د محصلینو تر مرګوني لاریون وروسته د بنګله دېش یوې محکمې د حکومتي دندو سهم کم کړ

د بنګله دېش سترې محکمې له یوې اونۍ خونړیو لاریونونو وروسته په حکومتي دندو کې د بنګله دېش د ازادي اخیستونکو د کورنیو لپاره ورکړل شوې برخه کمه کړه.

د بنګله دېش سترې محکمې له یوې اونۍ خونړیو لاریونونو وروسته په حکومتي دندو کې د بنګله دېش د ازادي اخیستونکو د کورنیو لپاره ورکړل شوې برخه کمه کړه.
تر دې وړاندې د حکومت یو پر درېیمه برخه د هغو کسانو خپلوانو ته ځانګړې شوې وه، چې په ۱۹۷۱ کال کې یې د پاکستان پر ضد جګړه کې برخه اخیستې وه.
اوس محکمې دغه برخه ۵٪ ته راټیټه کړې ده.
د محکمې د نوې پرېکړې له مخې؛ ۹۳ سلنه دولتي دندې باید د وړتیا پر بنسټ وګړو ته ورکړل شي. ۵٪ له پاکستان څخه د دغه هېواد د خپلواکۍ د جګړې د قربانیانو کورنیو ته او ۲٪ نور یې توکمیزو اقلیتونو، نرښځیانو او معلولینو ته ورکول کیږي.
د بنګله دېش حکومت تر اوسه د محکمې دغه حکم ته غبرګون نه دی ښودلی.
یوه میاشت وړاندې د استیناف محکمې پرېکړه وکړه، چې د دولتي دندو یو پر درېیمه برخه دې د خپلواکۍ د جنګیالیو خپلوانو ته ځانګړې شي.
هغه پرېکړه چې په دغه هېواد کې د محصلینو مرګونې مظاهرې راوپارولې او په دغو ناکراریو کې لږ تر لږه ۱۱۰ کسان ووژل شول.
له دغو لاریونونو شاوخوا یوه اونۍ وروسته سترې محکمې دغه پرېکړه لغوه کړه.
د بنګله دېش لوی څارنوال محمد امین الدین وویل: "سترې محکمې د استیناف محکمې پرېکړه غیر قانوني اعلان کړې ده."
په بنګله دېش کې د محصلینو اعتراضونه هغه مهال پیل شول چې د دغه هېواد حکومت ۵۶ سلنه دولتي دندې په بېلابېلو کوټو ووېشلې.
د دې کوټې له مخې؛ په جګړه کې د وژل شویو کسانو کورنیو ته ۳۰ سلنه دولتي دندې، ۱۰ سلنه ښځو ته، ۱۰ سلنه د وروسته پاتې سیمو خلکو ته، ۵ سلنه سیمه ییزو خلکو او پاتې ۱ سلنه معلولینو ته ځانګړې شوې دي.
د وروستیو خپرو شویو شمېرو له مخې؛ د مظاهره چیانو او بلوا ضد ځواکونو ترمنځ په نښتو کې لږ تر لږه ۱۱۰ کسان وژل شوي دي.


ډونالډ ټرمپ له خپل مرستیال جې ډي وینس سره د خپل لومړی ګډ ټاکنیز کمپاین پرمهال په خبرو کې وویل: «که هغه مهال ولسمشر وای، په افغانستان کې به هېڅکله داسې ناورین نه و پېښ شوی.» نوموړي زیاته کړه: «که زه ولسمشر وای، د بګرام اډه به مې ساتلې وای. خو اوس د چین په واک کې ده.»
نوموړي دغه څرګندونې د شنبې په ورځ د (چنګاښ ۳۰مه) د مشیګن په ګرینډ ریپډز ښار کې د یوې ټاکنیزې غونډې پر مهال وکړې.
ډونالډ ټرمپ په وار وار په خپلو ویناوو کې ټینګار کړی چې چین د بګرام اډې واک په لاس کې اخیستی دی.

نوموړي دوه ورځې وړاندې د جمهوري غوښتونکو د ملي راټولېندنې په وروستۍ ورځ د دې خبرې په تکرارولو سره چې د بګرام اډه د چین په واک کې ده، پر جوبایډن د بګرام اډې په پرېښودلو او په افغانستان کې د ۸۵ میلیاردو ډالرو په ارزښت پوځي وسلو پرېښودلو په اړه نیوکې وکړې.
ښاغلي ټرمپ ټینګار وکړ چې د بګرام ارزښت د افغانستان لپاره نه، بلکې بګرام په دې مهم دی چې د چین پولې ته په یو ساعت واټن کې پروت دی.
هغه د شنبې په ورځ د چین په اړه د بایډن پر تګلارې هم نیوکې وکړې او ټینګار یې وکړ، چې که ولسمشر شي، د چین پر توکو د تعرفو د لګولو په ګډون به د بیجینګ پر وړاندې د خپل پخواني حکومت د سیاستونو په بیا ژوندي کولو سره به د امریکا په بازار کې د چین له اغېز سره مقابله وکړي.
همدارنګه نوموړي وویل، چې هغه د چین له ولسمشر سره ښې اړیکې لري او پوهیږي چې څنګه ورسره چلند وکړي.
ټرمپ د شمالي کوریا په تړاو د خپل حکومت تګلارې ته هم اشاره وکړه او ویې ویل چې له کیم جونګ اون سره یې د مستقیمو اړیکو په پایله کې د دغه هېواد کړنې له نږدې څارلې.
نوموړي په خپله وینا کې د ایران یادونه هم وکړه او زیاته یې کړه: د هغه په وخت کې ایران ډیواليه وو او پیسې یې نه لرلې خو اوس یې ۲۵۰ میلیارده ډالره عاید ترلاسه کړی.
ټرمپ یادونه وکړه: «خو موږ به له ایران او هر هغه چا سره جوړ راشو چې اړتیا یې وي.»
له ټرمپ څخه د ایلان ماسک ملاتړ
ټرمپ د خپلې وینا په یوه بله برخه کې د بریښنايي موټرو د پراختیا په اړه د خپل مخالفت په اړه خبرې وکړې، خو یادونه یې وکړه چې هغه د ټیسلا کمپنۍ له اجراییوي مشر ایلان ماسک سره ښې اړیکې لري او په ټاکنو کې د هغه ملاتړ هم لري.
نوموړي وویل: «زه ایلان ماسک ډیر خوښوم او هغه په دې وروستیو کې زما د نوماندۍ ملاتړ وکړ. هغه ما ته په دې اړه څه نه دي ویلي، خو هغه زما (کمپاین) ته هره میاشت ۴۵ میلیونه ډالر راکوي.»
ټرمپ زیاته کړه: «که څه هم ایلان ماسک زما کمپاین ته ډیرې پیسې راکړې، هغه هیڅکله له ما پوښتنه ونه کړه چې ولې زه د بریښنایي موټرو مخالف یم. ځکه هغه پوهیږي چې زه نه غواړم دغه صنعت ته زیان ورسوم، خو زه باور لرم چې دا موټر باید ټول بازار ونه نیسي.»
په ټاکنو کې د درغلیو د احتمال په اړه خبرداری
ټرمپ ټینګار وکړ چې د ټولپوښتنې له مخې به د امریکا په ډېرو ایالتونو کې د پام وړ رایې وګټي او د ۲۰۲۰ کال په ټاکنو کې د درغلیو د تورونو په تکرارولو سره یې خبرداری ورکړ چې یوازینی شی چې د ۲۰۲۴ کال په ټاکنو کې د ده د بري مخه نیولی شي هغه د رایو په اصلي پایلو کې لاسوهنه ده.
هغه دې ته په اشارې سره وویل، چې ډیموکراټان د خپلو نوماندانو په اړه اندېښمن دي«ډیموکراټان نه پوهیږي چې د دوی نوماند څوک دی؟»
ټرمپ وویل: «ډیموکراټان وايي چې زه د ډیموکراسۍ په وړاندې ګواښ یم. خو زه به تاسو ته ووایم چې ما د ډیموکراسۍ لپاره څه کړي دي. زه تېره اونۍ د ډیموکراسۍ لپاره د مرمۍ مخې ته ودریدم.»

له هغه وروسته چې په بنګلهدېش کې لایونونه په تاوتریخوالي واوښتل او په سلګونه کسان په کې ووژل او ټپیان شول، پولیسو په ټول بنګلهدېش کې ګرځبندیز لګولی. د دغه هيواد پولیسو ته پر سرغړونکو د «ډزو کولو امر» شوی.
د ولسي خلکو پر ګرځبندیز امر د شنبې په ماښام ناوخته ورکړل شو، خو د ورځې له دوو بجو وروسته په دغه امر کې نرمي ولیدل شوه.
د حاکم عوامي ګوند مشر عبیدالقدیر ویلي، تمه ده چې دغه امر به د یکشنبې ورځې تر ۱۰ بجو دوام وکړي، او پولیسو ته یې امر کړی چې ګډوډي جوړونکو باندې ډزې وکړي.
دغه لاریونونه د بنګلهدېشي زدهکړیالانو له لوري د حاکم ګوند د هغې پرېکړې په غبرګون کې پیل شول،چې په دولتي دندو کې به ۳۰ سلنه هغو پخوانیو نظامیانو ته ونډه ورکړل کیږي چې د بنګلهدېش د خپلواکۍ په جګړه کې یې برخه اخیستي وه.
له تاوتریخوالي ډګ لاریونونه بیا د تېرې سه شنبې په ورځ پيل شول، د بنګلهدېشي رسنیو د راپورونو له مخې تردې مهاله په یادو لاریونونو کې لږ تر لږه ۱۰۳ کسان وژل شوي دي.
ښايي د تېرې جمعې ورځ د دغه لاریونونو تر ټولو خونړۍ وه، ځکه په دې ورځ د بنګلهدېش (سومي) ټلویزیون د ۴۳ تنو د وژل کېدو خبر ورکړی، په داسې حال کې چې د اسوشیېټید پریس اژانس خبریال د ډاکې په پوهنتون او روغتون کې د ۲۳ تنو مړي لیدلي وو، خو دا لا روښانه نه ده چې ایا دوی ټول د جمعې په ورځ وژل شوي.
له جمعې ورځې وړاندې د پنجشنبې په ورځ د ۲۲ تنو نورو د وژل کېدو راپورونه هم خپاره شوي ول، ځکه په یاده ورځ لاریون کوونکو زدهکړیالانو غوښتل چې ټول هېواد «په بشپړ ډول بند» کړي.
د جمعې په ورځ د بنګلهدېش په پلازمېنه ډاګه کې د امریکا سفارت وویل، چې «له سلګونو، ممکن تر زرګونه پورې کسان» ټپیان شوي وي.
د امریکا سفارت ویلي، چې وضیعت «خورا بې ثباته دی»
تر دې مهاله بنګلهدېشي چارواکو په روانو قهرجنو لاریونونو کې د وژل شویو او ټپیانو رسمي شمېرې نه دي شریکې کړې.
بنګلهدېشي چارواکو رسنیو ته ویلي، چې دغه ګرځبندیز یې د تاوتریخوالي د کمولو لپاره هغه مهال اعلان کړ، چې د پولیسو او لاریون کوونکو تر منځ په ډاګه پوهنتون، لارو او کوڅو کې د لاریونونو د کرارولو پر مهال نښتې وشوې.
د راپورونو له مخې، چارواکو د ټیلیفوني شبکو او انټرنیټي خدمتونو په بندلو سره انلاین اړیکې نیول هم بند کړي.
د دې تر څنګ په بنګلهدېش کې یو شمیر ټلویزیوني خبري چینلونه او سیمه ییزې ورځپاڼې هم بندې شوې دي.
له بنګلهدېشه داسې راپورونه هم ورکړل شوي، چې د دغه هېواد مرکزي بانک او د لومړي وزیر د دفتر په ګډون ځینې مهمې حکومتي ویبپاڼې هم هېک شوې دي.
د راپورونو له مخې د قهرجنو لاریونو له امله د بنګلهدیش د پلازمېنې اړوند نرسینګادي ولسوالۍ زندان هم مات شوی اوپه زندان کې بندي ۸۰۰ بندیان هم له زندانه تښتېدلي دي.
بنګلهدیشي رسنۍ وايي، ګډوډي د بنګله دیش په حکومتدارۍ او اقتصاد کې درزونه او د هغو ځوانانو مایوسي په ګوته کوي، چې له پوهنتونونو تر فراغت وروسته ښې دندې نه لري.

د پاکستاني رسنیو د راپورونو له مخې، چې د دغه هیواد په بېلابېلو سیمو کې د پولیو ناروغۍ نهه پېښې ثبت شوې. ويل کیږي وروستۍ هغه یې د خیرپښتونخوا په هنګو ولسوالۍ مثبته ثبت شوې.
پاکستاني رسنیو راپور ورکړی، چې د خیبرپښتونخوا په هنګو کې د پولیو یا ګوزڼ ناروغۍ د وروستۍ پېښې له ثبتېدو سره د دغه هیواد په بېلابېلو سیمو کې د ګوزڼ ناروغۍ نهه مثبتې پېښې ثبت شوې دي.
د دغه هیواد د روغتیايي چارواکو په وینا د خیبرپښتونخوا په هنګو کې د ګوزڼ د وروستۍ پېښې له ثبتېدو سره، تر اوسه پورې د پاکستان د سیند ایالت د کیماړي ولسوالۍ او حیدراباد په ګډون د ۵۱ ولسوالیو څخه له ۲۱۵ زیات نمونو کې د پولیو ویروس موندل شوی دی.
ويل کیږي، پر دې سربېره د جامشورو، چمن، پښین او لاهور په ځینو نمونو کې هم د پولیو ویروس موندل شوی دی.
د پاکستاني چارواکو په وینا په دغه هیواد کې تر دې دمه نهه ماشومان د ګوزڼ په ناروغۍ اخته شوي چې تېره ورځ د بلوچستان په ژوب ولسوالۍ کې یونیم کلن ماشوم د پولیو ناروغۍ له امله په پښو شل شوی.
دا مهال په دوو صوبو خیبرپښتونخوا او بلوچستان کې وسله کسان د پولیو کمپاین د مخنیوي هڅې کوي چې ډیری مهال د پولیو واکسین پر امنیتي کسانو د وسله والو له لوري وخت ناوخت بریدونه کیږي او هغوی ته مرګ ژوبله اوړي.
د پاکستان حکومت له لوري له تېر نږدې یوه کال راهیسې له دغه هیواد څځه د افغان کډوالو له جبري ایستلو وروسته د افغانستان په ختیځو او سوېلي ولایتونو کې د پولیو یا ګوزڼ ناروغۍ مثبتې پېښې ثبت شوې چې شنوونکي کې لامل افغانستان ته له پاکستان څخه د دغې ناروغۍ لېږد په ګوته کوي.

د امریکا بهرنیو چارو وزیر وايي، ایران ښايي د اټومي وسلو د جوړولو لپاره د اړینو توکو له تولید څخه «یوه یا دوه اوونۍ» لرې وي. انټوني بلېنکن وویل، امریکا هڅه کوي چې له ډیپلوماتیکو لارو چارو، اټومي وسلو ته د ایران د لاسرسي مخه ونیسي.
د امریکا بهرنیو چارو وزیر او د ملي امنیت سلاکار په جلا جلا توګه د اټومي وسلو لپاره د اړینو توکو د تولید په برخه کې د ایران د زیاتېدونکي وړتیا پر وړاندې خبرداری ورکړ.
د راپورونو له مخې، د اپریل له میاشتې راهیسې ایران د اټومي بم جوړولو د مهمې برخې د پراختیا لپاره مهم ګامونه پورته کړي دي.
جیک سلیوان د جمعې په ورځ یوې امنیتي غونډې ته وویل «که چیرې دغه(ایران) د اټوم بم د جوړولو په لاره (اټوم بم جوړولو) روان شي، دا به له متحده ایالاتو سره ریښتینې ستونزه ولري.»
ایران ادعا کوي چې اټومي پروګرام یې د ملکي موخو لپاره دی.
انټوني بلېنکن د جمعې په ورځ وویل: «هغه څه چې موږ په وروستیو اونیو او میاشتو کې ولیدل دا دي چې ایران د بم جوړولو لپاره د اړتیا وړ توکو په جوړولو کې ریښتینی پرمختګ کوي.»
هغه د ټرمپ د ولسمشرۍ په دوران کې له تهران سره له اټومي هوکړې د امریکې وتلو ته په اشارې سره وویل: «حالات ښه نه دي.د اټومي هوکړې له پای ته رسیدو سره، د دې پرځای چې ایران لږ تر لږه یو کال د اټومي وسلو د جوړولو لپاره د فاشیل توکو تولیدولو توان ولري، ایران اوس ښايي د دې کار څخه یوه یا دوه اونۍ لرې وي.»
شاوخوا یو کال مخکې د امریکا د دفاع وزارت یوه لوړ پوړي چارواکي ویلي وو چې ایران اوس کولای شي په «۱۲ ورځو کې د بم جوړلو لپاره مواد» تولید کړي.
د بایډن ادارې هڅې چې له ایران سره په غیر مستقیم ډول د (د عمل کولو لوی ګډ پلان) د بیا ژوندي کولو لپاره خبرې وکړي، کوم چې ډونالډ ټرمپ په ۲۰۱۸ کې له هغه څخه وتلی و ، د ۲۰۲۲ په وروستیو کې ناکام شو.

د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې وویل، چې د هایټي په شمال کې سمندر کې د کډوالو د یوې کښتۍ کې د اور لګېدو له امله لږ تر لږه ۴۰تنه مړه شوي دي. د دې سازمان په وینا، د هایټي ساحلي ساتونکو ۴۱ کسان ژغورلي، چې ۱۱ یې په اورلګیدنه کې ټپیان شوي دي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې وویل، چې دغې کښتۍ د شمالي هایټي له فورټ سن میشل ټاپوګانو څخه ۸۱کډوال د تورکس او کایکوس ټاپوګانو ته لیږدول.
د دغه ادارې په وینا، سږ کال په هایتي کې د ډله ییزو تاوتریخوالو له امله تر ۵۰۰ زرو ډېر کسان بې ځایه شوي او په سلګونو نور وژل شوي دي.
د هایټي په شمال کې د مدني خوندیتوب د دفتر مشر ژان هنري پیتیت رسنیو ته وویل، چې پېښه هغه مهال رامنځ ته شوه کله چې کډوالو د "خوندي تګ" مراسمو لپاره شمعې بلې کړې. دغه چارواکي زیاته کړه، چې د شمعې د روښانولو مراسمو د کښتۍ د ګازو په بیلرونو کې د اور او چاودنې لامل شوي.
د هایټي د کډوالو ادارې مشر ګرګویر ګودشتاین وویل: "دغه ویجاړونکې پېښه روښانوي چې د کډوالۍ په لارو د هایټي خلک له څه ستونزو سره مخ دي.» هغه زیاته کړه، چې د هایټي خلک د کډوالۍ خوندي او قانوني لارو ته جدي اړتیا لري.
هایټي د کلونو راهیسې د وسله والو ډلو له تاوتریخوالي څخه اغیزمن شوې چې د واک لپاره جګړه کوي. د رسنیو د راپورونو له مخې، په وروستیو میاشتو کې ځینو ډلو د دغه هېواد په پلازمېنه پورټو پرنس کې همغږي بریدونه او پر پولیسو ډزې کړې وې. ویل کېږي چې له دغو بریدونو وروسته زرګونه کسان له دغه هېواده تېښتې ته اړ شوي دي.
همدا راز، د ملګرو ملتونو د کډوالو اداره وايي، چې سږ کال تر ۸۶زرو ډېر هایټي کډوال له ګاونډیو هېوادونو شړل شوي دي.