نیمروز کې طالب چارواکي وايي، چې د افغانستان او ایران تر منځ د ورېښمو پله لاره د نامعلومو دلایلو له مخې وتړل شوه. د نیمروز د ورېښمو پله لویې لارې کمېشنر محمد هاشم حنظله وايي، دوی هڅه کوي چې له ایراني سرحدي چارواکو سره د یوې غونډې په ترڅ کې دغه پوله بېرته پرانیزي.
تر اوسه پورې د ورېښمو پله د تړل کېدو لامل نه دی په ډاګه شوی. خو ويل کیږي دغه لاره د ایراني پوله ساتو له لوري تړل شوې ده.
د ایران حکومت لا د دغې لارې د تړل کېدو په اړه په رسمي ډول څه نه دي ويلي.
له نيمروز ولايت سرچينې وايي چې ټاکل شوې نن د نيمروز لپاره د طالبانو د سيمه ييزې ادارې مشرتابه د دغې ستونزې د حل لپاره له ايراني چارواکو سره خبرې وکړي.
د سرچينې په وينا، شونې ده چې د ورېښمو پله لاره له خبرو وروسته د تګ راتګ لپاره بېرته پرانيستل شي.
د طالبانو وياند ذبیح الله مجاهد، د پاکستان د دفاع وزیر خواجه اصف هغو څرګندونو ته په غبرګون کې چې ټي ټي پي وسله واله ډله په افغانستان کې ده، ویلي چې «ټي ټي پي دا شل کاله په پاکستان کې ده.» مجاهد وايي، افغانستان هم د جګړې قرباني دی.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد نن پنج شنبه د (وري نهمه) د دغې ډلې تر واک لاندې ملي ټلویزیون ته په یوه غږیز پیغام کې د پاکستان د دفاع وزیر خواجه محمد اصف د پرونیو خبرو په غبرګون کې ویلي چې د ټي ټي پي وسله واله ډله له تېرو شلو کلو راهیسې په پاکستان کې جګړه کوي او «له دوی سره تړاو یې بې انصافي ده.»
خواجه اصف تېره ورځ ویلي و چې پاکستان کې «د ترهګرۍ جرړه په افغانستان کې ده، خو د پاکستان له بیا بیا غوښتنو سره هم طالبان په دې برخه کې ګام نه پورته کوي.»
د طالبانو ویاند وړاندې وايي، د پاکستان دا ډول دعوې له «خپل مسووليت تېښته ده، او هلته ناامني د دوی کورنۍ موضوع ده، د پاکستاني طالبانو ډله دا شل کاله هلته جګړه کوي.»
د پاکستان دفاع وزیر تېره ورځ په دغه هیواد کې د وړمې ورځې پر چینايي انجنیرانو له ځانمرګي برید وروسته په ایکس پاڼه لیکلي و چې، د طالبانو حکومت د اسلام اباد ضد وسلوالو په مخنیوي کې ورسره مرسته نه کوي، نو اسلام اباد دې پر ډیورنډ کرښه ټول نړیوال قوانین پلي کړي.
پاکستان د وسلوالو د مخنیوي په پلمه، له ۲۰۱۷ کال را هیسې پر ډیورنډ کرښه اغزن تار هم تېر کړی او د نارسمي لارو پر تړلو سربېره یې پر رسمي لارو هم د خلکو تګ راتګ سخت کړی، خو بیا هم په دغه هېواد کې روان بریدونه د افغانستان د وخت پر حکومتونو ور اچوي.
د پاکستان حکومت په افغانستان کې د تېر جمهوري حکومت پر مهال افغان حکومت د وسلوالو په ملاتړ تورناوه او اوس پر طالبانو ورته تورونه لګوي.
د طالبانو د کانونو او پټرولیم سرپرست وزیر شهابالدین دلاور د ټاپي پروژې له مشر مراد امانوف او په کابل کې د ترکمنستان له سفیر خواجه عوضوف سره لیدلي. د دغه وزارت په وینا، په دې لېدنه کې په نږدې راتلونکې کې د ټاپي پروژې د عملي چارو پر څرنګوالي خبرې شوې دي.
دغه وزارت وایي، ښاغلي امانوف په دې لیدنه کې د ټاپي پروژې د وروستیو پرمختګونو په هکله خوښي څرګنده کړې او په نږدې راتلونکې کې یې د ټاپي پروژې د عملي چارو پر څرنګوالي خبرې کړې دي.
له بل پلوه د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزیر شهابالدین دلاور بیا ویلي، چې د ټاپي پروژې لومړنۍ چارې په چټکۍ سره روانې دي او ژر تر ژره به یې عملي چارې هم پیل شي.
دا رنګه د ترکمنستان سفیر دغه هېواد ته د افغان پلاوي د وروستي سفر په اړه معلومات وړاندې کړي او ویلي یې دي، چې په نږدې راتلونکي کې به د دغه هېواد یو پلاوی هرات ولایت ته سفر وکړي.
د ټاپي پروژه چې د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هند د نومونو د لومړنیو تورو لنډیز دی؛ د دغو هېوادونو ترمنځ د غازو نل لیکې ته وایي، چې هوکړه لیک یې په ۲۰۱۵ کال کې د دغو هېوادونو د مشرانو ترمنځ د ترکمنستان په عشق اباد کې لاسلیک شو.
که څه هم د دغې پروژې د ګټې اخېستنې وروستۍ نېټه د ۲۰۱۹ کال تر پایه اټکل شوې وه؛ خو لاهم د دغې پروژې عملي چارې نه دي پیل شوې.
تر دې وړاندې د پاکستان لوړپوړي اقتصادي فورم هم په تېر ډسمبر کې د لوړې کچې مشورتي غونډې وروسته ویلي و، چې د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هند د غازو نل لیکه یوه "ډېره اړینه" پروژه ده چې باید پرته له ځنډه پیل شي.
پاکستانۍ رسنۍ وايي، په کابل کې د طالبانو استخباراتي ادارې (جي ډي ای) د ټي ټي پي پخوانی ویاند احسان الله احسان د ځان په ګټه د تبلیغاتو لپاره ګومارلی دی. وايي، احسان الله احسان د طالب استخباراتو (المرصاد ویبپاڼې) له لارې د پاکستان ضد لیکنې کوي.
پاکستاني رسنیو ادعا کړې چې د تحریک طالبان پاکستان پخوانی ویاند احسان الله احسان په کابل کې د طالبانو د استخباراتي ادارې (جي ډي ای) له لوري په چلوونکي المرصاد ویبپاڼه کې د پاکستان ضد تبلیغات کوي او د مقالو لیکلو له لارې د پاکستان د بدنامولو هڅې کوي.
المرصاد ویبپاڼه په طالب استخباراتو پورې تړلې رسنۍ ده چې د دغې ډلې په ګټه په پنځو ژبو یو لوریزې لیکنې او تبصرې کوي.
پاکستاني رسنیو وړاندې ویلي، چې د طالبانو حکومت په دې کار سره «خپل باور نور هم له لاسه ورکړی چې یو ترهګر ته یې په خپله رسنۍ کې د لیکنو او تبصرو خپرولو اجازه ورکړې.»
د طالبانو حکومت د پاکستاني رسنیو دغو څرګندونو ته رسمي غبرګون نه دی ښودلی.
واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته په تېرو دوو کلونو کې د طالبانو او پاکستان اړیکي خړ پړ شوي، چې له سیاسي او رسنیزو ناندریو نیولې ان خبره د پاکستان له لوري په افغانستان کې تر هوايي بریدونو ورسېده.
په روانه مارچ میاشت کې د پاکستان دفاع وزیر، د افغانستان په چارو کې د پاکستان ځانګړي استازي، لومړي وزیر، د بلوچستان ایالت د اطلاعاتو مخکني وزیر او داسې نورو لوړپوړو چارواکو په کابل کې د طالبانو حکومت د پاکستان پر ضد په ترهګرۍ او ناامنیو کې په لاس لرلو تورن کړی.
طالبانو تر دې وړاندې د پاکستان د ورته ادعاګانو په اړه ويلي چې په پاکستان کې ناامني او سیاسي ناکرارۍ د دغه هيواد کورنۍ مسلې دي او دوی په کې رول نه لري.
پاکستانۍ رسنۍ اکسپرېس ټربیون د رسمي سرچینو له حوالې راپور ورکړی، چې په دغه هېواد کې د قانوني مېشتو افغانانو په ګډون د افغان کډوالو په اړه مخکې تر مخکې معلومات راټول شوي دي.
تېر کال تر نیم مېلیون زیات افغانان وروسته له هغه له پاکستانه ستانه کړل شول، چې د دغه هېواد پخواني حکومت بې اسناده کډوالو ته د وتلو یا نیولو امر کړی و؛ ځکه چې د اسلام اباد او کابل اړیکې د امنیتي ستونزو له امله ترینګلې شوې وې.
ټربیون د دوو چارواکو له قوله لیکلي، چې په راتلونکو اونیو کې به د افغان کډوالو د اېستلو دویمه لړۍ هم پیل شي.
په خیبر پښتونخوا کې یوه لوړ پوړي دولتي چارواکي ویلي، چې دا ځل د قانوني کډوالو په اړه هم د معلوماتو راټولولو او اېستلو د نقشې لپاره لارښوونې ورکړل شوې دي.
د خیبرپښتونخوا د پولیسو یوه جګپوړي چارواکي ویلي، په داسې حال کې چې د حکومت لهخوا "وروستۍ پرېکړه" نه ده شوې؛ خو پولیس د افغانانو پر وړاندې اقدام کوي.
هغه وویل، فدرالي حکومت لارښوونه کړې چې نه یوازې د اسناد لرونکو او بې اسناده افغانانو معلومات راټول کړي؛ بلکې د هغوی پر وړاندې جوړېدونکې طرحه هم عملي کړي.
د بښنې نړۍوال سازمان تر دې وړاندې ویلي و، د پاکستان حکومت لهخوا د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ دوام به د ډېرو ژوند له ګواښ سره مخ کړي.
دغه سازمان له نړۍوالې ټولنې غوښتي و، چې په پاکستان کې د افغانانو د پناه غوښتنې او بیا مېشتېدنې قضیې ګړندۍ کړي.
د دې ترڅنګ دغه سازمان ویلي و، چې د پاکستان حکومت باید ډلهییزه اېستنه ودروي او د بشري حقونو نړۍوال قانون سره سم د کډوالو حقونه خوندي کړي.
د کډوالو د اېستنې دویمه لړۍ د طالبانو او پاکستان ترمنځ له وروستیو ترینګلتیاوو وروسته د پاکستان د کورنیو چارو وزارت د پنجاب حکومت ته امر کړی، چې د اپرېل له ۱۵مې نېټې څخه د هغو افغان کډوالو د اېستلو لړۍ هم پیل کړي، چې د کډوالۍ ځانګړي اسناد لري.
وړمه اونۍ د کډوالۍ نړۍوال سازمان ویلي و، د وروستیو شمېرو له مخې د ۲۰۲۴ کال د فبرورۍ تر ۲۴مې پورې نږدې ۵۲۵۰۰۰ افغانان د تورخم او سپین بولدک له لارو افغانستان ته ستانه شوي، چې ډېری یې بې اسناده کډوال وو.
د بښنې نړۍوال سازمان وایي، چې له پاکستانه د افغان کډوالو شړل به ښځې او نجونې له ځانګړي ګواښ سره مخامخې کړي. دغه سازمان په اېکس پاڼه لیکلي، چې د پاکستان حکومت باید ټولې جبري ستنونې ودروي او د کډوالو ښځو او نجونو د خوندیتوب لپاره مثبت ګامونه واخلي.
دغه سازمان ویلي، چې د کډوالو شړل به د افغان ښځو او نجونو ونډه په زده کړو، کار، فعالیت او په ځینو نورو برخو کې د دوی حقونه په جدي توګه کموي او دوی د تاوتریخوالي له ګواښ سره هم مخامخوي.
د بښنې نړۍوال سازمان تر دې وړاندې هم ویلي و، د پاکستان حکومت لهخوا د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ دوام به د ډېرو ژوند له ګواښ سره مخ کړي.
دغه سازمان له نړۍوالې ټولنې غوښتي و، چې په پاکستان کې د افغانانو د پناه غوښتنې او بیا مېشتېدنې قضیې ګړندۍ کړي.
د دې ترڅنګ دغه سازمان ویلي و، چې د پاکستان حکومت باید ډلهییزه اېستنه ودروي او د بشري حقونو نړۍوال قانون سره سم د کډوالو حقونه خوندي کړي.
د کډوالو د اېستنې دویمه لړۍ د طالبانو او پاکستان ترمنځ له وروستیو ترینګلتیاوو وروسته د پاکستان د کورنیو چارو وزارت د پنجاب حکومت ته امر کړی، چې د اپرېل له ۱۵مې نېټې څخه د هغو افغان کډوالو د اېستلو لړۍ هم پیل کړي، چې د کډوالۍ ځانګړي اسناد لري.
له بل پلوه پاکستانۍ ورځپاڼې ډان په خپل یوه خپور شوي راپور کې لیکلي و، د پاکستان دولت د دغه هېواد پولیسو ته ویلي چې د افغان کارت لرونکو کډوالو د اوسېدو سیمې دې ژر تر ژره مالومې کړي.
وړمه اونۍ د کډوالۍ نړۍوال سازمان ویلي و، د وروستیو شمېرو له مخې د ۲۰۲۴ کال د فبرورۍ تر ۲۴مې پورې نږدې ۵۲۵۰۰۰ افغانان د تورخم او سپین بولدک له لارو افغانستان ته ستانه شوي، چې ډېری یې بې اسناده کډوال وو.