طالبانو او ازبکستان په بلخ کې د اقتصادي پیاوړتیا لپاره ناسته وکړه
د طالبانو د صنعت او تجارت وزیر په مشرۍ د دې ډلې د مختلفو وزارتونو چارواکو د ازبکستان د انرژۍ وزیر په مشرۍ پلاوي سره نن د بلخ په حیرتان بندر کې د اقتصادي پیاوړتیا لپاره ناسته وکړه.
د طالبانو د صنعت او تجارت وزیر په مشرۍ د دې ډلې د مختلفو وزارتونو چارواکو د ازبکستان د انرژۍ وزیر په مشرۍ پلاوي سره نن د بلخ په حیرتان بندر کې د اقتصادي پیاوړتیا لپاره ناسته وکړه.
د صنعت او تجارت وزارت د اعلامیې له مخې دواړولورو ازبکستان ته د یو میلیون ټنه ډبرو سکرو پر صادراتو او د دغه هېواد په چاڼخونو کې د افغانستان د تېلو پر تصفیه خبرې وکړې.
د دې اعلامیې له مخې، پر درې اړخیزو او څو اړخیزو ټرانزیتي هوکړو سربېره تجارانو او عامو وګړو ته د ویزوپه ور کړه کې پر اسانتیا را وستلو هم خبرې وشوې.
طالبان وايي، د ازبکستان د انرژۍ وزیر جوره بیک میرزا محمدوف په مشرۍ پلاوي کې د افغانستان لپاره د ازبکستان د ولسمشر خاص استازي عصمت الله ایرګاشوف او نورو چارواکو هم برخه درلوده.
په دې ناسته کې د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر او د دې ډلې د پلاوي مشر نور الدین عزیزي ازبک پلاوي ته ویلي، چې دا ډله له ازبکستان سره د پولو له لارې د اقتصادي اړیکو قوي کول غواړي.
د بلخ لپاره د طالبانو د والي دفتر په جلا اعلامیه کې وايي، چې په دې ناسته کې ازبک پلاوي د ډبرو سکروپه استخراج، کرنه، د سمیټو د فابریکو، د افغاني محصولاتو او تولیداتو د نندارتون جوړولو کېد همکار وړاندیز وکړ.
ازبکستان د طالبانو رژیم په رسمیت نه پیژنې خو نږدې سیاسي او اقتصادي اړیکي ور سره پالي.
څو ورځې وړاندې د ازبکستان د بهرنیو چارو وزیر کابل ته سفر درلود او طالبان د نوموړي له قوله وايي چې ډېر ژر به تاشکند کې د دوی سفیر ومني.
د نجونو د زدکړو ملي کمپاين وايي، طالبان دې د ښوونیز کال د پیلېدو درشل کې د کابل د ابن سينا روغتون د متخصص ډاکټر او د نجونو د زدکړو فعال نادر افغان د ورکېدو په هکله وضاحت ور کړي. نادر افغان چې د نجونو د زدکړو ملاتړی و، پرون وسلوالو کابل کې له خپل کتنځي نامعلوم ځای ته وړی دی.
نادر افغان د نجونو د دزکړو ملي کمپاین غړی دی او په رسنیو کې به یې له طالبانو غوښتل چې نجونو ته د زدکړو اجازه ور کړي.
د نجونو د زدکړو ملي کمپاين نن په يوه خبرپاڼه کې د نوموړي په ورکېدو خواشیني ښيي او له طالبانو یې غوښتي، چې د سياسي او رسنيو له فعالانو سره په تعامل کې مسولانه چلند وکړي.
دغه بنسټ له طالبانو غوښتنه کړې، چې د پوښتنو او څېړنو لپاره د سياسي اشخاصو او رسنيو د فعالانو د غوښتلو لاره باید مناسيبه وی.
دوی زياتوي: «د داسي اشخاصو د نيولو او توقیف طریقه باید په اسلامي چوکاټ کې وي، نه د يوه ناقانونه وسله والې او تښتونکي ډلې په څېر، چې د خلګو په دفترونو او کورنو يرغل کوی.»
تر اوسه طالبانو د ډاکټر نادر افغان د نيول کېدو په اړه څه نه دي ويلي.
د ۲۰۲۱ کال په اګسټ کې طالبانو په واکمنېدو سره اول د نجونو له شپږم ټولګي پورته زدکړې بندې کړې او وروسته یې د دوی پر پوهنتوني زدکړو او کار بندیز ولګاوه.
دې ډلې تر دې مخکې هم د اسماعیل مشعل په ګډون هغه افغان شخصیتونه په نښه او بندیان کړي چې په یو نه یو ډول یې د نجونو د زدکړو په ملاتړ فعالیت کاوه.
د نوي لمري کال پیلېدو سره په افغانستان کې ښوونیز کال هم پیلېږي او په درشل کې یې له دې ډلې د نجونو د ښوونځي او پوهنتوني زدکړو د پیلېدو غوښتنې ډېرېږي، خو داسې نه ښکاري چې د دې ډلې دریځ کې کوم بدلون راشي.
د پاکستان کراچۍ ښار کې د انساني حقونو مدافعه او وکیله منیزه کاکړ وايي، حکومتي ادارو په دغه ښار کې د افغان کډوالو نقشه بشپړه کړې ده. مېرمن کاکړ د دې خبرې په کولو سره زیاتوي، چې حکومت ټولو صوبايي ادارو ته امر کړی چې د کارت لرونکو کډوالو د اېستلو لړۍ د اپرېل له ۱۵ پیل کړي.
اغلې کاکړ د افغان جمهوریت له پرځېدو راهیسې چې کراچۍ کې د افغان کډوالو پرضد زور زیاتي ډېرېدو سره د پښتون ژغورنې غورځنګ له خوا د دې کډوالو واکالت ته مخه کړې ده.
نوموړې نن خپل اېکس کې د ملګرو ملتونو له کډوالو ادارې غوښتي چې د افغان کډوالو د حقونو او خوندیتوب لپاره بېړني ګامونه پورته کړي.
که څه هم مېرمن کاکړ کراچۍ کې د افغان کډوالو د نقشې په هکله نور وضاحت نه دی کړی، خو سرچینو افغانستان انټرنشنل – پښتو ته وویل، چې د پاکستان ادارې د کډوالو اېستلو د دویم پړاو پیلېدو سره د دې نقشې له لارې افغان کډوال په نښه کوي.
د دې سرچینو په خبره، د پاکستان امنیتي ځواکونو چې تېر کال په کراچۍ کې د افغان کډوالو اړوند استوګنځیو چاپې اچولې دا ځل به د دې نقشې له لارې دا کډوال په نښه کوي.
د پاکستان سرپرست حکومت د تېر کال د اکټوبر لومړیو کې بې اسناده کډوالو ته د یوې میاشتې لپاره وخت ور کړ او له همغې مودې یې د دوی اېستل هم پیل کړل.
د پاکستان امنیتي ادارو هغه مهال هم پر بې اسناده کډوالو سربېره اسنادي کډوال هم په نښه کول.
د ځینې شمېرو له مخې له هغه وخت تر اوسه تر پنځو لکو ډېر افغانان له پاکستان خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
د طالبانو ولايتي امنيتي مسولين وايي، چې د کندهار په ارغستان او د ننګرهار په کوز کونړ ولسواليو کې دوو ښځو ځان وژنه کړې ده. طالبان وايي ننګرهار کې د ځان وژونکې ښځې بدلنۍ هم د هغې د غچ اخیستو په بدل کې د خوسر او لېور له لوري وژل شوې ده.
په کندهار کې طالبان وايي پرون د ارغستان په سوپانزو کې یوې پېغلې د دماغي ناروغۍ له امله ځان وژنه کړې ده.
خو په کندهار کې سرچېنو د سې شنبې په ورځ افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وويل، چې يوې پېغلې وروسته له هغه ځان ځړولی او وژلی، چې بوډا پلار یې د ځان لپاره د يوې بلې نجلۍ د غوښتلو په بدل کې ورکړې وه.
بل لوري ته بیا د ننګرهار لپاره د طالبانو امنيه قومندانۍ مطبوعاتي دفتر نن په کوز کونړ کې د يوې ښځۍ د ځان وژنې خبر ورکړی.
طالب ویاند بصیر زابلی وايي، د دې مېرمنې تر وژنې وروسته د جلال اباد ښار په اتمې حوزه کې د هغې پلار او ورور خپله انګور د چاکوګانو په ذريعه وژلې ده.
د کوز کونړ ځان وژونکې او د اتمې حوزې وژل شوې سره بدلنۍ وې.
د زابلي د معلوماتو له مخي، چې د اتمې حوزې د وژل شوې ښځې دوژنې په تور يې د هغې لېور او خوسر نيولي او دامهال پوښتني ترې وراني دي.
د تېر جمهوري نظام پر مهال د ښځو د ستونزو اورېدو او حل لپاره د ښځو چارو وزارت، د انساني حقونو خپلواک کمېسون او نورو ملاتړو کورنیواو بهرنیو ادارو کار کاوه، خو د طالبانو واکمنېدو سره دا ادارې ختمې شوې.
په دايکندي کې د طالبانو د پوهنې رياست مسولين وايي، چې د دې ولایت اوسېدونکو د یوه کال په جريان کې ۲۸۸ جرېبه ځمکه ښوونځيو او مدرسو ته وقف یا ځانګړې کړې ده، چې ارزښت یې شاوخوا ۸ ميليونه ۴۶۰ زره افغانۍ کيږي. طالب مسولينو د خلګو دا کړنه ستایلې او «نېک عمل» یې بللی دی.
د دايکنډي ولايت د طالبانو د پوهنې رياست مسولينو دا نه دي ویلي چې پر دې ځمکه څومره ښوونځي او یا څو مدرسې جوړېږی.
بېګاه د طالبانو تر ولاک لاندی باختر اژانس د دايکنډي د پوهنې رياست د مسولینو په حواله په دغه ولایت کې د نجونو لپاره د دوو ديني مدرسو د پرانيستلو خبر ورکړ.
د باختر اژانس د خبرله مخې، چې تر اوسه پورې په دغو مدرسو کې څه دپاسه ۳۰۰ نجونو نوم ليکنه کړې او د زدکوونکو د نوم ليکنې بهير دوام لري.
د طالبانو او پاکستانیانو ترمنځ په وروستیو ناستو کې د بحث محور دا دی، چې پاکستان له افغان طالبانو تمه لري، چې تحریک طالبان پاکستان ورته لاس تړلي تسلیم کړي او یا یې هم له جګړې وګرځوي، خو طالبان د خپلې سختې ورځې د وفادارو ملګرو سپارلو او پر ضد یې ګام اخیستو ته چمتو نه دي.
طالبان د خپلو سختو ورځو ملګرو سره لاس او ګرېوان دي
د ۹/۱۱ له پېښې وروسته چې د امریکا په مشرۍ نړیوال ایتلاف د طالبانو واکمني وپرځوله نو ځینې مهم مشران او وسلوال یې پاکستان په تېره قبایلي سیمو ته ولېږدېدل.
دوی ته فبایلي سیمو کې هغو ځايي طالبانو پنا ور کړه چې د ملا عمر په مشرۍ لومړنۍ واکمني کې یې د دوی د واک لپاره هم جګړه کې برخه اخیستې وه.
دا هرڅه د پاکستان امنیتي ادارو په تېره ای اېس ای لیدل، خو په افغانستان کې د طالبانو د زور زیاتېدو سره ځايي طالب ډلې ټپلې هم ځواکمنې شوې او د ۲۰۰۷ کال سپټمبر کې ۱۳ همفکره ډلو د بیت الله مسید په مشرۍ ټي ټي پي جوړ کړ.
د تحریک طالبان پاکستان یو شمیر غړو ویلي، چې په هغه وخت د افغان او پاکستاني طالبانو دریځ دا و، چې لومړی به په افغانستان کې جګړه ګټي او بیا به پاکستان کې له ټي ټي پي سره د یو اسلامي نظام د پلي کېدو لپاره په ګډه اشر کوي.
خو پاکستان هغه وخت په دې باور و، چې دوی به ټي ټي پي باندې افغان طالبان کنټرول کړي او پر افغان طالبانو باندې به ټي ټي پي کنټرولوي.
کله چې د طالبانو له واکمنېدو مخکې ټي ټی پي په پاکستان کې بریدونه زیات کړل، نو ای اېس ای د حقاني شبکې مشر سراج الدین حقاني او اوس مهال په پيښور کې د طالبانو قونسل حافظ محب الله د هغه وخت د تحریک طالبان پاکستان مشر حکیم الله مسعود ته ولېږل او له حکیم الله مسود یې غوښتي و، چې په پاکستان کې خپل بریدونه ودروي، ځکه دا بریدونه افغان طالبانو ته ستونزې جوړوي، خو په دغه ناسته کې حکیم الله مسعود منفي ځواب ور کړی و.
د طالبانو په واکمنېدو سره داسې راپورونه خپاره شول، چې که پخوا د دې ډلې وسلوال افغانستان کې تر ټپي کېدو وروسته پاکستان کې درملل کېدل، اوس یې ځینې غړي د ټي ټي پي په ګټه د پاکستان ضد جګړې ته ځي.
دا ادعاوې نه یوازې د پاکستان حکومت کولې، بلکې په جګړه کې د ځینې وژل شویو مړي هم د افغانستان مختلفو ولایتونو ته ورسول شول.
د پاکستاني چارواکو له دې ادعاوو وروسته چې افغان طالبان د دوی په خاوره کې وسلوال بریدونه کوي، د طالبانو مشران هم غبرګون ته اړ کړل.
ملا هبت الله اخوندزاده پټه فتوا ورکړه، چې افغان طالب وسلوال د امیر له اجازې پرته کوم بل هیواد جګړه نشي کولی، خو طالبانو دا هیڅ کله نه دي ویلي، چې په پاکستان کې د ټي ټي پي جګړه ناروا ده.
په پاکستان کې د طالبانو ورک شوی مشر استاد یاسر له هغو طالب مشرانو دی، چې په ښکاره یې له پاکستاتي طالبانو وغوښتل، چې په پاکستان کې د اسلامي نظام لپاره جګړه وکړي.
افغان طالبانو هیڅ کله په پاکستان کې د ټي ټي پي د جګړې پر خلاف کومه اعلامیه نه ده ورکړې، بلکې کله چې د ټي ټي پي مشران بیت الله مسعود او حکیم الله مسعود په ډرون بریدونو کې ووژل شول، طالبانو په اعلامیه کې د دوی مړینه غندلې وه او دوی یې اتلان بللي وو.
افغان طالبان د القاعده په څېر له پاکستاني طالبانو سره د فکري ایډیالوژۍ له مخې ملګرتیا پالي.
د افغان طالبانو د مشر له فتوا وروسته هم په افغان طالبانو کې د ټي ټي پي همسنګریان د پاکستان په روانو نښتو کې برخه اخلي.
ټي ټی پي او د افغان طالبانو جدا کول دا یوه ناممکنه خبره ده، ځکه د طالبانو په تېره واکمنۍ کې ملا عمر له خپل واک تېر شو، خو د القاعده وژل شوي مشر مېلمه ملګری اسامه بن لادین امریکا ته ونه سپاره.
له طالبانو د پاکستان دا تمه، چې طالبان به د خپلو ایډیالوژیک او سختو ورځو ملګرو خلاف وسله پورته کړي او له خپلې خاورې به یې وشړي، خو دا یوه نه پوره کېدونکې تمه ده.
د نظریاتي او ایډیالوژۍ له مخې د افغان طالبانو او د ټي ټي پي هدفونه او د جګړې څرنګوالی سره ډېر توپیر نه لري.
دواړه ډلې پر ټاکنو باور نه لري او یوازې د جګړې له لارې د دوی د فکر اسلامي نظام جوړولو لپاره جګړه کوي.
طالبانو یو څه پاکستان ته په ډاکه کړي، چې دوی چمتو دي، چې د ټي ټي پي او پاکستان ترمنځ خبرو کې مرسته وکړي.
طالبانو د واک په لومړیو څو میاشتو کې په کابل کې د ټي ټي پي او پاکستان د څو مخامخ ناستو منځګړتوب او کوربتوب وکړ.
په لومړی ناسته کې د کابل په انټرکانینټل هوټل کې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر او د حقاني شبکې مشر سراج الدین حقاني د ناظر رول ادا کړ.
هغه وخت د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد اعلان وکړ، چې په کابل کې د پاکستان او ټي ټي پي ترمنځ دغې ډلې منځګړیتوب کړی دی.
پاکستاني جنرالان د ټي ټي پي روانې جګړې ورخطا وکړي دي او دوی د د ټي تي پي د چریکي جګړې مخنوي کې ناکام شوي دی.
په افغانستان کې د پاکستان هوايي بریدونه د دغه هیواد بې وسي ښیي، چې په خپله خاوره کې د ټي ټي پي مخنوی نشي کولی او نه هم د جګړې لپاره مالي امکانات لري.
د پکتیا ډنډې پټان ولسوالۍ کې څو تنو قومي مشرانو وویل، د کپ ۲۷مه د څو ساعتونو جګړو وروسته پاکستان له ځايي قومي مشرانو غوښتي دي، چې طالبانو ته ووايي جګړه ودروي، داسې معلومیږي چې پاکستان په یوازې سر او له کڼو اقتصادي مشکلاتو سره د یوې ورځې جګړې ته زړه نه ښه کوي.
د پاکستان د پوځ بله لویه ورخطايي دا ده، چې د دوی استخباراتي ادارو خپلو ملګرو خبریالانو ته خبر ورکړ، چې په پروني برید کې یې د ټي ټي پي ځواکمن قومندان عبدالله شاه په نښه کړی دی، وروسته په عبدالله شاه په ویډیو کې راڅرګند شو او ویې ویل چې ژوندی دی، د پاکستان ادعا ناسمه ده، دوی بې ګناه خلک په نښه کړي دي.
پاکستان په دې هڅه کې دی، چې د جګړې د مالي امکاناتو لپاره د ټي ټي پي خلاف د امریکا ملاتړ تر لاسه کړي، خو د امریکا حکومت د ټي ټي پي په خلاف د پاکستان ملاتړ کولو ته زیاته علاقه نه لري او نه هم په دغه موضوع کې ځان کډوي.
د افغانستان په خاوره کې د پاکستان هوايي بریدونو او وروسته بیا د دواړو لورو د جکړې په اړه د امریکا بهرنیو چارو وزارت وویل، چې طالبان او پاکستان دې روان اختلافات په خبرو اترو سره حل کړي.
پاکستان په شمالي وزیرستان کې د ټي ټي پي بریدونو سخت غوسه کړی دی او دوی دا غوسه د افغانستان کې په هوايي بریدونو وباسي.
پاکستان په دې هم قهر دی، چې د طالبانو واکمنېدو سره ټي ټي پي پرمختللې وسلې پیدا کړې او هم یو شمیر مشران یې افغانستان کې ازادکرځي، مالي امکانات ټولوي خو څوک یې مخنوی نه کوي.
دوی وايي پر طالب مشرانو یې د نننۍ ورځې لپاره سرمایه ګزاري کړې وه، خو اوس د طالبانو د ریاست الوزرا سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر، د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي او د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د ټي ټی پي د مخنوي په برخه کې مرسته نشي کولی.
خو د طالبانو اصلي قدرت بیا د کندهار په لاس کې دی، د کندهار له والي ملا شرین نیولې د طالبانو د کورنیو چارو وزارت امنیتي مرستیال ابراهیم صدر او ملا عبدالغني برادر چې کلونه د پاکستان اسخیاراتو ای اېس ای په بند کې وو.
که پاکستان کې د بریدونو له ډېرېدو وروسته د پاکستان دفاع وزیر په مشرۍ پلاوی کابل ته راغی، نو طالبانو ور سره خبرو کې ملا برادر کېناوه او هم یې په دې تړاو د خبرو لپاره ملا شېرین اسلام اباد ته ولېږه.
افغان طالبانو پاکستان ته ویلي، چې د ټي ټي پي سره د خبرو له لارې روان کړکېچ ختم کړی؛ خو پاکستان بیا دې کار ته ريښتنی نه دی او نه غواړي د خبرو په مېز کې ټي ټي پي ته خپل سر ټیټ کړي.
طالبانو په رسمي خبرپاڼو کې هم په ډاکه کړې، چې ټي ټي پي د پاکستان کورنۍ موضوع ده او دوی دې د خبرو له لارې خپله موضوع حل او فصل کړي.
د پاکستان ګېله دا هم ده، چې دوی یې کلونه کلونه په خپله خاوره کې وساتل او نړۍ د دغو ترهګریزو ډلو په جوړلولو او د پټنځیو په ورکړه بدنام کړ؛ خو اوس طالبان د پاکستان دغو غوښتونو ته د دوی د خوښې ځواب نه وايي.
پاکستان د ټي ټي پي د بریدونو اړوند خبرو لپاره څو رسمي پلاوي کابل ته واستول، خو چې نتیجه یې ور نه کړه، تېرو میاشتو کې یې مولانا فضل رحمان او د حقانیه مدرسې مشر مولانا حامدالحق هم ولېږل، خو داسې ښکاري چې دا هڅې هم کومه پایله نه لري.
پاکستان پر نورو اپشنونو هم فکر کوي، چې د طالبانو مخالفې جنګي ډلې په ځانکړي ډول د داعش ملاتړ وکړي او په راتلونکې کې طالبانو ته سر خوږی جوړ کړي.
طالبان هم یو غټه اندېښنه دا لري، چې که د ټي ټی پي پر وړاندې له سختۍ کار واخلي، نو د تېر په څېر به دغه ډله داعش ته واوړي او واکمني به یې له لوی خطر سره مخ کړي.
کله چې پاکستان پر پاکستاني طالبانو هم فشارونه زیات کړل، نو د ټي ټي پي زیاتره مشران له داعش سره یوځای شول.
د طالبانو ځینې مشران په دې باور دی، چې څنګه طالبان د افغانستان د ټولنې یو حقیقت دی، همداسې ټي ټي پي هم د پاکستان لپاره یو حقیقت دی، چې دا مسله هم یوازې خبرو سره حل کېدلی شي، ځکه د پاکستان امنیتي ادارې د چریکي جګړې وړتیا نه لري.
د پاکستان او د افغان طالبانو ترمنځ روان کړکېچ د حل کېدو خواته نه دی روان، بلکې په راتلونکې کې د اړیکو خرابېدو او د دواړو لورو ترمنځه جنجالونه د یو بل د نابودی سبب کېدلی شي.
