وړمه ورځ ایټالیا له پاکستان نه تر «۱۰۰ډېر افغانان» لېږدولي

تر ۱۰۰ډېر افغان کډوال له پاکستان نه د بشرپاله ویزو له لارې ایټالیا ته لېږدول شوي دي.د معلوماتو لهمخې، دا ۱۱۹ کسیزه ډله د جون پر ۱۰مه د روم د فیومیسینو هوایي ډګر ته رسېدلې ده.

تر ۱۰۰ډېر افغان کډوال له پاکستان نه د بشرپاله ویزو له لارې ایټالیا ته لېږدول شوي دي.د معلوماتو لهمخې، دا ۱۱۹ کسیزه ډله د جون پر ۱۰مه د روم د فیومیسینو هوایي ډګر ته رسېدلې ده.
دا لېږد د «بشرپاله دهلیزونو» په نوم د یوه پروګرام له لارې د «سنتاجیدیو ټولنې»، د ایټالیا د حکومت او یو شمېر مذهبي او غیردولتي بنسټونو په همکارۍ پیل شوی دی.د دغه پروګرام هدف د محدود شمېر کډوالو لپاره خوندي سفر، ویزې، کور او په ایټالیا کې د نوي ژوند پیل کولو کې مرسته کول دي.
هغه کډوال چې ایټالیا ته رسېدلي د ۲۰۲۱ کال په اګسټ کې پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو وروسته پاکستان ته پناه وړې وه او نږدې څلور کاله یې د دغه هېواد په بېثباته شرایطو کې تېر کړي وو.د سنتاجیدیو ټولنې ویلي چې د دغو کډوالو د منل کېدو او د ایټالیا ټولنې سره د ادغام په بهیر کې به له دوی ملاتړ کوي.
د بشري دهلیزونو د پروګرام له پیل راهیسې، تر ۸۵۰۰ډېر افغان کډوال له بېلابېلو هېوادونو نه اروپایي هیوادونو ته لېږدول شوي دي. دا پروګرام په بشپړه توګه د خیریه بنسټونو لهخوا تمویل کیږي او د واتیکان نیوز په وینا، هېڅ دولتي تمویل نهلري.
طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې له افغانستان نه د امریکایي ځواکونو تر وتلو وروسته بیرته واک ترلاسه کړ. له هماغه وخت راهیسې دغې ډلې، د ښځو پر حقونو د سختو محدودیتونو لکه په دُرو وهل، د غړو پرې کول، بدني مجازات او اعدامونه پیل کړي دي.


د اسراییل لومړي وزیر بنیامین نتانیاهو فاکس نیوز ته په یوې مرکه کې ویلي چې «که یو څوک د نوبل سولې جایزې ته وړ وي» نو هغه به د امریکا ولسمشر دونالډ ټرمپ وي.
هغه وړاندې وویل: «دویم دا چې هغه په نړۍ کې د سولې لپاره په ډېرو هڅو بوخت دی. هغه په افریقا کې د روانډا او کانګو تر منځ سوله رامنځته کړه. دا جګړه یوه خونړۍ شخړه وه چې ګڼ شمېر انسانان پهکې ووژل شو. همداراز، هغه د هند او پاکستان ترمنځ هم چې دواړه اټومي ځواکونه دي، د سولې هڅې وکړې. زما په اند دا یوه خورا مهمه موضوع ده او د نوبل جایزې وړ ده».
نتانیاهو ویلي، ټرمپ لږ تر لږه په درېیو نورو برخو کې هم د سولې هڅې کوي ې یوه یې له اسراییل سره د ابراهیمي تړون د پراخولو هغه ده. هغه ټینګار کړی چې د نوبل جایزې ته د ډونالډ ټرمپ د نوماندۍ ملاتړ باید وشي.

په داسې حال کې چې ډېرو هېوادونو خپلو وګړو ته خبرداری ورکړی چې افغانستان ته سفر ونه کړي، طالبان هڅه کوي چې افغانستان د بهرنیو سېلانیانو، په ځانګړې توګه امریکایانو لپاره د یوې نوې تبلیغاتي ویډیو په خپرېدو سره د یو خوندي ځای په توګه وړاندې کړي.
ویل کېږي چې دغه ویډیو د یوسف اریوبي په نوم د یوه افغان ځوان لهخوا جوړې شوې ده. هغه یو کاروباري دی او ډېری وخت د کلفرونیا او کابل ترمنځ تګراتګ کوي او د «رضا افغانستان» په نوم د ګرځندوی شرکت اداره هم پر غاړه لري.
هغه له امریکایۍ رسنیو سره په مرکه کې ویلي، د دې ویډیو د جوړېدو موخه یې دا ده چې په طنزیه ډول د افغانستان په اړه د لوېدیځ منفي نظر وننګوي او هغه واقعیتونه انځور کړي چې سیلانیان یې افغانستان ته د سفر پرمهال ورسره مخ کېږي. نوموړی غواړي وښيي چې افغانستان یوازې خطر او جنګ نه دی، بلکې د لیدنې لپاره ځایونه، کلتوري تجربې او مېلمهپاله خلک هم لري.
یوسف اریوبی دا څرګندونې داسې مهال کوي چې پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو وروسته لوېدیځ خپلو وګړو ته خبرداری ورکړی چې دغه هېواد ته سفر ونه کړي، خو د طالبانو په ټولنیزو رسنیو کې د دې ویډیو په خپرېدو سره داسې ښيي چې افغانستان یو امن هېواد دی.
افغانستان په تېرو وختونو کې د طالبانو او نورو وسلهوالو ډلو د جګړو له امله د سېلانیانو لپاره خوندي ځای نه و، خو د دغې ډلې تر واکمنېدو وروسته طالب چارواکي وايي چې امنیت ښه شوی او شرایط د بهرنیو مېلمنو د هرکلي لپاره ډېر مناسب دي.
په افغانستان کې د طالبانو د امنیت خوندیتوب ادعاوو سربېره، په ځینو ولایتونو کې د وسلهوالو بریدونو خطر لا هم پر خپل ځای دی. د تېر ۲۰۲۴ کال په مۍ میاشت کې په بامیان کې د یوه وسلهوال برید په ترڅ کې درې هسپانوي سیلانیان او درې افغانان وژل شوي وو.
بلخوا، طالبانو د خپلې واکمنۍ له پیل راهیسې د عامه ژوند، کار او زدهکړې په ګډون پر افغان ښځو پراخ او ځپونکي محدودیتونه لګولي، خو څه موده مخکې د دغې ډلې د اطلاعاتو او کلتور وزارت د ګرځندوی، مالي او اداري چارو مرستیال قدرتالله جمال له اسوشیټېډپرېس خبري اژانس سره په مرکه زیاته کړې وه چې له نارینه او ښځینه سېلانیانو هرکلی کوي.

د کاناډا د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې د جرمونو د نړۍوالې محکمې له هغې پرېکړې ملاتړ کوي چې له مخې یې د طالبانو پر مشر هبتالله اخوندزاده او د دوی د قضايي مشر عبدالحکیم حقاني د بشريت ضد جرمونو په تور د نیولو حکمونه صادر شوي دي.
د کاناډا د بهرنیو چارو وزارت افغانستان انټرنشنل ته په رالېږلي پیغام کې ویلي: «موږ د جرمونو د نړۍوالې محکمې د هغې پرېکړې ملاتړ کوو، چې غواړي د طالبانو مشران د نړۍوالو جرمونو په ځانګړي ډول د جنسیت پر بنسټ د ځورونې او تعقیب له امله مسوول وپېژني.»
دا په داسې حال کې ده، چې د جرمونو نړۍوالې محکمې تېره اوونۍ د طالبانو دوه مهم مشران هبتالله اخوندزاده او عبدالحکیم حقاني د بشریت ضد جرمونو په تور تورن کړل او د دوی د نیولو نړۍوال حکم یې صادر کړ.
دا تورونه د ښځو او نجونو پروړاندې د سیستماتیک ظلم، تبعیض او مدني حقونو د نه رعایت پر بنسټ دي.
د کاناډا د بهرنیو چارو وزارت زیاته کړې: «موږ د هاک نړۍوالې محکمې د څارنوال دفتر د خپلواکۍ درناوی کوو او له نړۍوالو هڅو یې ملاتړ کوو، چې د نړۍوالو قوانینو نقض کوونکي مسوول حساب ورکولو ته اړ کړي.»
کاناډا همداراز پر طالبانو غږ کړی، چې د بشري حقونو نړۍوالو اصولو ته درناوی وکړي او د افغان ښځو، نجونو، مذهبي او قومي اقلیتونو حقونه مراعات کړي.
اعلامیه زیاتوي: «موږ د بشري حقونو له سیستماتیک نقض څخه ژوره اندېښنه لرو، په ځانګړي ډول د افغان مېرمنو او نجونو حقونه چې د طالبانو له خوا تر سخت فشار لاندې دي.»
دا دریځ داسې مهال څرګندېږي، چې د ۲۰۲۴ کال په پای کې کاناډا، المان، هالنډ او اسټرالیا په ګډه له طالبانو څخه د نړۍوال عدالت محکمې ته شکایت کړی و او یو حقوقي بهیر یې پیل کړی، ترڅو طالبان د ښځو پروړاندې د تبعیض له امله قانوني ځواب ویلو ته اړ کړي.
ملګرو ملتونو او له شلو زیاتو هېوادونو د دغه حقوقي بهیر ملاتړ کړی او دا هڅه روانه ده، چې طالبان د خپلو سرغړونو له امله عدلي تعقیب ته وسپارل شي.

د جرمني د کورنیو چارو وزیر الکساندر ډوبرینټ وایي، هېواد یې چمتو دی چې له طالبانو سره د هغو افغانانو د بېرته استولو لپاره هوکړه وکړي چې په جرمني کې مجرم پېژندل شوي دي.
دا څرګندونې داسې مهال شوي، چې برلین لاهم طالبان په رسمیت نه دي پېژندلي خو چارواکي ټینګار کوي، چې رسمي اړیکې نهلرل باید د امنیتي ستونزو د حل مانع ونهګرځي.
ډوبرینټ له الماني ټلوېزیوني شبکې «Welt TV» سره په مرکه کې ویلي: «زه چمتو یم چې له طالبانو یا هر مسوول طرف سره هوکړه وکړم، تر څو دا کار عملي شي. دا د جرمني لپاره یوه امنیتي اړتیا ده چې خطرناک مجرمین له هېواده وباسي.»
نوموړی دغه څرګندونې په داسې حال کې کوي، چې د جرمني حکومت تر اوسه طالبان د افغانستان د رسمي حکومت په توګه نه دي منلي، خو ډوبرینټ وایي چې دا رسمي نهپېژندنه باید د اجرایي همکاریو خنډ نه شي.
نوموړی زیاتوي، که طالبان یو استازی برلین ته واستوي، نو دا امکان شته چې له رسمي پېژندنې پرته هم د تخنیکي او اداري مسایلو د حل لپاره خبرې وشي.
د یادونې وړ ده، دا یوازینۍ هڅه نه ده، بلکې د تېر کال د اګست په میاشت کې هم له هغه وروسته چې طالبان بیا پر افغانستان واکمن شول، جرمني کابل ته خپل لومړنی اخراج شوی پرواز ولېږه. په دغه پرواز کې ۲۸ هغه افغانان شامل وو، چې د جرمني محکمو پرې جرمونه ثابت کړي وو او د اقامت اجازه یې نه لرله.
راپورونه ښيي، چې د قطر دولت د برلین او کابل تر منځ د دې پروسې منځګړیتوب کړی و.

د امریکا استخباراتي اداراې «سي ای اې» پخوانۍ ماموره سارا اډمز، وایي، چې د اسامه بن لادن زوی حمزه بن لادن د افغان الاصله امریکایي محمود شاه حبیبي د نیولو امر ورکړی و او د هغه پروړاندې عملیات د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراجالدین حقاني په مشرۍ ترسره شوي وو.
سارا اډمز په خپل اېکس کې د امریکا حکومت تورن کړ، چې د یوه امریکایي وګړي «حبیبي» د خلاصون په برخه کې یې پاملرنه نه ده کړې.
هغې لیکلي: «حمزه بن لادن د محمود شاه حبیبي د نیولو امر ورکړی و او سراجالدین حقاني دا عملیات رهبري کړي وو، زموږ حکومت تر اوسه د هغه په راخوشې کولو کې ناکام دی، دا وخت دی، یا هېڅکله نه!.»
سارا اډمز چې پخوا د CIA کارکوونکې وه او اوسمهال د ترهګرۍ ضد چارو کې فعاله ده، د هغو امریکایي کورنیو استازیتوب کوي چې خپل عزیزان یې د جګړې، برمته کېدو یا سیاسي فشارونو له امله له لاسه ورکړي.
نوموړې په داسې حال کې دا څرګندونې کوي، چې طالبانو له دوی سره د حبیبي شتون رد کړی، خو د نوموړي ورور احمدشاه حبیبي افغانستان انټرنشنل - پښتو ته څه موده وړاندې وویل، چې د طالبانو ادعا ناسمه ده او دوی له امریکا سره په ګډه داسې شواهد لري، چې محمود شاه حبیبي د طالبانو په زندان کې دی.
بلخوا، څو ورځې وړاندې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د «عدالت لپاره د انعامونو» پروګرام له لارې اعلان وکړ، چې که څوک د افغاني الاصله امریکایي وګړي محمود شاه حبیبي د ځای او بېرته راوستلو په اړه معلومات ورکړي، ۵ میلیونه ډالره انعام به ترلاسه کړي.
د دوی په خبرپاڼه کې ویل شوي، چې نوموړی د طالبانو استخباراتو نیولی.
د یادولو وړ ده، چې محمود شاه حبیبي د ۱۴۰۱ کال د زمري په میاشت کې د «ای ار اېکس کمونېکېشن» کمپنۍ له ۲۹ نورو کارکوونکو سره د کابل په شېرپور کې د القاعده شبکې د مشر له وژل کېدو یوه ورځ وروسته ونیول شو.
که څه هم طالبانو تر دې دمه د حبیبي نیول رد کړی؛ خو پر دغه شرکت یې تور پورې کړی چې د اېمن الظواهري د ځای پېژندلو په کار کې یې د امریکا له حکومت سره مرسته کړې.