په فراه کې سېلابونو یو کس مړ او څلور نور ټپیان کړي

په فراه کې د طالبانو تر واک لاندې د پېښو پر وړاندې د مبارزې ادارې خبر ورکړی، چې د دغه ولایت په بکواه او خاکسفید ولسوالیو کې د سېلابونو له امله یو کس مړ او څلور نور ټپیان شوي دي.

په فراه کې د طالبانو تر واک لاندې د پېښو پر وړاندې د مبارزې ادارې خبر ورکړی، چې د دغه ولایت په بکواه او خاکسفید ولسوالیو کې د سېلابونو له امله یو کس مړ او څلور نور ټپیان شوي دي.
یادې ادارې ویلي، ګڼ خلک د دغه سېلابونو له امله بندپاتې دي چې د ژغورنې لپاره یې هڅې روانې دي. یادې ادارې د اوښتو مالي زیانونو په اړه بیا څه نهدي ویلي.
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو تر کنټرول لاندې د هواپوهنې ادارې نن سېشنبه (د مرغومي ۹مه) د افغانستان په ۲۴ ولایتونو کې د درنو واورو، بارانونو او سختو بادونو اټکل کړی و.
دغه اټکل د هرات، فراه، هلمند، کندهار، زابل، روزګان، دایکندي، غور، بادغیس، فاریاب، جوزجان، سرپل، بامیان، غزني، پکتیکا، پکتیا، میدان وردک، لوګر، کابل، پروان، بغلان، پنجشېر، کاپیسا او نورستان ولایتونو لپاره شوی دی.

د طالبانو د ریاستالوزرا اداري مرستیال مولوي عبدالسلام حنفي وايي، د کابل ښار د پراختیا او بدلون لپاره د ۱۴۰۴کال په بودجه کې شاوخوا ۸ مېلیارده او ۱۱۳ مېلیونه افغانۍ ځانګړې شوې دي. د هغه په وینا؛ سږ کال په کابل کې د طالبانو د ښاروالۍ لهخوا ۲۵۸ پراختیایي پروژې پلي کېږي.
نوموړي دغه څرګندونې نن سېشنبه په کابل کې د طالبانو د والي دفتر مخې ته د جویشیر پر لور د نوي پُل د جوړولو د عملي چارو د پيل په مراسمو کې وکړې. هغه ویلي، د یادې بودجې په لګولو به د کابل ښار څېره بدله شي او ښاریانو ته به ګڼې بنسټیزې اسانتیاوې برابرې شي.
هغه زیاته کړه، چې په کابل کې د دوی ښاروالۍ په تېرو څلورو کلونو کې د ښار په بېلابېلو سیمو کې د ۳۵۰ کیلومتره سړکونو جوړولو چارې بشپړې کړې او ګټېاخېستنې ته یې سپارلې دي.
په یاد پروګرام کې په کابل کې د طالبانو د ښاروالۍ مسوولینو ویلي، د جویشېر پر لور د غځېدونکي پُل عملي کارونه به نن پيل شي او د دغې پروژې په بشپړېدو سره به د دهافغانان سیمې ټرافیکي ګڼهګوڼه راکمه او د خلکو تګ راتګ اسانه شي.

په مزارشریف ښار کې د نږدې یو مېلیون ډالرو په ارزښت د «الیاف المدینه» په نوم د مصنوعي پنبې د تولید فابریکه جوړه شوه، چې په ورځ کې تر ۱۵ ټنه مصنوعي پنبې د تولید ظرفیت لري. د یادې فابریکې د مسوولینو په وینا؛ په دغه فابریکه کې سلګونه کسانو ته د کار زمینه برابره شوې ده.
د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس د یادې فابریکې د مسوول محمد یوسف غفوري په حواله لیکلي، دغه فابریکه یې په خپل شخصي لګښټ جوړه کړې چې په ورځ کې ۱۵ ټنه پنبه پروسس او تولیدوي.
له بل پلوه په بلخ کې د طالبانو مرستیال مولوي نورالهادي ابو ادریس له یادې فابریکې د لیدنې پرمهال ویلي، چې «د صنعتکارانو ستونزې به له نږدې وڅېړي او د اړوندو ادارو په همکارۍ به ورته د حل لارې ولټوي.»
طالبانو تر دې وړاندې د روزګان ولایت په دهراود ولسوالۍ کې هم د ۲۷ مېلیونه افغانیو په لګښت د پنبې د پروسس یوې کارخونې له پرانیستې خبر ورکړی و.

د خیبرپښتونخوا سلګونه ورځني مزدوران او په لاس ګاډو بار وړونکي د تورخم دروازې د تړل پاتې کېدو له امله له سختو اقتصادي ستونزو او بېکارۍ سره مخ دي. دغه کسان اړ شوي، چې د کار لپاره تر پنجاب او سند ایالتونو پورې ولاړ شي او ځینې یې د اړتیاوو د پوره کولو لپاره پور واخلي.
د پاکستان ډان ورځپاڼې ته ۲۴کلن منصور علي چې ۸ میاشتې وړاندې یې واده کړی ویلي، چې د بېوزلۍ له امله یې د کمپیوټر ساینس کورس په نیمایي کې پرېښود او په تورخم کې یې د مساپرو د سامانونو لېږد پیل کړ. هغه زیاتوي، چې د دروازې تړل پاتې کېدو له امله یې شپه او ورځ د رواني فشار لاندې تېره کړې او د کورنۍ اړتیاوې په پورونو او لږو عوایدو پوره کوي.
د تورخم د مزدورانو او بار وړونکو ټولنې مشر فرمان علي شینواري خبرداری ورکړی، چې ځوانان د بېکارۍ او بېوزلۍ له امله ښایي منفي فعالیتونو لکه شخړو یا د نشهيي توکو په پلور کې ښکېل شي.
د ځايي ځوانانو سازمان مشر اسرار شینواري بیا ویلي، چې د معلولیت لرونکو کارکوونکو شمېر چې پر ډيورنډ کرښه د بندیزونو له امله کار نهشي موندلای؛ تر ۱۰۰ لوړ دی. د هغه په وینا؛ مزدوران د کار لپاره کافي فرصتونه نهلري.
دا په داسې حال کې ده، چې له نږدې درېیو میاشتو راهیسې له افغانستان سره د پاکستان ټولې لارې تړلې دي، په دغه لارو یوازې له پاکستان نه ستنېدونکو کډوالو ته د تګ اجازاه ورکول کېږي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ (UNHCR) د یوه راپور په خپرولو ویلي، چې له ایران او پاکستان نه ستنېدونکي افغان کډوال له پراخو اقتصادي، ټولنیزو او بشري ستونزو سره مخ دي.
د راپور له مخې؛ تر ۱.۸ مېلیونه ډېر کډوال د محدودو مرستو، استوګنې ستونزو او د نجونو پر زدهکړو د بندیزونو له کبله له سختو ننګونو سره مخ دي. په راپور کې راغلي، د ۲۰۲۵کال د جنورۍ څخه تر نومبر میاشتې پورې له ایران او پاکستان نه شاوخوا ۲.۷ مېلیونه افغانان په جبري توګه خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
راپور زیاتوي، د ستنېدونکو کډوالو وضعیت له یوې خوا له پراخو ستونزو لکه د کورونو لوړو کرایو، محدودو اقتصادي فرصتونو او د خوړو نشتوالي سره مخ دی او له بلې خوا د نجونو زدهکړې او د ښځو روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی محدود شوی دی.
په راپور کې راغلي، له ایران نه ستنېدونکي کډوال په ټوله کې د لوړې ښوونیزې کچې، ښه خوړو امنیت او دوامداره استوګنې سره راځي؛ خو کار فرصتونه محدود دي او نجونې د زدهکړو په برخه کې له خنډونو سره مخ دي. همدا ډول له پاکستان نه ستنېدونکي کډوال بیا د خوړو د نشتوالي او استوګنې ستونزو له کبله تر ټولو زیات اقتصادي فشار تجربه کوي.
یادې ادارې ویلي، ستنېدونکي کډوال د کورونو په برخه کې هم له جدي ستونزو سره مخ دي. افغانستان ته تازه ستانه شوي کډوال هم له بېکارۍ او د سرپناه له نشتوالي شکایت کوي او ځینې کسان هڅه کوي بېرته پر ناقانونه لارو له هېواده ووځي.
هاخوا طالبان وایي، چې په تېرو څلورو کلونو کې له درېیو هېوادونو څه باندې ۷ مېلیونه افغانان هېواد ته ستانه شوي دي. د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت ویلي، چې د یادې ډلې له واکمنېدو راهیسې له پاکستان، ایران او ترکیې هېوادونو ۵۹۷۸۶۳ کورنۍ چې د غړو شمېر یې ۴مېلیونه او ۲۸۳زرو ته رسېږي؛ په جبري ډول او خپله خوښه بېرته افغانستان ته ستانه شوي دي.

په بادغیس ولایت کې د طالبانو رسنیز دفتر خبر ورکړی، چې په دغه ولایت کې د ۶ مېلیونه افغانیو په لګښت د ګچو د پروسس یوه فابریکه پرانیستل شوه. د دوی په وینا؛ دغه فابریکې د چاپېریال ساتنې له معیارونو سره سم فعالیت پيل کړی او لسګونو کسانو ته پهکې د کار زمینه هم برابره شوې ده.
په بادغیس کې بیا د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ ریاست ویلي، چې له پانګونو ملاتړ کوي او دغه ډول پروژې د اقتصادي ودې او د کاري فرصتونو د رامنځته کولو په برخه کې مهمې بولي.
د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت تر دې وړاندې ویلي و، چې د بادغیس ولایت په مقر او سنګ اتش ولسوالیو کې د ګچو په کانونو او د پروسس په کارخونو کې سلګونه کسانو ته د کار زمینه برابره شوې ده.
د یاد وزارت په وینا؛ بادغیس ولایت د افغانستان د هغو ولایتونو له ډلې دی، چې د ګچو کانونو پراخه زېرمې لري چې اوسمهال د پنځو شرکتونو له لوري د ګچ ډبرو کانونو د استخراج چارې روانې دي. دغه وزارت زیاته کړې، له دې سره به نه یوازې افغانستان د ګچو د تولید په برخه کې پر ځان بسیا شي؛ بلکې نورو هېوادونو ته به هم په نږدې راتلونکې کې صادرات ولري.
له څلورو کلونو راهیسې طالبانو د خپل حکومت د عوایدو د زیاتوالي لپاره د طبیعي سرچینو پر استخراج او پلور تمرکز کړی دی. د دوی پلان دا دی، چې د خپلو لګښتونو لویه برخه د کانونو له کېندنو او صادراتو څخه پوره کړي.
خو د کانونو برخې شنونکي د طالبانو د کانکېندنې پر څرنګوالي جدي نیوکې کوي. د دغه شنونکو په باور؛ طالبانو په نامعیاري او نامسلکي ډول د کانونو کېندنې ته مخه کړې، چې د چاپېریالي زیانونو، د طبیعي زېرمو د ضایع کېدو او د اوږدمهاله اقتصادي زیان لامل کېدای شي.
