زلمی خلیلزاد: طالبان ښايي د لنډ وخت لپاره په واک کې وي

زلمی خلیلزاد وايي، چې طالبان به د اوږده وخت لپاره په واک کې پاتې نه شي، خو ټینګار کوي، چې له دې ډلې سره باید تعامل وشي او افغانستان ته شا نه شي.

زلمی خلیلزاد وايي، چې طالبان به د اوږده وخت لپاره په واک کې پاتې نه شي، خو ټینګار کوي، چې له دې ډلې سره باید تعامل وشي او افغانستان ته شا نه شي.
د افغانستان لپاره د امریکا پخواني استازي زلمي خلیلزاد د فلوریډا پوهنتون د نړیوال او ملي امنیت موسسې په ناسته کې، چې د افغانستان په تړاو د امریکا د نوي دولت د بهرني سیاست په تړاو جوړه شوې، وویل، چې چې افغانستان ته شا کول به تېروتنه وي او له طالبانو سره باید تعامل وشي.
خلیلزاد دې ناستې ته چې د افغانستان انټرنشنل له خوا ژوندۍ خپریږي، وویل، چې د افغانستان مخکیني حکومت « نوی دولت» خوښ نه کړ او طالبانو هم نه غوښتل چې افغانستان په ګډه اداره کړي.
خلیلزاد وویل، چې د خبرو اترو ډېر وخت ضایع شو او ښايي د افغان اړخونو هدف« ځنډول» وو.
افغانستان کې د امریکا مخکینی استازی وايي، طالبان ښايي د لنډ وخت لپاره په واک کې وي، خو د اوږده وخت لپاره به ځواب ور نه کړ.
هغه پر بین الافغاني خبرو اترو ټینګار وکړ او ویې ویل، چې افغانان باید یو سیاسي نظام ولري چې د ټولو افغانانو غوښتنو ته ځواب وویلای شي.
خلیلزاد وايي، چې د اشرف غني وتل ددوی لپاره حیرانوونکي ګام و.
هغه وویل چې ټاکل شوې وه د بین الافغاني خبرو اترو په پایله کې یو نوی دولت رامنځته شي او د وزارتونو د وېش په اړه هوکړې ترسره شي، خو د افغانستان دولت سقوط وکړ.
خلیلزاد زیاته کړه، چې د مخکیني ولسمشر اشرف غني او د افغانستان د سیاسي او امنیتي ځواکونو وتل د امریکایانو لپاره هېښوونکي وو.


له ننګرهار څخه سرچينو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل، چې د دغه ولایت چارواکو د یو شفاهي امر له مخې خپل رییسان او مامورین له عکس اخستلو او خپرولو منع کړي. د سرچينې په خبره، طالبانو دغه پرېکړه د خپل مشر هبت الله د امر پر ځای کولو لپاره په یوه نظامي ناسته کې کړې.
له ننګرهار څخه سرچينو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د چارشنبې په ورځ وویل، چې د دغه ولایت د طالبانو مرستيال والي عزیزالله مصطفی د ادارو ټولو مسوولانو ته په ليږلي شفاهي پیغام کې ويلي، چې له دې وروسته عکس اخستل او خپرول منع دي.
افغانستان انټرنشنل د ننګرهار د مرستیال والي هغه پیغام چې خپلو کارمندانو ته يې لېږلی، هم ترلاسه کړی دی.
عزیزالله مصطفی له ټولو مامورینو غوښتي، چې خپل راپورونه له «روح لرونکو انځورونو» پرته په ليکلې بڼه د خپلو ادارو له لوګو یا لوحو سره خپاره کړي.
نوموړي ویلي، چې له رسنيو سره د تصويري مرکو پر ځای دې یوازې غږیزې مرکې تر سره شي.
په دغه پيغام کې د ادارو مسوولانو ته ویل شوي چې «د مشرتابه د حکم او د امربالمعروف قانون له مخې د ذيروح عکسونه اخستل او خپرول منع دي او له دې وروسته تاسو ته خبر در کړل شو، چې د ذيروح اشياوو له عکس اخستلو او خپرولو ډډه وکړئ.»
د طالبانو مشر هبت الله اخوندزاده د ۱۴۰۲ کال د کب په مياشت کې په کندهار کې چارواکو ته شفاهي امر کړی و، چې له رسنیو سره ویډیويي مرکې نشي کولی.
د طالبانو له بنسټګر ملا عمر نیولې تر ملا اختر محمد منصور او اوسني مشر ملا هبت الله پورې، په رسنیو کې د درې واړو یوازې یو انځور خپریږي او هیڅ ویډیويي مرکې نه لري.
د ملا عمر په مشرۍ د طالبانو لومړنۍ واکمنۍ کې تلویزیوني خپرونې بندې وې او یوازې د ضرورت له مخې خلکو ته د انځور اخستو اجازه وه.

اسلام اباد د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هند (ټاپي) د ګاز نللیکې له پروژې نه د هند د پاموړ پانګونې او راښکون نشتوالي له امله پر وتلو غور کوي.رپوټونه وايي، چې نوی ډیلی د خپلې انرژۍ اړتیاوو د پوره کولو لپاره پر متبادلو لارو غور کوي.
دغه پروژه چې شاوخوا ۳۰ کاله وړاندې مطرح شوې، له ګڼو ننګونو سره مخ ده، خو ترکمن چارواکي هڅه کوي د افغانستان پر امنیتي ننګونو د برلاسي له لارې ددې پروژې چارې عملي پړاو ته ننوځي.
د پاکستان «دې نیوز» په خپل وروستي ځانګړي رپوټ کې ویلي چې پاکستاني تصمیم نیوونکي له ټاپي پروژې نه د وتلو په اړه فکر کوي، ځکه ددوی په باور دغه پروژه به تلپاتې نه وي او هر کال هند ته د ګاز د ټرانزیټ د فیس له اړخه۵۰۰ میلیونه ډالر له لاسه ور کوي.
رپوټونه وايي، چې نوی ډیلی د خپلې انرژۍ اړتیاوو د لرې کولو لپاره پر متبادلو لارو غور کوي، چې د طبیعي مایع ګاز واردول، انرژیکي دهلیزونه او د نوې کېدونکې انرژۍ پروژې پکې شاملې دي.
دې نیوز وايي، پاکستان هم د خپلو اړتیاو د لرې کولو لپاره د طبیعي مایع ګاز پر لور مخ اړولی دی.
په تېره سپټمبر میاشت کې ترکمنستان او طالبانو د ټاپي د افغان برخې د جوړولو اعلان وکړ، خو دا دویم ځل دی چې دغه اعلان کیږي.
په تېره اکتوبر میاشت کې د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان او د پاکستان لومړي وزیر شهباز شریف په نیویارک کې د ملګرو ملتونو د غونډې په څنډه کې هوکړه وکړه چې د ایران- پاکستان د ګاز پروژې پر وړاندې شته ننګونې لرې کړي.
د پاکستان د محاسباتو په عمومي غونډه کې داسې اټکل شوی و، چې ښايي ددې پروژې د نه بشپړاوي له امله دغه هېواد له ۱۸ میلیارده ډالره جریمې سره مخ شي.
پاکستان د ټاپي پروژې د خپلې برخې چارو د پیل په تړاو څو ځله څرګندونې کړې دي، خو له ترکمنستان بهر ددې نللیکې د چارو د عملي پیل لپاره له تشریفاتي خبرو پرته تراوسه عملي ګام نه دی اخستل شوی.
د طالبانو د اقتصاد وزارت په دې وروستیو کې د ټاپي پروژې پر ارزښت په پوهنتونونو کې د سیمینارونو جوړول پیل کړي، چې خلکو ته ددې پروژې د ارزښت په اړه معلومات ور کړي.

د بشري حقونو په برخه کې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینیټ په پکتيا کې د طالبانو له لوري د یو کس قصاص غندلی او دا ډول سزا يې له بشري حقونو سرغړونه یاده کړې. نوموړي له طالبانو غوښتي، چې ژر تر ژر ه دي دا دول وحشتناکې سزا وې ودروي.
د بشري حقونو په برخه کې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینیټ د ګرديز په يوه لوبغالي کې د چار شنبې په ورځ (د لړم ۲۳ مه ) د یوه کس د قصاص په غبرګون کې پر خپله اېکسپاڼه د طالبانو دا او ورته نورې فزیکي سزاوې او اعدامونه غندلي دي.
نوموړي پر طالبانو ږغ کړی، چې دا ډول کړنې له بشري حقونو ښکاره سرغړونې دي.
بينيټ ليکلي: « زه پر طالبانو غږ کوم، چې ژر تر ژره دغه ظالمانه سزاګانې ودروي چې له بشري حقونو ښکاره سرغړونه ده.»
د طالبانو سترې محکمې د چارشنبې په ورځ اعلان وکړ، چې د پکتیا په مرکز ګردیز لوبغالي کې یې یو کس د دې ډلې د لوړ پوړو چارواکو په حضور کې د قصدي قتل په تور قصاص کړ.
د طالبانو سترې محکمې ويلي، چې د دې ډلې له واک ته رسیدو راهیسې یې شپږ تنه اعدام کړي دي.
طالبانو ویلي، چې د ملا هبت الله د وروستۍ پرېکړې په تمه دي، چې شاوخوا ۳۰ نورو کسانو ته هم د اعدام حکم صادر کړي.

د طالبانو د کانونو او پټرولیم وزارت وايي، هالنډي پانګوالو لېوالتيا ښودلې، چې په افغانستان کې د نفت، ګاز او انرژۍ د استخراج او پروسس په برخه کې پانګونې وکړي. د نړۍ د ډېرو هېوادونو سوداګر له طالبانو سره په لومړيو ليدنو کې تر ډېره د کانونو اړوند خبرې کوي.
د طالبانو د کانونو او پټروليم وزارت د چارشنبې په ورځ (د لړم ۲۳ مه) په يوه اعلاميه کې ويلي، چې هالنډي سوداګرو له طالب وزير هدایت الله بدري سره په لیدنه کې د نفت او ګازو په برخو کې خپلې تجربې شريکې کړې.
په اعلاميه کې راغلي: « د هالنډ پانګوال د افغانستان د نفت او ګازو د اکتشاف، استخراج او له هغو څخه د انرژۍ د تولید، د نفتو د پروسس د معیاري کارخونې د جوړولو په برخو کې لېواله دي.»
طالب وزير بدري پانګوالو ته ويلي، چې د دوی د کانونو د قانون او طرزالعمل له مخې به د پانګونې په زمینې برابرولو کې همکاري کوي.
واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته د نړۍ د ډېرو هېوادونو استازي او پانګوال له طالبانو سره په خپلو لومړيو او تعقيبي ليدنو کې د کانونو اړوند ناستې کوي.
طالبانو د افغانستان کانونو، د کانونو استخراج او له بهرنیو شرکتونو سره قراردادونو ته پاملرنه ډېره کړې ده.

د طالبانو استخباراتو په پکتیکا ولایت کې د خپلو نیول شویو هغو جنګیالیو یوه ډله د کابل څرخي پله زندان ته لېږدولې، چې له پاکستاني طالبانو سره د پاکستان د پوځ خلاف د جګړو لیکو ته تلل.
یوې باوري سرچینې افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل چې دغه جنګیالي د پکتیکا ولایت په ګومل سرحدي ولسوالۍ کې نیول شوي دي.
یادو جنګیالیو غوښتل د ټي ټي پي له جنګیالیو سره جنوبي وزیرستان ته لاړ شي.
سرچینې وویل چې "دغو طالبانو د تصفیې فورمې درلودې او د طالبانو حکومت په امنیتي ادارو کې یې بایومتریک کړی و".
سرچینه وایي، چې طالبان خپل بایومتریک شوي جنګیالي نه پرېږدي چې له پاکستاني طالبانو سره د پاکستان د پوځ او امنیتي ځواکونو خلاف جګړو ته لاړ شي، خو پر عامو افغان کار نه لري.
د سرچینې د معلوماتو له مخې، "د طالبانو حکومت په دې تور نیول شوي جنګیالي له دریو تر شپږو میاشتو پورې په زندانونو کې ساتي".
تېره ورځ افغانستان انټرنشنل رپوټ ور کړی و چې طالبانو د افغانستان په جنوبي ولایتونو کې خپل یو شمېر هغه جنګیالي او قوماندانان نیولي چې د "ټي ټي پي" لیکو ته یې افغان جنګیالي جذبول.
سرچینې وویل، چې ددې نیونو په لړ کې د خوست ولایت استخباراتو په مندوزیو ولسوالۍ کې د سنګري په نوم یو مشهور طالب قوماندان هم نیولی دی.
یوې بلې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته وویل چې د طالبانو استخبارات د ټي ټي پي په لیکو کې جنګېدونکي خپل هغه جنګیالي نیسي چې پخوا بایومټریک شوي دي. سرچینې وویل، "دغه جنګیالي چې نیول کیږي او یا وژل کیږي، د پېژندلو امکان یې ډېر وي. اوس د استخباراتو ریاستونه هغه جنګیالي نیسي چې ګوتې یې په بایومټریک کې راووځي".
په دې وروستیو کې د طالبانو ګڼ شمېر جنګیالي چې له دې ډلې ناراضه شوي او یا د تصفیې په بهیر کې له دندو لرې شوي، د مفتي نور ولي په مشرۍ د پاکستان د طالبانو تحریک او حافظ ګل بهادر ډلې سره یوځای شوي دي.
په دې جنګیالیو کې د پکتیا، پکتیکا، خوست، لوګر، غزني او میدان وردګو ولایتونو طالبان شامل دي چې یو شمېر یې د پاکستان له پوځ سره په نښتو کې وژل شوي.
یادې سرچینې افغانستان انټرنشنل- پښتو ته وویل چې د پاکستاني طالبانو شمېر د پخوا په پرتله ډېر شوی او د طالبانو حکومت د اسلام اباد له فشارونو د ځان خلاصي په موخه د خپلو بایومټریک شویو جنګیالیو او سرګروپانو پر نیولو لاس پورې کړی.