ګارډين: په ایران کې د نیول شوې برېتانوۍ جوړې روغتيايي حالت مخ په خرابېدو دی

ګارډین ورځپاڼې راپور ورکړی، چې په ایران کې د جاسوسۍ په تور د نیول شوې برېتانوۍ جوړې لېندزي او کریګ فورمن کورنۍ وایي، په زندان کې د هغوی روغتیایي وضعیت په خرابېدو دی.

ګارډین ورځپاڼې راپور ورکړی، چې په ایران کې د جاسوسۍ په تور د نیول شوې برېتانوۍ جوړې لېندزي او کریګ فورمن کورنۍ وایي، په زندان کې د هغوی روغتیایي وضعیت په خرابېدو دی.
دغې برېتانوۍ جوړې تر دې مخکې د هسپانیې او برېتانیې ترمنځ ژوند کاوه او دوی تېر ژمی د نړۍ د سفر پر مهال په کرمان کې نیول شوي دي.
ایران د دوی له نیولو یوه میاشت وروسته اعلان وکړ، چې دا جوړه د سیاحت په بڼه دغه هېواد ته ورغلي، خو موخه یې د معلوماتو راټولول و.
دې جوړې دغه تورونه رد کړي دي.
د لېندزی زوی جو بېنټ ویلي، چې کورنۍ یې د دوی د روغتیا په اړه اندېښمنه ده، مور یې په زندان کې د سیروم درملنې لاندې ده او کریګ څو ځلې د معدې ویروس او انفلونزا په څېر ناروغیو اخته شوی دی.

د ترکیې پولیسو شاوخوا ۸ افغان پناه غوښتونکي نیولي، چې هڅه یې کوله له دغه هېواده په ناقانونه توګه وتښتي. دا پېښه د ترکیې په «ادرنه او ارتوین» ښارونو کې شوې ده. دغه پناه غوښتونکي د شنبې په ورځ (د تلې ۵مه) د بهرنیو وګړو د اېستلو مرکزونو ته انتقال شوي دي.
د ترکیې رسنیو د پولیسو په حواله راپور ورکړی، چې دا کډوال ناقانونه ترکیې ته داخل شوي وو او تر اداري او قانوني مراحلو وروسته به بېرته افغانستان ته واستول شي.
په ترکیه کې د پناه غوښتونکو په ځانګړي ډول افغانانو د نیولو او پېژندلو لړۍ چټکه شوې ده. که څه هم د نیول شویو افغان پناه غوښتونکو کره شمېره نه ده ورکړل شوې؛ خو د رسنیو د راپورونو له مخې، د روان کال له پیله تر دې دمه سلګونه افغان کډوال نیول شوي دي.
د ترکیې د کډوالو ادارې د ۲۰۲۴ کال د شمېرو له مخې، تر ۲۳۰ زرو ډېر ناقانونه پناه غوښتونکي په ټوله ترکیه کې پېژندل شوي، نیول شوي او له دې هېواده اېستل شوي دي.

د طالبانو د ریاست الوزرا د دفتر ریاست مرستیال سید احمد مستقیم ویلي، چې د طالبانو له خوا د بې کیفیته تېلو د مخنیوي پلاوي هرات ته سفر کړی او په اسلام کلا کې یې د تېلو بار ۲۰۰۰ ټانکره راګرځولي دي.
طالبانو ویلي، بازار ته د یادو تېلو د عرضه کولو د مخنیوي په موخه یې د یادو موټرو لپاره جلا تمځای جوړ کړی دی.
د بې کیفیته تېلو د مخنیوي دغه پلاوي له هرات وروسته فراه او نیمروز ولایتونو ته هم سفر کړی.
طالبانو دا نه دې ویلي، چې یاد بې کیفیته تېل له کوم هېواد څخه افغانستان ته وارد شوي دي، خو تردې وړاندې د دې ډلې تر واک لاندې د نورم او سټنډرډ ادارې سلګونه ټانکره تېل بېرته ایران او ازبکستان ته ور ګرځولي دي.

سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې نن شنبه (د تلې ۵مه) تر غرمې مخکې په هرات ولایت کې یوه ښځه د استیناف محکمې د علنې غونډې پر مهال د نامعلوم وسلهوال له خوا په ډزو ووژل شوه. پر هغې دا تور و، چې د خپل مېړه عبدالرحمان مرادي په وژلو کې یې لاس درلود.
د هرات ولایتي شورا پخوانی غړی عبدالرحمان عليزی مرادي د ۱۴۰۳کال د مرغومې د میاشتې پر ۲۱مه نېټه په خپل کور کې په ډزو ووژل شو. هغه مهال د مرادي خپلوانو رسنیو ته ویلي و،چې نوموړی د وسلې پاکولو پر مهال په ناپامۍ کې په خپله وسله وژل شوی دی.
له هرات ولایت څخه سرچینو ویلي، چې تر دې پېښې وروسته د مرادي مېرمن د مېړه د وژنې په تور ونیول شوه او نن د طالبانو استیناف محکمې ته راوبلل شوه، خو دا ښځه د علني محکمې پر مهال د یوه نامعلوم وسله وال له خوا د محکمې له پرېکړې پرته په ډزو ووژل شوه.
په هرات کې یوه مدافع وکیل افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې پر دې ښځې لګول شوی تور ثابت شوی نه و، امکان لري چې بې ګناه وژل شوې وي.
طالبانو تر دې مهاله په دې اړه څه نه دي ویلي، خو ځايي سرچینې وايي، چې طالبانو د دې ښځې د وژلو په تور نیولی دی.
مرادي د هرات ولايتي شورا پخوانی غړی و او د ښځې هویت تر دې مهاله نه دی څرګند.

الجزیره شبکې نن شنبه (د تلې ۵مه نېټه) لیکلي، چې په زلزله ځپلو سیمو کې د ښځینه طبي پرسونل او مرستندویانو کمښت ستونزې جوړې کړي او د ښځينه ټپيانو درملنه یې ټکنۍ کړې ده. ډاکټران وايي ځينې ښځې اوس هم له دې امله تر خاورو لاندې دي، چې باید نارینه یې لمس نه کړي.
د الجزیرې شبکې د راپور له مخې، د طالبانو له خوا د ښځو پر کار بندیز د مرستندویه ادارو کار ستونزمن کړی دی، په تېره په هغو حالاتو کې چې ښځې مرستو ته اړتیا ولري.
د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، د افغانستان په وروستۍ زلزله کې د قربانیانو نیمايي ښځې دي.
په کابل کې د نړیوال روغتیايي سازمان ادارې استازې مکتا شرماالجزیرې شبکې ته ویلي، چې په زیانمنو شویو سیمو کې۹۰ سلنه روغتیایي کارکوونکي نارینه او پاتې ۱۰ سلنه یې یوازې قابلې او نرسانې دي، چې د ژورو ټپونو د ګنډولو او درملنې وړتیا نه لري.
د راپور له مخې، هغه ښځینه رضاکاره ډاکترانې، چېد زلزله ځپلو خلکو سیمو ته ورغلي وايي، ځينې ښځې تر اوسه له دې امله تر خاورو لاندې پاتې دي، چې باید نارینه یې لمس نه کړي.
الجزیره شبکه د طالب چارواکو له خولې لیکي، چې په بېړني حالت کې د خلکو ژغورل لومړیتوب لري، که نارینه ډاکټر د ښځو درملنه وکړي هیڅ پروا نه لري.
د ځايي مرستندویه ادارو په وینا، زلزله ځپلو سیمو ته یوازې درمل او روغتیایي کڅوړې لېږل بسنه نه کوي، بلکې متخصصو ښځینه ډاکترانو ته ډېره اړتیا ده.
د سپټمبر پر ۷مه نېټه د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) له طالبانو وغوښتل، چې پر مرستندویه ښځینه پوړ بندیزونه لیرې کړي.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ «یو اېن اېچ سي ار» اعلان کړی چې روان ۲۰۲۵ کال له پیل راهیسې څه باندې ۲.۸ مېلونه افغان کډوال له ایران او پاکستان څخه افغانستان ته ستانه شوي دي.
دې کمېشنرۍ په خپل تازه خپور شوي راپور کې ویلي چې یوازې د روان کال له اپرېل میاشتې څخه تر سپټمبر میاشې پورې څه باندې اوه سوه زره کډوال له پاکستان څخه افغانستان ته تللي دي.
د یادې ادارې د معلوماتو له مخې له پاکستان څخه په ستنو شویو افغان کډوالو کې د هغوی شمېر زیات دی چې د «پي او ار» کارتونه یې لرل.
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالۍ کمېشنرۍ د ستنو شویو افغان کډوالو د ناسم وضعیت په اړه هم ژوره اندیښنه ښودلې ده.
