شوې ده.
دا مهال یاده افغانه مېرمن له خپل خاوند او درېیو ماشومانو سره په ټامپیر ښار کې ژوند کوي او د لومړنیو زدهکړو په برخه کې د ماشومانو د ښوونکې په توګه د رسمي دندې سربېره، په رضاکارانه فعالیتونو کې هم برخه اخلي.
نوموړې له څه باندې ۱۰ کلونو راهیسې د پناهغوښتونکو او کډوالو د ملاتړ لپاره کار کوي.
نوموړې د نجونو د پوهاوي، روغتیا او د ښځو حقونو په ګډون بېلابېلو برخو کې فعالیت لري.
هغې زیاته کړې: «کله چې یو څوک زما سترګو ته ګوري، مُسکا راته کوي او مننه کوي، ډېر ښه احساس کوم. دا مهمه نه ده چې خلک له کوم ځایه راغلي، د دوی د پوستکي رنګ یا دین څه دی، زه غواړم مرسته ورسره وکړم.»
هغه وايي، چې اوس د کال د غوره پناهغوښتونکې په توګه یې اصلي دنده دا ده چې د افغان ښځو سخت ته پاملرنه وکړي.
دې وویل: «په افغانستان کې حیوانات تر ښځو ډېر حق لري. ښځې اجازه نهلري چې په ټولنه کې خبرې وکړي، باید پټې وي او له اجازې یا د یو نارینه له ملتیا پرته نهشي وتلای. زه غواړم د دې ښځو غږ واوسم او پرې نه ږدم چې نړۍ هغوی هېرې کړي.»