د سربیا او بوسنیا ترمنځ په سیند کې لږ تر لږه اته کډوال ډوب شوي
د بوسنیا د ژغورنې ډلې مشر وویل، چې لږ تر لږه اته کډوال هغه مهال ډوب شول چې د پنجشنبې په سهار د دوی کښتۍ له سربیا څخه بوسنیا او هرزیګوینا ته د ډرینا سیند څخه د تېرېدو هڅه کوله.
د بوسنیا د ژغورنې ډلې مشر وویل، چې لږ تر لږه اته کډوال هغه مهال ډوب شول چې د پنجشنبې په سهار د دوی کښتۍ له سربیا څخه بوسنیا او هرزیګوینا ته د ډرینا سیند څخه د تېرېدو هڅه کوله.
د ملکي دفاع د ژغورنې ډلې مشر ولادا رینکیک خبریالانو ته وویل، چې یوه کښتۍ د سهار په ۰۶:۰۰ بجو په ناقانونه توګه له پولې د تېرېدو پر مهال ډوبه شوې ده.
رانکیک د بوسنیا د براتوناک ښارګوټي ته نږدې د پېښې ځای ته څیرمه خبریالانو ته وویل: "موږ دقیق معلومات نه لرو، تر اوسه اته مړي موندل شوي دي."
هغه زیاته کړه چې ژغورونکي د یو مور او ماشوم په لټه کې دي: "له بده مرغه، موږ فکر نه کوو چې ژوندي پاتې شوي به وي."
هغه وویل، چې د ملکي دفاع د ژغورنې ډلې، د بوسنیا او سربیا سرحدي پولیس، غوټه وهونکي او اور وژونکي له ځنګلونو د سیند په څنډو کې د لټون لپاره ګمارل شوي دي.
هغه وویل: “موږ ټولې ممکنې سرچینې په کار اچولې دي.”
رانکیک ونه ویل، چې په کښتۍ کې څومره کسان سپاره وو.
تر دې مخکې د ملکي دفاع د ادارې مشر ویلي وو، چې غیر رسمي اټکل دا شمېر ۳۰ تنه ښيي، چې ۱۵ یې ساحل ته رسېدلي دي.
ویل کیږي، چې ژغورونکي د قاچاق وړونکي په لټه کې هم دي چې کډوال یې د سیند په دغه خطرناکه لارې تېر کړي دي.
د بوسنیا چارواکو سمدلاسه په دې اړه تبصره نه ده کړې.
سرحدي پوليسو دغه پېښه نن سهار تاييد کړه، خو په اړه يې نور جزیيات ورنه کړل.
د صربستان چارواکو تایید کړې، چې پېښه د سیند پر غاړه شوې؛ خو د مرګ ژوبلې په اړه یې څه نه دي ویلي.
د کورنیو چارو وزیر ایویکا ډیکیک ویلي، چې په کښتۍ کې ۲۵ کسان سپاره وو، چې یوازې ۱۸ یې بوسنیا ته رسېدلي دي.
د منځني ختیځ، افغانستان، پاکستان او شمالي افریقا په زرګونو خلک هر کال د بالکان لار چې د ترکیې، بلغاریا، شمالي مقدونیې او سربیا له څخه تیریږي، شتمنو لویدیځو هېوادونو ته د رسېدو لپاره کاروي.
ډېری کډوال د قاچاق وړونکو د پراخو شبکو په مرسته له پولو تیریږي او ډېری وختونه داسې پیښې هم کیږي.
بل خوا مسکو ویلي، چې د دوی ځواکونو د اوکراین په ختیځ کې یو کلی نیولی دی.
کییف دا هم وویل، چې دوی د روسیې په سویل کې پر یوه هوايي اډه د بې پیلوټه الوتکې برید کړی، دغه د روسیې پر وړاندې د اوکراین وروستی برید دی.
بل خوا روسي ځواکونه د مسکو له بشپړ برید څه باندې دوه کاله وروسته په ختیځ اوکراین کې ورو - ورو پرمختګ کوي.
اوکرایني ځواکونه د اګست په شپږمه په یوه ناڅاپي برید کې د روسیې د پولې له لارې کرسک سیمې ته ننوتل.
دا په داسې حال کې ده، چې اوکرایني ځواکونو د ۲۰۲۲ کال له وروستیو راهیسې په خپله خاوره کې د پام وړ لاسته راوړنو کې پاتې راغلل.
کییف د عملیاتو له پیل راهیسې د جګړې په ډګر کې د بریالیتوبونو لړۍ اعلان کړېګ خو مسکو له میاشتو راهیسې په ختیځ اوکراین کې پرمختګ کوي، د ۲۰۲۲ په فېبرورۍ کې د روسیې د یرغل له پیل وروسته د سختو جګړو له امله اوکرایني ځواکونه تر سخت فشار لاندې دي.
د روسیې دفاع وزارت د پنجشنبې په ورځ وویل، چې د دوی ځواکونو د اوکراین په ختیځ دونیڅک سیمه کې د میزویو کلی نیولی دی.
روسیې په وار - وار ویلي، چې پر خپله خاوره یې د اوکراین پوځي عملیات درولي دي؛ خو اوکراین خپل پرمختګ ته دوام ورکوي.
زېلینسکي وویل، چې هغه د سومي سرحدي سیمې ته د خپل سفر په لړ کې له خپل لوړ پوړي قوماندان ډګروال اولیکسندر سیرسکي سره لیدلي دي.
جنرالواکي د اساسي قانون د محتوا نه په سرغړونه د تقنینیه، اجراییه او د قضا قواوو صلاحیتونه سلبوي او د دولتي او حکومتي نظام د اداره کولو واګې د جنرالانو لاس ته ور کوي.
د ولسواکۍ او د جنرالواکۍ تر منځه تضاد د پاکستان د موجوده هر اړخیز بحران اساسي علت او ریښه تشکیلوي او د وخت په تیریدو سره دغه بحران لا پسې ژوریږي.
پاکستان کې عام انتخابات اوس په یوه نمایشي عمل بدل شوي اوس انتخابات تش د دې لپاره کیږي چې دولت خپل داخلي او بین المللي مشروعیت وساتي.
پاکستان کې اول او اخري ځل ازاد او بیطرفه انتخابات په ۱۹۷۰کې د جنرال یحاخان په حکومت کې شوي وو.
په هغو انتخاباتو کې د بنګالیانو ملتپال ګوند عوامي لیګ، چې شیخ مجیب الرحمان یې رهبر و، د پارلمان د چوکیو مطلق اکثریت تر لاسه کړی وو، خو جنرالانو د انتخاباتو ګټونکي ګوند ته د قدرت د سپارلو نه انکار وکړ.
د بنګال ولس او د هغوی نماینده ګوند عوامي لیګ مقاومت ته ملا وتړله چې په نتیجه کې یې پاکستان په ۱۹۷۱ کې دوه ټوټې شو.
د هغه نه پس په پاتې پاکستان کې جنرالانو د خپل استخباراتي سازمان ای ایس ای په وسیله په انتخاباتو کې درغلي او لاسوهنه پیل کړې ده او تل یې د خپلې خوښې ګوندونو ته د دې لپاره واکمني سپارلې ده چې دوی به په ښکاره په حکومتي چوکیو ناست وي، خو په عمل کې به جنرالان خپل باداران مني.
کله کله چې ځینې سیاسي ګوندونه د جنرالانو باداري نه مني، نو بیا ای ایس ای د هغوی په ضد کودتا وکړي او سیاسي حکومت وپرځي، خو جنرالان دا تلاش کوي چې دغه کودتاوې او د سیاسي حکومتونو چپه کیدل هم په ظاهره په اصطلاح قانوني شکل ولري.
د پاکستان پوځ کې د ۸۰ فیصدو شاوخوا پنجابیان دياو ۱۰/۱۲فیصده شاوخوا به یې پښتانه وياو پاتې نور قومونه دي.
د پوځ زعامت تر ټولو لوړ پوړي ۱۱ تنه دغه افسران تشکیلوي، لکه لوی درستیز ، ۹ د قول اردو قومندانان ، د ای ایس ای عمومی رئیس. دا کسان زیات وخت پنجابیان وي.
د قول اردو قومندانانو کې کله کله یو نیم پښتون هم لیدل کیږي، خو دا خبره څرګنده ده چې اصل تصمیمونه څوک نیسي.
په ۱۹۴۷ کې چې د انګلیسانو واکمني پای ته ورسیده او پخوانی هندوستان د هند او پاکستان په نامه په دوو مملکتونو وویشل شو، نو د پخواني مملکت منابع او داراې د نویو مملکتونو تر منځ وویشل شوې.
په دې ویش کې د هندوستان د مادي منابعو ۱۷ فیصدي د پاکستان برخه شوه او د ګډ پوځ څخه ۳۳ فیصدي پوځ د پاکستان ورسید.
دا معلومه خبره ده چې د پاکستان پوځ لهو ړومبۍ ورځې د پاکستان د مالي منابعو په تناسب غټ و.
په ۱۹۷۱ کې چې کله بنګلدیش بیل او مستقل هیواد وګرځید، نو په پاتې پاکستان باندې د غټ پوځ بار لا سېوا شو.
د ۱۹۷۱ نه پس جنرالونو دوه واره د کودتا ګانو له لارې سیاسي قدرت په خپل لاس کې اخستې او شل کاله یې نیغ په نیغه سیاسي قدرت اشغال کړی.
د ۱۹۷۷ نه تر ۱۹۸۸ پورې جنرال ضیالحق پوځي دکتاتوري چلولې ده او د ۱۹۹۹ نه تر ۲۰۰۸ پورې جنرال مشرف د قدرت واګې په لاس کې لرلې دي.
په دې برسیره دغه نور پاتې وخت کې هم جنرالان د سیاسي حکومتونو د پردې تر شا اصلي واکمنان پاتې شوي.
جنرالانو د خپلې واکمنۍ په جریان کې یوه لویه اقتصادي امپراتوري هم جوړه کړې ده.
په دې کې عسکري بانک، د FWO په نوم د پاکستان تر ټولو غټ تعمیراتي شرکت.
د NCC په نوم تر ټولو غټ ترانسپورتي شرکت، په ګڼ شمیر صنعتي فابریکې، د انشورنس یا بېمې شرکتونه، د DHA په نوم د پاکستان په هر یوه ښار کې د کور جوړولو کاروبار او نورې ډیرې دارایانې ګډون لري.
د دې نه علاوه دوی د جنګي اقتصاد نه هم ګټې لاس ته راوړي، خو اوس د پاکستان ولسونه د جنرالانو په منځ کې موجودو میلیاردرانو په باره کې د سوشل میډیا په برکت معلومات لري.
په واقعیت کې پاکستاني جنرالان اوس په یوه بیوراکراتیکه سرمایه داره طبقه بدل شوي دي، چې اوس هغوی د خپلو اقتصادي او طبقاتي ګټو د ساتلو لپاره حکومتي او دولتي قدرت په خپل لاس کې ساتلو ته اړتیا لري.
دغه بیوراکراتیکه سرمایه داره طبقه د نواز شریف او د عمران خان په ګوندونو کې شاملو سرمایه دارو طبقو سره د سیاسي قدرت د نیولو لپاره سیالي کوي، په دغه سیالۍ کې د پوځ استخبارات خاص نقش لري.
د پاکستان پوځ پخوانی تربیت او دسپلن د انګلیسانو د زمانې و، نو دا پوخ او مضبوط و، خو اوس لوړ پوړيجنرالان پانګوال شوي او پراخې مادي ګټې لري.
د پوځ د لوی درستیز منصب اوس په عمل کې د پاکستان د بادشاه حیثیت لري، نو ځکه دغې چوکۍ ته د رسیدو په سر سیالۍ سختې شوې دي.
د لوی درستیز د عهدې قانوني میعاد درې کاله دی، خو اوس په دغه چوکۍ ناست جنرالان د خپل میعاد د تمدید په لټه کې وي.
د پاکستان د پوځ پخوانی لویدرستیز جنرال قمر جاوید باجوه شپږ کاله په دغه منصب تیر کړ.
د ای ایس ای پخوانير ئیس جنرال فیض حمید د پخواني صدراعظم عمران سره د دې لپاره ځان نزدې کړی و،چې هغه به لوی درستیز شي.
چې کله عمران خان د پارلمان له خوا د سلب اعتماد له لارې برطرف شو، نو فیض حمید هم د ترفیع چانس له لاسه ور کړو او د نواز شریف په پشتیبانۍ په ۲۰۲۲ کې جنرال عاصم منیر لوی درستیز شو.
فیض حمید د قدرتمنې چوکۍ د نیولو تلاش ته لاهم ادامه ورکړه، جنرال فیض حمید د عمران خان په مرسته د ۲۰۲۳ کال د مۍ د میاشتې په نهمه نیټه د جنرال عاصم منیر په ضد په کودتا لاس پورې کړ، خو دغه کودتا ناکامه شوه.
فیض حمید او عمران خان دواړه بندیان شول او د دې خبرې امکان موجود دی چې دوی دواړه به په یوه پوځي محکمه کې محاکمه او مجازات شي.
پاکستان کې د موجوده اړۍ ګړۍ او سیاسی انقطاب اساسي علت د پاکستان د اساسي قانون د چوکاټ نه بهر د جنرالواکۍ د نظام بحران دی.
د سیاسي رهبرانو او جنرالانو تر منځ په سیاسي قدرت شخړې او د جنرالانو خپل مینځي شخړو پاکستان په سیاسي توګه بې ثباته کړی دی او اقتصاد یې هم ورشکست سره مخامخ دی.
که پاکستان د خپل اساسي قانون سره سم دموکراتیک نظام ته زر نه راوګرځي، نو د دې خبرې امکان موجود دی چې د جنرالواکۍ بحران تر دې زیات خطرناک شکل غوره کړي.
یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوی لري؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.
