د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي د طالبانو له زندانه د درېیو امریکايي وګړو پر خلاصون ټینګار کړی دی. ټام ویسټ ویلي، چې «موږ ټول باید د دوی د بېرته راخلاصولو لپاره خپلو هڅو ته دوام ورکړو.»
امریکا وايي، وګړي یې په ناحقه زنداني شوي دي.
ټاوم ویسټ لیکلي، د راین کاربېټ، محمود حبیبي او د هغوی له کورنیو سره زما فکر او دعاګانې دي.
ویسټ لیکلي: «موږ غواړو او باید خپلو هڅو ته دوام ورکړو چې دوی او جورج ګلزمن د دوی کورنیو ته را وګرځوو.»
راین کاربېټ د ۱۴۰۱ کال په چنګاښ میاشت کې افغانستان ته د سفر پر مهال د طالبانو له خوا ونیول شو، او کورنۍ یې وايي، نوموړی په خرابو شرایطو کې د ځمکې لاندې په یوه خونه کې ساتل کیږي.
محمود حبیبي چې افغان الاصله امریکايي دی، او د افغانستان د هوا پيژندنې ادارې پخوانۍ مشر و، د ۱۴۰۱ کال د زمري په میاشتکې د (ای ار اېکس کمونیکیشن) ادارې له ۲۹ کارکوونکو سره د طالبانو له لوري ونیول شو.
همدرانګه دریم امریکايي وګړی جورج ګلزمن دی، چې د ۱۴۰۱ کال په لیندۍ میاشت کې د طالبانو له لوري نیول شوی.
د طالبانو په زندان کې د نوموړي د خراب روغتیايي وضیعت په اړه هم راپورونه ورکړل شوي دي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاند میتو میلر هم درې ورځې وړاندې د طالبانو په بند کې د درېیو امریکايي وګړو د وضیعت په اړه اندېښنه ښودلې وه، او ویې ویل چې د هغوی خوشې کول د امریکا لومړیتوب دی.
طالبانو امریکا او سیمه ییزو قدرتونو ته د ثبات د راوستلو، د داعش د ځپلو او د نشه یي توکو د له منځه وړلو په ژمنو سره هیله درلوده، چې په رسمیت وپېژندل شي، خو د بشري حقونو پر اجنډا د لوېدیځو هېوادونو او د ټولګډونه حکومت د جوړېدو په اړه د سیمې د هېوادونو ټينګار د طالبانو د غوښتنو پروړاندې خنډ ګرځېدلی دی.
امریکا د روسیې او چین پرخلاف چې د منځنۍ اسیا له وسله والو څخه د ګواښ احساس کوي، له افغانستانه د ترهګرو او اورپکو ډلو پر ځپلو او شړلو ټینګار نه دی کړی.
داسې ښکاري، چې واشنګټن د دوحې په هوکړه کې د طالبانو پر هغې ژمنې باور لري، چې دغه ډله القاعدې او نورو ترهګرو ډلو ته اجازه نه ورکوي، چې د امریکا پر ګټو برید وکړي.
د طالبانو تر واک لاندې افغانستان په نړۍ کې یوازینی هېواد دی، چې هیڅ یو دولت یې په رسمیت نه پېژني، حال دا چې د ارمنستان، شمالي قبرس او اذربایجان ترمنځ جنجالي سیمه قره باغ لږ تر لږه د ارمنستان او ترکیې له خوا په رسمیت پېژندل کیږي.
د دغه نړۍوال مشروعیت نشتوالی له دې امله نه دی، چې طالبانو واک په زور ترلاسه کړی، بلکې په دې دلیل دی چې دا ډله د روسیې په ګډون د ډېرو قدرتونو او د امنیت شورا د ترهګرو ډلو په نوملړ کې ده.
دغه راز طالبانو د ښځو پر زده کړو سربېره ډېری نړۍوال قوانین هم له پامه غورځولي دي.
لوی قدرتونه د طالبانو د چلند د بدلولو لپاره له رسمیت پېژندلو څخه د یوې وسیلې په توګه کار اخلي، ځکه له هغې ډلې سره تعامل چې ټول نړۍوال قوانین له پامه غورځوي د لوېدیځو دولتونو لپاره ستونزمنه ده.
دا دولتونه دا ډول تعامل په سختۍ سره رایه ورکونکو او فرصت غوښتونکو سیاسي ګوندونو ته توجیه کولای شي.
له دې سره، طالبان ډېر هیله من دي چې د نړۍوال مشروعیت ستونزه به ژر حل شي.
دغې ډلې هڅه کړې، چې خپل انځور له یوې ترهګریزې او ځانمرګي ډلې څخه په یوې داسې عادي بې پلوي ملتپاله حکومت بدل کړي، چې ان له خپل پخواني دښمن امریکا او له ټولو هېوادونو سره ښې اړیکې غواړي.
د لوېدیځو ډیپلومانو او ملایانو اړیکې
په کابل او قطر کې له لوېدیځوالو ډیپلوماټانو سره د طالبانو کتنې او په دوحه کې د ملګرو ملتونو ناستې ته د دغې ډلې بلل دا پوښتنه رامنځته کوي، چې د طالبانو د مشروعیت نه درلودل څه معنا لري؟
د بهرنیو ډیپلوماټانو او چارواکو چلند د دې ښکارندویي کوي، چې هېوادونه له طالبانو سره د یو حاکم قدرت په توګه برخورد کوي.
پېژندل شوي ترهګر سراج الدین حقاني د عربي متحده اماراتو د دولت له مشر محمد بن زاید النهیان سره په ابوظبي کې د الشطي په ماڼۍ کې وکتل.
داسې ښکاري چې د طالبانو د عادي څرګندیدو ستراتیژي لږ تر لږه پر دې ډلې فشارونه کم کړي دي.
امریکا سره له دې چې په دې پوهیږي چې طالبان له افغانستان سره د میلیونونو ډالرو بشري مرستو څخه ناوړه ګټه پورته کوي، خو بیا یې هم د خپلو مرستو سیاست بدل کړی نه دی.
امریکا او غربي قدرتونه له طالبانو سره د سیمې د یو شمېر هېوادونو پر سیاسي راکړې ورکړې نیوکه نه کوي.
چین او روسیې سره له دې چې طالبان په رسمیت نه دي پېژندلي، خو له دې ډلې سره یې اړیکې پراخې کړي دي، ان یو شمېر کوچني هېوادونه چې د روسیې له ملاتړ څخه برخمن دي هم د روسیې تګلاره تعقیبوي.
هغه ګټې چې نه دي غوښتل شوي
د دې چلند لامل ښایي دا وي، چې امریکا او اروپا غواړي طالبان له یوې ترهګریزې ډلې څخه په یو پیاوړي عادي حکومت بدل شي، ځکه طالبان د افغانستان په کنټرولولو او د داعش په ځپلو سره د غربي هېوادونو په تېره بیا د امریکا د ګټو لپاره کار کوي.
د لوږي او بشري ناورین انځور په افغانستان او عراق کې د لوېدیځ د دولت جوړونې د پروژې ناکامي په ګوته کوي.
له افغانستان څخه د نا هیلو او لوږو کډوالو څپې په اروپا کې د کډوالو منلو ته د ښي اړخو ګوندونو او ډلو د غبرګون له امله رامنځته شوي سیاسي ناورین ته لمن وهي.
د طالبانو مخالفانو په ځانګړې توګه افغان ښځو په اغېزمنه توګه په لوېدیځو حکومتونو فشار راوړی، څو د طالبان ډله په رسمیت و نه پېژني.
افغان مدني ټولنې په ځانګړې توګه د ښځو فعالان په غربي مدني ټولنو کې قوي متحدین لري، چې له طالبانو سره د امریکا او اروپا د اړیکو له عادي کېدو سره مخالفت کوي او پر وړاندې یې جدي خنډ جوړ کړی دی.
هغو افغان سیاستوالو چې د کابل له پرځېدو وروسته لوېدیځو هېوادونو او سیمه کې پناه اخیستې ده، له طالبانو سره د دولتونو د اړیکو د عادي کیدو په مخنیوي کې اغېزمن رول لوبولی نه شي، ځکه په تېر حکومت کې یې د ګډون له امله مشروعیت او اعتبار ته سخت زیان رسېدلی دی او دویم دا چې د دوی نظامي او سیاسي مقاومت لا هم د طالبانو لپاره سوله ییز بدیل نه دی.
په داسې حال کې چې د طالبانو سیاسي او مدني مخالفین د طالبانو د رژیم پر نسکورېدو ټینګار کوي، خو هېوادونه بیا په افغانستان کې د بې ثباتۍ او یوې بلې جګړې له وېرې له طالبانو سره خړو پړو اړیکو ته دوام ورکوي.
د افغانستان د ای ټي ايف تکواندو فدراسيون د شنبې په ورځ په يوې اعلاميه کې ويلي، چې علي اکبر په ۶۲ کیلوګرام او سمير رحماني په ۸۵ کیلو ګرامه وزن کې خپل چينايي سيالان مات کړل او لومړۍ مقام يې خپل کړ.
دغه سيالۍ دوې ورځي وړاندي د چين په اونان ښار کې پيل شوي وې.
د اسيا اتلوتلۍ جام په دې سياليو کې د مرکزي اسيا د پنځو هېوادونو لوبغاړو برخه اخيستې وه.
په دې سيالیو کې د افغانستان دوو لوبغاړو او د لوبډلې مشر ګډون کړی و.
