ایالت محروم بلوچستان در جنوب‌غرب پاکستان سال‌هاست که صحنه یک شورش مسلحانه است. افزایش چشمگیر حملات در سال‌های اخیر چالش‌های دولت مرکزی پاکستان را در مقابله با تهدیدات امنیتی متعدد برجسته‌تر کرده است.
جدایی‌طلبان موسوم به «ارتش آزادی‌بخش بلوچ» روز سه‌شنبه به قطار سریع‌السیر جعفر اکسپرس که حامل بیش از ۴۰۰ مسافر بود، در منطقه‌ی بولان بلوچستان حمله کردند.
این قطار از شهر کویته حرکت کرده و قرار بود با عبور از ایالت ناآرام بلوچستان که هم‌مرز با افغانستان و ایران است، به شهر پیشاور برود.
جدایی‌طلبان صدها مسافر این قطار را گروگان گرفتند، اما ارتش پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که تمامی ۵۰ مهاجم را کشته است. به گفته ارتش، مهاجمان ۲۱ مسافر را کشتند و باقی مسافران نجات یافتند.
ارتش آزادی‌بخش بلوچ که از سوی پاکستان و امریکا به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است و تخمین زده می‌شود حدود ۳۰۰۰ جنگجو داشته باشد، بلافاصله مسئولیت حمله روز سه‌شنبه را بر عهده گرفت.
تصرف این قطار مسافربری توسط ارتش آزادی‌بخش بلوچ که یک گروه جدایی‌طلب غیرقانونی است، سطح این درگیری را به مرحله جدیدی رساند. این نخستین عملیات گسترده این گروه محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: تلفات حملات جدایی‌طلبان در بلوچستان پاکستان به بیش از ۷۰ نفر رسید
جدایی‌طلبان بلوچ در پاکستان چه کسانی هستند و برای چه می‌جنگند
ایالت بلوچستان، بزرگ‌ترین اما کم‌جمعیت‌ترین ایالت پاکستان، مرکز اقلیت قومی بلوچ در این کشور است. اعضای این قوم می‌گویند که از سوی دولت پاکستان مورد تبعیض قرار می‌گیرند.
جدایی‌طلبان از اوایل دهه ۲۰۰۰ برای خودمختاری و در برخی موارد استقلال کامل از اسلام‌آباد و همچنین دریافت سهم بیشتری از منابع طبیعی غنی اما توسعه‌نیافته این ایالت، مانند گاز طبیعی، نفت و معادن، مبارزه کرده‌اند.
در طول سال‌ها، ارتش آزادی‌بخش بلوچ به‌طور قابل‌توجهی قدرت گرفته است، به‌طوری که برخی تحلیلگران اکنون آن را از نظر تهدید امنیتی هم‌ردیف طالبان پاکستان می‌دانند.
این گروه به‌طور مداوم نیروهای امنیتی پاکستان را هدف قرار داده و در گذشته غیرنظامیان، از جمله اتباع چینی مشغول به کار در پروژه‌های چند میلیارد دالری تحت «کریدور اقتصادی چین-پاکستان»، را نیز مورد حمله قرار داده است. همچنین، ارتش آزادی‌بخش بلوچ حملاتی را فراتر از بلوچستان، از جمله در کراچی – بزرگ‌ترین شهر پاکستان – انجام داده است.
هرچند دولت پاکستان ادعا می‌کند که به‌طور قابل‌توجهی خشونت‌ها را کاهش داده است، اما حملات در بلوچستان همچنان ادامه دارد. علاوه بر جدایی‌طلبان، گروه‌های اسلام‌گرا نیز در این استان فعالیت دارند.
این گروه به‌دنبال ایجاد یک کشور مستقل بلوچ است که شامل مناطقی در پاکستان، ایران و افغانستان می‌شود؛ جایی که جمعیت بلوچ در آن زندگی می‌کنند.
اسلام‌آباد مدعی است که ارتش آزادی‌بخش بلوچستان از حمایت هند، رقیب منطقه‌ای و قدرت هسته‌ای پاکستان، برخوردار است، اما دهلی این اتهام را رد کرده است. دولت پاکستان همچنین ادعا می‌کند که بین ارتش آزادی‌بخش بلوچ و تحریک طالبان پاکستان سطحی از همکاری وجود دارد.
برخی تحلیلگران می‌گویند که ارتش آزادی‌بخش بلوچ از زمانی که طالبان پاکستانی در نوامبر ۲۰۲۲ آتش‌بس با دولت را پایان داد، جسورتر شده و این امر باعث افزایش حملات شورشی در سراسر پاکستان شده است.
بیشتر بخوانید: پاکستان هند را به دست داشتن در حمله به قطار جعفر اکسپرس متهم کرد
تأثیرات گسترده‌تر این درگیری چیست؟
جدا از رقابت با هند، پاکستان همچنین روابط پرتنشی با ایران دارد که به ناامنی در بلوچستان دامن زده است.
دو کشور یک مرز ۹۰۰ کیلومتری دارند که تا حد زیادی بدون نظارت باقی مانده و به قاچاقچیان و گروه‌های شورشی امکان تحرک آزادانه می‌دهد. هر دو طرف یکدیگر را به پناه دادن یا تحمل گروه‌های شورشی متهم می‌کنند.
عوامل اقتصادی نیز در این ناآرامی‌ها نقش دارند. به گفته تحلیلگران، این وضعیت برای اقتصاد پاکستان پیامدهای منفی دارد. یکی از تحلیلگران گفت: «چه کسی حاضر است در کشوری سرمایه‌گذاری کند که شاهد چنین حملاتی است؟»
ابتکار کمربند و جاده چین میلیاردها دالر در پاکستان سرمایه‌گذاری کرده، اما این پروژه باعث افزایش نارضایتی اقلیت بلوچ شده است.
آن‌ها معتقدند که اسلام‌آباد منابع بلوچستان را استخراج می‌کند، در حالی که جوامع محلی را نادیده می‌گیرد.
سید محمد علی، تحلیلگر امنیتی به خبرگزاری فرانسه گفت اگرچه حمله به قطار توجه عمومی و رسانه‌ها را به ارتش آزادی‌بخش بلوچ جلب کرد، اما کشته شدن غیرنظامیان احتمالا حمایت مردمی از این گروه را در بلوچستان تضعیف خواهد کرد.
آیا ارتش آزادی‌بخش بلوچ با طالبان ارتباط دارد؟
ارتش پاکستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که گزارش‌های اطلاعاتی نشان می‌دهد این حمله توسط رهبران «حلقه تروریستی فعال» در افغانستان سازماندهی و هدایت شده است و آن‌ها در زمان حمله، مستقیماً با مهاجمان در ارتباط بوده‌اند.
درحالی‌که مقام‌های پاکستان ادعا دارند مهاجمان دخیل در حمله به قطار جعفر اکسپرس در بلوچستان با رهبران‌شان در افغانستان در تماس بودند، وزارت خارجه‌ی طالبان این ادعا را بی‌اساس خوانده و تکذیب کرده است.
عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه‌ی طالبان، اظهارات مقام‌های پاکستانی را رد کرده و از اسلام‌آباد خواسته است که به‌جای طرح چنین ادعاهای غیرمسئولانه، بر رسیدگی به چالش‌های امنیتی و داخلی خود تمرکز کند.
او تاکید کرد که هیچ یک از اعضای گروه‌های شورشی بلوچ در افغانستان حضور ندارند و تاکنون هیچ‌گونه ارتباطی با طالبان نداشته و ندارند.
بیشتر بخوانید: طالبان اتهام ارتباط خود با عاملان حمله به قطار در بلوچستان را رد کرد
