د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان وايي، چې دغه هېواد به هڅې وکړي، څو په سرحدي سیمو کې له افغانستان سره «اړیکې او تعاملات پیاوړي او چټک» شي. هغه دغه خبرې له افغانستان سره پر پوله پروت سویلي خراسان ولایت ته د خپل سفر په پای کې وکړې.
د ایران ولسمشر وویل، د سویلي خراسان والي ته صلاحیت ورکړل شوی، چې له افغانستان سره د اړیکو او تعامل بهیر ګړندی کړي.
ایران هڅه کوي افغانستان ته صادرات زیات کړي ځکه چې له څه باندې دوو میاشتو راهیسې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ټولې لارې تړلي او د دواړو هېوادونو ترمنځ سوداګري صفر ته رسیدلې ده.
ایران تر اوسه د طالبانو حکومت په رسميت نهدی پېژندلی او د دواړو لورو ترمنځ د هلمند سیند د اوبو د حق، د کډوالو د داخلېدو او د نوي حکومت د جوړښت په څېر موضوعاتو په تړاو اختلافونه لا هم پر خپل ځای دي. له دې سره سره ایران په کابل کې خپل سفارت فعال ساتلی او له طالب چارواکو سره منظمې اړیکې لري.
ایران تېره اوونۍ په تهران کې د افغانستان په تړاو د ګاونډیو هېوادونو او روسیې د استازو په ګډون د یوې غونډې کوربه و. طالبانو دغې غونډې ته د استازي له لېږلو ډډه وکړه.
د امریکا مرکزي قومندانۍ (سنتکام) اعلان کړی، چې د دغه هېواد ځواکونو په سوریه کې د داعــ.ش ډلې پر زیربناوو او وسلهتونونو پراخ او ستر بریدونه پیل کړي دي. سنتکام په خپره شوې خبرپاڼه کې ویلي، دا عملیات په سوریه کې د داعـــ.شیانو له لوري د امریکایانو د وژنې په غبرګون کې ترسره کېږي.
د امریکا پوځ ټینګار کړی، چې دغه بریدونه د داعش د پوځي وړتیاوو د کمزوري کولو او د سیمې د امنیت د ټینګښت په موخه ترسره کېږي.
د امریکا دفاع وزیر پېټ هېګسټ هم د دې عملیاتو پخلی کړی او ویلې یې دي، د دغه هېواد ځواکونو په سوریه کې د داعــ.ش ډلې پر ضد د «هاکای سترایک» په نوم پوځي عملیات پیل کړي، چې موخه یې د داعــ.ش د وسلهوالو، زیربناوو او د وسلو د مرکزونو لهمنځه وړل دي.
هېګسټ د جمعې په ورځ (د لیندۍ ۲۸مه) په خپلو څرګندونو کې وویل، دا عملیات د ډسمبر په ۱۳مه د سوریې د پالمیرا په ښار کې پر امریکايي ځواکونو د شوي برید په مستقیم غبرګون کې پیل شوي دي.
هغه ټینګار وکړ، چې دا د جګړې پیل نه، بلکې د امریکا له لوري د غچ اخیستنې اعلان دی. د دفاع وزیر په وینا، د ولسمشر ډونالډ ټرمپ تر مشرۍ لاندې، امریکا به هېڅکله د خپلو وګړو د دفاع په برخه کې شاته نهشي او نه به هم ځنډ وکړي.
پېټ هېګسټ خبرداری ورکړ، که د نړۍ په هر ځای کې پر امریکایانو برید وشي، امریکا به برید کوونکي تعقیب، پیدا او لهمنځه به یې یوسي.
د امریکا دفاع وزیر زیاته کړه، چې امریکايي ځواکونو نن خپل دښمنان په نښه کړل او ګڼ شمېر یې ووژل شول او دا بهیر به دوام ولري.
دا عملیات په داسې حال کې ترسره کیږي، چې د امریکا د پوځ دوه سرتېري او یو ملکي ژباړن د شنبې په ورځ د ډسمبر په ۱۳مه د سوریې په پالمیرا ښار کې د داعــ.ش په برید کې ووژل شول. له پېښې وروسته د امریکا د جګړې وزارت (پنتاګون) وویل، چې دوی هلته د ترهګرۍ پر ضد عملیاتو د ملاتړ په موخه مېشت و.
د پنتاګون ویاند شان پارنېل بیا وویل، په دې برید کې درې نور کسان ټپیان شوي دي. د امریکا د دفاع وزیر پېټ هېګست په وینا، بریدګر د همکارو ځواکونو له لوري وژل شوی دی.
د افغانستان انټرنشنل د راپور له خپرېدو وروسته د هرات ولایت لپاره د طالبانو د والي ویاند د ایران په پوله کې د څو کډوالو د مړینې پېښه تایید کړه. محمد یوسف سعیدي وویل، چې درې افغانان دکُهسان په پوله کې په «ناقانونه ډول ایران ته د کډوالۍ» د هڅو پرمهال د یخنۍ له امله مړه شوي دي.
تر دې مخکې د هرات ځايي سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي و، چې د ایران پر لور د افغان کډوالو روانه یوه ډله د سختې یخنۍ له امله د دې هېواد په خاوره کې مړه شوي دي.
د دغو سرچینو په وینا، د شاوخوا ۱۵ کسانو مړي د هرات ولایت کُهسان او ادرسکن ولسوالیو ته لېږدول شوي دي.
خو د هرات د والي ویاند د جمعې په ورځ (د لیندۍ ۲۸مه) د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس ته ویلي، یوازې ۳ کسان ایران ته د ناقانونه تګ د هڅو پر مهال د سختې یخنۍ له امله مړه شوي دي.
افغانستان انټرنشنل تر دې مخکې له یوه افغان کډوال، چې د ایران د خراسان رضوي ولایت د «مزار شهدا» او تایباد روغتون له سړوخونو لیدنه کړې وه، مرکه کړې او هغه ویلي و، چې د مړه شویو افغان کډوالو شمېر تر ۴۰ زیات دی.
سرچینو همدارنګه ویلي، چې یو شمېر افغان کډوال د ایران د پولې په اوږدو کې لادرکه شوي هم دي. د دوی په وینا، په وروستیو ورځو کې سلګونه افغانان د ایران پر لور د تګ لپاره سرحد ته تللي و، خو په لاره کې له سختې یخنۍ سره مخ شوي دي.
د سرحدي سیمو د هوا وضعیت واورین، باراني او ډېر سخت یخ ښودل شوی دی. سرچینې وايي، د قربانیانو کورنۍ د خپلو عزیزانو د جسدونو د موندلو لپاره سرګردانه دي.
تر اوسه د دې پېښې د قربانیانو کره شمېر مشخص شوی نهدی. طالبانو په وروستیو میاشتو کې د سلګونو هغو افغانانو د نیولو خبر ورکړی، چې غوښتل یې په ناقانونه توګه ایران ته لاړ شي.
د ایران لهخوا د افغان کډوالو د یو مخیزې اېستلو او د ویزو له محدودېدو وروسته، یو شمېر افغانان اړ شوي، چې له قاچاقي او مرګونو لارو بېرته ایران ته ځانونه ورسوي.
په بریتانیا کې یوې محکمې تایید کړه، چې د دوو ماشومانو د یوې ۳۴ کلنې مور مړینه په ترکیې کې د ترسره شوې ښکلا جراحۍ له عوارضو رامنځته شوې ده. دغه پېښه په ۲۰۲۲ کال کې شوې وه، خو رسمي پایله یې اوس خپره شوې ده.
د بریتانوي رسنیو د راپور لهمخې، صوفي هانټ په استانبول ښار کې د «نیسانتاسي» په نوم په یوه خصوصي روغتون کې د ملا لاندې شاتنۍ برخې او د نس جراحي عملیات ترسره کړي و. د نورثهمپټون د څېړنیزې محکمې په وینا، هغه د بدن د څو غړو د کمزورۍ له امله مړه شوې ده.
د صوفي هانټ کورنۍ محکمې ته ویلي، چې دوی اندېښمن و، ځکه د دوی په باور هغه له فزیکي پلوه د دغو جراحي عملیاتو لپاره مناسبه نهوه. د هغې خور ایمي هانټ، بيبيسي ته ویلي، که دا جراحي نه وای ترسره شوې، نو خور به یې اوس ژوندۍ وه.
د راپور لهمخې، د صوفي روغتیايي وضعیت له خرابېدو وروسته، هغه د امبولانس له لارې د استانبول د «اروپا صفاک» روغتون ته ولېږدول شوه؛ هغه روغتون چې د زړه د ځانګړې پاملرنې څانګه لري، خو نوموړې وروسته هماغلته مړه شوه.
د هغې مور سندرا هانټ، په هغه بیان کې چې په محکمه کې ولوستل شو ویلي، چې لور یې له جراحۍ وروسته بېهوښه شوې وه او لاسونه یې پړسېدلي و. د روغتون اسناد ښيي چې د صوفي د زړه د برېښنايي معاینې ځینې پایلې غیرطبیعي وې.
د راپور لهمخې، د قضیې قاضي ویلي، چې دا مړینه له بریتانیا بهر شوې، نو ځکه محکمه د ترکیې د روغتون د دننه پېښو د بشپړې څېړنې صلاحیت نهلري او یوازې د موجودو معلوماتو پر بنسټ پرېکړه کولی شي. د محکمې په وروستۍ پایله کې ویل شوي، چې صوفي هانټ بهر هېواد کې د ترسره شوې جراحۍ له عوارضو مړه شوې ده.
د ترکیې د عدلي طب شورا ویلي، چې صوفي هانټ کومه پېژندل شوې ناروغي نهلرله او هغه د ۲۰۲۲ کال د مارچ په اوومه د نس جراحي او لیپوسکشن تر عمل لاندې راغلې وه، چې وروسته په ناڅاپي ډول کوما ته لاړه.
ترکیه په وروستیو کلونو کې د ښکلا جراحۍ لپاره د بهرنیو وګړو یو مهم مقصد ګرځېدلې او هر کال زرګونه کسان د ارزانه لګښت او چټکو خدماتو له امله دې هېواد ته سفر کوي، خو دغه ډول پيښې د دغو جراحي عملیاتو د خوندیتوب په اړه جدي پوښتنې راولاړې کړې دي.
د سوریې ولسمشر احمد الشرع د امریکا لهخوا پر سوریې د لګول شویو بندیزونو له لغو کېدو هرکلی کړی او دا یې د خپل هېواد لپاره «یوه تاریخي ورځ» بللې ده. دغه هېواد د بشارالاسد د واکمنۍ پر مهال د لویدیځوالو له سختو بندیزونو سره مخ و.
نوموړي د جمعې په ورځ (د لیندۍ ۲۸مه) په یوه ویډیویي پیغام کې وویل، چې د بندیزونو لغو کېدل د درد او کړاو د یوې اوږدې دورې د پای پر لور مهم ګام دی او د کلونو صبر او قربانۍ پایله ده. هغه د دې پرمختګ په تړاو د سوریې خلکو ته مبارکي هم ورکړه.
احمد الشرع زیاته کړه، چې د بندیزونو لرې کېدل د سوریې د خلکو د ارادې او د هغوی د وروڼو او ملګرو د ملاتړ پایله ده. د هغه په وینا، دا پرېکړه د بیا رغونې د یوې نوې مرحلې پیل دی او سوریه به «لاس په لاس د داسې راتلونکي پر لور روانه شي چې د خلکو او وطن لپاره وړ وي.»
د سوریې ولسمشر د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ څخه هم مننه وکړه، چې د بندیزونو د لغو کولو پرېکړه یې کړې ده. هغه همدارنګه د سعودي عربستان د ولیعهد شهزاده محمد بن سلمان، د قطر د امیر شیخ تمیم بن حمد آل ثاني او د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان هڅې او رول هم ستایلي دي.
د راپورونو لهمخې، د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د ملي دفاع د اجازې قانون لاسلیک کړی چې د امریکا په تاریخ کې د جګړې وزارت لپاره تر ټولو لویه کلنۍ بودجه، له ۹۰۰ میلیارده ډالرو زیاته، پکې شامله ده. د همدې قانون لهمخې، د «قیصر قانون» هم لغو شوی، هغه قانون چې له ۲۰۱۹ کال راهیسې یې پر سوریه سخت بندیزونه لګولي و.
ټرمپ دا قانون د کانګرس له تصویب وروسته، د رسنیو له پراخ پوښښ پرته لاسلیک کړی دی. دغه قانون د امریکا دفاعي لومړیتوبونه مشخصوي او سپینه ماڼۍ ملکف کوي، چې د څلورو کلونو لپاره کانګرس ته منظم راپورونه وړاندې کړي. په دغو راپورونو کې به د سوریې د حکومت هڅې، د ترهګرۍ او د نشهيي توکو د قاچاق پر ضد مبارزه، د لږکیو د ساتنې او له ګاونډیو هېوادونو سره د سولې بهیر ارزول کېږي.
بلخوا، برېتانوي مجلې «اکونومیست» په خپل کلني ارزونه کې سوریه د «۲۰۲۵ کال هېواد» په توګه معرفي کړې ده. د دې مجلې په وینا، دغه لقب د هېوادونو د واقعي پرمختګ پر بنسټ ورکول کېږي، نه د هغوی د پوځي ځواک یا اقتصادي وزن پر اساس.
اکونومیست د دې انتخاب په وضاحت کې لیکلي، چې سوریه په تېر یوه کال کې داسې بدلونونه تجربه کړي چې د پراخوالي او چټکتیا له پلوه په نړۍواله کچه کمساري دي. دې مجلې د ۲۰۲۴ کال په ژمي کې د بشار اسد د واکمنۍ له ړنګېدو وروسته رامنځته شوي بدلونونه د سوریې لپاره د یوې نوې لارې د پیل ټکی بللی دی.
د کاناډا پولیسو ویلي، چې د ولید خان په نوم یو ۲۶ کلن ځوان په ټورنټو کې د ترهګرۍ اړوند ګڼ تورونو او له داعش سره د اړیکو په تور نیول شوی دی. پولیسو ویلي، چې ولید د تاوتریخوالي له جرمونو سره تړلي لسګونه نور جرمي تورونه لري، چې د راپورونو لهمخې ښځې او یهودیان یې په نښه کړي دي.
د کاناډا د ټورنټو پولیسو د جمعې په ورځ (د لیندۍ ۲۸مه) اعلان وکړ، چې ولید خان د وږي په ۲۷مه نیول شوی و، او اوس له ترهګرۍ سره د تړلو اوو نورو تورونو سره هم مخ دی.
د ولید د دوسیې لهمخې، هغه د تښتونې، له وسلو سره د تښتونې، د یرغمل نیولو او د جنسي تیري د هڅو پر تورونو تورن دی.
د پولیسو په وینا، ولید په ترسره شویو څېړونو کې له درېیو اصلي شکمنو کسانو څخه یو دی، چې په ټولیزه توګه له ۷۹ جرمي تورونو سره مخ دي.
دوه نور شکمن کسان ۱۸ کلن عثمان عزیزوف او ۱۹ کلن فهد سادات هم د جدي جرمي له تورونو سره مخ دي، خو پر دوی د ترهګرۍ اړوند هېڅ تور نهدی لګول شوی.
د کاناډا پولیسو تر اوسه د ولید خان د تابعیت یا د کډوالۍ د څرنګوالي په اړه جزییات نهدي خپاره کړي، خو دومره یې څرګنده کړې، چې پر دې قضیې لا هم څېړنې روانې دي.
