د پاکستان د لومړي وزیر په مشرۍ اقتصادي غونډه کې نن ویل شوي، چې دغه هېواد له افغانستان او اذربایجان سره پر ترجیجي سوداګرۍ خبرې کوي. د شهباز شریف په مشرۍ دغه غونډه کې د افغانستان له لارې له ازبکستان او تاجکستان سره د پاکستان سوداګري هم ګټوره بلل شوې.
د پاکستان لومړی وزیر ده هم ویلي چې د پاکستاني صادراتو د مارکېټ زیاتېدو لپاره باید سملاسي داسې ګامونه واخیستل شي چې دا توکي ور سره لا ډېر د سیالۍ شي.
د پاکستان راډیو د خبر له مخې نن په اسلام اباد کې په دې غونډه کې له خلیجي هېوادونو سره د ازادې سوداګرۍ د تړون پر بشپړېدو هم خبرې شوې دي.
پاکستاني چارواکو له افغانستان سره د ترجیحي سوداګرۍ په غونډه کې نور جزیات نه دي ور کړي.
خو د جمهوریت په وروستۍ کال او د طالبانو واکمنېدو سره ګام په ګام د افغانستان او پاکستان سوداګري کمه شوې ده.
له سره پاکستان هڅه کړې چې د افغانستان له لارې له منځنۍ اسیا په تېره تاجکستان او ازبکستان سره سوداګري وکړي.
په نننۍ غونډه کې ویل شوي چې دا سوداګري ښه نتیجه لري.
جنرال احمد شریف په وزیرستان، بشام او نورو ځایونو کې د بریدونو ذکر کولو سره دا ادعا هم وکړه چې نه یوازې د دغو ترورستي عملیاتو پلانونه په افغانستان کې جوړ شوي او د کنترول مرکز یې په افغانستان کې وو، بلکې د دې سره سره د ټي ټي پي په حملو کې افغان اتباعو هم برخه اخستې وه.
په دې لړ کې جنرال احمد شریف د ځینې افغانانو نومونه او ادرسونه هم په ګوته کړل چې د هغه له ادعا سره سم د پاکستاني پوځ په عملیاتو کې وژل شوي او یا توقیف شوي دي. هغه د خپلې ادعا د اثبات لپاره د سپین بولدک د یوه وګړي اعترافي ویډیو هم ژورنالستانو ته وښودله.
پاکستاني جنرال په خاصه توګه د مارچ په شپږ ویشتمه د پښتونخوا په بشام کې د هغه برید تفصیلي ذکر یو ځل بیا وکړ چې پنځه چینايي انجنیران پکې وژل شوي وو.
هغه د پخوا په شان یو ځل بیا وویل چې دغه کار د پاکستان او چین په مناسباتو کې د خلل اچولو لپاره د افغانستان نه راغلو ترورستانو کړی او زیاته یې کړه چې سره د دې چې پاکستان په وار وار د مشخصو شواهدو په وړاندې کولو سره له طالبانو غوښتنه کړې ده چې د دغو تروریستي فعالیتونو مخه ونیسي، خو تر اوسه طالبانو دا کار نه دی کړی.
جالبه خبره دا ده چې د پاکستان د پوځ ویاند د خپل مطبوعاتي کنفرانس پیل د هغه له وینا سره سم د پاکستان له غربي مرزونو د راپورته کیدونو تهدیدونو په تفصیلي ګزارش سرو وکړ او د نورو مسایلو په باره کې خبرې یې وروسته وکړې.
پخوا به یې دغسې په اول سر کې له شرقی مرزونو یا هندوستان څخه د ورپیښو تهدیدونو ذکر کاوه، خو دا وار یې له هندوستان د خطرونو ذکر وروسته او په کم تفصیل سره وکړ.
سره له دې چې څو ورځې وړاندې د هند د دفاع وزیر اعلان کړی وو چې هندی استخباراتو په تیرو څو میاشتو کې دولس تنه هغه ترورستان«په کور کې د ننه » یعنې په پاکستان کې د ننه وژلي دي، چې په هند کې په تروریستي فغالیتونو کې ککړ او په پاکستان کې پټ وو.
طالبانو د دفاع د وزارت ویاند عمر منصور سملاسي د پاکستان د جنرال شریف دغه تورونه بې اساسه وبلل او زیاته یې کړه چې پاکستان له خپلې خاورې نه افغانستان ته د داعش د نفوذ په مخنیوی کې پاتې راغلی دی. هغه دا هم وویل، چې دغه داعشیان په افغانستان کې د ترورېستي بریدونو لپاره راځي.
په دې ډول د پاکستاني پوځ او د افغان طالبانو تر منځ لفظي شخړه هم توده او هم اوږده شوې ده.
داسې بریښي چې دواړه غاړې د دغې لفظي شخړې ته د پایټکي کیښودو ته کومه عجله نه لري او معلومیږي دا چې دواړه غاړې غواړي چې په یوه او بل باندې د ټي ټي پي د حملو او د داعش د تروریستي فعالیتونو د ملاتړ د تور په پورې کولو سره د خپلې مخالفې غاړې او د چین تر منځه شکوک او شبهات وزیږوي، تر څو له چین سره د بلې غاړې مناسبات خړ پړ شي.
دا خبره د یادونې وړ ده چې چین به په خوا له طالبانو سره اړیکې د پاکستان د پوځ په توسط نیولې خو اوس چین له طالبانو سره نیع په نیغه سفارتي او سیاسي اړیکې لري او ورسره د اقتصادي اړیکو د پراخولو تلاش کوي.
د پاکستاني پوځ او طالبانو تر منځ د دغه تاوتریخوالي نه دوه ورځې وروسته ډیر مهم پرمختګ دا وشو چې پرون په اسلام اباد کې د پاکستان لوی درستیز جنرال عاصم منیر سره د امریکايي پوځ د مرکزي قوماندنۍ رئیس جنرال ماییک ایرک کوریلاپه « سیمه ثیزو چارو » خبرې کړې دي.
د امریکا او د پاکستان جنرالانو په سیمه کې د امنیت د تامین په کار کې په همکارۍ هم غږیدلي دي.
په نږدې ورځو کې د پاکستاني پوځ او د لوړ رتبه امریکايي مقاماتو ترمنځ لیدلو کتلو او مشورو کې زیاتوالی راغلی دی.
لږ ورځې وړاندې پاکستان ته د امریکا د خارجه چارو وزارت سیاسي معین د پاکستان د حکومت د لوړپ وړو سیاسي مقاماتو او جنرالانو سره سلا مشورې لپاره پاکستان ته راعلی وو.
هم په دغو ورځو کې د کراچۍ سره نزدې په هند بحر کې د امریکا او د پاکستان بحري قواوو ګډ تمرینات هم شوي دي، نو سوال دا پیدا کیږي چې د امریکا او پاکستان د دولتي مقاماتو تر منځ د لیدنو او خبرو نظام الاوقات خو وړاندې نه ټاکل شوی وو، نو په داسې وخت د پاکستان د پوځ د ویاند له خوا په خپل مطبوعاتي کنفرانس کې په دومره تفصیل سره د طالبانو په ضد د تورونو پورې کولوهدف څه دی؟
په اسلام اباد کې پر سیاسي پرمختګ نظر لرونکي شنونکي داسې فکر کوي چې پاکستاني جنرالان د دغو تلیغاتو په وسیله د پښتونخوا په جنوبي ضلعو او د ډیورنډ کرښې سره نزدې سیمو کې د پوځي عملیاتو لپاره سیاسي فضا برابروي او د خپلو جنګي اقداماتو لپاره د چین او د امریکا تایید او کومک د جلبولو هڅه هم کوي.
امریکا په وار وار ویلي دي، چې د تروریزم په ضد نوې جګړه کې د پاکستان ملاتړ ته اماده ده.
شنونکی په دې نظر دي چې که د ټي ټي پي د بریدونو تر څنګه د داعش فعالیتونه سوا کیږي نو په سیمه کې د امریکا له خوا د ډرون حملو امکانات هم شته.
په ۲۰۲۱ کې له افغانستان د امریکايي عسکرو د وتلو په وخت د امریکا ولسمشر جو بایډن هم ویلي وو چې له افغانستان د امریکايي قواوو له وتلو وروسته به هم امریکا دلته تروریستي فعالیتونه ونه زغمي او د اړتیا په صورت کې به د تروریزم پر ضد د اسمان نه ګوزارونه وکړي.
د بایډن دغه وینا په دې سیمه کې د امریکا د تروریزم ضد د نوې ستراتیژۍ اعلان ګڼل شوی و.
چین د دغو پرمختګونو په باره کې ځکه مشوش دی چې په سیمه کې مخ په زیاتیدونکې بې ثباتي د چین د تجارتي کاریدودورونو په اعمار کې خنډ اچولی شي.
له روسیې سره دا غم دی چې د تروریزم نوې څپې یې د جنوبی مرزونو په خوا کې په مرکزي اسیا کې هرج مرج خورولی شي. په اوکراین کې په یوه اوږده جګړه کې بوخته روسیه په مرکزي اسیا کې د جنګي جبهې د پرانستل کیدو د امکاناتو نه پریشانه ده، داسې ښکاري چې دا د تش په نوم لوېې لوبې نوې مرحله ده .
یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوي کوي؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.
