د امریکا د استازو جرګې غړي ټیم بورچټ ادعا کړې، چې په سنا کې یوه لوړپوړي چارواکي د نوموړي د هغو هڅو مخه نیولې، چې غواړي طالبانو ته د امریکا هر ډول غېرمستقیم مالي تمویل بند کړي. هغه زیاته کړې، چې یاد کس ټام وېسټ دی او په افغانستان کې د امریکا پخوانی ځانګړی استازی و.
بورچټ زیاته کړه، چې د ټرمپ ادارې او پخوانۍ استازې ټولسي ګبرډ هغه ته د طالبانو سره د «نږدې اړيکو» د شکونو له امله امنيتي تصفيه نه وه ورکړې.
بورچټ زياته کړه: «زما په باور، همدا لامل دی چې په سنا کې د قانون په مخ کې خنډ جوړ شوی. حتا ځینې جمهوريپال سناتوران ښايي د افغانستان په سر پټې پیسې ترلاسه کړي.»
نوموړي ټینګار وکړ، چې طالبان بايد له هر ډول مالي سرچينو بېبرخې شي: «طالبانو ته د پیسو ورکول باید بند شي، هغوی موږ ته له پیسو پرته هم ګواښ کولای شي.»
د بورچټ څرګندونو ته د افغانستان د پخواني ولسمشر مرستیال امرالله صالح په ځواب کې پر اېکسپاڼې لیکلي دي، چې «شیطان تل په جزیاتو کې پټ وي» او بورچټ د همدې جزياتو يوه برخه روښانه کړې ده.
صالح زیاته کړه، چې د متحده ایالاتو لپاره د افغانانو او خپلو سرتېرو د قربانیو د درناوي تر ټولو لږ اقدام دا دی، چې طالبان له مالي ملاتړ څخه محروم کړي او د هغو اوونیزو نغدو پیسو لېږل ودروي، چې د راپورونو له مخې هره اوونۍ ۴۵ تر ۶۰ میلیونه ډالر طالبانو ته رسېږي.
هغه وويل: «هېڅ توجیه نشته چې ولې باید هره اوونۍ لسګونه میلیونه ډالره طالبانو ته واستول شي. دا پیسې عادي افغان ته هېڅ ګټه نه رسوي؛ یوازې طالبان پرې لا پیاوړي کېږي.»
صالح زياته کړه، چې له ۲۰۲۱ کال راهيسې تر اوسه طالبانو پر هېواد يوازې زور، محدودیتونه او د ملي ضد تګلارې تحميل کړې دي.
د بایډن ادارې له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو له اېستلو وروسته، د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان ته له درې میلیاردو ډالرو زیاته مرسته کړې ده.
دغه مرستې له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته د رامنځته شوي بشري ناورین د کمولو په موخه ترسره شوي دي.
د بایډن د ادارې چارواکو ویلي و، چې د امریکا دغه نغدي مرستې د ملګرو ملتونو له لارې په افغانستان کې لګول کېږي.
بورچټ د روان کال په جنورۍ کې د امریکا د استازو مجلس ته یوه لایحه وړاندې کړه، چې طالبانو ته د پیسو د استولو مخه ونیسي.
دا لایحه د امریکا له حکومته غواړي، چې په افغانستان کې د نغدي مرستو او دا چې واشنګتن څنګه د طالبانو لاس له دغو مرستو لنډ کړي، راپور وړاندې کړي.
همداراز دغه لایحه د افغانستان د وجهي صندوق او د طالبانو تر کنټرول لاندې مرکزي بانک په راپور ورکولو هم ټینګار کوي.
بورچټ د جمهوري غوښتونکو غړی او د افغانستان د ملي مقاومت جبهې ملاتړی دی.
د هغه لایحه «د ترهګرو لپاره د مالیاتو قانون» نومېږي.
د کندهار ښار اوسېدونکو د چهارشنبې په ورځ (د لیندۍ ۱۹مه) افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته ویلي، چې د اوبو د نشتوالي، د ځمکې لاندې اوبو د ژورېدو، د ټانکري اوبو لوړه بیه او د مسوولو ادارو د نه پاملرنې له امله وضعیت ورځ تر بلې خرابېږي.
کندهار چې د طالبانو د مشرتابه مرکز دی، اوسېدونکي یې وايي چې د ښار د اوبو بنسټیزې شبکې او د سرچینو مدیریت یې له کلونو راهیسې له پامه غورځول شوي دي.
د ښار په ۶مه، ۷مه، ۹مه، ۱۲مه او ۱۳مه ناحیو کې لسګونه ماشومان د ورځې څو ځله د اوبو د راوړلو لپاره په سړه هوا کې اوږده مزلونه وهي.
د یو شمېر کورنیو په خبره، ډېری ماشومان د ښوونځي له درسونو پاتې کېږي او ځینې یې د لارې د ستړیا، د بدن د اوبو د کمښت او سړې هوا له امله ناروغه کېږي.
د ۹مې ناحیې یوه اوسېدونکې وايي: «زما زوی نه ښوونځي ته تلای شي او نه مدرسې ته. هره ورځ څو ځله اوبه راوړي؛ که یې را نهوړي، موږ د پخلي او څښلو لپاره اوبه نهلرو. د اوبو د پېرلو وس هم راسره نشته.»
خلک وایي، څو ځله یې شکایتونه کړي خو چا یې خبره نه ده اورېدلې او لا هم د اوبو د نشتون له امله له ګڼو ستونزو سره مخ دي.
د اوومې ناحیې یو اوسېدونکی محمد اکرم، وايي: «موږ څو ځله له مسوولینو سره شکایت شریک کړی، خو عملي کار نه کېږي. ناورین ورځ تر بلې زیاتېږي. دلته چې کومې برمې وې، وچې شوې. نه د نوې برمې وس لرو او نه هم هره ورځ د اوبو د پېرلو توان.»
ډاکټران د ماشومانو روغتیايي وضعیت اندېښمنونکی بولي او وايي، چې په وروستیو میاشتو کې د اوبو د کمښت او د ککړو اوبو له امله د معدې ناروغۍ په ماشومانو کې څو برابره زیاتې شوې دي.
یو روغتیايي کارکوونکی چې نه غواړي نوم یې واخیستل شي، وایي: «ډېری هغه ماشومان چې موږ یې دلته معاینه کوو، یوازې ناروغ نه دي؛ د سخت کار ستړیا هم لري. زه داسې ماشومان وینم چې د اوبو د راوړلو له امله یې ځیګر زیانمن شوی او یا ورته نورې ناروغۍ پیدا شوي دي.»
تر ټولو اغېزمنې هغه ناحیې دي، چې د نلاوبو له شبکې بېبرخې دي. خلک يا اوبه رانیسي او یا یې هم له لرې سیمو د ماشومانو او لویانو په مټ په لاسي ګاډیو کې راوړي.
د نهمې ناحیې اوسېدونکی کریمالله وايي، پخوا یې په کور کې برمه وه، خو هغه وچه شوې ده. اوس نه د نوې برمې وس لري او نه هم هره ورځ کولی شي د اوبو د راوړلو لپاره له کاره پاتې شي، نو ځکه یې ماشومان اوبه راوړي.
د اوبو د څار تخنیکي طالب چارواکي وايي، چې په ښار کې د ځمکني اوبو کچه له ۸۰ تر ۱۲۰ مترو پورې ژوره شوې ده، په داسې حال کې چې پخوا ډېری کورنۍ په ۳۰–۴۰ مترو ژورو څاهګانو اتکا لرله.
دا حالت د هغو سیمو لپاره چې اقتصادي حالت یې کمزوری دی، د ژوند اساسي اړتیاوې له ستونزو سره مخ کړې دي.
خلک وايي، چې د ښار په ډېرو سیمو کې د شخصي کورونو بېنظمي او د څاهګانو غېرقانوني کېندنې د اوبو د کمښت اصلي لاملونه دي، چې د اوبو د سطحې بیا ډکېدو کې یې خنډ رامنځته کړی دی.
دوی غوښتنه کوي، چې د اوبو مدیریت، د څاهګانو د کنټرول سیسټم او د نلاوبو پراخېدونکي پروژې باید په بېړني ډول عملي شي.
د اوبو رسولو طالب چارواکي وايي، چې د ځمکني اوبو د کچې د کنټرول، د ټانکرونو د تنظیم او د نلاوبو د شبکې د پراختیا لپاره هڅې روانې دي، خو زیاتوي چې د ښار د نفوس د چټک زیاتوالي او د ژورو څاهګانو د خپل سرې کېندنې له امله ستونزه پراخه شوې ده.
د طالبانو د اوبو رسولو ادارې دا ونه ویل، چې دغه ستونزه به څنګه او کله حل کړي.
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو د چاپېریال ساتنې ادارې رييس څو ورځې وړاندې هم وویل، اقلیمي بدلون یوه نړۍواله ستونزه ده چې نه یوازې افغانستان، بلکې ټوله نړۍ ورسره مخ ده او په وینا یې یو زیات شمېر افغانان هم د وچکالۍ له امله داخلي کډوالۍ ته اړ شوي دي.
نوموړي همداراز زیاته کړه: «د اقلیمي بدلون له امله افغانستان سخت زیان لیدلی، وچکالي ډېره شوې او زموږ خلک د اوبو د کمښت او نشتوالي له کبله داخلي کډوالۍ ته اړ شوي او دا یو لوی ناورین دی چې مدیریت یې سیمهییزو او نړۍوالو همکاریو ته اړتیا لري.»
اخوا، د طالبانو مشر بیا د لیندۍ په ۱۴مه له خلکو وغوښتل چې په لمانځه کې د باران لپاره دعا وکړي. افغانستان د هغو لسو هېوادونو په کتار کې راځي، چې د اقلیم بدلون له منفي پایلو سره مخ دي. طالبان وايي، چې خلک باید د دغه ناورین د حل لپاره دعا وکړي.
د اوبو کمښت په افغانستان کې یو له لویو ننګونو څخه ده. څه موده وړاندې د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت ویلي و، چې په افغانستان کې د ځمکې لاندې اوبو کچه ټیټه شوې او هېواد د اوبو له کمښت سره مخ دی.
طالبانو تر دې وړاندې هم له خلکو غوښتي وو، چې د وچکالۍ د پای ته رسولو لپاره د باران دعا وکړي.
