ایران چې په کور دننه پر افغان کډوالو د کار او ژوند کړۍ تنګه کړې، ولسمشر یې وايي، په افغانستان کې د سولې او ټیکاو د ټینګښت لپاره د هرګام ملاتړ کوي. مسعود پزشکیان د هند له لومړي وزیر نریندرا مودي سره په کتنه کې وویل، له افغانانو سره باید د سولې او سوکاله ژوند په برخه کې مرسته وشي.
ښاغلي پزشکیان او نریندرا مودي د بریکس غونډې په څنډه کې سره ولیدل.
پزشکیان په دغه لیدنه کې په غیر مستقیم ډول د طالبانو له حکومت سره د تعامل غوښتنه وکړه او ویې ویل چې« د سیمې د راتلونکې د جوړلو په اراده او انګیزه باید له افغانستان سره هم تعامل او خبرې اترې ولرو».
د ایران ولسمشر د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین په بلنه د روسیې په کازان کې د بریکس ډلې د سرمشریزې په ۱۶مه غونډه کې د ګډون لپاره دغه هېواد ته تللی.
پزشکیان په بریکس ډله کې د تهران او نوي ډیلي غړیتوب د دوه اړخیزو همکاریو په لا ډیروالي کې مرستندوی ګڼي.
د هند لومړي وزیر نریندرا مودي په دې ناسته کې د ایران ولسمشر ته د نوي ډیلي د سفر بلنه ورکړه.
مودي پر خپل ایکس ولیکل چې د ایران له ولسمشر سره یې ګټوره ناسته درلوده او پر دوه اړخیزو اړیکو او همکاریو سره وغږیدل.
دواړو خواوو د افغانستان د بیا رغونې او پراختیا او له منځنۍ اسیا سره د سوداګریزو او اقتصادي اړیکو په برخه کې د چابهار بندر پر ارزښت او پیاوړتیا هم خبرې کړې دي.
د مودي رسنیز دفتر اعلان وکړ چې « د چابهار بندر د تړون لاسلیکول د دواړو هېوادونو په اړیکو کې د عطف ټکی دی. دواړو مشرانو یوځل بیا د افغانستان په بیا رغونه او پراختیا کې د هغه پر ارزښت ټینګار وګړ».
چابهار بندر د هند او ایران ګډه پروژه ده چې د افغانستان او منځنۍ اسیا هېوادونو لپاره چې په وچه ایسار دي، مهم ټرانزیټي بندر ګڼل کیږي.
ایراني چارواکو په دې وروستیو کې اعلان وکړ، چې په چابهار بندر کې پر افغان سوداګرو ځمکې نه پلوري او یوازې د ګډو ګټو لپاره ترې ګټه اخستل کېدای شي.
د بریکس سرمشریزه نن د روسیې د ولسمشر په کوربه توب ددغه هېواد په کازان کې پیل شوه.
غونډې ته د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین په خپلو خبرو کې وویل، چې بريکس ډله په نړيوال ډګر کې د واک، نفوذ او مقام له اړخه په لوړ ځای کې ده او دغه ډله د نړۍ د وضعیت په تړاو خپل مسووليت په خبرو نه، بلکې په کړنو کې ثابتوي.
نوموړي وویل چې له بریکس سره همکاریو ته ۳۰ هېوادونو لېوالتیا ښودلې او د نړۍ د سوېل او ختیز د هېوادونو لېوالتیا هم له پامه نه شي غورځول کېدای.
په هرات کې د روغتيايي مرکزونو يو شمېر کارکوونکو د لړم پر لومړۍ نېټه افغانستان انټرنشنل ته وويل چې له څلورو مياشتو راهيسې يې معاشونه نه دي ترلاسه کړي.
د هرات د روغتونونو معترضو کارکوونکو د مکتوبونو په لاسلیکولو سره رسماً خپل اعتصاب اعلان کړ.
دغو روغتيايي کارکوونکو خبردارى ورکړ، چې د معاشونو تر ورکولو پورې به په روغتونونو کې روغتیايي خدمتونه وړاندې نه کړي.
دوی يادونه وکړه، چې که معاشونه يې ورنه کړل شي، د روغتون بېړنۍ څانګه به هم فلج شي.
افغانستان انټرنشنل ته رالېږل شوي اسناد ښيي، چې د ګذرې ولسوالۍ روغتون، د شینډنډ روغتون، سرچا، تورغونډۍ او کشک روغتیايي مرکزونو کارکوونکو د معاشونو د نه ورکولو له امله کار بند کړی دی.
طالبانو تر اوسه د هرات د ګذرې ولسوالۍ روغتون د کارکوونکو د کاربندیز او د دوی د معاشونو د نه ورکولو په اړه څه نه دي ویلي.
په هرات کې يو باخبره روغتيايي کارکوونکى وايي چې د دغو روغتيايي مرکزونو اصلي تمويل کوونکى د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (يونېسف) دى.
د دغې سرچينې په وينا، په دې وروستيو مياشتو کې د يونېسف د پروژو د پليتابه موسسې بدلې شوې او هېڅ يوه مسوول بنسټ د دغو روغتيايي مرکزونو معاشونه او لګښتونه پر غاړه نه دي اخيستي.
سرچينه زياتوي، چې له کاربندیز وړاندې په هرات کې د روغتيايي مرکزونو کارکوونکو د خپلو معاشونو د ستونزې پر هواري څو ځله له چارواکو سره ناستې کړې، خو کومې پايلې ته نه دي رسېدلي.
دا لومړی ځل نه دی، چې په افغانستان کې دولتي کارکوونکي د معاشونو د کمښت او نه ورکړې له امله اعتصاب کوي.
له دې وړاندې په کابل کې د ښوونځیو یو شمېر ښځینه ښوونکو او د ځینو روغتیايي مرکزونو ښځینه کارکوونکو د معاشونو د کموالي له امله اعتصاب کړی و.
دا په داسې حال کې ده، چې د افغانستان په لرې پرتو سیمو کې روغتیايي خدمتونو ته د خلکو لاسرسی خورا کم دی او ډېری ناروغان د کمو مالي سرچینو له امله دولتي روغتونونو ته له تګ پرته بله چاره نه لري.
کله چې طالبان په افغانستان کې واک ته ورسېدل، د روغتیا او پوهنې په څانګو کې یې د ښځو کار محدود کړ او د ډېرو دولتي کارکوونکو معاشونه یې کم کړل.
په تېرو دریو کلونو کې یوشمېر ملکي مامورینو د معاشونو د کموالي ترڅنګ د دوی د معاشونو د ځنډېدو شکایتونه هم کړي دي.
