د کلسټر(خوشه يي) مهماتو د تولید او کارونې د مخنیوي نړۍوال ایتلاف په یوې اعلامیې کې ویلي دي، چې تېرکال د روسیې کلسټر مهماتو په اوکراین کې ۹۱۶ تنه وژلي او ۵۹۶ ټپیان شوي دي.
خوشه یي ماینونه یو له هغو خطرناکو مهماتو دي، چې د نړۍ ګڼ شمېر هېوادونو پرې بندیز لګولی دی.
دغه ایتلاف نن سې شنبه(د وږي ۱۴مه) په خپرې کړې خبرپاڼې کې ویلي، چې په ۲۰۲۲ کال کې په ټولې نړۍ کې د خوشه يي بمونو له امله نېږدې ۱۱۷۲ کسان وژل شوي، چې ۹۵ سلنه یې ملکي وګړي دي.
په اعلامیه کې راغلي، چې د خوشه يي ماینونه په اوکراین، اذربایجان، عراق ، لاوس، لبنان، میانمار، سوریه او یمن کې کارول شوي دي.
یاد ایتلاف زیاتوي، چې روسیې پر اوکراین په پراخه کچه کلسټر مهمات کارولي خو په مقابل کې یې اوکرایني ځواکونو هم په کمه اندازه یاد مهمات کارولي دي.
د یادونې وړ ده، چې په ۲۰۰۸ کال کې ۱۱۲ هېوادنو یو مشترک کنوانسیون تصویب کړ، چې له مخې یې په نړۍ کې د خوشه يي ماینونو پر استعمال بندیز لګېدلی دی، خو روسیه او امریکا د دغه کنوانسیون برخې نه دي.
دغه سازمان خبرداری ورکړی، چې که په دوو میاشتو کې یې مرستې ونه رسېږي، د مرستو کچه به ۱۰ میلیونه کسانو ته راکمه شي.
د خوړو نړۍوال پروګرام خبرداری ورکړی، چې که بودیجه پای ته ورسي نو په افغانستان کې به یو "ناوریني" ژمی وي. دا په داسې حال کې ده چې له دې وړاندې هم مرستې کمې شوې وې.
د مالي منابعو د غوښتنې سره - سره، ملګري ملتونه نه دي توانیدلي چې د مرسته ورکوونکو ملاتړ راجلب کړي او یوازې د اټکل شوي مقدار څلورمه برخه یې راټوله کړې ده.
د خوړو نړۍوال پروګرام وايي؛ که مرستې ور نه کړل شي، د لرې پرتو سیمو ۹۰ سلنه خوراکي توکو مرستې به قطع کیږي او حتا د لاس رسي په سیمو کې به هم خلک د سختې یخې هوا پر مهال هېڅ ډول مرستې ترلاسه نه کړي.
په افغانستان کې د WFP مشر هسیا وی لی رویټرز ته وویل: "دا یو ډول ناورین دی چې موږ یې باید مخنیوی وکړو."
د خوړو نړۍوال پروګرام وايي، چې د مرستو په ترلاسه کوونکو کې ۲۰ سلنه ښځې دي.
د راپورونو له مخې شاوخوا درې پر څلورمه برخه افغانان بشري مرستو ته اړتیا لري او د ۲۰۲۱ کال په اګسټ کې د طالبانو د واک له ترلاسه کولو راهیسې د فقر او لوږې کچه د پام وړ لوړه شوې ده.
په همدې حال کې هغه پرمختیايي مرستې چې د پخوانۍ ادارې د مالي مرستو ستون فقرات وو؛ قطع شوې دي، د طالبانو اوسنۍ اداره له بندیزونو سره لاس او ګریوان ده او په امریکايي بانکونو کې د افغانستان بانک زیرمې کنګل شوې دي.
په ښځو باندې د طالبانو سخت محدودیتونه او له بشري حقونو څخه پراخه سرغړونې هغه عوامل دي، چې د دې لامل شوي چې نړۍواله ټولنه د دې ډلې رژیم په رسمیت ونه پېژني.
دې مسالې ډېری مرستندویان اړ کړي چې له افغانستان سره مرستې بندې کړي.
خو په افغانستان کې د خوړو د نړۍوال پروګرام چارواکي له نړۍوالې ټولنې وغوښتل چې د اړو کسانو حسابونه له طالبانو جلا کړي.
دوی خبرداری ورکړ چې دا بې وزله ماشومان او میندې دي چې د اوسني حالاتو قیمت پرې کوي.
د خوړو نړۍوال پروګرام وايي؛ د مرستو په ترلاسه کوونکو کې ۲۰ سلنه یې ښځې دي، چې د زرګونو بې سرپرستو کورنیو مشري کوي.
دې ادارې ویلي چې د مارچ تر میاشتې پورې د خپلو مرستندویه پروګرامونو تمویل لپاره 1 ملیارد ډالرو ته اړتیا لري.
