د هند د زلزلې مرکز د افغانستان په ځینو برخو کې د ریښتر په کچه د ۵،۳ درجې زلزلې خبر ورکړی
یوې نسبتا زورورې زلزلې د افغانستان او پاکستان ځینې سیمې لړزولي دي. د هند د زلزلې ملي مرکز د دغې زلزلې شدت د ریښتر په کچه ۵.۳ درجې ښودلی دی.
یوې نسبتا زورورې زلزلې د افغانستان او پاکستان ځینې سیمې لړزولي دي. د هند د زلزلې ملي مرکز د دغې زلزلې شدت د ریښتر په کچه ۵.۳ درجې ښودلی دی.
په ورته وخت کې پاکستاني رسنیو ویلي، چې زلزلې د دغه هېواد ځینې برخې لړزولي دي.
تر اوسه د دغې زلزلې د زیانونو او تلفاتو په اړه څه نه دي ویل شوي.
د امریکا د زلزلې مرکز، د دې زلزلې مرکز د تخار ولایت فرخار ولسوالۍ ښودلې ده.
د روسیې سفارت د ډیپلوماتانو د ورځې په مناسبت د خپلو هغو دوو دیپلوماتانو یاد ته چې په کابل کې په یوه ځانمرګي برید کې وژل شوي وو، د هغوی تصویرونو ته د ګلو ګیډۍ په اېښودلو سره درناوی وکړ.
دویم سکرتر او یو روسی کارپوه د ۱۴۰۱ کال وږې میاشت کې په کابل کې د روسیې د سفارت مخې ته په یوه ځانمرګي برید کې ووژل شول.
د روسیې سفارت د شنبې په ورځ (د سلواغې ۲۱مه)د دغو دوو ډیپلوماټانو د انځورونه په خپرولو سره یې لیکلي: «د ډیپلوماټانو په ورځ،موږ د خپلو همکارانو میخایل شاه او اډیګجي کوژوګتیاد، چې د ۲۰۲۲کال د سپټمبر په ۵مه د دندې د ترسره کولو پر مهال په ډېر زړورتیا د یوه ترهګر په لاس ووژل شول، ولمانځه.»
تېر کال د دغو دوو روسي ډیپلوماټانو له وژل کېدو وروسته د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین دوی ته د زړورتیا مډالونه ورکړل.
داعش هغه مهال د دغه برید مسوولیت منلی و. په دغه برید کې یو شمېر افغانان هم ووژل شول.
د طالبانو د کانونو وزیر شهاب الدین دلاور د شنبې په ورځ (د سلواغې ۲۱مه) د بامیان ولایت د یکاولنګ ولسوالۍ د ګنده کوټل له کان څخه شاوخوا ۵۰۰۰ ټُنه جست پر "پسران خوافي" شرکت وپلورل.
د طالبانو د کانونو وزارت د ۵ زره ټُنو جستو د بیې په اړه جزییات نه دي ورکړي.
د طالبانو د کانونو وزارت د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره د افغان سوداګرو له یوې ډلې سره د شهاب الدین دلاور له لیدنې خبر ورکړی دی.
شهاب الدین دلاور په دې لیدنه کې ویلي، ټول کورني او بهرني پانګوال کولای شي د افغانستان په کانونو کې پانګونه وکړي.
د افغانستان د کانونو استخراج او خرڅلاو په وروستیو دوو کلونو کې د طالبانو له خوا د پام وړ زیات شوی دی. د امریکا د ځمکې پېژندنې ادارې د افغانستان د کانونو ارزښت درې تریلیون ډالره اټکل کړی دی.
د روان کال د وږې په نهمه، د طالبانو د کانونو وزارت له کورنیو او بهرنیو شرکتونو سره د شپږ میلیارد او ۵۵۷ میلیونه ډالرو په ارزښت د اوو لویو کانونو د استخراج تړونونه لاسلیک کړل. دغې ډلې له یو شمېر کورنیو شرکتونو سره د منځنۍ او کوچنۍ کچې لسګونه قراردادونه هم لاسلیک کړي دي.
طالبان ادعا کوي، چې د کانونو کیندنه داوطلبۍ ته سپاري. په ورته وخت کې، شرکتونو ته د دغو کانونو د سپارلو په پروسه کې د روڼتیا رامنځته کولو لپاره هیڅ میکانیزم شتون نلري.
همدا راز، معلوماتو ته د لاسرسي د محدودیتونو له امله د کانونو د عایداتو کچې او د دغو عایداتو د لګښت په اړه ډېر کم معلومات موجود دي.
امريکا، بريتانيا او اروپايي ټولنې په جلا جلا توګه د پاکستان د پنجشنبې ورځې د ټاکنو د بهير په اړه اندیښنه څرګنده کړې او د بې نظمۍ د رپوټونو د پلټنو غوښتنه يې کړې ده.
په ټاکنو کې اصلي سیالي د پخواني لومړي وزیر نواز شریف د ګوند او د پخواني لومړي وزیر عمران خان د ملاتړو نوماندانو ترمنځ وه، دواړو ډلو په جلا جلا توګه په ټاکنو کې خپله بریا اعلان کړه.
دغه ټاکنې د ملي اسمبلۍ د ۲۶۵ څوکیو لپاره شوې او یو سیاسي ګوند د اکثریت د ترلاسه کولو لپاره باید ۱۳۳ څوکۍ وګټي.
متحده ایالاتو او اروپايي ټولنې دواړو د فعالینو د نیولو په ګډون په ټاکنو کې د مداخلې تورونه یاد کړي او ویلي یې دي، چې په ټاکنو کې د بې نظمۍ، لاسوهنې او درغلۍ ادعاوې باید په بشپړه توګه وڅیړل شي.
عمران خان په زندان کې دی او د هغه د تحریک انصاف ګوند په ټاکنو له ګډون څخه منع شوی دی.
د پاکستان په ټاکنو کې خپلواکو کاندیدانو، چې ډیری یې د عمران خان ملاتړي دي، د ۲۴۵ څوکیو څخه ۹۸ څوکۍ ګټلې دي. په داسې حال کې چې د نواز شریف د پاکستان مسلم لیګ نواز ګوند بیا ۶۹ څوکۍ ګټلې دي.
عمران خان په دې باور دی چې پوځ د ده د ګوند د له منځه وړلو د هڅو ترشا لاس لري، په داسې حال کې چې شنونکي بیا وايي چې نواز شریف د پوځ د جنرالانو ملاتړ لري.
د اروپايي ټولنې په اعلامیه کې یادونه شوې چې "په ټاکنو کې ټولو کاندیدانو ته د رقابت مساوي فرصت نه دی ورکړل شوی"، چې له امله یې "په ټاکنو کې د سیالۍ لپاره ځینې سیاسي لوبغاړي ناتوانه شوې." په همدې حال کې د خلکو پر غوڼډو، د بیاد پر ازادۍ او پر انټرنټ لګیدلي محدودیتونه په ټاکنو کې د مساوي رقابت د مخنیوي نور لاملونه بلل شوي دي.
د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت ویلي، چې د ټاکنو په جریان کې د بیان او غونډو پر آزادۍ "غیر ضروري محدودیتونو" لګیدلي وو او د رسنیو پر کارمندانو بریدونه او ورسره تاوتریخوالی شوی.
د افغانستان د جمهوري نظام وروستي ولسمشر محمد اشرف غني او د هغه مرستيال امرالله صالح په جلا جلا ډول د ملي ډيموکراټيک غورځنګ پر مشر او د پاکستان پارلمان ته پر نوماند محسن داوړ وسلوال برید غندلی او دا یې «د ازادۍ او عدالت د دوښمنانو» هڅه بللې ده.
محسن داوړ چې له شمالي وزیرستان پارلمان ته نوماند و، په ټاکنو کې یې د درغلیو ادعا کوله او نن یې د دې ټاکنو د پایلو د ځنډېدو په غبرګون کې مظاهره کوله چې ټپي شو.
پخواني ولسمشر محمد اشرف غني پر ښاغلي داوړ برید ته په غبرګون کې پر خپله اېکس پاڼه ليکلي: «د ازادۍ دوښمن د غورځنګونو او شخصيتونو د له منځه وړلو هڅه کوي. پر ازادۍ مین قومونه د سياسي حقونو لپاره مبارزه کوي، د استبداد په ضد دريږي او خپلو ولسونو ته د بشر لومړني حقونه غواړي.»
ښاغلي غني ويلي، چې دا ډول بريدونه د ازادۍ غږ نشي بندولی.
هم مهاله د افغانستان د پخواني ولسمشر محمد اشرف غني لومړی مرستیال امرالله صالح په خپله اېکس پاڼه د خواخوږۍ په پيغام کې داوړ يو پښتون ملتپال بللی: « داوړ یو له مهمو پښتنو ملتپالو څخه دی چې په زړورتیا سره د پاکستان د اسټیبلشمنټ او د هغوی د تروریستي لاسپوڅو دسیسو په وړاندې ودریدل.»
صالح په خپل پيغام کې په پاکستان کې په تېره یوه لسيزه کې د پښتنو ملتپالو او نوي نسل ژوندي پاته کېدل يو معجزه بللې ده.
له شمالي وزیرستان قامي اسمبلۍ ته نوماند محسن داوړ نن د شمالي وزیرستان مرکز میرانشاه کې د پوځي مرکز مخ ته د احتجاج پر مهال له پنځلسو ملګرو سره ټپي شو.
ملي ډیموکراټیک غورځنګ وايي، په دغه برید کې د دوی درې ملګري وژل شوي دي.
محسن داوړ د درملنې لپاره اسلام اباد ته وړل شوی او ځینې ملګري یې پر شمالي وزیرستان سربېره بنو روغتون ته لېږدول شوي دي.
لا هم ځايي چارواکو په دې تړاو څه نه دي ویلي، خو راپورونه وايي، کله چې محسن داوړ او ځینې نورو سیاستوالو د ټاکنو د پایلو د ځنډېدو له امله د رایې شمېرنې مرکز مخ ته مظاهره کوله، د مرکز ساتونکو دروازې وتړلې او ډزې وشوې.
د پاکستان پارلمان ته له سوېلي وزیرستان نوماند او د پښتون ژغورنې غورځنګ مخکښ مشر علي وزیر په خپل اېکس کې لیکلي د پاکستان امنیتي ځواکونه د دې برید مسوول بللي دي: «د میران شاه شمالي وزیرستان پولیسو او ملېشه له خوا پر محسن داوړ او ملګرو یې مخامخ ډزې خورا بزدلانه او شرمناکه پېښه ده. محسن داوړ ټپي شوی. ریاستي فاشېزم اوج ته رسېدلی دی.»
د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین هم پر محسن داوړ برید غندلی او دا یې د امنیتي ځواکونو کار بللی دی.
محسن داوړ پرون ویل، چې تر نورو نوماندانو یې ډېرې رایې ګټلې، خو د رای شمېرنې مرکز کې د نتیجې بدلولو هڅه کېږي.
ښاغلي داوړ نن د خپلې حوزې د ټاکنو د پایلو د ځنډېدو په اعتراض کې احتجاج کاوه، چې ټپي شو.
د نوموړي تر ټپي کېدو څو ګړۍ وروسته د پاکستان د ټاکنو کمېسون وویل، چې د ملي ډیموکراټیک غورځنګ مشر او له شمالي وزیرستان پارلمان تو نوماند محسن داوړ د قامي اسمبلۍ څوکۍ وبایلله.
محسن داوړ پرون ویل چې ټاکنو کې تر نورو نوماندانو مخکې دی، خو د رایې شمېرنې مرکز کې نتایجو د بدلولوهڅه کېږي.
محسن داوړ تېر پارلمان کې د بهرنیو اړیکو د کمېټې مشر و.
د طالبانو د سوداګرۍ او صنعت وزارت وايي، د سوداګرۍ او صنایعو وزیر نور الدین عزیزي په کابل کې د روسیې د ولسمشر له ځانګړي استازي سره په لیدنه کې د کډ اقتصادي کمیسیون د بیا پیل او د خپلمنځي اقتصادي همکاریو پر پیاوړتیا خبرې کړي دي.
د طالبانو د سوداګرۍ او صنایعو وزارت نن په خپل اېکس پاڼه کې لیکلي چې په دغه لیدنه کې طالبانو ته په راتلونکي "روسیه - اسلامي نړۍ" نړۍوال اقتصادي پنځلسم فورم کې د کډون لپاره د بلنې په اړ ه هم خبرې اترې شوې دي.
دا وزارت وايي په دغه لیدنه کې دواړو لورو د دوه اړخیزو سوداګریزو اړیکو، د دواړو هېوادونو تر منځ د ترانزیتي لارو، د تعرفو د کمولو، اسلامي بانکدارۍ، په افغانستان کې د روسیې د پانګونې، د سوداګریزو ویزو د ورکړې پر اسانتیا، د ګډې سوداګرۍ او صنایعو خونې د جوړولو په اړه هم غږېدلي دي.