د ازبکستان ولسمشرۍ دفتر وايي، نړیواله ټولنه د طالبانو حکومت په رسمیت نه پېژني، ځکه یې دا ډله د ایکو غونډې ته نه ده بللې. د افغان جمهوریت له پرځېدو وروسته دا دویم ځل دی چې د اېکو مشران د کابل له استازو پرته غونډه کوي.
د ازبکستان د ولسمشرۍ د رسنیو دفتر مشر شېرزاد اسدوف وايي، افغانستان د ایکو تړون غړی دی، خو په دغه هېواد کې د سیاسي بدلون له امله د تړون په چارو کې فعالیت نشي کولی.
نوموړي ازبکستان ورځپاڼې ته ویلي، ایکو کې به هغه وخت د طالبانو د ګډون امکان وي چې د دې تړون غړي یوې اجماع ته ورسېږي او لا یې هم نړیواله ټولنه په رسمیت وپېژني.
د ایکو په نوم د اقتصادي همکاریو سیمه ییزه ټولنه کې اذربایجان، افغانستان، ایران، قزاقستاد، قرغزستان، پاکستان، تاجکستان، ترکمنستان او ترکیې هېوادونه غړي دي.
دا ټولنه پر ۱۹۹۴ کال ایران، ترکیې او پاکستان جوړه کړه او مرکزي دفتر یې هم تهران کې دی.
افغانستان او د پخواني شوروي ۷ نور هېوادونه پر ۱۹۹۲ کال ور سره یو ځای شول.
ملا عبدالغني برادر اخوند له څو ورځو راهیسې د یوه طالب پلاوي په مشرۍ ایران ته تللی او نن یې د دغه هېواد سیستان بلوچستان ته په تګ سره چابهار بندر ته ورغلی دی.
نوموړي په چابهار کې د بلوچستان له والي حسین مدرس خیاباني، په افغانستان کې د ایران له سفیر حسن کاظمي قُمي، د ایران د ازادو سوداګریزو سیمو مسوول حجتالله عبدالملکي، د چابهار بندر له مسوول قاسم عسکري او یوشمېر نورو ایراني مسوولینو سره ناسته درلوده.
د ملا برادر دفتر په خبرپاڼه کې وايي، ملا برادر په نننۍ غونډه کې له ایراني لوري وغوښتل چې د افغان ټرانزېټ د زیاتوالي لپاره دوی ته د چابهار بندر د کارولو سهولتونه برابر کړي.
د دې خبرپاڼې له مخې، ایراني لوري «د ریاستالوزراء اقتصادي مرستیال محترم ملا عبدالغني برادر اخوند ته وویل، افغانستان کولای شي سر له سبا له چابهار بندر څخه د صادراتو، وارداتو او ترانزیټ عملاً استفاده پيل کړي.»
د طالبانو واکمنېدو سره له چابهار بندر د افغانستان صادرات بند شوي او وجه یې هم د طالبانو له امله له نړیوال بانکي سیستم د افغانستان بې برخې کېدل بلل کېږي.
په نننۍ غونډه کې ملا برادر په چابهار بندر کې د افغانستان لپاره په مناسبه بیه د ځمکې ځانګړي کولو غوښتنه هم کړې ده.
طالبان وایي، د غونډې په پای کې چابهار بندر ته د افغانستان د بشپړ لاسرسي او په دغه برخه کې د ایران له لوري د هر ډول اسانتیاوو او همکارۍ رامنځته کولو توافق هم وشو.
ملا برادر تېره شنبه د یوه لوړپوړي طالب پلاوي په مشرۍ ایران ته ورسېد او د دغه هېواد پر بهرنیو او کورنیو چارو وزیرانو سربېره یې له مختلفو چارواکو او سوداګرو سره ولیدل.
چابهار بندر د افغانستان د نیمروز ولایت په ګاونډ د ایران په سیستان بلوچستان کې پروت دی او پر تهران سربېره هند هم له افغانستان او منځنۍ اسیا سره د وصل لپاره پر دې بندر پانګونه کوي.
ایران دوه کاله مخکې د دې بندر او د سیستان بلوچستان د مرکز زاهدان ترمنځ د پټلۍ غځولو چارې پیل کړې دي. تهران غواړي دا پټلۍ افغانستان او بیا تر منځنۍ اسیا وغځوي.
په وچه ایسار افغانستان چې د کراچۍ له لارې سمندري سوداګري کوي، دغه بندر ته د بدیل په سترګه ګوري او د پاکستان له خوا د افغان ټرانزېټ مالونو په مخ کې خنډونو ورته لا مهم کړی دی.
دا اوس هم د افغانستان تر څلور زرو ډېر کانتینر د پاکستان د حکومت له خوا په کراچۍ کې ایسار کړل شوي چې ښايي هره ورځ ترې یو میلیون ډالر اضافه مالیه هم واخیستل شي.
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ خونې مشر خان جان الکوزی د پاکستان دا ګام د نړیوال سوداګریز قانون خلاف بولي.
