منظور پښتین: د بغلان سیلابونو له امله د رامنځ ته شوي ځاني او مالي زیان له امله خواشیني یو

د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر د بغلان سیلاب ځپلو سره خپله همدردي څرګنده کړې او ویلي یې دي، چې د اوښتو ځاني او مالي زیانونو له امله خواشینی شوی دی.

د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر د بغلان سیلاب ځپلو سره خپله همدردي څرګنده کړې او ویلي یې دي، چې د اوښتو ځاني او مالي زیانونو له امله خواشینی شوی دی.
منظور پښتین د سې شنبې په ماښام ( د غویي ۲۲مه) پر اېکس ټولنیزې شبکې یو پیغام کې لیکلي: «په بغلان کې د سېلابونه له امله خلکو ته د اوښتي ځاني او مالي زیان له امله خواشینی یو. زیانمنو شویو کورنیو ته تسلیت وایو.»
ښاغلي پښتین پر نړۍوالو بنسټونو غږ کړی چې د بغلان سیلاب ځپلو سره ودریږي او لاس نیوی یې وکړي.
په وروستیو ورځو کې په بدخشان، غور، سرپل، هرات، بغلان، فاریاب، تخار، کندز، جوزجان، کندهار او نورو ولایتونو کې سېلابونو خلکو ته ډېر ځاني او مالي زیانونه اړولي دي.
د طالبانو کورنيو چارو وزارت وايي، د وروستيو سېلابونو له امله په دریو شمالي ولايتونو کې ۱۵۳ کسان مړه شوي دي.
خو د خوړو نړیوال پروګرام وايي، یوازې بغلان کې تر ۳۰۰ ډېر کسان مړه شوي دي.

د بشري حقونو سازمان فرانټ لاین د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي، چې طالبانو د زده کړو د حقونو فعال احمد فهیم عظیمي د طالبانو له خوا په یو کال بند محکوم شوی دی.
فهیم عظیمي په ۱۴۰۲ کال کې د طالبانو د استخباراتو له خوا د کابل په کارته چهار سیمه کې ونیول شو او د پلچرخي زندان ته ولیږدول شو.
د بشري حقونو سازمان فرانټ لاین د سې شنبې په ورځ (د غویي ۱۸مه) وویل چې د بشري حقونو دغه فعاله په افغانستان کې د ښځو او نجونو د تعلیم له حق څخه د دفاع په خاطر په کابل کې د طالبانو د محکمې له خوا په بند محکوم شوی دی.
د دغه بنسټ د خبرپاڼې له مخې، طالبانو د دوشنبې په ورځ (د وري ۱۳مه) احمد فهیم عظیمي ته د یوه کال بند سزا اورولې ده.
فرانټ لاین لیکلي چې د بشري حقونو دغه فعال او د هغه کورنۍ د محکمې د حکم پر مهال حاضر نه وو.
د بشري حقونو دغه سازمان د ښاغلي عظيمي او د هغه د کورنۍ د امنيتي وضعيت په اړه د اندېښنې په څرګندولو سره د زده کړې د دغه فعال د ژر تر ژره خوشې کېدو او د هغه د کورنۍ د ملاتړ غوښتنه کړې ده.
د دغه سازمان په اعلاميه کې د عظيمي د کورنۍ د ځينو غړو وضعيت "جدي" بلل شوى او ويل شوي، چې پلار يې د روانې مياشتې په لومړۍ نېټه مغزي سکته کړې او روغتيايي حالت يې د اندېښنې وړ دى.
فرانټ لاین د زده کړو د حقونو د دغه فعال نیول کېدل، له هغه سره د طالبانو چلند او د ښاغلي عظیمي نا عادلانه محاکمه غندلې ده.
په اعلامیه کې راغلي: "طالبانو د زده کړو د حقونو د دغه فعال پاسپورټ او وسايل چې په کې د هغه لپ ټاپ، فلش میموري، تعليمي اسناد او ځینې نور اسناد ضبط کړي دي.
په تېرو درېیو کلونو کې طالبانو د بشري حقونو لسګونه فعالان، ښځې، خبریالان او نور کسان په بېلابېلو پلمو نیولي او شکنجه کړي دي.

د طالبانو تر واک لاندي د بدنې روزنې او ورزش ادارې ویلي، چې د سره صلیب او نوه املوس موسسې په مالي ملاتړ يې د اتو ولایتونو د بي ګروپونو ترمنځ د ويلچر باسکټبال سيالۍ یې پيل کړې. په دې سیاليو کې د کابل، خوست، باميان، لغمان، کندهار، ميمنه، غور او میدان وردګ لوبډلو برخه اخيستې ده.
د بدنې روزنې او ورزش ادارې د شنبې په ورځ په خپله خبرپانه کې لیکلي، چې د همدې سياليو په لومړۍ لوبه کې ميمنې لوبډلې ۲۵ د ۲۱ نمرو په توپير میدان وردګ لوبډلې ته ماتې ورکړه او د سياليو لومړۍ بريا يې په خپل نوم کړه.
د دې سياليو مخکښه لوبډله به د الف ګروپ سياليو ته لاره پيدا کوي.
د ویلچر باسکټبال دغه سيالۍ د کابل په پارا المپيک ورزشي جمنازیم کې پيل شوي دي، چې پنځه ورځي به دوام وکړي.
د دغې ادارې د معلوماتو له مخي، چې له همدې سيالیو وروسته به د کابل، بلخ، بدخشان، هرات، پروان او ننګرهار په ګډون د شپږو ولایتونو د الف لوبډلې سیالی هم تر سره شي.
د بدنې روزنې او ورزش اداره وايي، چې دا سيالۍ د لوبغاړو د مهارتونو د لوړولو او ویلچر باسکټابل لوبډلې د جوړلو په موخه جوړي شوي دي.

په کابل کې د جاپان سفارت افغان محصلینو ته د ماسټرۍ او دوکتورا په کچه بورسونه اعلان کړل. د سفارت په خبرپاڼه کې راغلي چې دغه بورسونه د جاپان د پوهنې، کلتور، ساینس او ټکنالوژۍ وزارت له خوا د ۲۰۲۵ کال لپاره په پام کې نیول شوي دي.
د جاپان سفارت څرګنده نه کړه، چې افغان محصلینو ته به څومره بورسونه ورکړل شي، خو دغه سفارت ویلي چې د اغا خان بنسټ په مرسته به د محصلینو د ټاکلو پروسه پرمخ بیايي.
د مونبوکاگاکو «MEXT» بورسونه، چې هر کال په جاپان کې د زدکړې لیوالو زدکوونکو ته اعلانیږي، په دې هېواد کې خورا مهم تعلیمي فرصت دی.
دا بورسونه په ساینسي او ټولنیزو علومو کې د مطالعې ډیری برخې لري. خو د جاپان سفارت په اعلامیه کې راغلي چې محصلین باید د خپلو ترلاسه شویو وړتیاوو له مخې د زدکړو ډګرونه غوره کړي.
په انګلیسي یا چاپاني کې مهارت یو له مهمو شرایطو دی چې په دې بورسونو کې د شاملولو لپاره په پام کې نیول کیږي.
دا په داسې حال کې ده، چې په افغانستان کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د هېواد پر ښوونځیو او پوهنتونونو سربېره په کورسونو کې د نجونو د زدکړو مخه نیول شوې ده.
د راپورونو له مخې، کابل ته د طالبانو له ننوتلو وروسته د هلکانو په ښوونځیو او پوهنتونونو کې د زدکړو کیفیت هم سخت زیانمن شوی دی.

په افغانستان کې د ایران پخوانی سفیر ابوالفضل ظهره وند وايي، هغه اوبه چې څو ورځې وړاندې ایران ته رسیدلي د هغه سېلاب له امله دي چې طالبان یې په مهارولو کې پاتې راغلي دي.
د طالبانو د انرژۍ او اوبو وزیر عبداللطیف منصور تر دې مخکې ویلي و، چې د ایران حقابه له لازم حده ډیره ورکړل شوې ده.
د ایران سپاه پاسداران پورې تړلې تسنیم خبري اژانس د جمعې په ورځ (د غویي ۲۱مه) ویلي، چې حسن مرتضوي او عبداللطیف منصور په کابل کې سره کتلي او د ایران حقابې په اړه یې خبرې کړي دي.
د دغه راپور له مخې د طالبانو د انرژۍ او اوبو وزیر وویل، چې د وروستیو ورځو اورښتونو ته په کتوچې په دوو پړاوونو کې د ۱۴۰۲کال په وروستیو او د ۱۴۰۳کال د وري او غویي میاشتو کې د کابل او ایران د هوکړې له مخې د سیستان او بلوچستان پولو ته اوبه خوشې شوي دي.
د ایران اسلامي جمهوریت وايي، چې د افغانستان او ایران ترمنځ د هلمند (هیرمند) د تړون پر بنسټ ایران ته هر کال د هلمند سیند شاوخوا ۸۵۰میلیونه متر مکعب اوبه د حقابې په توګه په نظر کې نیولي دي.
خو د ایران د انرژی پرس خبري اژانس د شنبې په ورځ (د غویي ۲۲مه) راپور ورکړ، چې ابوالفضل ظهره وند د تېرو ورځو د سېلابونو له امله له افغانستان څخه ایران ته د اوبه رسیدل د سیلابونو له امله ګڼي چې طالبان یې د مهارړلو توان نه لروده او جبور شول چې ایران ته یې خوشې کړي.
هغه وويل: «اوس په افغانستان کې وضعيت د خرابېدو په حال کې دى او له شته اوبو څخه هم ګټه نه شي اخيستلاى.»
په افغانستان کې د ایران د پخواني سفیر په وینا، طالبان یوازې د کوکنارو د کرلو لپاره اوبه ساتي، د بند د جوړولو لپاره بل هېڅ دلیل نشته.
طالبانو د یکشنبې په ورځ (د غویي ۲مه) اعلان کړی و، چې د طالبانو د اقتصادي چارو مرستیال عبدالغني برادر هرات ولایت ته د سفر په ترڅ کې د پاشدان د اوبو بند د پاتې برخو د بشپړولو کار پرانیست. د پاشدان بند د کرخ په ولسوالۍ کې او له هرات ښار څخه په ۲۵کیلومترۍ کې ایران ته نږدې موقعیت لري.
ابوالفضل ظهره وند وايي، طالبان په پام کې لري چې د پاشدان د بند په پروژه کې د ایران پر لور تلونکې اوبه بندې کړي او له دې وضوع د ایران پر وړاندې د فشار د وسیلې په توګه کار واخلي.
هغه زیاته کړه: "طالبان د امریکا ترڅنګ د ایران پر وړاندې همکاري کوي.د دوی نظر دا دی چې ایران د اوبو په برخه کې زیان منونکی دی او دوی غواړي له اوبو څخه د ایران په وړاندې د فشار الې په توګه د سیمې د جیو پولیټیکل ظرفیت د ګډوډولو او د ایران په ختیځو پولو کې د خلکو د تګ راتګ د کمولو او زموږ په هېواد کې د پانګونې د نه کولو اراده لري. يعنې دوی ترهګري اوبه دواړه د ايران پر ضد کاروي.»
په افغانستان کې د ایران پخواني سفیر په وینا، طالبان د بند د پروژې د عملی کولو لپاره پیسې او تخصص نه لری.
ابوالفضل ظهره وند وویل، چې طالبان د امو سیند اوبه هم اخلي ترڅو سیمه او منځنۍ اسیا ګډوډه کړي او خپل ځواکونه ځای پر ځای کړي او په حقیقت کې قومپالنه وکړي او سیمې ته پښتانه یوسي، په بل عبارت د دوی ټول هدف د سېمې د ګټو په خلاف دي.»

د افغانستان د کرېکټ ستوري راشد خان د شنبې په ورځ پر اېکس ټولنیزې شبکې خپور کړي پیغام کې ویلي، چې بغلان ولایت کې د سیلابونو له امله د خلکو لوې مرګژوبلې دردولی او دا چې مرستو ته به ځان رسوي.
راشد خان ویلي: “د بغلان د غمجنې پېښې په اړه خبر شوم. ډېر یې ودردولم. خدای دی شهیدانو ته جنتونه ورکړي او زخمیانو ته کامله شفا غواړم. زه تاسو سره په دې لوی غم کې شریک یم. ان شاءالله تر خپل وس به کوشش کوو چې مرستو ته ځانونه ورسو”
هغه پv ټولو هیوادوالو غړ کړی چې په دې سختو ورځې کې خپلو وطنوالو ته لاس ورکړي او له شتمن هېوادوال یې غوښتي چې باید ډېر څه وکړي.
هغه ویلي، چې ژمن دی چې سیلاب ځپلو سره هر هغه څه وکړي چې کولای یې شي.
د طالبانو کورنيو چارو وزارت وايي، د وروستيو سېلابونو له امله په دریو شمالي ولايتونو کې ۱۵۳ کسان مړه شوي دي.
خو د خوړو نړیوال پروګرام وايي، یوازې بغلان کې تر ۳۰۰ ډېر کسان مړه شوي دي.
