سیګار وايي، امریکا په تېرو درېیو کلونو کې له افغانستان سره ۲۱ مېلیارده ډالر مرسته کړې ده
د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د څار ځانګړي دفتر راپور ورکړی، چې واشنګټن له ۱۴۰۰ کال راهیسې له افغانستان سره څه باندې ۲۱ مېلیارده ډالر مرسته کړې ده.
د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د څار ځانګړي دفتر راپور ورکړی، چې واشنګټن له ۱۴۰۰ کال راهیسې له افغانستان سره څه باندې ۲۱ مېلیارده ډالر مرسته کړې ده.
د سیګار په وینا، دغه پیسې د بشري مرستو، د کډوالو د استوګنې او د افغانستان د بهرنیو اسعارو د شتمنۍ د بېرته تادیه کېدو په برخو کې لګول شوې دي.
بشري مرستې
په راپور کې ویل شوي، چې له افغانستان سره د ۱۴۰۰ کال د زمري له میاشتې څخه د ۱۴۰۳ د چنګاښ تر میاشتې د ۲۰.۷۱ مېلیارډه ډالرو مرستو له ډلې څخه ۲.۹۷ مېلیارډه یې په بشري مرستو او ودانیزو مرستو لګول شوي دي.
د سیګار په وینا، دا مرستې په څلورو برخو کې لګول شوي: (۲.۰۲۹ مېلیارده) بشري مرستې، (۴۵۸ مېلیونه) پراختیایي او رغنیزې مرستې، (۳۱۶ مېلیونه) سازماني عملیات او (۱۰۰مېلیونه) د امنیت په برخه کې لګول شوي دي.
خو سیګار دا نه ده روښانه کړې، چې د "سازماني عملیاتو" او "امنیت" څخه هدف څه ډول همکاري ده چې امریکا په افغانستان کې پرې پیسې لګولې دي.
د سیګار د راپور له مخې، دغه مرستې د ۲۰۲۱ کال له اکټوبر څخه د ۲۰۲۴ کال د جون تر پایه د امریکا د متحده ایالاتو د نړۍوالې همکارۍ سازمان او د ملګرو ملتونو د اړوندو بنسټونو له لارې لګول شوې دي.
د افغانستان د بهرنیو اسعارو د شتمنیو بېرته تادیه کول
د دغه راپور له مخې، د افغانستان د بهرنیو اسعارو د شتمنیو د بېرته ورکولو لپاره د دغه هېواد د خلکو لهخوا په دغه صندوق کې د ساتلو لپاره د دغه هېواد اماني صندوق ته ۳.۵ مېلیارډه ډالر نور هم لېږدول شوي دي.
دا پیسې چې په امریکا کې د طالبانو د واکمنۍ له راتګ وروسته بندې شوې وې، په سویس کې د افغانستان اماني صندوق ته لېږدول شوې، چې د افغانانو په استازیتوب د دغه صندوق تر څارنې لاندې وساتل شي.
د سیګار د راپور له مخې، دا پیسې او ګټه یې د ۲۰۲۴ کال (د جون تر ۲۸مې) نېټې پورې ۳.۸۴ مېلیارډ ډالرو ته رسېدلې ده.
د کډوالو د لېږد او بیا مېشتېدنې په برخه کې مرسته
سيګار زياتوي، چې له افغانستانه امريکا ته د سيمهييزو امريکايي همکارانو د لېږد او استوګنې لپاره نور ٨.٧ مېليارده ډالر لګول شوي دي.
د دغو پیسو د لګښت جزییات د سیګار په راپور کې نه دي روښانه شوي.
د سیګار په وینا، د متحده ایالاتو دفاع وزارت د ملکي مرستو، بشري مسلو او د ناورین سره د مبارزې په ګډون په یوه بهرنۍ تګلاره کې ۵.۳۶ مېلیارده ډالر لګولي دي.
د سیګار په راپور کې د دغې تګلارې په اړه جزییات نه دي ورکول شوي.
سیګار په خپل راپور کې ویلي، چې د امریکا د روغتیا او بشري خدمتونو وزارت له افغانانو سره د ۳ مېلیارده ډالرو او د امریکا د کورني امنیت وزارت د ۲۸۴ مېلیونه ډالرو مرستې ژمنه کړې ده.
د نشهیي توکو په وړاندې مبارزهسیګار په خپل راپور کې زیاته کړې، چې د ۲۰۲۲ کال د اپرېل په درېیمه د طالبانو د مشر ملا هبت الله اخندزاده د حکم له صادرېدو وروسته، په افغانستان کې د کوکنارو کښت د پام وړ کم شوی دی.د راپور لیکوالانو دا پوښتنه راپورته کړې، چې طالبانو څنګه وکولای شول چې د کوکنارو کښت دومره ژر کم کړي؛ په داسې حال کې چې امریکا او متحدین یې په دوو لسیزو کې د نهه مېلیارد ډالرو په لګښت د دغه کښت په بندېدو کې پاتې راغلي وو.سیګار په دې باور دی، چې د کوکنارو د کښت کموالی او د نشهیي توکو د بیو لوړوالی په افغانستان کې د نشهیي توکو وضعیت نور هم پېچلی کړی دی.له بلې خوا د کوکنارو په کښت کې د کمښت سره، سره د افغانستان اقتصاد لا هم د نشهیي توکو پر تولید متکي دی.د سیګار راپور زیاتوي، مخکې له دې چې د طالبانو د مشر حکم صادر شي کروندهګرو ته اجازه ورکړل شوې وه چې په زیاته اندازه نشهیي توکي وساتي.د دې ترڅنګ، د کوکنارو د کښت په منعه کولو سره ځینو سیمو د دې حکم څخه سرغړونه وکړه او کښت ته یې دوام ورکړی.د دغه راپور له مخې، د هبت الله د حکم له صادرېدو وروسته هم د نشهیي توکو سوداګري په لوړ ارزښت سره دوام لري.د دغه راپور له مخې، په ۲۰۲۳ کال کې به په کندهار کې د هر کیلو تریاکو بیه ۲۶۳ ډالرو ته پورته شي، په داسې حال کې چې یو کال وړاندې دا بیه یوازې ۱۶۰ ډالره وه.دغه راز په ننګرهار کې په ۲۰۲۳ کال کې د هر کیلو تریاکو بیه شاوخوا ۳۶۲ ډالره وه، په داسې حال کې چې یو کال وړاندې دا بیه ۲۲۰ ډالره وه.
له طالبانو سره د نړۍوالې ټولنې تعامل
سیګار په خپل راپور کې ویلي، چې د ۲۰۲۴ کال په لومړۍ ربع کې له طالبانو سره د نړۍوالې ټولنې تعامل په نړۍواله کچه او سیمهییزه کچه دوام لري.
دغه دفتر د دوحې د درېیمې ناستې د ترسره کېدو او په دې ناسته کې د طالبانو د پلاوي د ګډون یادونه کړې ده.
راپور له طالبانو سره د سیمې د هېوادونو د اړیکو دوام او د افغانستان او سیمې د هېوادونو ترمنځ سوداګریزې اړیکې د دغه تعامل یوه برخه ګڼي.
همدارنګه سیګار زیاته کړې، چې د دې راپور تر پوښښ لاندې دوره کې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني سره له دې چې د متحده ایالاتو لهخوا د "ترهګر" په توګه تر څار لاندې دی، په افغانستان کې واک ته له رسېدو وروسته د لومړي ځل لپاره له دغه هېواده د باندې متحده عربي اماراتو او سعودي عربستان ته سفر وکړ.
سیګار دا یادونه هم کړې، چې دواړه هېوادونه د متحده ایالاتو متحدین دي او د متحده ایالاتو د نظامي ځواکونو کوربهتوب کوي.
د راپور لیکوالانو د لانګ وار ژورنال د راپور په حواله لیکلي، چې د حقاني سفر له ترهګرۍ سره نړۍواله مبارزه تر پوښتنې لاندې راولي.
سيګار زياته کړې، چې سراج الدین د حقاني شبکې مشر دى چې پر ملکي وګړو، نړۍوالو اېتلافي ځواکونو او بهرنيو سفارتونو په مرګوني تنظيمي بريدونو کې لاس لري.
حقاني نه یوازې د امریکا تر بندیزونو لاندې دی؛ بلکې له ۲۰۰۷ کال راهیسې له القاعده شبکې سره د همکارۍ له کبله د ملګرو ملتونو تر بندیزونو لاندې هم دی.
په افغانستان کې ترهګرې ډلې
سیګار د خپل راپور په یوه برخه کې لیکلي، چې په افغانستان کې د ترهګرو ډلو فعالیت دوام لري.
د دوحې په تړون کې د طالبانو لهخوا د شویو ژمنو نه مراعات کول، د امریکا او ملګرو ملتونو اندېښنې راپارولې چې افغانستان یو ځل بیا د ترهګرو په ځاله بدلېدونکی دی.
د سیګار په وینا، په داسې حال کې چې طالبانو د داعش خراسان پر وړاندې پرمختګ کړی؛ خو لا یې هم نورې ډلې لکه القاعده او تحریک طالبان پاکستان یې زغملې دي.
د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د ځانګړي څارونکې دفتر هم ویلي، چې د القاعده شبکې مشر سېف العدل له بهرنیو وسلهوالو غوښتي چې افغانستان ته کډه شي.
د سیګار په وینا، العدل دغو وسلهوالو ته ویلي چې افغانستان ته ولاړ شي او روزنه ترلاسه کړي، چې د لوېدیځ پر ګټو بریدونه وکړي.
د دغه راپور له مخې، العدل له هغوی وغوښتل چې طالبانو ته د راتلونکې اسلامي دولتونو د بېلګې په توګه وګوري.
د دغه راپور له مخې، د کورنیو چارو وزارت د سراج الدین حقاني تر قوماندې لاندې په غزني کې د القاعدې شبکې او پاکستاني طالبانو د غړو لپاره د استوګنې او ښوونیز مرکزونه برابروي.
که څه هم چې طالبانو دغه راپور رد کړی،؛خو ویلي یې دي چې له پاکستانه اېستل شویو کډوالو ته د اوسېدو ځایونه جوړوي.
د سیګار په وینا، تحریک طالبان پاکستان په افغانستان کې له ۶۰۰۰ څخه تر ۶۵۰۰ پورې جنګیالي لري چې زیاتره برخه یې د افغانستان په ختیځو سیمو کې مېشت دي.
سیګار په افغانستان کې د طالبانو تر کنټرول لاندې د داعش خراسان د شتهوالي په اړه د ملګرو ملتونو د بندیزونو د څارونکې ډلې راپور ته په اشارې سره لیکلي، چې دا ډله «د افغانستان او سیمې لپاره تر ټولو ستر ګواښ» دی؛ خو پر افغانستان د طالبانو کنټرول د افغانستان لپاره ګواښ نه دی.
په راپور کې ویل شوي، چې داعش په افغانستان کې له ۲ زرو تر ۳۵۰۰ پورې جنګیالي لري او له دې ډلې سره د تړاو لرونکو غړو شمېر یې ۶ زرو ته رسېږي.
سیګار د امریکا د مرکزي قوماندانۍ سینټاګام د قوماندان مایکل کورېلا له قوله ویلي، چې داعش د شپږو میاشتو په موده کې د لوېدیځ پر ګټو د برید وړتیا او اراده لري.
طالب ځواکونه
سیګار د طالبانو د ځواکونو شمېرې د افغانستان د تېر حکومت له امنیتي او دفاعي ځواکونو سره پرتله کړې دي.
د سیګار د راپور له مخې، په داسې حال کې چې د تېر حکومت د دفاعي ځواکونو شمېر د ۲۰۲۱ کال د اپرېل په ۲۹مه ۱۸۲ زره ۷۱ تنو ته رسېده، د ۲۰۲۴ کال د جون په ۲۴مه د طالبانو دفاعي ځواکونه ۱۷۷ زره ۸۹۰ تنو ته رسېدلی دی.
پر همدغه مهال تر دې نیټې پورې، ۲۱۱زره ۲۴ تنه طالب د پولیسو له لیکو سره یو ځای شوي، چې د تېر حکومت د پولیسو شمېر ۱۱۸زره او ۶۲۸ تنه و.
په ټولیز ډول، د تېر حکومت پرتله طالبان شاوخوا ۸۸۰۰۰ ډېر کسان لري.
د طالبانو مخالف ځواکونه
د طالبانو مخالفو وسلهوالو د طالبانو پر ضد خپل بریدونه زیات کړي دي.
د دغه راپور له مخې، په تېرو درېيو مياشتو کې دغو ځواکونو د ٦٨ بريدونو مسووليت پر غاړه اخيستى، په داسې حال کې چې په تېرو درېيو مياشتو کې يې ٤٣ بريدونه کړي وو.
په دې برخه کې سیګار دوه وسلهوالې ډلې، د ملي مقاومت جبهه او د افغانستان د ازادۍ جبهې ته اشاره کړې ده.
د سیګار په وینا، دوی د اپرېل په میاشت کې په ګڼو بریدونو کې لاس درلود.
سيګار د يو شمېر نورو مخالفو ډلو يادونه هم وکړه، چې زيات تمرکز يې پر سياسي او استخباراتي فعاليتونو دی.
په کابل کې د سوک وهنې فدراسيون د دوشنبې په ورځ (د زمري ۱۵مه) په يوې خبرپانه کې ويلي، چې دغه سيالۍ به د لوبغاړو عمرونو ته په کتو په بیلابیلو ګروپونو کې تر سره شي.
دغه فدراسون وايي، چې په دې سياليو کې به د کابل د اول زون سوک وهنې منتخي لوبډلې لپاره ۲۶ لوبغاړي غوره شي.
دغه سيالۍ د کابل د سوک وهنې په ورزشي جمنازيم کې تر سره کيږي.
دغه کمېټې د «کب ۲۵مه» ویلي وو، چې د طالبانو د فشار د زیاتېدو له امله یې خپل فعالیتونه بند کړل.
د افغانستان لپاره د سوېډن کمېټې ویاندې ویکستروم افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل، چې د سوېډن مرستندویه ادارې ټول فعالیتونه په تېر مارچ میاشت کې پای ته رسېدلي دي.
په افغانستان کې د سوېډن پر کمېټې د طالبانو فشارونه له هغه وخته زیات شول، چې په سوېډن کې یو تن قران کریم ته سپکاوی کړی و.
دغې کمېټې یاده چاره غندلې وه او ویلي یې وو، چې د افغانستان لپاره دسویډن کمېټه؛ د قران کریم د سپکاوي ټولې کړنې په کلکه غندي او همدا رنګه دوی د مذهبي عقیدې، توکم، قومیت یا کوم بل ویش پر بنسټ د خلکو ترمنځ د شخړې یا دښمنۍ د رامنځته کولو هر ډول هڅه غندي.
ویکستروم زیاتوي، چې د دوی د فعالیت له بندېدا سره د ۱۴۰۰ افغان کارکوونکو کاري تړونونه د روان کال د جولای په ۳۱مه نېټه پای ته رسېدلي دي.
د افغانستان لپاره د سوېډن کمېټه همدراز؛ وايي چې په ټپه ولاړې بېلابېلې پروژې به د نورو سازمانو په همکارۍ روانې وساتي.
د سوېډن کمېټې پخواني کارمند اکبر شاه ځدراڼ پر خپل فیسبوک کې د دې کمېټې د بندېدو په غبرګون کې لیکلي:«دې کار سره په سلګونه زره زده کوونکي، مریضان، معلولیت لرونکي انسانان او بې وزله وطنوال له مهمو ټولنیزو - پراختیايي پروژو او خدماتو محروم شول».
د افغانستان لپاره د سوېډن کمېټې له دې وړاندې ویلي وو، چې په سټاکُولم کې د قران کریم د سوځولو له پېښې وروسته د طالبانو تر فشارونو لاندې وه.
څو میاشتې وړاندې د سوېډن کمېټې عمومي رییس اندریاس استفانسون له سوېډن راډیو سره په مرکه کې ویلي، چې دغه پرېکړه د طالبانو په غوښتنه او د دغې کمېټې د کارکوونکو د خوندیتوب لپاره په پام کې نیولو سره شوې ده.
اندرياس استفانسون ویلي وو: « هغه کار او فعالیتونه، چې جواز ونه لري ښایي له ځان سره ډېر ګواښونه ولري.»
هغه همدراز؛ ویلي وو: «په استکُهلم کې د قران کریم له سوځولو راهیسې د سوېډن کمېټې ګڼو سیمو کې د په ځانګړو سیمه ییزو مرستو سره خپلو کارونو ته دوام ورکړی؛ خو اوس د طالبانو له خوا د رد قوي پیغامونه ترلاسه شوي دي.»
طالبانو د چنګاښ په میاشت کې اعلان وکړ، چې تر څو د سوېډن حکومت په استکُهلم کې د قران کریم د سوځولو له امله له مسلمانانو بښنه ونه غواړي د دغه هېواد ټول فعالیتونه به په افغانستان کې ودروي.
د طالبانو له دې پرېکړې او فشارونو وروسته د افغانستان لپاره د سوېډن کمېټې یوه اونۍ وروسته اعلان وکړ، چې په موقت ډول به په افغانستان کې خپل فعالیتونه ودروي.
د افغانستان لپاره د سوېډن کمېټې په خپل رسمي ویب پاڼه کې لیکلي چې له ۸،۰۰۰ ډېر افغان کارکونکي لري او ټول یې په دی هېواد کې د ثبات د راوړلو لپاره مرسته کوي.
په لویه کچه پروګرامونه یې د هېواد په کلیو کې پلې کېږي.
د افغانستان لپاره د سوېډن کمېټه د دې هېواد په ۱۴ ولایتونو کې فعالیت درلود.
د افغانستان لپاره د سوېډن کمیټه له څه باندې ۴۰ کلونو راهیسې په دغه هېواد کې کار کاوه.
دغې کمېټې نه یوازې دا چې په زده کړه ییزه برخه کې یې فعالیت کاوه، بلکې د ګڼو ټولنیزو خدماتو تر څنګ یې معلولیت لرونکو وکړو سره د بدن د غړو د مصنوعي ترمیم، کارموندنې او ظرفیت لوړونې په برخه کې کار کاوه.
