د امریکا د خزانې وزارت خبر ورکړی، چې د ایران اړوند د تېلو د لېږد تر ۱۸۰ ډېرې بېړۍ یې د بندیزونو په نوملړ کې شاملې کړې دي. د راپورونو پر بنسټ؛ دغه بېړیو په «ناقانونه ډول او د جعلي بېرغونو» په کارولو سره د ایران تېل صادرول.
راپورونه ښيي، چې یوې منظمې شبکې هڅه کوله د لږترلږه ۲۹ بېړیو له لارې له ایران څخه تېل په پټه صادر کړي او د دې لپاره یې د بېړیو بدل او جعلي بېرغونه کارول. واشنګټن وايي، ایران د دغه ناقانونه صادراتو له لارې سلګونه مېلیونه ډالر عاید ترلاسه کړي دي.
د امریکا د کانګرس ۶۱ غړو د دغه هېواد د بهرنیو چارو او کورني امنیت وزیرانو ته یوه لیک کې د افغان کډوالو پر وړاندې د ټرمپ پر اقداماتو اعتراض کړی دی.دوی ویلي، د ټرمپ حکومت د ملي ګارد پر سرتېرو د یوه افغان د برید له پېښې «ناوړه ګټه» اخیستې او په ډلهییز ډول یې افغان کډوال مجازات کړي.
یادو استازو د افغان پناهغوښتونکو نهمنل او په افغانستان کې د امریکا پخوانیو پوځي همکارانو ته د پناه نهورکول «نه جبرانېدونکې تېروتنې» بللې دي. د دوی په وینا، دا ډول اقدامات امریکا د یوه بېباوره هېواد په توګه معرفي کوي.
ډيموکراټ استازو د امریکا د بهرنیو چارو او کورني امنیت وزیرانو ته په لیک کې لیکلي: «له یوې تراژیدۍ ناوړه ګټه اخیستل، ویره او نفاق پارول، د امریکا له امنیت سره مرسته نهکوي.»
یادو استازو ویلي، چې په واشنګټن کې د ملي ګارد پر ځواکونو د ډزو له پېښې وروسته د ټرمپ حکومت نهیوازې د افغانانو د پناهغوښتنې د دوسیو څېړنه درولې، بلکې د هغو افغان پناهغوښتونکو د دوسیو بیاکتنه یې هم پیل کړې، چې مخکې منل شوي و.
د دوی په وینا، د ټرمپ حکومت ان امریکا ته د هغو افغانانو د ننوتلو مخه نیولې، چې د کډوالۍ ځانګړي ویزې لري او په افغانستان کې یې د امریکا له حکومت او پوځ سره کار کړی دی.
د ټرمپ حکومت په تازه اقدام کې افغانستان او ۱۴ نور هېوادونه د بشپړ سفر بندیز په لیست کې شامل کړل او په دې سره د دغو هېوادونو وګړي حق نهلري چې امریکا ته سفر یا د پناه غوښتنه وکړي.
په تازه فرمان کې د کډوالۍ د ځانګړې ویزې (اېسایوي) لرونکي هم د امریکا د حکومت د سفر بندیز له استثنا څخه اېستل شوي دي.
د کانګرس استازو د ټرمپ دغه سیاست «ټولیزه سزا» بللې ده.
هغوی خبرداری ورکړی، چې دا اقدامات د بېګناه او قانون پالونکو خلکو په ځانګړي توګه هغه کسان چې په افغانستان کې یې له امریکايي ځواکونو سره مرسته کړې ژوند له خطر سره مخ کوي.
د هغوی په وینا، «د یوه فرد ویجاړونکي اقدامات باید د ټولو هغو افغانانو د انځور د خرابولو لپاره ونهکارول شي، چې غواړي په امریکا کې په قانوني توګه ژوند وکړي.»
د ټرمپ د حکومت اقداماتو په امریکا کې د افغان کډوالو په منځ کې ویره زیاته کړې ده. د کالیفورنیا ایالت د ساکرامنټو سیمه کې د افغان کډوالو ټولنې ویلي، چې د کډوالو ادارې د افغانانو د نیونې بهیر پراخ کړی دی.
اسوشېتد پریس خبري اژانس راپور ورکړی، چې د لیندۍ له پنځمې راهیسې شاوخوا ۲۴ افغان کډوال، چې زیاتره یې د شمالي کالیفورنیا اوسېدونکي دي، نیول شوي دي. یوازې په تېره اوونۍ کې لږ تر لږه ۹ افغان نارینه هغه مهال ونیول شول، چې د کډوالۍ او ګمرک ادارې ته د خپل وضعیت د څېړنې لپاره مراجعه کړې وه.
امریکایي سناتور لېنډسي ګراهام د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو له هغې پرېکړې ملاتړ کړی چې د جرمونو د نړۍوالې محکمې (ایسيسي) پر دوو قاضیانو یې بندیزونه ولګول. نوموړي ویلي، دغه قاضیان په دوامداره توګه اسراییل په نښه کوي.
سناتور ګراهام په خپلو څرګندونو کې ویلي، چې د جرمونو نړۍواله محکمه د دې لپاره جوړه شوې، چې بد عاملین او یاغي هېوادونه تعقیب کړي، نه دا چې د اسراییل په څېر هېوادونه په نښه کړي؛ هغه هېواد چې «د نړۍ له پیاوړو او خپلواکو قضایي نظامونو څخه یو دی.»
نوموړي ټینګار کړی چې ایسيسيد اسراییل په تړاو «ښکاره تعصب» لري او د یوازني یهودي دولت او د هغه د مشرانو پر وړاندې له څرګندې دښمنۍ کار اخلي. د ګراهام په وینا، پر اسراییل د دې محکمې فشار ښایي د امریکا پر وړاندې د احتمالي برید لپاره یوه پیلامه وي.
تر دې وړاندې، روبیو د پنجشنبې په ورځ په یوې رسمي اعلامیه کې وویل، امریکا د جرمونو نړۍوالې محکمې دوه قاضیان، ګوچا لوردکیپانیدزه چې د جورجیا وګړی دی او همداشان منګولیایی اردنېبالسورن دامدین د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د فبرورۍ میاشتې لاسلیک شوي اجرایي فرمان لهمخې تحریم کړي دي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر په وینا، یادو قاضیانو په مستقیم ډول هڅه کړې چې د جرمونو نړۍوالې محکمې له لارې د اسراییلي وګړو د پلټنې، نیولو، توقیف او محاکمې بهیر پر مخ یوسي، په داسې حال کې چې اسراییل د دغو اقداماتو لپاره رضایت نهدی ورکړی.
روبیو ټینګار کړی چې امریکا او اسراییل دواړه د جرمونو نړۍوالې محکمې غړیتوب نهلري او واشنګټن دا ډول اقدامات د خپلو متحدینو پر ضد د منلو وړ نهبولي.
د راپور له مخې، هغه بندیزونه چې امریکا د روان کال په فبرورۍ کې د جرمونو نړۍوالې محکمې پر ځینو چارواکو لګولي، د اړوندو کسانو د احتمالي امریکایي شتمنیو کنګل کېدل او امریکا ته د هغوی او د هغوی د کورنیو د غړو پر سفر بندیزونه رانغاړي.
ملګرو ملتونو د عراق پخوانی ولسمشر برهم صالح د کډوالۍ د عالي کمېشنر په توګه وټاکه. د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلې د پنجشنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۷مه) دغه ټاکنه پرته له رایې ورکولو تایید کړه.
برهم صالح چې د صدام حسین د واکمنۍ پر مهال له سیاسي ځورونې تښتېدلی و، د ملګرو ملتونو د سرمنشي انتونیو ګوترېش لهخوا د دې دندې لپاره نوماند شوی و. هغه د فیلیپو ګراندي ځای ناستی کېږي، چې له ۲۰۱۶ کال راهیسې یې د ملګرو ملتونو د کډوالۍ ادارې مشري کوله.
د ملګرو ملتونو د پرېکړې لهمخې، برهم صالح به د ۲۰۲۶ کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې څخه خپله پنځه کلنه کاري دوره پیل کړي.
نوموړی له دې وړاندې د عراق د ولسمشرۍ تر څنګ د دغه هېواد د لومړي وزیرۍ او د کردستان د سیمې د لوړپوړو سیاسي دندو تجربه هم لري.
د کډوالو د عالي کمېشنرۍ اداره د نړۍ په بېلابېلو سیمو کې د جګړو، تاوتریخوالي او ناورینونو له امله بېځایه شویو میلیونونو خلکو ته بشري مرستې برابروي.
داعــ.ش د استرالیا د سېډني په بونډای ساحل کې د یهودیانو حنوکا د مراسمو پر مهال د خونړي وسلهوال برید په اړه په خپاره کړي پیغام کې یاد برید «د ویاړ وړ» بللی دی. داعــ.ش د پنجشنبې په ورځ په خپل ټېلېګرام کې د دې برید مسوولیت نهدی منلی.
دا برید د تېرې یکشنبې په ماښام (د لیندۍ ۲۳مه) شوی او پهکې ۱۵ کسان وژل شوي دي.
تر دې وړاندې د نیو ساوټ وېلز ایالت د پولیسو مشر مال لانیون ویلي و، چې د سېډني د بونډای ساحل په سیمه کې د ۲۴ کلن بریدګر نوید اکرم له موټر څخه د داعــ.ش دوه لاسي جوړ شوي بیرغونه او د سړک غاړې بمونه موندل شوي دي.
هغه زیاته کړه: «موږ لا هم د دې فاجعې د انګېزې څېړنه کوو او دا به روانه وي.»
له دې خونړي برید وروسته د استرالیاحکومت د کرکې خپرولو پر وړاندې د نویو قوانینو له جوړولو خبر ورکړ، خو په ورته وخت کې د اصلي شکمن کس پر وړاندې د درنو تورونو د لګېدو له امله د استرالیا پر لومړي وزیر کورني او نړۍوال فشارونه زیات شوي دي.
د هند حکومت یوه لوړ پوړي چارواکي د پنجشنبې په ورځ وویل، چې هېواد یې په تېرو ۴ میاشتو کې د هند ویزه غوښتونکو افغانانو ته ۵۰۰ ویزې ورکړي، چې یوازې څه باندې ۲۰۰ یې روغتیايي ویزې دي.نوموړي زیاته کړې، هند په اپرېل میاشت کې د افغانانو لپاره د ویزې ورکړې په سیسټم کې بدلونونه راوستي دي.
هند په تېرو دوو لسیزو کې د افغان ناروغانو د درملنې له مهمو ادرسونو څخه و او هره ورځ له کابل او یو شمېر ولایتونو څخه نوي ډیلي ته څو الوتنې کېدې. خو د طالبانو له بیا واک ته رسېدو وروسته هند افغانانو ته د ویزې ورکړې بهیر په بشپړ ډول ودراوه او ان هغه ویزې یې هم لغو کړې وې، چې تر دې مخکې صادرې شوې وې.
دغه هندي چارواکي همدارنګه وویل، چې هېواد یې په دې وروستیو کې د افغانستان د روغتیايي زیربناوو په برخو کې څو مهمې پروژې منظورې او عملي کړې دي.
هندو ورځپاڼې د دغه هېواد د روغتیا وزارت د یوه چارواکي له نوم ښودلو پرته د هغه په حواله لیکلي، چې په دې پروژو کې په پکتیا، خوست او پکتیکا ولایتونو کې د پنځو زیږنتونونو او روغتیایی کلینیکونو جوړول، په کابل کې د ۳۰ بستریز روغتون جوړول او همداراز د سرطان او د سختو ټپونو د درملنې مرکزونه، د طبي تشخیص مرکز او په کابل کې د تلسیمیا د درملنې مرکز په څېر د مهمو تاسیساتو جوړول او پیاوړي کول شامل دي.
نوموړي زیاته کړې، چې د افغانستان د روغتیا سکتور د لا زیات ملاتړ لپاره نورې طرحې هم تر ارزونې لاندې دي.
په ورته وخت کې د طالبانو او هند د روغتیا وزیرانو په وروستۍ لیدنه کې نوي ډیلي یو ځل بیا له افغانستان سره د روغتیايي همکاریو او بشري مرستو د دوام ژمنه تکرار کړه.
په دې لیدنه کې دواړو لورو د روغتیا په برخه کې روانې همکارۍ وڅېړلې او د روغتیايي زیربناوو د لا پیاوړتیا، د درملو او طبي تجهیزاتو د برابرولو او د روغتیايي کادرونو د روزنې په اړه یې خبرې وکړې.
د هند د عامې روغتیا وزیر په دې ناسته کې وویل، چې هېواد یې په تېرو څلورو کلونو کې افغانستان ته ۳۲۷ ټُنه درمل او واکسینونه لېږلي دي. همدارنګه د سرطان ناروغانو لپاره ځانګړي درمل او د سيټيسکن یو ماشین، چې د طالبانو د عامې روغتیا وزارت په غوښتنه برابرې شوې د لېږلو لپاره چمتو دي او د روانې میاشتې تر پایه به افغانستان ته وسپارل شي.
د هندي چارواکو په وینا ټاکل شوې، چې د لوړپوړو هندي ډاکترانو یوه ډله هم افغانستان ته د افغان ډاکټرانو د لا روزنې لپاره ولېږل شي.
