د ایران د کورنیو چارو وزیر اسکندر مومني وایي چې له ایران څخه د افغان کډوالو د ایستلو بهیر «منطقي» پرمخ روان دی او هېواد یې افغان کډوالو ته په بد نظر نه ګوري. نوموړی وايي، له ۷۰۰ زرو زیات افغان کډوال تر دې دمه له ایران نه وتلي او تر ۷۰ سلنه یې "داوطلبانه " ستانه شوي.
مومني زیاته کړه، « موږ او د افغانستان خلک ګډه تاریخي ماضي ولرو. ډېرو افغانانو کلونه کلونه له موږ سره ژوند کړی، کار یې کړی او موږ د یو بل ډوډۍ خوړلې ده. نو ځکه موږ کډوالدښمنه لید نه لرو».
خو له ایران نه اخراج شوي ګڼ شمېر افغانان وایي چې د ایرانی امنیتي ځواکونو له خوا له «بد چلند» سره مخ شوي او ډېر یې په زوره شړل شوي دي.
اسکندر مومني همداراز هغه ویډیوګانې رد کړې چې د افغان کډوالو د ناوړه شرایطو ښودنه ښيي.
نوموړی ادعا کوي، « دا ویډیوګانې هغو کسانو خپرې کړې چې نه د افغانانو طرفداران دي او نه د ایران؛ هدف یې یوازې د وضعیت خرابول دي خو الحمدلله، فضا مناسبه ده».
د ایران د کورنیو چارو وزیر پخوا هم ویلي وو چې «یوشمېر اتباع» په تېرو دوو یا دریو کلونو کې د تخریب او امنیتي ستونزو د رامنځته کولو په هدف ایران ته داخل شوي دي.
هغه وویل، « موږ د اتباعو یا ګاونډیانو ضد نه یو، خو نه شو کولی اجازه ورکړو چې څوک زموږ هېواد ته راشي او زموږ امنیت ته زیان ورسوي».
دغه څرګندونې په داسې حال کې کېږي چې د ایران او اسراییل ترمنځ له اوربند وروسته د ایران حکومت له افغان کډوالو سره خپل چلند سخت کړی دی.
راپورونه ښيي چې هره ورځ لسګونه زره افغانان په ډلهییز ډول له ایران نه شړل کېږي.
ملګرو ملتونو، بشري سازمانونو او افغان مدني فعالانو په پرلهپسې ډول له ایران څخه د افغان کډوالو د ډلهییزو اخراجونو، توقیفونو او ناوړه چلندونو په اړه سختې اندېښنې څرګندې کړې دي.
د رپوټ له مخې، د ایران چارواکو ویلي چې د شاوخوا څلور میلیونه بې اسنادو افغان کډوالو اخراج به دوام ومومي.
سنډې ټایمز زیاتوي چې دا پریکړه وروسته له هغې تېزه شوې چې د ایران او اسراییل تر منځ د ۱۲ ورځو جګړې په ترڅ کې ځینو ایرانی چارواکو تور پورې کړ چې یو شمېر افغانان د دښمن لپاره جاسوسي کوي.
په دې اړه، دولتي رسنیو د یو افغان وګړي اعترافات خپاره کړي چې ویلي یې دي، په جرمني کې یې یو تن ته د دوه زره ډالرو په بدل کې معلومات ورکړي دي.
په اسلام کلا کې ګډوډي او ګرمي
په تېرو ورځو کې د هرات د کهسان ولسوالۍ په اسلامکلا سیمه کې د کډوالو د ګڼې ګوڼې او ګډوډۍ صحنې لیدل شوې دي.
په ځینو ساعتونو کې له۴۰ زرو کسانو زیات خلک دغې سیمې ته انتقال شوي دي. د سیمې هوا ډېره ګرمه ده چې تودوخه یې کله نا کله تر ۵۰ درجو پورې رسي.
د اسلامکلا په سرحد کې یو تن په لوړ غږ وویل: «اسراییل له ایران نه ډېر رحم لري».
سنډې ټایمز د پخواني افغان پارلمان غړې فوزیه کوفي له قوله وايي چې ځینې محلي موټرچلوونکي د پیسو په بدل کې کډوال د لویې دښتې منځ ته وړي او هلته یې پرېږدي.
د اخراج شویو کسانو وضعیت او د ښځو ستونزې
ایران ته ډېری کډوال له طالبانو تښتېدلي وو، په ځانګړې توګه د ښځو فعالانې، د حکومت پخواني کارکوونکي او هغه کسان چې حتا په ایران کې هم خوندي نه دي.
ورځپاڼې د بهمني په نوم یوې ښځې یادونه کړې چې په کابل کې ښوونکې وه او طالبانو نیولې وه، خو بیا له خپل ماشوم سره ایران ته کډه شوې ده. اوس هغه د ایران په ختیزو کلیو کې د نیولو او اخراج له ویرې سره یوځای ژوند کوي.
د کډوالو نړیوال سازمان ویلي چې د اخراجاتو بې ساري زیاتوالي له امله دوی او د مرستې شریکان یوازې لس سلنه اړتیا لرونکو ته مرستې رسولی شي.
پاکستان هم ورته وضعیت لري
سنډې ټایمز ویلي چې پاکستان هم د روان کال له اپریل میاشتې راهیسې ورته ډلهییز اخراجات پیل کړي او تر اوسه یې له ۳۲۳ زرو زیات افغان کډوال له خپل هېواده اېستلي دي. تېر کال هم شاوخوا یو میلیون افغانان له پاکستان نه اخراج شوي وو.
ډېری دغو کسانو کلونه کلونه په ایران او پاکستان کې ژوند کړی او ځینې یې هم په دغو هېوادونو کې زېږېدلي، خو اوس یې ژوند په څو دقیقو کې ګډوډ شوی دی.
ملګرو ملتونو ویلي چې د روان کال له پیل راهیسې له یو میلیون او څلور سوه زرو زیات کسان اړ ایستل شوي یا په زوره بیرته ستانه شوي دي.
د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بنیټ ویلي: «افغانان دې ته اړ کول چې بیرته داسې هېواد ته ستانه شي چې هلته بشري ناورین روان دی او ښځې او نجونې په سیستماتيک ډول ځورېږي، د منلو وړ نه دي».
