افغان لوبډلې په لومړۍ شل اوریزه لوبه کې له هنده ماته وخوړه

د هند ملي لوبډلې د افغاانستان پر وړاندې د درېیو شل اوریزو سیالیو د لوبلرۍ لومړۍ لوبه د شپږو ویکتو په توپیر وګټله.

د هند ملي لوبډلې د افغاانستان پر وړاندې د درېیو شل اوریزو سیالیو د لوبلرۍ لومړۍ لوبه د شپږو ویکتو په توپیر وګټله.
د لوبې پچه هند وګټله او د توپ اچونې پرېکړه وکړه.
افغان لوبډلې د ۵ وېکټو په سوځېدو سره د ۱۵۸ منډو هدف وټاکه.
د هند ملي لوبډلې د ۴ لوبغاړو په سوځېدو سره په ۱۷،۳ اورونو کې د ۱۵۸ هدف پوره او لوبه یې وګټله.
لوبه په موهالي کې ترسره شوه.
افغان لوبډلې کې تر ټولو ډېر منډې محمد نبي وکړې، چې ۴۲ منډې وې او مجیب دوه ویکټې واخیستې.
د لوبې غوره لوبغاړی شیوام ډوبي وټاکل شو. شیوام د افغان لوبډلې پر وړاندې ۶۰ منډې وکړې او یوه ویکټه یې واخیسته.
افغان لوبډله به د هند لوبډلې پر وړاندې خپله دویمه شل اوریزه لوبه د راتلونکې یکشنبې په ورځ د کابل پر وخت د ماښام ۶:۰۰ بجې د انډور په هولکر کرکټ لوبغالي کې پیل کړي.


سربېره پر دې چې زرګونه افغانان لا هم د پاسپورټ اخیستو ته انتظار کوي، د ټایم مجلې په یوه نوي راپور کې د نړۍ د بېلابېلو هېوادونو د پاسپورټ د اعتبار کچه ښودلې ده. د افغانستان پاسپورټ یو ځل بیا د اعتبار په لحاظ د لېست اخري ځای خپل کړی او تر ټولو کم اعتباره پاسپورت بلل شوی دی.
په تېرو پنځو کلونو کې سینګاپور او جاپان د نړۍ تر ټولو پیاوړي پاسپورټونه درلودل، چې خپلو وګړو ته یې د نورو هېوادونو په پرتله د وېزې پرته ډېرو هېوادونو ته د لاسرسي اجازه ورکوله؛ خو سږ کال ډېر څه بدل شوي دي.
په ۲۰۲۴ کال کې د څلورو اروپایي هېوادونو د پاسپورټ اعتبار لا پسې لوړ شوې او د لیست په سر کې سینګارپور او جاپان سره یو ځای شوي، چې لومړی مقام یې خپل کړی.
د فرانسې، جرمني، ایټالیا او هسپانیې وکړي اوس له ۲۲۷ هېوادونو څخه ۱۹۴ هغو ته له وېزې پرته سفر کولی شي، د دغو هېوادونو شمېر تېر کال ۱۹۱ و.
سویلي کوریا، سوېډن او فنلینډ بیا دوم مقام خپل کړی او وګړي یې کولی شي، چې ۱۹۳ هېوادونو له وېزې پرته سفر ولري.
اتریش، ډنمارک، ایرلینډ او هالنډ بیا درېیم مقام خپل کړی او وګړي یې ۱۹۲ هېوادونو ته پرته له وېزې د سفر اجازه لري.
انګلستان د سږکال په لېست کې څلورم ځای لري، چې وګړي یې ۱۹۱ هېوادونو ته بې له ویزې سفر کولای شي او امریکا بیا اووم مقام تر لاسه کړي او وګړي یې ۱۸۸ هېوادونو ته بې وېزې سفر کولای شي.
یوه لسیزه وړاندې، امریکا او انګلستان په دغه لیست کې لومړی مقام درلوده.
عربي متحده اماراتو بیا د دغه لېست پړاونونه په چټکۍ سره تېر کړي او یوولسم پړاو ته یې ځان رسولی، چې وګړي یې ۱۸۳ هېوادونو ته بې له وېزې سفر کولی شي.
چین بیا په ۶۲ مقام کې ځای لري او وګړي یې ۸۵ هېوادونو ته بې وېزې سفر کولی شي، د دغو هېوادونو شمېر د تېرې لسیزې په پرتله دوه چنده شوی دی.
افغانستان چې د دغه لېست کې وروستۍ مقام خپل کړی، وګړي یې یوازې ۲۸ هېوادونو ته بې ویزې سفر کولی شي. تر افغانستان مخکې سوریه، اعراق او یمن هېوادونو ځای اخیستې او وګړي یې د ۲۹ او ۳۵ هېوادونو ترمنځ بې ویېزې سفر کولای شي.


د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د افغانستان لپاره د برېتانیا شارژدافېر رابرټ ډکسن له قوله لیکلي دي، چې دغه هېواد په راتلونکي کې له افغانستان سره د تعامل زیاتېدو ته لېوالتیا لري.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویاند عبدالقهار بلخي پر خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې رابرټ ډکسن دغه څرګندونې کابل کې له شېر محمد عباس ستانکزي سره د لیدنې پر مهال کړې دي.
بلخي زیاته کړې: « د برېتانیا شارژدافېر وویل، له افغانستان سره به په راتلونکي کې تعامل لا زیات شي او دې موخې ته رسېدل مهم دي.»
بل خوا د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال عباس ستانکزي هم ویلي، چې طالبان له ټولو خواو سره خبرې او تعامل د افغانستان، سیمې او نړۍ په ګټه ګڼي.
له دې سره هممهاله؛ تېره ورځ د برېتانیا د بهرنیو چارو وزارت مرستیال اندرو مېچل په خپلو تازه څرګندونو کې ټینګار کړی، چې هېواد یې په کابل کې د سفارت پرانېستو غوښتنه ارزوي؛ خو تر څنګ یې پر طالبانو فشارونه هم دوامداره ساتي، چې خپل چلند کې تغییر راولي.
برېتانوي چارواکي پر داسې مهال افغانستان کې د خپل سفارت د پرانېستو له ارزونې او طالبانو سره د تعامل له زیاتېدو خبر ورکوي، چې بلاروس هم ویلي نېږدې ورځو کې به په کابل کې خپل سفارت پرانیزي.

د طالبانو د کابل د امنیه قوماندانۍ ویاند ویلي، په دشت برچي کې د چاودنې له امله دوه تنه وژل شوي او ۱۲ تنه نور ټپیان شوي دي. خالد ځدراڼ رسنیو ته ویلي، چې چاودنه د لاسي بم له امله شوې ده؛ خو ځینو سرچینو په دې چاودنه کې د پنځو تنو د وژل کېدو او ۱۲ نورو د ټپي کېدو خبر ورکړی دی.
تر اوسه پورې کومې ډلې د دغې چاودنې مسووليت په غاړه نه دى اخستى او د طالبانو د پوليسو وياند هم د دغې پېښې د څېړنې او عاملينو په باب څه نه دي ويلي.
د کابل د لوېدیځ اوسېدونکو د پنجشنبې په ورځ (د جدې په ۲۱ مه) شاوخوا ۳:۱۰ بجې په دشت برچي کې د یوې چاودنې خبر ورکړ.
د دې پېښې خپاره شوي انځورونه ښيي، چې د چاودنې له امله یو شمېر کسان پر ځمکه لوېدلي او خلک ټپيان لېږدوي.
د سيمې د اوسېدونکو په وينا، دغه پېښه د کابل په لوېديځ کې د برچي سوداګريز مرکز ته څېرمه شوې ده.
تېره شنبه هم د کابل په دشت برچي کې یو مسافر وړونکي بس د چاودنې ښکار شو.
په کابل کې د ملګرو ملتونو سیاسي دفتر یوناما د دغې پېښې د وژل شویو او ټپیانو شمېر ۲۵ تنه اعلان کړی و.
داعش د دغې چاودنې مسوولیت منلی دی.
له تېرې یوې میاشتې راهیسې دا د کابل په دشت برچي کې څلورمه چاودنه ده.

وروسته له هغې چې په کابل او یو شمېر ولایاتو کې د طالبانو له خوا د بې حجابۍ په تور یو شمېر نجونې او مېرمنې ونیول شوې په کابل کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ «یوناما» ویلي، چې د وروستیو پېښو په اړه په ژوره توګه اندېښمن دي.
یوناما نن په اعلامیه کې ویلي، چې د جنورۍ له لومړۍ نېټې راهیسې یې، په کابل او دایکنډي ولایتونو کې د حجاب د فرمان د پلي کولو یو لړ کمپاینونه مستند کړي دي، چې د حاکمو چارواکو د امر بالمعروف او نهې عن المنکر وزارت او پولیسو له خوا ترسره شوي دي.
اعلامیه زیاتوي، چې په پلازمینه کابل کې په لویه کچه ښځو او نجونو ته اخطارونه ورکړل شوي او توقیف شوې دي. همدا راز د دایکنډي ولایت په نیلي ښار کې هم ښځې او نجونې توقیف شوې دي.
په اعلامیه کې یوناما د ناسم چلنداو له خبریدو پرته نیونو د پلټنې خبره هم کړې او ویلي یې دي، چې د اجرايي عملیاتو له اړخه د مذهبي او توکمیزو اقلیتونو ټولنې په غیر متناسب ډول اغیزمنې شوې دي.
یوناما وړاندې وايي: “د دوی د خلاصون لپاره محرم، یا نارینه سرپرست را غوښتل شوی تر څو یو راتلونکی اجرایي ضمانت لاسلیک کړي، که نه له سزا سره به مخامخ شي. یوناما همدارنګه د هغو ادعاوو پلټنه هم کوي چې ددوی د خوشې کولو په بدل کې د پیسو غوښتنه شوې”.
په اعلامیه کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) مشرې روزا اوتنبایوا په حواله ویل شوي: ”په پلي کېدونکو اقداماتو کې فزیکي تاوتریخوالی په خاص ډول د ښځو او نجونو لپاره سپکوونکی او خطرناک دي“.
نوموړې زیاته کړې: "توقیفونه له ځانه سره یوه لویه بدنامي لري چې افغان میرمنې له لا ډیر خطر سره مخامخ کوي او همداشان عامه باور له منځه وړي."
په ورته وخت کې یوناما ویره څرګنده کړې، چې د ښځو د ځپلو اوخپلسرو نیول کېدو د وېرې له امله به مېرمنې لا نورې انزوا سره مخ شي.
یوناما یو ځل بیا پر طالبانو غږ کړی، چې افغانستان د یوه دولت په توګه د بشري حقونو د اوو مهمو نړۍوالو سندونو غړی پاته شوی دی.
د ملګرو ملتونو د امنیت شورا ۲۶۸۱ (۲۰۲۳) پریکړه لیک هم پر طالبانو غږ کړی چې ژر تر ژره هغه تګلارې او کړنې بېرته واخلي چې له بشري حقونو او بنسټیزو ازادیو د ګټې اخیستو په برخه کې د ښځو او نجونو پر وړاندې محدودیت رامنځته کوي.
د نوي لمریز کال له پیله په کابل، غزني او بامیان ولایتونو کې طالبانو یو شمېر مېرمنې د بې حجابۍ په تور نیولې او ځینې یې له پلټنو او ضمانت اخیستو وروسته خوشې کړې؛ مګر ځینې یې لا هم لادرکه دي.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد رسنیو ته ویلي، چې نیول شوې مېرمنو غوښتل چې په افغانستان کې بې حجابۍ ته کار وکړي او له یو شمېر بهرنیو کړیو څخه یې د دغه کار په موخه امکانات تر لاسه کول.

له افغانستان څخه راپورونه وایي، چې نن د کابل ښار په دشت برچي کې تر چاودنې څه مهال مخکې د بلخ په مرکز مزار شریف کې هم چاودنه شوې ده. تر اوسه په دواړو چاودنو کې د مرګ ژوبلې کره شمېر مالوم نه دی. په ورته مهال ازادۍ جبهه د کابل په خیرخانه کې پر طالبانو د برید ادعا کوي.
ویل کېږي د مزار شریف د څلورمې حوزې په بلخ دروازه کې دا چاودنه د ښخ شوي ماین له امله شوې ده.
ځینې شاهدان وايي، طالبانو هغه کسان ونیول چې غوښتل یې د پېښې انځور یا ویډیو وکړي.
پر مزار شریف سربېره د کابل په دشت برچي کې هم چاودنه شوې چې لا یې د مرګ ژوبلې کره مالومات نشته.
په ورته مهال ازادۍ جبهې د کابل په خیرخانه کې د طالبانو پر امر باالمعروف د برید خبر ور کړی او ویلي یې دي چې درې طالبان یې وژلی او دوه یې ټپي کړي دي.
له یوې اونۍ په کم وخت کې دا څلورمه چاودنه ده چې په کابل کې کېږي.
شپږ ورځې وړاندې په دشت برچي کې د چاودنې له امله پنځه کسان ووژل او ۱۵ ټپیان شول.
درې ورځې مخکې هم د کابل الوخېلو کې په مارسیدیس موټر کې چاودنه شوې ده او طالبان وايي درې کسان پکې وژل شوي دي.
د داعش د تېرو دوو چاودنو مسوولیت منلی دی.