اسماعیل خان وايي چې نړۍواله ټولنه لا هم په افغانستان کې ښکېله او موجوده ده

پخواني جهادي مشر اسماعیل خان، چې د طالبانو یو له مخکښو مخالفینو څخه دی، وایي چې واک ته د طالبانو راتګ یوه "ستره نړۍواله دسیسه" وه.

پخواني جهادي مشر اسماعیل خان، چې د طالبانو یو له مخکښو مخالفینو څخه دی، وایي چې واک ته د طالبانو راتګ یوه "ستره نړۍواله دسیسه" وه.
دغه پخواني جهادي مشر د تاجکستان په پلازمېنه دوشنبه کې د هرات په امنیتي غونډه کې د افغانستان انټرنشنل د پوښتنې په ځواب کې وویل، چې نړۍواله ټولنه لا هم په افغانستان کې ښکېله او حضور لري.
دا لومړی ځل نه دی، چې یو افغان سیاستوال په افغانستان کې د طالبانو تر واک لاندې د بهرنیو ځواکونو د شتون خبره کوي.
تر دې مخکې د افغانستان پخواني جهادي مشر محمد محقق د مسکو په غونډه کې ادعا کړې وه، چې امریکايي ځواکونه د کابل له یوه هوټل څخه د طالبانو د حکومت چارې پرمخ وړي.
د هرات د امنیتي خبرو اترو یوولسم پړاو «په افغانستان بیا فکر کول، بېلابېلې حل لارې» تر سرلیک لاندې د دوشنبې په ښار کې دوه ورځې دوام کوي.
د افغانستان د ستراتیژیکو مطالعاتو انسټیټیوټ په یوه بیان کې ویلي، چې د دې غونډې تنظیموونکي د افغانستان د کړکېچن وضعیت په اړه د نړۍوالو کارپوهانو، سیاستوالو او د بېلابېلو هېوادونو استازي سره راټول کړي دي.

د کندهار ښار یو شمېر اوسېدونکو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو وویل، چې د طالبانو د امربالمعروف محتسبینو په لارو کې چیک پواینټونه جوړ کړي دي. دوی زیاتوي، چې د څارنې دغه ډلې ځوانانو ته د ږېري د نه خريلو، د مفشنو وېښتانو د نه جوړولو او د موسيقې نه اورېدولو لارښوونې کوي.
د کندهار ښار اوسېدونکو نن دوشنبه ( د لیندۍ ۶ مه ) افغانستان انټرشنل ـ پښتو ته وویل، چې طالبان په دغه چیک پواینټونو کې د خلکو موبایلونه پلټي او شخصي تصویرونه او ویډیوګانې یې ګوري.
دوی شکایت کوي، چې په ساعتونو - ساعتونو ځوانان په عمومي لارو کې منتظر کوي او که چېرې د دوی د تمې خلاف ویډیو یا تصویر په موبایل کې وګوري نو بیا یې ګواښي.
ځوانان وايي؛ د طالبانو د امربالمعروف او استخباراتو کارکوونکي په تفريح ځايونو، ورزشي لوبغالو، د خوښيو په پروګرامونو، بازارونو، هټيو او د تګ راتګ پر مهال په دومداره توګه ځوانان تعقيبوي.
په ورته وخت کې سرچینې وايي، چې په کندهار کې د ورزش او په ځانګړي ډول د فوټبال لوبغاړو ته هم د امربالمعروف ادارې له لوري په شفاهي ډول خبرداری ورکړل شوی، چې د لوبو کولو پرمهال باید مکمل لباس واغوندي.
دوی ته ویل شوي، چې د فوټبال پر مهال باید د دوی پښې او لاسونه پټ وي.
په کندهار کې د ځينو دولتې ادارو د مامورينو په خبره، چې په يو شمېر ادارو کې د امربالمعروف ادارې د کارکوونکو له لورې ورته د ديني زده کړو ټولګي جوړ شوي او دغه صنفونه د ماسپښين له ۱۲ بجو څخه تر يوې نيمې بجې دوام لري چې د مامورينو ګډون پکې حتمي وي.
د کندهار د پوهنې رياست يو کارکوونکی چې نه يې غوښتل نوم یې واخیستل شي وايې؛ د ږيرې پرېښودل، د منظمو اوږدو کاليو د اغوستلو، پټکي تړلو او د دينې امورو د عملې کولو جدې خبردارۍ ورکول شوی.
هغه وویل: " موږ ته يې د دينې کتابونو لړۍ شروع کړې، وروسته امتحان اخلي او هر مامور که په امتحان کې پاتې شي له دندو يې لرې کوي".
امربالمعروف اداره دغه ټولې چارې په شفاهې ډول عملي کوي او هېڅ يوې ادارې ته رسمي مکتوب نه لېږي.
په کندهار کې د طالبانو د امنيې قوماندانۍ یو چارواکی وایي؛ دلته ځکه د اصلاح په نوم بنديزونه ډېر دی، چې د طالبانو مشر هبت الله اخوندزاده اوسيږي او د طالب مشرانو تګ راتګ ډېر دی.
د طالبانو په ليکو کې د امربالمعروف اداره ځان تر نورو ادارو خپلواکه او لوړه ګڼي، د دوی د معلوماتو له مخې؛ ددې ادارې مسوولين په مستقيم ډول د طالبانو مشر هبت الله اخوندزاده ته ځواب ورکوونکي دي.

په کندهار کې د یو مدني فعال کورنۍ افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل، چې د طالبانو استخباراتو عبدالحکيم الفت په ټولنیزو رسنيو کې د یو کمېڼټ له امله نیولی او زنداني کړی یې دی. د الفت کورنۍ زیاتوي، چې نوموړی یې اته ورځې وړاندې د کندهار عینو مېني له ښارګوټي څخه وړی دی.
په کندهار کې د مدني فعال عبدالحکیم الفت کورنۍ نن دوشنبه ( د لیندۍ ۶ مه ) افغانستان انټرنشنل - پښتو ته وویل، چې نوموړي یوه طالب پلوه ته په کمېنټ کې د نجونو د بندو ښوونځيو، د لوړو زده کړو د بندو مرکزونو، پر ډېورنډ کرښه د افغان مېرمنو د ځورونو، د زياتو اقتصادي ستونزو او د بې دندو ځوانانو اړوند يو کمېنټ کړی و.

د الفت کورنۍ وايي، چې څو ځله مشران د استخباراتو ادارې ته ورغلي او يوازې ورته د ژر خوشې کولو ډاډ ورکول شوی دی.
عبدالحکیم الفت د ټولنيزو رسنيو فعال و، چې د طالبانو واک لاندې یې هم د خلکو د ستونزو په اړه لیکل کول.
د طالبانو د استخباراتو ادارې تر اوسه د هغه د نیولو په اړه رسنيو ته څه نه دي ويلي.
د طالبانو واک ته له رسېدو سره دغه ډلې په افغانستان کې بیان ازادي او رسنیو باندې محدودیتونه ولګول.
طالبانو په افغانستان کې رسنۍ سانسور کړې دي او هېڅ رسنۍ د دغې ډلې په خلاف منفي راپورونه نه شي نشرولی؛ بلکې په ټولنیزو رسنیو کې هم عام خلک له دغه کاره منع شوي دي.
تر اوسه پورې ګڼ شمېر ټولنیزو رسنیو فعالان شکنجه او زنداني کړې دي.

په جلال اباد ښار کې یو شمېر کورنیو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل، چې طالبانو د عیدګاه جومات پارک کې ښځې له ورزش او پلي کرځېدو څخه منع کړې دي. د جلال اباد اوسېدونکي زیاتوي؛ زیاتره ښځې له خپلو محرمو سره د پلې ګرځېدو لپاره راغلې وې، مګر بیا هم د ګرځېدو اجازه نه ورکول کېده.
په جلال اباد کې یو شمېر کورنیو نن دوشنبه ( د لیندۍ ۶ مه ) وویل، چې د روغتیايي لارښونو له مخې زیات شمېر ښځې پارک ته د پلي کرځېدو لپاره راځي.
دوي وايي؛ په دغو ښځو کې ډلې - ډلې سپین سرې هم وې، چې کلونه - کلونه یې په دغه پارک کې د سهار له لمانځه وروسته پلي کرځیدلې.
دوی زیاتوي؛ د جلال اباد عیدګاه پارک په دروازو کې له ښځو سره د طالبانو امربالمعروف کسانو چلند غیر اسلامي او افغاني وه.
طالبانو د بیا ځلي واک ته له رسېدو سره دغې ډلې پر افغانانو او په ځانګړي ډول پر ښځو بېلابیل محدودیتونه واضع کړل.
له دې محدودیتونو یې یو هم ښځې له تفریحي پارکونو ته له ورتګ منع کول دي.
په لومړي ځل د دې ډلې واک ته رسېدو څخه څو میاشتې نه وې تېرې شوې، چې امر بالمعروف او نهې عن المنکر وزارت محتسیبونو په پلازمینه کابل کې ښځې پارکونو ته ورتک څخه منع کړې؛ خو د هر ورځې په تېرېدو سره د طالبانو بېلابېل محدودیتونه ولایتونو ته هم د پراخېدو په حال کې دي.

د افغانستان د ملي امنیت پخوانی مشر وايي؛ داسې راپورونه لري چې د طالبانو یوه ډله د تاکتیکي اټومي وسلو د ترلاسه کولو په اړه څېړنه کوي. رحمت الله نبیل وايي، چې ښايي طالبان دا وسلې له پاکستانه واخلي او یا یې د ترلاسه کولو لپاره انجینرانو ته پیسې ورکړي.
ښاغلي نبیل د تاجکستان په دوشنبه کې د هرات د امنیتي کنفرانس په ۱۱مه غونډه کې وویل؛ سیمه د طالبانو په اړه د پوهاوي، لید او اجماع له نشتوالي سره مخ ده.
د هغه په وینا: "نظرونه ډېر توپیر لري؛ ځینې یې افغانستان ته د یوه تور سیوري په سترګه ګوري او ځینې یې د فرصت په توګه ګوري. په همدې حال کې د افغانستان د بېرته راستنېدو لاره خپلو خلکو ته د دې مختلف نظرونو حل ته اړتیا لري".
د هرات یولسم امنیتي کنفرانس د دوشنبې په ورځ (د لیندنۍ په شپږمه) د تاجکستان په پلازمېنه دوشنبې کې د یو شمېر طالب ضد شخصیتونو، کارپوهانو او سیاستوالو په شتون کې جوړ شو.
د افغانستان د ملي امنیت شورا پخواني سلاکار د هرات په امنیتي کنفرانس کې له امریکا او ناټو وغوښتل چې له افغانستان څخه تر وتلو وروسته په پایلو کې خپله ونډه ومني.
رنګین دادفر سپنتا په افغانستان کې د وضعیت د سمولو لپاره د نړۍوالې همکارۍ غوښتنه وکړه.
ښاغلي سپنتا "د خپلو بشري حقونو د خلاصون او بشپړولو لپاره د افغانو ښځو پرمختللې مبارزې" ستاینه وکړه او دا یې "د ازادۍ، عدالت او ډېموکراسۍ لپاره د خلکو د مبارزې تر ټولو سپېڅلې سمبول" وباله.
د افغانستان دغه پخواني امنیتي چارواکي وویل: " له ظلم او استبداد سره زموږ د خلکو مبارزه دوام لري او د ازادۍ او عدالت تر لاسته راوړلو پورې به دوام ومومي".
هغه زیاته کړه: "حقیقت دا دی چې طالبان د افغانستان د اسلامي جمهوریت د بې کفایتۍ او په نړۍوال سیاسي نظام کې د جوړښتي بدلونونو او د نړۍ په کچه د نویو ستراتیژیکو غوښتنو په پایله کې واک ته ورسېدل".
دغه پیژندل شوي افغان سیاستوال ټینګار وکړ، چې د افغانستان خلک د خپلواکۍ، د قانون د حاکمیت، سیاسي او ټولنیز امنیت د نشتوالي او له اقتصادي ودې، کلتوري برابرۍ او قومي او ژبني مساواتو د محرومیت په درد اخته دي.
ښاغلي سیپنتا د ملګرو ملتونو د عمومي منشي له خوا امنیت شورا ته د استول شوي راپور په اړه هم غبرګون وښود.
د هغه په وینا؛ د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ځانګړي همغږي کوونکي فریدون سینیر اوغلو له خوا چمتو شوی راپور د پام وړ دی او په هغه کې داسې ټکي شته چې د افغانستان د شخړې د هواري لپاره باید په پام کې ونیول شي.
خو ښاغلي سپنتا وویل، چې د دې پلان د وړاندې کولو لپاره د فریدون سینیر اوغلو لپاره اړینه نه وه، چې طالبان سپین کړي.

د معلوماتو له مخې، په دې وروستيو کې د "پوليو څخه پاک افغانستان" په نوم موسسې اعلان کړى، چې د افغانستان په بېلابېلو سيمو کې د پوليو واکسين د تطبيق کمپاين پيلوي.
د دې ادارې لخوا د دوشنبې په ورځ (د لیندۍ ۶مه) په اېکس ټولنیزه پاڼه د خپاره شوي پیغام له مخې: «نن به د هیواد په بیلابیلو سیمو کې د پولیو واکسین کمپاین پیل شي.»
د پولیو واکسین د تطبیق دغه کمپاین چې په کومو ولایتونو کې به د "پولیو څخه پاک افغانستان" موسسې له خوا پیلیږي لا نه ده معلومه.
په همدې حال کې د پوليو واکسين د تطبيق کمپاين د ماشومانو د اړتياوو او د پوليو ناروغۍ د له منځه وړلو په موخه په بېلابېلو ولايتونو کې پيلېږي.
د يادونې وړ ده، چې تر دې وړاندې په ننګرهار ولايت کې د طالبانو د روغتيايي برخې مسولانو په دغه ولايت کې تر يو ميليون زياتو ماشومانو ته د پوليو واکسين د اوه ورځني کمپاين د پيل خبر ورکړی و.
دا په داسې حال کې ده چې په افغانستان او پاکستان کې د ګوزڼ د بشپړ له منځه وړلو له پاره هڅې روانې دي خو تر اوسه هم دغه دواړه هیوادونه د دې ناروغۍ له امله اغیزمنې دي.
یوازې په روان کال کې د پولیو پنځه مثبتې پیښې په ننګرهار ولایت کې ثبت شوي دي.
د طالبانو تر واکمنۍ وروسته د افغانستان روغتيایي سکټور هم له ګڼو ننګونو سره مخ شوی، د معلوماتو پر بنسټ، د اداري فساد او د بودجې د نشتوالي له امله يې ډېر کارونه ټکني شوي دي.
