د کندهار د سپین بولدک د صرافانو کاربندیز؛ طالبان دې د صرافانو امنیت خوندي کړي

د کندهار سپین بولدک ولسوالۍ د صرافانو اتحادې مشر وايي؛ تېره ورځ د یو صراف "محمد رحیم" د وژل کېدو په غبرګون يې د صرافۍ مارکیټونه تړلي دي.

د کندهار سپین بولدک ولسوالۍ د صرافانو اتحادې مشر وايي؛ تېره ورځ د یو صراف "محمد رحیم" د وژل کېدو په غبرګون يې د صرافۍ مارکیټونه تړلي دي.
تېره ورځ دوشنبه ( اسد ۱۶ مه ) مازیګر د کندهار سپین بولدک ولسوالۍ په بازار کې د صرافۍ مارکیټ دننه یو صراف "محمد رحیم" نامعلومو کسانو په ډزو وواژه.
راپورونه وايي وسلوالو غلو غوښتل، چې له "محمد رحیم" څخه پېسې وتښتوي چې د صراف له غبرګون سره مخ شوي او په پایله کې یې نوموړی وژل شوی دی.
د سپین بولدک د صرافانو د اتحادیې مشر قندا اغا نن سه شنبې ( اسد ۱۷ مه ) افغانستان انټرنشنل ته وویل؛ چې دوی له طالبانو غواړي د صرافانو امنیت خوندي کړي او د وروستۍ پېښې قاتلین دې ونیسي .
د طالبانو د کندهار د امنیې قومندانۍ مسوولان بیا وايي؛ د پېښې په اړه څېړنې کوي او د قاتلینو د نیولو هڅې روانې دي.
که څه هم طالبان ادعا کوي چې په ټول افغانستان کې امنیت تامین دی، خو بیا هم په کابل او ولایاتو کې یو شمیر افغان سوداګر او صرافان له ناامنیو شکایت کوي او وخت ناوخت ورته پېښې رامنځته کیږي.
د یادونې وړ ده؛ د کندهار سپین بولدک ولسوالۍ ډېورنډکرښې سره پوله لري چې د پاکستان او افغانستان ترمنځه د سوداګرۍ مرکز بلل کیږي.


د روان کال د فوټسال د لویو وچو جام په سیالیو کې نن سې شنبه افغانستان خپله دویمه لوبه دموزمبیق پر وړاندې وکړه چې دوه د دوه پر وړاندې یاده لوبه مساوي پای ته ورسېده.
د افغانستان د فوټبال فدارسیون وايي چې د لویو وچو جام په سیالیو کې د افغانستان دویمه سیالي د تایلینډ په بنکاک کې وشوه او دواړو لوبډلو د دوه- دوه ګولونو په وهلو سره لوبه مساوي کړي.
افغانستان خپله لومړۍ سیالي د چک جمهوریت د لوبډلې پر وړاندې وکړه چې څلور د څلورو پر وړاندې یاده لوبه هم مساوي پای ته رسېدلې وه.
تر اوسه د افغانستان درېیمه سیالي نه ده معلومه؛ خو د فوټبال فدارسیون وايي، چې د چک جمهوریت او موزمیبق له سیالۍ وروسته به معلومه شي چې افغانستان د سیالیو بل پړاو ته داخليږي او که نه؟
په یاده لوبه کې د افغانستان له اړخه علي امیري د لوبې غوره لوبغاړی ونومول شو.
د یادونې وړ ده چې نېږدې موده مخکې د افغانستان د فوټسال ملي لوبډلې د مرکزي اسیا په اتلولیو کې دویم مقام ګټلی و او موزمبیق د نړۍ د فوټسال په درجه بندۍ کې ۷۴یم او په افریقا کې پنځم ځای لري.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشری مرستو د همغږۍ اداره (اوچا) وايي؛ د افغانستان لپاره د بشري مرستو د کمښت له امله به په افغانستان کې د روان کال د اګسټ تر پایه ۲۸۰۰ او د همدغه کال د اکټوبر تر میاشتې ۳۳۰۰ کلیوالي ټولګي بند شي.
دغې ادارې نن سې شنبه (د اسد ۱۷مه) پر خپلې ټویټر پاڼې لیکلي، چې د تعلمي برخې لپاره د پام وړ بودیجې د نه درلودلو له امله به نېږدې یو لک شپږشپېته زره دوه سوه شل (۱۶۶۲۲۰) کوچنیان چې ۵۲ سلنه یې جونې دي له زده کړو بې برخې شي.
اوچا زیاتوي چې د مرستو د کمېدا له امله به نېږدې اته سوه(۸۰۰) کلیوالي ښوونځي د زده کړو مناسب چاپېریال ونه لري او د اتیا زره (۸۰۰۰۰) زده کوونکو د زده کړو کیفیت به ټیټ شي.
دغه اداره وايي چې د بشري مرستو بې ساری کمښت به د دې لامل شي چې په افغانستان کې ۱.۲ میلیونه ماشومان د زده کړو دویم یا درېیم پړاو درسي مواد تر لاسه نه کړي.
دا په داسې حال کې ده چې د ژغورنې نړۍوالې کمېټې هم ویلي؛ پر افغانستان د طالبانو له واکمنیدو دوه کاله وروسته بشري اړتیاوې په کم ساري ډول زیاتې شوې.
دغه مرستندویه سازمان د بشري مرستو د کمښت له امله د میلیونونو افغانانو ژوند له ګواښ سره د مخامخ کېدو لپاره اندېښنه څرګندوي.
یاده دې وي چې له دې وړاندې د خوراک نړۍوالې ادارې هم له افغانستان سره د بشري مرستو د کمښت اندېښنه ښودلې وه.

د احمد مسعود په مشرۍ د افغانستان د ملي مقاومت جبهې په یوه خبرپاڼه کې اعلان کړی، چې تېره دوشنبه ( د اسد ۱۶) د شپې په بدخشان کې په یوه هدفي برید کې دوه طالبان وژل شوي دي. په خبرپاڼه کې ویل شوي، چې په دې برید کې د ملي مقاومت د جبهې یو سرتیری هم وژل شوی دی.
دغه جبهې نن سه شنبه (۱۷ اسد) په خپرې کړې خبرپاڼې کې لیکلي، چې د بدخشان ولایت د شهدا ولسوالۍ په مزارجي سیمه کې یې د «ترهګرو طالبانو» د ځواکونو په قرارګاه هدفي برید کړی دی.
د افغانستان د ملي مقاومت جبهې وویل چې په دغه برید کې د طالبانو یو غړی ټپي شوی او درې میله کلاشینکوفونه ددغې جبهې لاسته ورغلي دي.
بلخوا طالبانو تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.
د احمد مسعود په مشرۍ د افغانستان د ملي مقاومت جبهه یوه له هغو جبهاتوڅخه ده، چې په ۱۴۰۰ز کال د طالبانو په لاس د کابل له سقوط را وروسته د دغې ډلې پر ضد جګړه کوي.
په تېرو دوو کلونو کې دغې جبهې په یو شمیرولایتونو کې د طالبانو د غړو د وژل کېدو خبر ورکړی او خپلو بریدونو ته یې ادامه ورکړې ده.

د ژغورنې نړیواله کمېټه وايي، پر افغانستان د طالبانو له واکمنیدو ۲ کاله وروسته بشري اړتیاوې په کم ساري ډول زیاتې شوې. دغه مرستندویه سازمان د بشري مرستو د کمښت له امله د میلیونونو افغانانو ژوند له ګواښ سره د مخامخ کېدو لپاره اندېښنه څرګندوي.
دغه سازمان د دوشنبې په ورځ ( د زمري ۱۶مه) په یوې خبرپاڼه کې خبرداری ورکړی، چې افغانستان ته د بشري مرستو کمېدل ، اقتصادي سقوط، د اقلیم د بدلون او بنسټیزو خدمتونو ته د لاس رسي د کمواالي د اړمنو خلکو په شمېر کې ۶۰ سلنه زیاتوالی راوستی دی.
د همدې سروې له مخې د بشري مرستو کمښت د دې لامل شوی، چې د تېر کال له جنورۍ نه تر اپریل میاشتې، په پرتله سږکال دوه میلیونه وګړو ته خدمتونه کم شي.
د دغه مرستندویه سازمان د شمېرو له مخې، سږکال د بشري فعالیتونو لپاره د اړتیا وړ بودجې یوازې ۲۳ سلنه ترلاسه شوې چې تېر کال ۲۰ سلنه وه.
د افغانستان لپاره د ژغورنې د نړیوالې کمیټې مشرې سلما بن عایشه وايي، د ۲۰۲۱ کال د اګسټ له ۱۵مې نېټې وروسته افغانستان د چټک اقتصادي سقوط سره مخ دی او بیه یې عام افغانان پرې کوي.
همدارنګه اغلې سلما زیاتوي هغه خلګ چې پخوا یې کار کاوه او پر ځان بسیا وو، اوس پر بشري مرستو تکیه کوي او ډېرې نورې کورنۍ نه شي کولای چې ځانته خواړه برابر کړي.
د ژغورنې نړیواله کمیټه وايي، د افغانستان نږدې ټول وګړي په بې وزلۍ کې ژوند کوي او ۲۸،۸ میلیونه وګړي بشري مرستو ته اړمن دي.
د دې ادارې د اټکل له مخې نږدې ۸۰ سلنه کسان چې مرستې ته اړتیا لري ښځې او نجونې دي.
دغه مرستندویه سازمان ټینګار کوي، بشرپاله سازمانونه په دې بریالي شوي چې خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړي او ۱۷ میلیونه افغانانو ته مرستي ورسوي؛ خو د بشري مرستو د کمېدو په اړه ژوره اندېښنه دا ده چې د میلیونونه افغانانو ژوند له ګواښ سره مخامخ دی.
یاد سازمان د خوراکي توکو د نړیوال پروګرام له لوري اته میلیونو افغانانو ته د مرستو کموالي ته په اشارې وایي، له بیړنۍ مرستې پرته ښایي د روان کال تر اکټوبر میاشتې د خوراکي توکو مرستې کمې شي.
د دغه سازمان د وړاندوینې پر بنسټ سږکال د بودجې د کموالي له امله د لومړنیو روغتیايي مرکزونو د تړل کېدو اندېښنيې هم په خپل ځای پاتې دي.
او همدارنګه د دوی د ارزونې له مخې، د روغتیايي ملاتړ او خوړو په ګډون د روغتیايي فعالیتونو ځنډول په نا انډوله توګه د ښځو او نجونو پر روغتیا هم اغېزه کوي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت پخواني وزیر جواد ظریف په مزارشریف کې د طالبانو لخوا د اته ایراني ډيپلوماټانو او یو خبریال د ۲۵م تلین په درشل کې ویلي: «دغه برید د رسنیو او ډيپلوماسۍ ترمنځ د یووالي نښه او له طالبانو کرکه په ډاګه کوي.»
د ایران د بهرنیو چارو پخواني وزیر دغه خبره د خبریالانو د ټېلګرام په کانال کې په یو لنډکي پيغام کې خپره شوې ده.
د محمد جواد ظریف په پيغام کې راغلي: «د ۱۳۷۷ کال د زمري په ۱۷مه نېټه د اتو تنو ډيپلوماټانو او یو خبریال شهادت د رسنیو او ډيپلوماسۍ تر منځ یوالی او د خبریالانو او ډيپلوماټانو پر وړاندې د طالبانو د کرکې څرګندونه کوي.»
په همدې حال کې، د ایران د بهرنیو چارو وزارت هم په همدې اړه یوه خبر پاڼه خپره کړې ده.
د ۱۳۷۷ کال د زمري د میاشتې په۱۷نېټه، وسله وال طالبان د مزارشریف ښار ته ور دننه شول. د راپورونو له مخې طالبان وروسته بیا د ایران قونسلګرۍ ته ورغلل او هلته یې اته تنه ډيپلوماټان او خبریال وواژه. که څه هم چې طالبانو د دغه برید پړه و نه منله.
هغه مهال په مزارشریف ښار کې د ډيپلوماټانو او یو ایراني خبریال پر وژنه د طالبانو او ایراني حکومت تر منځ اړیکي ترینګلي شوې او ایراني چارواکو شاوخوا اویا زره تنه سرتیري د افغانستان لویدیځې پولې ته واستول.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت په همدې تړاو په خپل بیان کې ویلي: «مزارشریف ته د طالبانو له ننوتو وروسته ټول اخلاقي، انساني او نړیوالو ژمنو پر خلاف د ایران پر سر قونسلګرۍ برید وشو او د یو تن ایراني خبریال په ګډون د هغه هېواد ډيپلوماټان په شهادت ورسېدل.»
دغه وزارت له دې پېښې پنځه وېشت کاله وروسته یو ځلې بیا د دغو وژنو د اړخونو روښانه کولو غوښتنه کړې.
د ایران د بهرنیو چارو وزارت ټينګار کړی، چې په افغانستان کې د کلونو جګړو او نا امنیو سره، سره ایراني لوری دغلته د ټول ګډونه حکومت په جوړولو ټينګار کوي چې په وینا یې د افغانستان ټول قامونه،او ډلې په کې برخه ولري.
دا په داسې حال کې ده چې نن په کابل کې د ایران سفارت هم په خپلې ټوېټرپاڼې داسې لیکلي و: « ۲۵ کاله وړاندې په مزارشریف کې د ایران پر قونسلګرۍ ترهگریز برید شوی و چې په کې د دغې قونسلګرۍ ډیپلوماټان او یو خبریال وژل شوي وو.»